Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu vừa đạt thỏa thuận với công tố viên Mỹ, cho phép bà rời Canada và trở về Trung Quốc, sau gần 3 năm bị giam lỏng.
- Luật sư chứng minh Mỹ không có cơ sở để dẫn độ bà Mạnh Vãn Chu
Hãng tin Washington Post sáng 25/9 cho hay, Bộ Tư pháp Mỹ đã đạt một thỏa thuận với Giám đốc tài chính của tập đoàn công nghệ Huawei Mạnh Vãn Chu, trong đó đồng ý không truy tố bà Mạnh trong một khoảng thời gian và hủy bỏ hoàn toàn vụ kiện nếu bà Mạnh chấp thuận một số điều kiện cụ thể.
Theo Financial Times, bà Mạnh đã dự một phiên điều trần trực tuyến do tòa án Brooklyn tại thành phố New York của Mỹ chủ trì ngày 24/9 [giờ Mỹ] để giải quyết các cáo buộc và yêu cầu dẫn độ của Mỹ.
Sau phiên điều trần, một thẩm phán Canada đã vừa chính thức ra phán quyết trả tự do cho bà Mạnh. Với bước đi này, bà Mạnh sẽ không còn bị hạn chế đi lại và có thể trở về quê nhà Trung Quốc.
Bà Mạnh Vãn Chu, Giám đốc tài chính, là con gái nhà sáng lập Huawei Nhậm Chính Phi, đã bị giới chức Canada bắt giữ tại sân bay Vancouver vào ngày 1/12/2018 theo đề nghị của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Trong gần 3 năm qua, bà Mạnh bị giam lỏng trong căn hộ của mình ở Canada với nhiều thiết bị theo dõi được gắn lên người bà.
Washington yêu cầu dẫn độ bà Mạnh sang Mỹ để xét xử vì bà bị cáo buộc nói dối về hoạt động kinh doanh liên quan đến Iran – quốc gia đang hứng chịu nhiều lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ. Tuy nhiên, Huawei đã bác bỏ cáo buộc và cho rằng vụ việc nhằm vào bà Mạnh mang động cơ chính trị.
Vụ việc liên quan đến việc bắt giữ và đề nghị dẫn độ Mạnh Vãn Chu đã khiến cho mối quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ và Canada leo thang căng thẳng. Phía Bắc Kinh không ít lần chỉ trích động thái của Canada, Mỹ và đề nghị trả tự do cho bà Mạnh ngay lập tức.
Tại phiên điều trần vừa diễn ra, bà Mạnh một lần nữa không thừa nhận những cáo buộc của Mỹ, nhưng theo thỏa thuận, bà thừa nhận đã từng cung cấp "những tuyên bố sai lệch".
David Kessler, một luật sư của phía Mỹ, nói rằng thỏa thuận hoãn truy tố sẽ có hiệu lực 4 năm, từ ngày bà Mạnh bị bắt đến ngày 1/12/2022. Theo Kessler, nếu bà Mạnh tuân thủ các nghĩa vụ theo thỏa thuận, Mỹ sẽ tiến tới xóa bỏ các cáo buộc chống lại bà. Ngược lại, bà Mạnh vẫn có thể bị truy tố.
Phát biểu sau khi được trao trả tự do, bà Mạnh gọi 3 năm qua là quãng thời gian "nhiều thăng trầm" và "gián đoạn với vai trò của một người mẹ, một người vợ". "Càng gian khó, chúng ta càng trưởng thành", bà Mạnh nói.
Thiện Nhân
>>> Thủ lĩnh tinh thần của Huawei
Bà Mạnh Vãn Chu bị bắt ở Canada theo yêu cầu dẫn độ từ phía Mỹ vào ngày 1/12/2018. Vụ việc gây ra một cơn bão chỉ trích từ phía Trung Quốc, khiến bà Mạnh phải trải qua một cuộc chiến pháp lý kéo dài gần ba năm, đồng thời, khiến Canada rơi vào thế “bị kẹt” giữa cuộc chiến của hai cường quốc lớn nhất thế giới.
Nữ công chúa bị "mắc kẹt"
Trong bối cảnh Huawei ngày một phát triển mạnh mẽ, trở thành nhà cung cấp dịch vụ và cơ sở hạ tầng viễn thông cho nhiều quốc gia trên thế giới, công ty này lại trở thành “mục tiêu chính” cho những lệnh trừng phạt của Mỹ và là tâm điểm của cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung, được khởi xướng từ thời Tổng thống Donald Trump.
Khi đó, Washington nhiều lần buộc tội Huawei ăn cắp công nghệ của Mỹ, cũng như lo ngại rằng, quan hệ mật thiết với chính phủ Trung Quốc khiến công ty này trở thành một mối đe dọa tới an ninh quốc gia Mỹ. Không những vậy, chính quyền Tổng thống Trump còn kêu gọi các quốc gia đồng minh như Anh, Australia, Nhật Bản... tẩy chay sử dụng công nghệ của Huawei.
Ngày 1/12/2018, khi máy bay của bà Mạnh từ Hong Kong [Trung Quốc] hạ cánh xuống Sân bay Quốc tế Vancouver, “công chúa Huawei” dự định về ngôi nhà bà sở hữu ở thành phố này để lấy thêm hành lý trước khi lên chuyến bay tiếp theo sang Mexico dự một cuộc họp công ty. Thế nhưng, bà bị chính quyền Canada bắt giữ theo yêu cầu dẫn độ của Mỹ.
Cáo buộc đối với bà Mạnh là lừa dối ngân hàng HSBC về bản chất thực sự của mối quan hệ làm ăn giữa Huawei với một công ty có tên Skycom, khiến ngân hàng này có nguy cơ vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran. Phía Mỹ cũng cáo buộc Huawei đánh cắp bí mật thương mại và cản trở cuộc điều tra hình sự bằng cách tiêu hủy và che giấu bằng chứng. Bà Mạnh liên tục phủ nhận những cáo buộc này.
Trong ba năm ở Vancouver, bà Mạnh được tại ngoại chờ xét xử và sống trong căn biệt thự của gia đình ở ngoại ô. Bà được tự do di chuyển trong phạm vi giới hạn và buộc phải đeo thiết bị theo dõi. Bà vẫn có thể đi mua sắm ở Vancouver, được sắp xếp để không bị ai làm phiền.
Huawei là một trong những tập đoàn hùng mạnh nhất Trung Quốc, thậm chí có thể coi là một trong những tập đoàn đa quốc gia lớn nhất thế giới. Được thành lập năm 1987 ở thành phố Thâm Quyến, Huawei tập trung vào thiết bị mạng và viễn thông và luôn nằm trong danh sách các nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới.
Gian nan đi tìm tự do
Theo New York Times, vụ bắt giữ “công chúa Huawei” đã gây ảnh hưởng nặng nề tới quan hệ Canada - Trung Quốc.
Tờ Guardian thì nhận định, vụ bắt bà Mạnh khiến cả Bắc Kinh, Ottawa và Washington bị mắc kẹt trong một tình thế không ai có lợi. Sự cố liên quan đến các lệnh trừng phạt của Mỹ áp đặt lên Iran, do vậy nó mang đậm tính chính trị.
Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu trở về trong bộ váy màu đỏ, màu của quốc kỳ Trung Quốc. [Nguồn: Tân Hoa xã]
Ngoài ra, Tổng thống Trump còn tuyên bố ông sẽ can thiệp để hủy các cáo buộc với bà Mạnh nếu điều này giúp ích cho các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung, điểm nóng căng thẳng giữa hai nước lúc đó.
Trong khi đó, phía Trung Quốc dường như cảm thấy bà Mạnh và Huawei đang bị lợi dụng như quân bài trong một cuộc chiến rộng lớn hơn, bởi việc truy tố nhắm vào một giám đốc tài chính, thay vì cả tập đoàn, được cho là rất bất thường so với tiền lệ.
Do vậy, Trung Quốc đã đáp trả bằng cách bắt hai công dân Canada, gồm cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig và doanh nhân Michael Spavor, với cáo buộc “tham gia các hoạt động đe dọa an ninh quốc gia Trung Quốc”, chỉ ít ngày sau khi bà Mạnh bị Ottawa giam giữ.
Hiện có nhiều giả thuyết về lý do vì sao bà Mạnh lại được thả tự do vào lúc này. Có những nhà bình luận cho rằng, do phía Canada không thể đưa ra một bản án đầy đủ và áp dụng quy chế dẫn độ để đưa bà Mạnh sang Mỹ. Vụ kiện chống lại “công chúa Huawei” có nhiều điểm bất thường khi không ai bị thiệt hại tài sản hay phía HSBC cũng đã biết trước về những lùm xùm xung quanh Skycom.
Cũng có những nhận định rằng, nếu Mỹ đòi bắt bà Mạnh như một “con bài” chính trị, thì việc thả bà tự do cũng là một nước cờ quan trọng khác, khi chính quyền Tổng thống Joe Biden đang tìm cách để đẩy mạnh tiếp xúc ngoại giao giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.
Trong khi đó, Canada cũng được hưởng lợi “ké” khi vừa loại bỏ được vấn đề còn tồn đọng với Trung Quốc, vừa thoát khỏi việc bị kẹt trong cuộc cạnh tranh giữa Washington và Bắc Kinh. Hơn hết, hai công dân Canada bị Trung Quốc bắt giữ cũng được thả tự do và về nước không lâu sau đó.
Tại phiên tòa ở Canada ngày 24-9, "công chúa" Huawei Mạnh Vãn Chu xúc động khi được phóng thích và cảm ơn thẩm phán đã trả lại "công bằng" cho bà.
Hôm 25/9, Thủ tướng Canada Justin Trudeau, người vừa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử để thành lập chính phủ thiểu số, cũng đến sân bay để đón hai công dân này.
Về nước, CFO Huawei Mạnh Vãn Chu được chào đón tại Trung Quốc như một “người hùng”, với thảm đỏ và những người ủng hộ vẫy cờ Trung Quốc cổ vũ. Lễ đón được phát sóng trên truyền hình nhà nước, có lúc có đến gần 100 triệu người theo dõi.
Sự chào đón phô trương như vậy với một thường dân là điều hiếm có tại Trung Quốc. Đại sứ Trung Quốc tại Canada Tùng Bồi Vũ cũng đi cùng chuyến bay chở bà Mạnh về nước. Bà đã vô cùng cảm động trước những gì đất nước đã làm và chia sẻ rằng: “Nếu không có tổ quốc hùng mạnh, tôi sẽ không có được sự tự do ngày hôm nay”.
Đánh giá của bạn:
Bà Mạnh Vãn Chu có thể trở về Trung Quốc theo thỏa thuận mới với Mỹ - Ảnh: REUTERS
Theo báo SCMP, bà Mạnh sẽ dự phiên xử trực tuyến với Tòa án Brooklyn [Mỹ], dự kiến diễn ra vào ngày 24-9, để giải quyết các cáo buộc và yêu cầu dẫn độ từ phía Mỹ.
Hãng tin Reuters dẫn nguồn tin riêng cho biết phía Mỹ đồng ý không truy tố bà Mạnh trong một khoảng thời gian và hủy bỏ hoàn toàn vụ kiện nếu bà Mạnh tuân thủ các điều kiện cụ thể.
Giám đốc tài chính Tập đoàn Huawei bị bắt tại sân bay quốc tế Vancouver vào tháng 12-2018 theo yêu cầu từ phía Mỹ. Bà bị cáo buộc qua mặt Ngân hàng HSBC để giao dịch với Iran, vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ.
Cụ thể hơn, bà Mạnh được cho là đã lừa dối HSBC trong cuộc gặp năm 2013 sau khi có thông tin công ty con của Huawei là Skycom vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran. Bà Mạnh khi đó khẳng định Huawei đã cắt đứt quan hệ với Skycom.
Bà Mạnh phủ nhận cáo buộc và bị quản thúc tại nhà. Bà phải đeo vòng theo dõi ở cổ chân và bị giám sát 24/7.
Diễn biến mới của vụ việc được cho là sẽ gỡ nút thắt mâu thuẫn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới Mỹ - Trung. Thỏa thuận cũng có khả năng mở đường cho việc trả tự do cho hai cựu quan chức ngoại giao Canada là Michael Spavor và Michael Kovrig.
Trung Quốc bắt hai người này ngay sau khi bà Mạnh bị tạm giữ vào năm 2018. Vào tháng 8 năm nay, Trung Quốc kết án Spavor 11 năm tù vì tội gián điệp.
Người phát ngôn của Huawei từ chối bình luận về vụ việc. Văn phòng luật sư Mỹ ở Brooklyn cũng từ chối bình luận.
MINH KHÔI