Chỉ số AFP khi mang thai bao nhiều là bình thường
|
1. Xét nghiệm AFP là gì? Show - AFP (Alpha-fetoprotein) là một globulin được hình thành trong túi noãn hoàng và gan của bào thai. Nếu thai phát triển bình thường, nồng độ AFP được tìm thấy trong huyết thanh của mẹ sẽ tăng lên. Chỉ một lượng không đáng kể AFP vẫn còn lại trong dòng tuần hoàn sau sinh. - AFP cũng được coi như một chất chỉ điểm (marker) khối u đối với một số loại ung thư (nhất là ung thư gan nguyên phát). Các ung thư được đặc trưng điển hình bằng các tế bào không được biệt hóa, vì vậy các tế bào này thường vẫn tiếp tục mang các chất chỉ điểm bể mặt (surface markers) tương tự như các chất chỉ điểm được tìm thấy ở bào thai. Khi nồng độ AFP càng cao, khả năng có ung thư càng lớn. 2. Ý nghĩa và mục đích của xét nghiệm AFP trong máu? - Để chẩn đoán ung thư gan nguyên phát - Để sàng lọc các khuyết tật ống thần kinh (neural tube defects) của bào thai như tật nứt đốt sống (spina bifida) và quái thai không não (anencephaly). 3. Chỉ số AFP bình thường là bao nhiêu? - Nam giới và phụ nữ không có thai: < 4,0 ng/ml hay < 7,75 UI/ml. - Phụ nữ đang có thai nồng độ sẽ có các giá trị quy chiếu bình thường tùy theo tuổi thai. 4. Tăng nồng độ AFP Các nguyên nhân chính thường gặp là: - Ung thư gan. - Xơ gan mật. - Viêm gan. - Đa thai (multiple fetuses). - Suy thai (fetal distress). - Các khuyết tật ống thần kinh của thai (fetal neural tube defect). - Ung thư đại tràng. - Ung thư dạ dày. - Ung thư phổi. - Ung thư vú. - Ung thư tụy. - Ung thư thận. - Ung thư tinh hoàn. 5. Giảm nồng độ AFP Các nguyên nhân chính thường gặp là: - Hội chứng Down. - Thai chết lưu. 6. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm - Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm; - Mẫu bệnh phẩm để quá 2h ngoài nhiệt độ >250C; - Mẫu huyết thanh/huyết tương bị rã đông nhiều lần… 7. Giá trị của xét nghiệm AFP 7.1. Xét nghiệm rất hữu ích trong chẩn đoán ung thư gan nguyên phát khi nồng độ AFP (Alpha-fetoprotein) > 300 UI/ml khẳng định gần như chắc chắn BN bị ung thư gan. Khi giá trị "điểm cắt" thấp hơn cho phép làm tăng độ nhạy nhưng làm giảm độ đặc hiệu trong chẩn đoán do có nhiều bệnh lý khối u đường tiêu hóa và ngoài đường tiêu hóa (Vd: u nguyên bào võng mạc) và các tình trạng đi kèm với tái tạo tế bào gan (Vd: giai đoạn phục hồi sau viêm gan cấp, cắt một phần gan, viêm gan mạn...). Cũng có thể kết hợp với tăng nồng độ Alpha-fetoprotein máu. 7.2. Định lượng nồng độ Alpha-fetoprotein cũng có thể được sử dụng để đánh giá đáp ứng với điều trị ung thư. 7.3. XN được sử dụng chủ yếu để sàng lọc sự hiện diện của các khuyết tật ống thần kinh bào thai: - Xét nghiệm được làm trong khoảng thời gian từ tuần 15 đến tuần 20 khi mang thai, không giúp chẩn đoán một cách tuyệt đối đúng một khuyết tật khi sinh. Tuy nhiên, nếu thấy nồng độ Alpha-fetoprotein tăng cao bất thường, cần phải làm các XN bổ sung khác (Vd: siêu âm thai và định lượng Alpha-fetoproteintrong dịch ối). - Xét nghiệm định lượng nồng độ Alpha-fetoprotein khi có thai được kết hợp với định lượng nồng độ estriol và hCG (human chorionic gonadotropin). Bộ ba xét nghiệm kết hợp này được biết với tên gọi "Triple test" . Đánh giá nồng độ của cả ba chất này giúp sàng lọc các khuyết tật ống thần kinh của bào thai (neural tube defects), hội chứng ba nhiễm sắc thể 18 (trisomy 18) và hội chứng Down (trisomy 21). Xác định chính xác tuổi thai là điểu cốt lõi để bảo đảm kết quả xét nghiệm chính xác, do nồng độ của các chất này thay đổi theo tuổi thai. Phương pháp chính xác nhất để đánh giá tuổi thai là siêu âm thai. Nếu không thể thực hiện được phương pháp này, có thể tính tuổi thai dựa vào chu kỳ kinh nguyệt cuối cùng. Phải nhấn mạnh là chỉ nên coi xét nghiệm này (và "Triple test") như một phương pháp sàng lọc, các kết quả xét âm tính không đủ đảm bảo chắc chắn trẻ sinh ra sẽ không bị khuyết tật. 8. Sử dụng xét nghiệm AFP trên lâm sàng - Định lượng nồng độ Alpha-fetoprotein hỗ trợ chẩn đoán ung thư gan nguyên phát, theo dõi đáp ứng điều trị và theo dõi tái phát ung thư gan nguyên phát. - Đánh gỉá nồng độ Alpha-fetoprotein huyết thanh của mẹ là một xét nghiệm sàng lọc hữu hiệu để phát hiện các khuyết tật ống thần kinh của bào thai và nên được khuyến cáo áp dụng cho tất cả các phụ nữ có thai. - Các phụ nữ có tăng nồng độ Alpha-fetoprotein huyết thanh cần được chỉ định làm thêm các xét nghiệm và khám siêu âm chuyên khoa để đánh giá sâu hơn về nguy cơ bị các khuyết tật ống thần kinh của thai. 9. Cảnh báo lâm sàng - Khi nồng độ Alpha-fetoprotein được thấy cao bất thường, cẩn chỉ định tiến hành các xét nghiệm bổ sung (Vd: siêu âm thai và định lượng Alpha-fetoprotein trong nước ối). - Đối với các phụ nữ thuộc nhóm nguy cơ, nên bổ sung thêm axit folic (400 pg/ngày) khi có thai, điều trị này giúp làm giảm nguy cơ đối với thai bị các khuyết tật ống thần kinh. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi thắc mắc nào về kết quả xét nghiệm AFP hãy gọi điện thoại theo số: 024.3821.2644 - gặp TS. BS Nguyễn Thị Tuấn, phụ trách Khoa Miễn dịch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (trong giờ hành chính). Trong cơ thể con người có một lượng rất nhỏ nồng độ AFP (alpha-fetoprotein). Nhưng khi bạn bị mắc các bệnh lý gan hoặc đang mang thai thì chất này sẽ xuất hiện nhiều hơn trong máu. Nội dung bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa xét nghiệm AFP. Alpha-fetoprotein (AFP) là một globulin được hình thành trong túi noãn hoàng và gan của bào thai. Nếu thai phát triển bình thường, nồng độ AFP được tìm thấy trong huyết thanh của mẹ sẽ tăng lên. Chỉ một lượng không đáng kể AFP vẫn còn lại trong dòng tuần hoàn sau sinh. Về sinh lý, vào năm đầu đời khi mới sinh, trẻ sơ sinh có nồng độ AFP trong máu tương đối cao, giảm dần xuống mức thấp thông thường. Những người trưởng thành khỏe mạnh và không mang thai thường có nồng độ AFP trong máu rất thấp (không vượt quá 10 ng/ml). AFP cũng được coi là một chất chỉ điểm khối u đối với một số loại ung thư (nhất là ung thư gan nguyên phát). Các ung thư được đặc trưng điển hình bằng các tế bào không được biệt hóa. Vì vậy, các tế bào này thường vẫn tiếp tục mang các chất chỉ điểm bề mặt tương tự như các chất chỉ điểm được tìm thấy ở bào thai. Khi nồng độ AFP càng cao, khả năng có ung thư càng lớn.  AFP cũng được coi là một chất chỉ điểm khối u đối với một số loại ung thư. 2. Xét nghiệm AFP là gì?Thông thường, bạn có một lượng rất nhỏ alpha-fetoprotein (AFP) trong cơ thể. Nhưng khi bạn bị mắc các bệnh về gan, một số căn bệnh ung thư hoặc đang mang thai thì chất này sẽ có hàm lượng tăng cao trong máu. Để kiểm tra nồng độ của protein này, ta cần thực hiện xét nghiệm AFP trong huyết thanh. Tuy nhiên, nếu nồng độ AFP cao hơn mức bình thường thì không có nghĩa là bạn đang mắc phải các vấn đề về sức khỏe, bởi vì cũng có trường hợp một số người có nồng độ cao hơn so với những người khác. Các xét nghiệm AFP cũng được sử dụng để phát hiện dị tật bẩm sinh ở thai nhi. Xét nghiệm máu thực hiện khi thai nhi được 15 – 16 tuần tuổi nhằm định lượng mức alpha-fetoprotein sẽ do chính thai nhi sản sinh ra nhưng nó được hòa lẫn vào máu mẹ. Chính vì thế, xét nghiệm máu mẹ có thể kiểm tra được lượng AFP do thai nhi sản xuất ra. Xét nghiệm này có thể chỉ điểm cho các nguy cơ khiếm khuyết ống thần kinh, thai không đầu (thiếu não) hay nguy cơ bệnh Down. 3. Khi nào bạn nên thực hiện xét nghiệm AFP?Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn làm xét nghiệm AFP này trong các trường hợp sau:
4. Xét nghiệm AFP có ý nghĩa như thế nào?a. Đối với xét nghiệm AFP để xác định dị tật thai nhi
Tuy nhiên, đừng lo lắng nếu như kết quả xét nghiệm bất thường. Bởi nồng độ AFP có thể tăng trong suốt thời gian thai kỳ do thai nhi của bạn tạo ra nhiều AFP hơn bình thường, hoặc bạn có thể sinh đôi (hai em bé tạo ra nhiều AFP hơn là một). Ngoài ra, các vấn đề như cân nặng, hay việc mắc bệnh đái tháo đường cũng ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Khi nồng độ AFP của bạn quá cao hoặc quá thấp, bác sĩ sẽ chỉ định cho bạn làm thêm xét nghiệm để tìm ra lý do bất thường. Bác sĩ có thể sẽ siêu âm để xác nhận bạn đã mang thai bao lâu và có bao nhiêu em bé, đồng thời xem xét kỹ khả năng mắc các dị tật bẩm sinh. Một xét nghiệm kiểm tra khác là chọc ối, bác sĩ sẽ sử dụng một cây kim dài và mỏng để luồn vào túi ối và lấy một lượng nhỏ ối gửi đi xét nghiệm. Khi nồng độ AFP của bạn quá cao hoặc quá thấp, bác sĩ sẽ chỉ định cho bạn làm thêm xét nghiệm để tìm ra lý do bất thường. Nếu em bé bị sinh non, bác sĩ sẽ theo dõi bạn chặt chẽ. Nếu các xét nghiệm cho thấy em bé của bạn bị dị tật bẩm sinh hoặc vấn đề khác, hãy xin ý kiến tư vấn của các bác sĩ để bạn có thể đưa ra những lựa chọn tốt nhất cho mình và gia đình. b. Đối với xét nghiệm AFP để chẩn đoán ung thư ganNồng độ AFP sẽ tăng rất cao trong máu của bạn. Mức bình thường đối với hầu hết những người trưởng thành khỏe mạnh là từ 0 - 8 ng/mL. Các loại bệnh như ung thư, bệnh về gan như xơ gan, viêm gan hoặc vết tổn thương gan đang lành có thể là nguyên nhân làm tăng nồng độ AFP. Khi đó, bạn sẽ cần tiến hành thêm các xét nghiệm để có được kết quả chính xác nhất. Mức rất cao: 500 - 1000 ng/ml trở lên, thường là dấu hiệu của các bệnh ung thư. Khi bạn mắc bệnh gan mà nồng độ AFP trên 200 ng/ml thì rất có thể bạn bị ung thư gan. Xét nghiệm AFP đóng vai trò quan trọng trong việc tầm soát và chẩn đoán sớm ung thư gan và dị tật thai nhi. Đối với những người có AFP tăng nhưng dưới 200 ng/mL, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm AFP-L3% (còn gọi là L3AFP). Kết quả này giúp các bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác, đặc biệt là khi bạn bị bệnh gan mãn tính, hoặc xơ gan. Kết quả AFP-L3% từ 10% trở lên cho thấy bạn có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn và bác sĩ sẽ theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu ung thư gan. Những xét nghiệm này cũng có thể giúp bác sĩ theo dõi quá trình điều trị ung thư và giúp điều trị hiệu quả. Xét nghiệm AFP đóng vai trò quan trọng trong việc tầm soát và chẩn đoán sớm ung thư gan và dị tật thai nhi. Đồng thời, đây là cách để bạn nhanh chóng phát hiện có các vấn đề sức khỏe nói trên, phát hiện sớm bệnh để từ đó bác sĩ có thể đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả kịp thời. Trên đây là một số thông tin bạn nên biết về xét nghiệm AFP. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào xin liên hệ với chúng tôi qua web ISOFHCARE để được tư vấn hỗ trợ. |
