Khi một loại virus được phát tán rộng rãi và lây nhiễm cho nhiều người ở quy mô lớn sẽ làm gia tăng khả năng xuất hiện những đột biến của virus đó. Nói dễ hiểu hơn là cơ hội virus lây lan càng nhiều thì khả năng xuất hiện những biến thể mới của nó càng nhiều và SARS CoV 2 không phải ngoại lệ.
Những tưởng như Delta đã là biến thể cuối cùng trước khi đại dịch Covid 19 kết thúc nhưng một biến thể mới đáng lo ngại như Omicron xuất hiện đã nhắc nhở cả thế giới rằng đại dịch thế kỷ này vẫn chưa đi đến hồi kết. Do vậy, vấn đề quan trọng nhất tại thời điểm này hay trong suốt thời gian vừa qua chính là tiêm phòng vắc xin cho tất cả người dân ngay khi có thể. Đồng thời cần cập nhật ngay các khuyến cáo về các biện pháp ngăn chặn, phòng tránh sự lây lan của virus SARS CoV 2, bao gồm giữ khoảng cách khi tiếp xúc, đeo khẩu trang, vệ sinh hay sát khuẩn tay thường xuyên và tạo sự thông thoáng môi trường trong nhà.
Thế giới cần đảm bảo người dân ở mọi quốc gia, không phân biệt giàu nghèo, đều được tiếp cận với vắc xin Covid 19 cũng như các biện pháp y tế cộng đồng. Biến thế Omicron có thể một phần xuất phát từ sự bình đẳng trong vấn đề phân phối vắc xin, điều này khiến những quốc gia nghèo, có thu nhập thấp [hầu hết là ở Châu Phi, cũng là nơi Omicron được phát hiện đầu tiên] phải gánh vác những hậu quả từ đại dịch Covid 19. Do đó, Tổ chức Y tế Thế Giới luôn kêu gọi những đất nước đã có đủ nguồn cung vắc xin Covid 19 cần phải khẩn trương chuyển giao vắc xin như đã hứa hẹn trước đây.
Các loại vắc-xin có sẵn hiện tại được kỳ vọng rất lớn về khả năng bảo vệ người tiêm khỏi tình trạng bệnh nặng, nhập viện và tử vong do biến thể Omicron, tuy nhiên việc nhiễm biến thể đột biến này ở những người đã tiêm chủng đầy đủ vẫn có thể xảy ra. Với biến thể Delta, vắc-xin vẫn cho hiệu quả đầy đủ trong việc phòng tránh bệnh nặng, số ca nhập viện và tỉ lệ tử vong. Việc xuất hiện biến thể Omicron càng nhấn mạnh thêm vào vai trò vô cùng quan trọng của việc tiêm chủng vắc-xin và mũi tiêm nhắc lại.
Các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm hiểu về việc biến thể Omicron có ảnh hưởng nào đối với hiệu quả của các loại vắc xin COVID-19 hiện nay hay không. Mặc dù nguồn thông tin còn khá hạn chế nhưng Tổ chức Y tế Thế giới tin rằng chúng ta đã tiêm vắc xin COVID-19 hiện nay vẫn nhận được khả năng bảo vệ trước các bệnh lý nghiêm trọng và nguy cơ tử vong.
Vì vậy hãy tiêm phòng đầy đủ ngay khi có thể và cần tiêm đủ cả 2 mũi để được bảo vệ tối đa.
Để bảo vệ bản thân và gia đình trước biến thể Omicron, vấn đề quan trọng nhất vẫn là làm mọi biện pháp để giảm nguy cơ phơi nhiễm với virus. Do đó, chúng ta cần đảm bảo những biện pháp sau đây:
- Đeo khẩu trang đúng chuẩn, che kín cả mũi và miệng. Ngoài ra, một lưu ý mà ít người thực hiện chính là sát khuẩn tay sạch sẽ trước khi đeo và tháo khẩu trang. Điều này sẽ góp phần tăng hiệu quả bảo vệ cơ thể trước virus;
- Khi giao tiếp cần giữ khoảng cách tối thiểu 1 mét với những người xung quanh;
- Hạn chế tụ tập ở những không gian kín gió, đặc biệt là tụ tập quá đông người;
- Tạo điều kiện cho không khí lưu thông thông thoáng trong;
- Sát khuẩn tay thường xuyên, đủ thời gian bằng dung dịch đạt chuẩn;
- Tiêm phòng vắc xin đầy đủ khi có thể. Các vắc xin Covid 19 đã được WHO phê duyệt đều ít nhiều có khả năng bảo vệ, giảm tử vong do virus và đặc biệt vẫn đảm bảo an toàn.
Trên đây là những đặc điểm của biến thể Omicron, bạn cần nghiêm túc thực hiện đúng theo khuyến cáo của Bộ Y tế trong công tác phòng chống dịch để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.
Dù ít gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn so với biến thể Delta nhưng biến thể Omicron vẫn gây ra mối nguy hiểm tương tự hoặc thậm chí lớn hơn những biến thể từng xuất hiện trước nó.
Trên toàn cầu, sự xuất hiện của biến thể Omicron cùng lúc trở thành tin tốt và tin xấu. Với những thông tin chúng ta biết được về biến thể này, rủi ro mà nó gây ra vẫn liên tục thay đổi. Mặc dù Omicron sẽ không gây ra một loại bệnh mới nhưng nó tiếp tục khiến chúng ta phải “đau đầu”.
Ảnh minh họa: Al Jazeera
Biến thể nhẹ hơn?
Đầu tiên, tin tốt là: Nghiên cứu của Cao đẳng Hoàng gia London đã đồng tình với những gì các nhà nghiên cứu Nam Phi công bố hồi tháng 11, đó là các trường hợp nhiễm biến thể Omicron có ít nguy cơ phải nhập viện hơn so với các trường hợp nhiễm biến thể Delta.
Nghiên cứu trên đã xem xét 325.000 người dương tính với virus SARS-COV-2 qua xét nghiệm PCR ở Anh từ ngày 1 – 14/12 với 56.000 trường hợp nhiễm biến thể Omicron và 269.000 trường hợp nhiễm biến thể Delta. Nghiên cứu này cũng cho thấy nguy cơ cần điều trị tại bệnh viện ở các trường hợp nhiễm biến thể Omicron thấp hơn 20 – 25% so với các trường hợp nhiễm biến thể Delta.
Nghiên cứu trên còn cho thấy 2 liều vaccine không đủ để bảo vệ chúng ta trước các biến thể và việc tiêm mũi tăng cường là cách tốt nhất cũng như an toàn nhất để đối phó với Omicron cũng như Delta. Cũng trong nghiên cứu trên, các trường hợp từng mắc Covid-19 trước đó giảm một nửa nguy cơ phải nhập viện nếu nhiễm biến thể Omicron. Dù vậy, các nhà khoa học vẫn thận trọng trước việc dựa vào miễn dịch tự nhiên để ứng phó với Covid-19 khi các biến thể không chỉ gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và tử vong mà còn gây ra tình trạng Covid kéo dài, do đó việc tiêm vaccine vẫn là một lựa chọn an toàn hơn.
Giáo sư Neil Ferguson, người dẫn đầu nghiên cứu, cho biết mặc dù những dấu hiệu trên là tin tốt nhưng chúng ta vẫn cần thận trọng bởi sự tăng vọt số ca nhiễm biến thể Omicron có thể khiến số ca nhập viện gia tăng trong thời gian dài.
Một nghiên cứu khác từ Nam Phi cũng cho thấy biến thể Omicron dẫn đến số ca nhập viện thấp hơn. Nghiên cứu trên được tiến hành bởi Viện Nghiên cứu Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm [NICD] với hơn 160.000 người dương tính với virus SARS-CoV-2 từ 1/10 – 6/12. Theo đó, những người nhiễm biến thể Omicron ít có nguy cơ phải nhập viện hơn tới 80% so với những người nhiễm các biến thể khác. Dù vậy, các tác giả cho rằng khó có thể khẳng định chính xác điều này bởi biến thể Omicron chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ hoặc do người dân Nam Phi đã có mức độ miễn dịch nhất định bởi từng mắc bệnh trước đó hoặc đã được tiêm vaccine.
Một nghiên cứu từ Edinburgh cũng cho thấy những người nhiễm biến thể Omicron có nguy cơ nhập viện thấp hơn 65% so với những người nhiễm biến thể Delta.
Những kết quả trên có lẽ là tin tốt nhưng hiện có lẽ chưa phải lúc để chúng ta “ngủ quên” trên chiến thắng.
Mối nguy hiểm không ngờ tới của Omicron
Điều khiến sự xuất hiện của Omicron trở thành một tin xấu với nhân loại chính là số ca nhiễm biến thể này đang gia tăng khắp thế giới, nhanh hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu của chúng ta. Mỹ và Anh đều ghi nhận số ca mắc trong ngày cao kỷ lục với New York và London là những thành phố chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Thậm chí cả khi số ca nhiễm biến thể Omicron ít nghiêm trọng và cần nhập viện hơn tới 40 – 50% thì nếu số ca mắc tăng lên gấp 3 lần, điều này sẽ dẫn đến số ca nhập viện và tử vong thậm chí còn nhiều hơn các trường hợp nhiễm biến thể Delta.
Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở số ca nhập viện và tử vong. Khi ai đó dương tính với SARS-CoV-2, họ sẽ phải cách ly. Với biến thể Omicron dễ lây nhiễm như vậy, số ca dương tính sẽ tăng lên nhanh chóng, dẫn đến nhiều người không thể đi làm. Điều này sẽ bắt đầu ảnh hưởng đến các lực lượng tuyến đầu như nhân viên y tế, cảnh sát, lính cứu hỏa và các hoạt động vận tải.
Khi điều này xảy ra, những cơ quan thiết yếu trên sẽ phải tạm dừng hoạt động và hủy bỏ lịch trình. Có lẽ chúng ta có thể chịu đựng được việc những chuyến tàu bị hủy bỏ. Đó là sự bất tiện chứ chưa tới mức đe dọa đến mạng sống. Nhưng điều gì xảy ra nếu các hoạt động trong bệnh viện phải hủy bỏ do thiếu nhân viên? Nhiều hệ thống y tế trên thế giới phải dừng một số hoạt động trong giai đoạn đầu của đại dịch do các nhân viên y tế tập trung điều trị cho các bệnh nhân mắc Covid-19. Chúng ta đã nghe tới không ít trường hợp phải chờ xe cấp cứu hàng tiếng đồng hồ do thiếu nhân lực, các trường hợp mắc ung thư phải trì hoãn điều trị và việc phẫu thuật có thể bị hủy bỏ. Biến thể Omicron có lẽ gây ra những triệu chứng nhẹ hơn nhưng nó đang tạo ra mối đe dọa chết người với hệ thống y tế cũng nghiêm trọng như bất kỳ biến thể nào trước đó.
Một điều nguy hiểm nữa là nếu tiếp tục vin vào việc biến thể Omicron gây ra các triệu chứng “nhẹ hơn”, nhiều người sẽ trở nên chủ quan trong việc thực hiện những biện pháp phòng ngừa dịch bệnh như xét nghiệm hoặc đeo khẩu trang. Điều đó cũng có thể dẫn đến ít người đi tiêm mũi vaccine tăng cường hơn, từ đó khiến số ca mắc gia tăng và cuối cùng làm tăng số ca nhập viện cũng như tử vong.
Các chính phủ trên thế giới có phản ứng khác nhau trước sự xuất hiện và lây lan của biến thể Omicron. Những quốc gia như Hà Lan đã thực hiện biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt trong khi Mỹ và Anh vẫn nới lỏng các biện pháp hạn chế. Tuy nhiên lịch sử đã cho chúng ta thấy, càng hành động nhanh, chúng ta càng ở vị thế thuận lợi hơn để phản ứng trước dịch bệnh./.