Cách nhìn đồ thị phản ứng hóa học năm 2024

1. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 1 Nội dung Trang Mục lục 1 Giới thiệu 2 Phần 1: Đặt vấn đề. 3 Phần 2: Nội dung. 4 Phương pháp giải chung 4 Dạng 1: XO2 tác dụng với dung dịch M(OH)2 5 Dạng 2: XO2 tác dụng với dung dịch gồm MOH& M(OH)2 14 Dạng 3: OH- tác dụng với dung dịch chứa H+ , Al3+ 23 Dạng 4: H+ tác dụng với dung dịch chứa OH- , AlO2 - 31 Dạng 5: OH- tác dụng với dung dịch chứa H+ , Zn2+ và H+ tác dụng với dung dịch chứa OH- , ZnO2 2- 41 Bài tập tổng hợp 47 Phần 3: Kết luận và kiến nghị. 51 Tài liệu tham khảo. 52 Mục lục
2. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 2 Tác giả Kim Văn Bính Chức vụ Tổ trƣởng tổ Hóa – Sinh Đơn vị công tác Trƣờng THPT Yên Lạc Đối tƣợng học sinh bồi dƣỡng Lớp 11, 12 Số tiết dự kiến bồi dƣỡng 5 tiết GIỚI THIỆU
3. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 3 Trong hai năm gần đây đề thi tuyển sinh Đại học – Cao đẳng(nay gọi là đề thi THPT Quốc gia) có khá nhiều đổi mới, đó là:  Tăng số lượng các câu dễ.  Tăng độ khó của những câu hỏi trong khung điểm 9 – 10.  Sử dụng những câu hỏi và bài tập đặc trưng cho bộ môn Hóa học: câu hỏi sử dụng hình ảnh, thí nghiệm; bài tập sử dụng đồ thị. Với câu hỏi sử dụng hình ảnh, thí nghiệm; bài tập sử dụng đồ thị tôi thấy học sinh khá lúng túng vì các em ít được thực hành; chưa được luyện bài tập sử dụng đồ thị nhiều. Hơn nữa bài tập sử dụng đồ thị thì đây không phải là một phương pháp giải mới và xa lạ với nhiều giáo viên nhưng việc sử dụng nó để giải bài tập hóa học thì chưa nhiều vì vậy số lượng tài liệu tham khảo chuyên viết về đồ thị khá hạn chế và chưa đầy đủ. Vì những lí do trình bày ở trên tôi xin viết chuyên đề “Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị” nhằm giúp các em khắc phục các khó khăn và tự tin khi xử lí dạng bài này. Hi vọng chuyên đề này là một tài liệu tham khảo hữu ích và bổ ích cho các em học sinh và đồng nghiệp. Yên Lạc, ngày 18 tháng 10 năm 2015 Tác giả Kim Văn Bính ĐẶT VẤN ĐỀ
4. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 4 GIẢI BÀI TẬP BẰNG HÓA HỌC BẰNG PHƢƠNG PHÁP ĐỒ THỊ I. Phƣơng pháp giải chung: Cách giải chung của phương pháp đồ thị gồm 4 bước sau  Xác định dáng của đồ thị.  Xác định tọa độ các điểm quan trọng[thường là 3 điểm gồm: xuất phát, cực đại và cực tiểu]  Xác định tỉ lệ trong đồ thị(tỉ lệ trong đồ thị chính là tỉ lệ trong pư).  Từ đồ thị đã cho và giả thiết để trả lời các yêu cầu của bài toán. Trong 4 bước trên thì 3 bước đầu giáo viên hướng dẫn HS làm 1 lần trong 1 dạng  chủ yếu HS phải làm bước 4. NỘI DUNG
5. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 5 Dạng 1: XO2 phản ứng với dung dịch M(OH)2 I. Thiết lập hình dáng của đồ thị. + Khi sục CO2 vào dung dịch chứa a mol Ca(OH)2 thì đầu tiên xảy ra pư CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O Suy ra:  Lượng kết tủa tăng dần  Số mol kết tủa luôn bằng số mol CO2.  Số mol kết tủa max = a (mol)  đồ thị của pư trên là: nCO2 nCaCO3 0 a a + Khi lượng CO2 bắt đầu dư thì lượng kết tủa tan ra theo pư: CaCO3 + CO2 + H2O → Ca(HCO3)2 Suy ra:  Lượng kết tủa giảm dần đến 0 (mol)  Đồ thị đi xuống một cách đối xứng nCO2 nCaCO3 0 a a 2a
6. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 6 II. Phƣơng pháp giải:  Dáng của đồ thị: Hình chữ V ngược đối xứng  Tọa độ các điểm quan trọng + Điểm xuất phát: (0,0) + Điểm cực đại(kết tủa cực đại): (a, a)[a là số mol của Ca(OH)2]  kết tủa cực đại là a mol. + Điểm cực tiểu: (0, 2a)  Tỉ lệ trong đồ thị: 1:1. III. Bài tập ví dụ 1. Mức độ nhận biết VD1: Sục từ từ đến dư CO2 vào dung dịch Ca(OH)2. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị như hình bên. Giá trị của a và b là A. 0,2 và 0,4. B. 0,2 và 0,5. C. 0,2 và 0,3. D. 0,3 và 0,4. nCO2 nCaCO3 0 a 0,2 b Giải + Từ tỉ lệ của đồ thị bài toán  a = 0,2 mol. + Tương tự ta cũng có b = 2a = 0,4 mol + Vậy chọn đáp án A VD2: Hấp thụ hết V lít CO2 ở đktc vào 4 lít dung dịch Ca(OH)2 0,05 M thu được 15 gam kết tủa. Giá trị của V là A. 4,48 lít hoặc 5,6 lít. B. 3,36 lít. C. 4,48 lít. D. 3,36 lít hoặc 5,60 lít. Giải + Theo giả thiết ta có: Ca(OH)2 = 0,2 mol  CaCO3 max = 0,2 mol  Điểm cực tiểu là: (0; 0,4) + Vì CaCO3 = 0,15 mol nên ta có đồ thị:
7. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 7 nCO2 nCaCO3 0 0,2 0,2 0,4x y 0,15 + Từ đồ thị  x = 0,15 mol và 0,4 - y = 0,15 mol  y = 0,25 mol  V = 3,36 hoặc 5,6 lít. 2. Mức độ hiểu VD3: Cho 20 lít hỗn hợp khí A gồm N2 và CO2 ở đktc vào 2 lít dung dịch Ca(OH)2 0,2 M thì thu được 10 gam kết tủa. Phần trăm thể tích của CO2 trong hỗn hợp A là A. 11,2% hoặc 78,4%. B. 11,2%. C. 22,4% hoặc 78,4%. D. 11,2% hoặc 22,4%. Giải + Theo giả thiết ta có: Ca(OH)2 = 0,4 mol  CaCO3 max = 0,4 mol + Vì CaCO3 = 0,1 mol nên ta có đồ thị: nCO2 nCaCO3 0 0,4 0,4 0,8x y 0,1 + Từ đồ thị  x = 0,1 và 0,8 - y = 0,1  y = 0,7  %VCO2 bằng 11,2% hoặc 78,4% VD4: Hấp thụ hoàn toàn 26,88 lít CO2 (đktc) vào 2,5 lít dung dịch Ba(OH)2 a mol/l thu được 157,6 gam kết tủa. Giá trị của a là A. 0,4 mol/l. B. 0,3 mol/l. C. 0,5 mol/l. D. 0,6 mol/l. Giải + Ta có: CO2 = 1,2 mol; BaCO3 = 0,8 mol; Ba(OH)2 = 2,5a mol. + Đồ thị của bài toán:
8. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 8 nCO2 nBaCO3 0 2,5a 2,5a 5a0,8 1,2 0,8 + Do đồ thị đối xứng nên ta có: 2,5a – 0,8 = 1,2 – 2,5a  a = 0,4. 3. Mức độ vận dụng VD5: Trong 1 bình kín chứa 0,2 mol Ba(OH)2. Sục vào bình lượng CO2 có giá trị biến thiên trong khoảng từ 0,05 mol đến 0,24 mol thu được m gam kết tủa. Giá trị của m biến thiên trong khoảng nào sau đây? A. 0 đến 39,4 gam. B. 0 đến 9,85 gam. C. 9,85 đến 39,4 gam. D. 9,85 đến 31,52 gam. Giải + Theo giả thiết ta có đồ thị: nCO2 nBaCO3 0 0,2 0,2 0,40,05 0,24 x y + Từ đồ thị  x = 0,05 mol và y = 0,4 – 0,24 = 0,16 mol + Nhưng kết tủa phải biến thiên trong khoảng: 9,85 gam đến cực đại là 39,4 gam.
9. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 9 VD6: Sục từ từ 0,6 mol CO2 vào V lít dung dịch chứa Ba(OH)2 0,5M thu được 2x mol kết tủa. Mặt khác khi sục 0,8 mol CO2 cũng vào V lít dung dịch chứa Ba(OH)2 0,5M thì thu được x mol kết tủa. Giá trị của V, x lần lượt là A. V = 1,0 lít; x = 0,2 mol. B. V = 1,2 lít; x = 0,3 mol. C. V = 1,5 lít; x = 0,5 mol. D. V = 1,0 lít; x = 0,4 mol. Giải + Dễ thấy số mol CO2 tăng từ 0,6 → 0,8 thì lượng kết tủa giảm  ứng với 0,8 mol CO2 sẽ có pư hòa tan kết tủa. + TH1: Ứng với 0,6 mol có không có pư hòa tan kết tủa. Đồ thị như sau: nCO2 nBaCO3 0 0,5V 0,5V V0,6 0,8 2x x + Từ đồ thị suy ra:  2x = 0,6  x = 0,3 (1).  x = V – 0,8 (2)  0,5V ≥ 0,6 (3) + Từ (1, 2, 3)  không có nghiệm phù hợp. + TH2: Ứng với 0,6 mol có có pư hòa tan kết tủa. Đồ thị như sau: nCO2 nBaCO3 0 0,5V 0,5V V0,80,6 2x x + Từ đồ thị  V 0,6 2x V 0,8 x      V = 1,0 và x = 0,2.
10. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 10 VD7: Sục từ từ đến dư CO2 vào một cốc đựng dung dịch Ca(OH)2. KQ thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị như hình bên. Khi lượng CO2 đã sục vào dung dịch là 0,85 mol thì lượng kết tủa đã xuất hiện là m gam. Giá trị của m là A. 40 gam. B. 55 gam. C. 45 gam. D. 35 gam. nCO2 nCaCO3 0 0,3 1,0 a (Hình 1) Giải + Từ đồ thị(hình 1)  a = 0,3 mol. + Dễ thấy kết tủa cực đại = 0,3 + (1 – 0,3): 2 = 0,65 mol. + Từ kết quả trên ta vẽ lại đồ thị(hình 2): Từ đồ thị này suy ra khi CO2 = 0,85 mol  x = 1,3 – 0,85 = 0,45 mol  m = 45 gam. nCO2 nCaCO3 0 0,65 0,85 0,65 x = ? 1,3 (Hình 2) VD8: Sục CO2 vào 200 gam dung dịch Ca(OH)2 ta có kết quả theo đồ thị như hình bên. Tính C% của chất tan trong dung dịch sau pư? nCO2 nCaCO3 0 0,8 1,2 (Hình 1) nCO2 nCaCO3 0 0,8 1,2 x = ? 1,6 (Hình 2) Giải + Ta có Ca(OH)2 = 0,8 mol. + CO2 = 1,2 mol . + Từ đồ thị(hình 2)  x = CaCO3↓ = 1,6 – 1,2 = 0,4 mol + Bảo toàn caxi  Ca(HCO3)2 = 0,8 – 0,4 = 0,4 mol  C% = 0,4.162 200 1,2.44 0.4.100  = 30,45%.
11. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 11 Bài tập tự giải dạng 1 Câu 1: Trong bình kín chứa 15 lít dung dịch Ca(OH)2 0,01M. Sục vào bình x mol CO2( 0,02 ≤ x ≤ 0,16). Khối lượng kết tủa biến thiên trong khoảng nào? A. 0 đến 15 gam. B. 2 đến 14 gam. C. 2 đến 15 gam. D. 0 đến 16 gam. Câu 2: Sục từ từ đến dư CO2 vào dung dịch chứa a mol Ca(OH)2. KQ thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị như hình bên. Giá trị của a và x là A. 0,3; 0,1. B. 0,4; 0,1. C. 0,5; 0,1. D. 0,3; 0,2. nCO2 nCaCO3 0 0,1 0,5 x Câu 3: Sục từ từ CO2 vào V lít dung dịch Ba(OH)2 0,5M, kết quả thí nghiệm biểu diễn trên đồ thị sau : b 2b 0,06 sè mol CO2 sè mol kÕt tña 0,08 Giá trị của V là A. 0,1. B. 0,05. C. 0,2. D. 0,8.
12. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 12 Câu 4: Sục từ từ đến dư CO2 vào dung dịch chứa V lít Ca(OH)2 0,05M. KQ thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị như hình bên. Giá trị của V và x là A. 5,0; 0,15. B. 0,4; 0,1. C. 0,5; 0,1. D. 0,3; 0,2. nCO2 nCaCO3 0 0,15 0,35 x Câu 5: Sục CO2 vào 200 gam dung dịch Ca(OH)2 ta có kết quả theo đồ thị như hình bên. Tính C% của chất tan trong dung dịch sau pư? A. 30,45%. B. 34,05%. C. 35,40%. D. 45,30%. nCO2 nCaCO3 0 0,8 1,2 Câu 6: Sục CO2 vào dung dịch Ba(OH)2 ta có kết quả theo đồ thị như hình bên. Giá trị của x là A. 0,55 mol. B. 0,65 mol. C. 0,75 mol. D. 0,85 mol. nCO2 nBaCO3 0 0,35 x 0,5 Câu 7: Sục CO2 vào dung dịch Ba(OH)2 ta có kết quả theo đồ thị như hình bên. Giá trị của x là A. 0,10 mol. B. 0,15 mol. C. 0,18 mol. D. 0,20 mol. nCO2 nBaCO3 0 x 0,5 0,85 Câu 8: Sục CO2 vào dung dịch Ba(OH)2 ta có kết quả theo đồ thị như hình bên. Giá trị của x là A. 1,8 mol. B. 2,2 mol. C. 2,0 mol. D. 2,5 mol. nCO2 nBaCO3 x1,5 a 0,5a 0
13. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 13 Câu 9: Sục CO2 vào dung dịch Ba(OH)2 ta có kết quả theo đồ thị như hình bên. Giá trị của x là A. 0,10 mol. B. 0,15 mol. C. 0,18 mol. D. 0,20 mol. nCO2 nBaCO3 1,2 0,7 x 0 Câu 10: Sục CO2 vào dung dịch Ba(OH)2 ta có kết quả theo đồ thị như hình bên. Giá trị của x là A. 0,60 mol. B. 0,50 mol. C. 0,42 mol. D. 0,62 mol. nCO2 nBaCO3 1,2 0,2 x 0 0,8
14. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 14 Dạng 2: CO2 phản ứng với dung dịch gồm NaOH; Ca(OH)2 I. Thiết lập dáng của đồ thị + Khi sục từ từ CO2 vào dung dịch chứa x mol NaOH và y mol Ca(OH)2 thì xảy ra pư: CO2 + 2OH- → CO3 2- + H2O (1) CO3 2- + CO2 + H2O → 2HCO3 - (2) Ca2+ + CO3 2- → CaCO3↓ (3) + Ta thấy: Số mol OH- = (x + 2y)  CO3 2- max = (0,5x + y) + Từ đó ta có đồ thị biểu thị quan hệ giữa số mol CO3 2- và CO2 như sau: nCO2 nCO32- x+2yy+x y+0,5x y 0 y+0,5xy + Mặt khác: số mol Ca2+ = y (mol)  số mol CaCO3(max) = y (mol) Suy ra: Số mol kết tủa max = y (mol). Đồ thị của pư trên là:  nCO2 nCaCO3 x+2yy+x y+0,5x y 0 y+0,5xy nCO2 nCaCO3 x+2yy+x y 0 y A B C D E
15. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 15 II. Phƣơng pháp giải  Dáng của đồ thị: Hình thang cân  Tọa độ các điểm quan trọng + Điểm xuất phát: (0,0) + Điểm cực đại(kết tủa cực đại): (Ca2+ , …)[a là số mol của Ca(OH)2]  kết tủa cực đại là a mol. + Điểm cực tiểu: (0, nOH-)  Tỉ lệ trong đồ thị: 1:1. III. Bài tập ví dụ 1. Mức độ nhận biết VD1: Sục từ từ đến dư CO2 vào dung dịch chứa 0,1 mol NaOH và 0,15 mol Ca(OH)2. KQ thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị như hình dưới. Tính x, y, z, t? nCO2 nCaCO3 tz x 0 y Giải + Theo giả thiết ta có số mol: Ca2+ = 0,15 mol  số mol kết tủa CaCO3 cực đại = 0,15 mol. + Ta cũng có số mol OH- = 0,4 mol. + Từ đồ thị và số mol của các ion ta suy ra:  x = kết tủa cực đại = 0,15 mol.  t = số mol OH- = 0,4 mol.  y = x = 0,15 mol  t – z = y  0,4 – z = 0,15  z = 0,25 mol. VD2(A-2009): Cho 0,448 lít khí CO2 (ở đktc) hấp thụ hết vào 100 ml dung dịch chứa NaOH 0,06M và Ba(OH)2 0,12M, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là A. 1,970. B. 1,182. C. 2,364. D. 3,940.
16. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 16 Giải + Ta có: CO2 = 0,02 mol; OH- = 0,03 mol; Ba2+ = 0,012 mol  kết tủa max = 0,012 mol + Đồ thị: ? = 0,03 – 0,02 = 0,01  mkết tủa = 1,97 gam. nCO2 nBaCO3 0,020 0,012 x = ? 0,012 0,03 2. Mức độ hiểu VD3: Sục V lít CO2 (đktc) vào 200 ml dung dịch hỗn hợp KOH 0,5M và Ba(OH)2 0,375M thu được 11,82 gam kết tủa. Giá trị của V là A. 1,344l lít. B. 4,256 lít. C. 8,512 lít. D. 1,344l lít hoặc 4,256 lít. Giải + Ta có : Ba2+ = 0,075 mol ; OH- = 0,25 mol ; BaCO3 ↓ = 0,06 mol ; BaCO3 max = 0,075 mol. nCO2 nBaCO3 y0 0,075 0,06 x 0,25 + Từ đồ thị  x = 0,06 mol và 0,25 – y = 0,06  y = 0,19 mol VD4: Dẫn từ từ 4,928 lít CO2 ở đktc vào bình đựng 500 ml dung dịch X gồm Ca(OH)2 xM và NaOH yM thu được 20 gam kết tủa. Mặt khác cũng dẫn 8,96 lít CO2 đktc vào 500 ml dung dịch X trên thì thu được 10 gam kết tủa. Tính x, y ? A. 0,2 và 0,4. B. 0,4 và 0,2. C. 0,2 và 0,2. D. 0,4 và 0,4. Giải
17. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 17 + Ta có : CO2 = 0,22 mol và CO2 = 0,4 mol; OH- = x + 0,5y ; Ca2+ = 0,5x  kết tủa max = 0,5x. + Đồ thị : nCO2 nCaCO3 0,40 0,5x 0,5x x+0,5y0,22 0,2 0,1 + Từ đồ thị  x + 0,5y – 0,4 = 0,1  x + 0,5y = 0,5 (1) + Nếu 0,5x > 0,2  x + 0,5y – 0,22 = 0,2  x + 0,5y = 0,42 (2). So sánh (1, 2)  vô lý  0,5x = 0,2  x = 0,4 (3). + Thay x = 0,4 từ (3) vào (1)  y = 0,2. 3. Mức vận dụng VD5: Sục CO2 vào dung dịch hỗn hợp gồm Ca(OH)2 và KOH ta quan sát hiện tượng theo đồ thị hình bên (số liệu tính theo đơn vị mol). Giá trị của x là A. 0,12 mol. B. 0,11 mol. C. 0,13 mol. D. 0,10 mol. nCO2 nCaCO3 x 0 0,15 0,45 0,5 A B CD E Giải Từ đồ thì suy ra: AD = 0,15; AE = CD = BE = 0,5 – 0,45 = 0,05.  x = DE = AD – AE = 0,15 – 0,05 = 0,1 mol. VD6 (Chuyên ĐH Vinh_Lần 2_2015): Khi sục từ từ đến dư CO2 vào dung dịch có chứa 0,1 mol NaOH; x mol KOH và y mol Ba(OH)2, kết quả thí nghiệm thu được biểu diễn trên đồ thị sau:
18. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 18 nCO2 nBaCO3 0,2 0 1,6z 0,6 Giá trị của x, y, z lần lượt là A. 0,60; 0,40 và 1,50. B. 0,30; 0,60 và 1,40. C. 0,30; 0,30 và 1,20. D. 0,20; 0,60 và 1,25. Giải + Vì kết tủa cực đại = 0,6 mol  y = 0,6. + Tổng số mol OH- = 1,6  0,1 + x + 2y = 1,6  x = 0,3 mol. + Từ đồ thị  1,6 – z = 0,2  z = 1,4 mol. VD7: Cho V(lít) khí CO2 hấp thụ hoàn toàn bởi 200 ml dung dịch Ba(OH)2 0,5M và NaOH 1,0M. Tính V để kết tủa thu được là cực đại? A. 2,24 lít ≤ V ≤ 8,96 lít. B. 2,24 lít ≤ V ≤ 5,6 lít. C. 2,24 lít ≤ V ≤ 4,48 lít. D. 2,24 lít ≤ V≤ 6,72 lít. Giải + Ta có: Ba(OH)2 = 0,1 mol; NaOH = 0,2 mol  Ba2+ = 0,1 mol và OH- = 0,4 mol.  BaCO3 max = 0,1 mol. + Để kết tủa max thì số mol CO3 2- ≥ 0,1 mol. Theo giả thiết ta có đồ thị: nCO2 nCaCO3 0,1 0 x y 0,4 + Theo sơ đồ  x = 0,1; 0,4 – y = x  y = 0,3. + Để kết tủa lớn nhất thì: x ≤ CO2 ≤ y hay 0,1 ≤ CO2 ≤ 0,3 (mol)  2,24 ≤ V ≤ 6,72 (lít)
19. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 19 VD8: Khi sục từ từ đến dư CO2 vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol NaOH và b mol Ca(OH)2, kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: nCO2 nCaCO3 0,5 0 1,4 Tỉ lệ a : b là: A. 4 : 5. B. 5 : 4. C. 2 : 3. D. 4 : 3. Giải + Vì kết tủa cực đại = 0,5 mol  b = 0,5 mol. + Mặt khác : OH- = 1,4 = a + 2b  a = 0,4 mol  a : b = 4 : 5.
20. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 20 Bài tập tự giải dạng 2 Câu 1: Hoà tan hoàn toàn 31,3 gam hh gồm K và Ba vào nước, thu được dung dịch X và 5,6 lít khí H2 (đktc). Sục 8,96 lít khí CO2 (đktc) vào dung dịch X, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là A. 49,25. B. 39,40. C. 19,70. D. 78,80. Câu 2(A_2013): Hh X gồm Na, Ba, Na2O và BaO. Hòa tan hoàn toàn 21,9 gam X vào nước, thu được 1,12 lít khí H2 (đktc) và dung dịch Y, trong đó có 20,52 gam Ba(OH)2. Hấp thụ hoàn toàn 6,72 lít khí CO2 (đktc) vào Y, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là A. 21,92. B. 23,64. C. 39,40. D. 15,76. Câu 3: Sục V lít CO2 (đktc) vào dung dịch hh chứa x mol NaOH và y mol Ba(OH)2. Để kết tủa thu được là cực đại thì giá trị của V là A. 22,4.y  V  (x + y).22,4. B. V = 22,4.(x+y). C. 22,4.y  V  (y + x/2).22,4. D. V = 22,4.y. Câu 4: Dung dịch A chứa a mol Ba(OH)2 và m gam NaOH. Sục CO2 dư vào A ta thấy lượng kết tủa biến đổi theo hình bên. Giá trị của a và m là A. 0,4 và 20,0. B. 0,5 và 20,0. C. 0,4 và 24,0. D. 0,5 và 24,0. nCO2 nBaCO3 a 0 1,3a a+0,5 Câu 5: Sục CO2 vào dung dịch chứa Ca(OH)2 và NaOH ta thu được kết quả như hình bên. Giá trị của x là A. 0,64. B. 0,58. C. 0,68. D. 0,62. nCO2 nCaCO3 0,1 0 xa a+0,5 0,06
21. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 21 Câu 6: Sục CO2 vào dung dịch chứa Ca(OH)2 và NaOH ta thu được kết quả như hình bên. Giá trị của b là A. 0,24. B. 0,28. C. 0,40. D. 0,32. nCO2 nCaCO3 0,12 0 0,46a 0,06 b Câu 7: Sục CO2 vào dung dịch chứa Ca(OH)2 và KOH ta thu được kết quả như hình bên. Giá trị của x là A. 0,12. B. 0,11. C. 0,13. D. 0,10. nCO2 nCaCO3 0 0,50,15 0,45 x Câu 8: Sục CO2 vào dung dịch chứa Ba(OH)2 và KOH ta thu được kết quả như hình bên. Giá trị của x là A. 0,45. B. 0,42. C. 0,48. D. 0,60. nCO2 nBaCO3 0 3a 2a0,6a x Câu 9: Sục CO2 vào dung dịch chứa a mol NaOH và b mol Ba(OH)2 ta thu được kết quả như hình bên. Tỉ lệ a : b bằng A. 3 : 2. B. 2 : 1. C. 5 : 3. D. 4 : 3. nCO2 nBaCO3 0 0,4 1 0,4
22. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 22 Câu 10: Sục CO2 vào dung dịch chứa a mol NaOH và b mol Ca(OH)2 ta thu được kết quả như hình bên. Tỉ lệ a : b bằng A. 3 : 5. B. 2 : 3. C. 4 : 3. D. 5 : 4. nCO2 nCaCO3 0 0,3 1,1 0,3
23. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 23 Dạng 3: OH- phản ứng với dung dịch Al3+ I. Thiết lập dáng của đồ thị Cho từ từ dung dịch chứa NaOH vào dung dịch chứa a mol AlCl3 ta có: + Pư xảy ra: Al3+ + 3OH- → Al(OH)3↓ Al(OH)3 + OH- → Al(OH)4 - [AlO2 - + + 2H2O] + Đồ thị biểu diễn hai pư trên như sau: A(a) O (0) B(3a) C(4a) M sè mol Al(OH)3 sè mol OH- + Ta luôn có: BO 3 BC 1 BM 1 BM 1 vµ  và BM = a II. Phƣơng pháp giải:  Dáng của đồ thị: Tam giác không cân  Tọa độ các điểm quan trọng + Điểm xuất phát: (0,0) + Điểm cực đại(kết tủa cực đại): (a, 3a)[a là số mol của Al3+ ]  kết tủa cực đại là a mol. + Điểm cực tiểu: (0, 4a)  Tỉ lệ trong đồ thị: (1:3) và (1:1).
24. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 24 III. Bài tập ví dụ 1. Mức độ nhận biết VD1: Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch Al(NO3)3. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn ở đồ thị dưới đây. Giá trị của a, b tương ứng là A. 0,3 và 0,6. B. 0,6 và 0,9. C. 0,9 và 1,2. D. 0,5 và 0,9. 0,3 0 a b sè mol Al(OH)3 sè mol OH- Giải + Từ đồ thị và tỉ lệ trong đồ thị ta có:  a = 3.0,3 = 0,9 mol.  b = a + 0,3 = 1,2 mol + Vậy đáp án là C VD2: Cho từ từ 2,2 lít dung dịch NaOH 0,5M vào 300 ml dung dịch AlCl3 1,0M pư thu được x gam kết tủa. Tính x? Giải + Vì Al3+ = 0,3 mol  kết tủa max = 0,3 mol. + Số mol NaOH = 1,1 mol. + Ta có đồ thị: 0,3 0 0,9 sè mol Al(OH)3 sè mol OH- 1,1 a = ? 1,2 + Từ đồ thị  a = 1,2 – 1,2 = 0,1 mol  kết tủa = 7,8 gam.
25. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 25 2. Mức độ hiểu. VD3: Cho 200 ml dung dịch AlCl3 1,5M pư với V lít dung dịch NaOH 0,5M thu được 15,6 gam kết tủa. Tính V? Giải + Số mol Al3+ = 0,3 mol  kết tủa max = 0,3 mol 0,3 0 0,9 sè mol Al(OH)3 sè mol OH- b = ? 0,2 a = ? 1,2 + Từ đồ thị  a = 0,2. 3 = 0,6 mol và 1,2 – b = 0,2  b = 1,0 mol  V = 1,2 và 2,0 lít. VD4: Cho 800 ml dung dịch KOH x mol/l pư với 500 ml dung dịch Al2(SO4)3 0,4M đến pư hoàn toàn thu được 11,7 gam kết tủa. Tính x? Giải + Số mol Al3+ = 0,4 mol  kết tủa max = 0,4 mol 0,4 0 1,2 sè mol Al(OH)3 sè mol OH- b = ? 0,15 a = ? 1,6 + Từ đồ thị  a = 0,15. 3 = 0,45 mol và 1, 6 – b = 0,15  b = 1,45 mol  x = 0,5625 và 1,8125 lít. 3. Mức độ vận dụng Chú ý: Khi thêm OH- vào dung dịch chứa x mol H+ và a mol Al3+ thì OH- pư với H+ trước  các phản ứng xảy ra theo thứ tự sau: H+ + OH- → H2O
26. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 26 Al3+ + 3OH- → Al(OH)3↓ Al(OH)3 + OH- → Al(OH)4 - + Từ các phản ứng trên ta có dáng đồ thị của bài toán như sau: a 0 3a+x sè mol Al(OH)3 sè mol OH- 4a+xx VD5(A_2014): Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch hh gồm a mol HCl và b mol AlCl3, kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: 0,4 0 2,0 sè mol Al(OH)3 sè mol OH- 2,80,8 Tỉ lệ a : b là A. 4 : 3. B. 2 : 1. C. 1 : 1. D. 2 : 3. Giải + Từ đồ thị  a = 0,8 mol + Mặt khác ta có: nOH- = a + 4b = 2,8 + 0,4  b = 0,6 mol  a : b = 4 : 3. VD6: Cho từ từ V ml dung dịch NaOH 1M vào 200 ml dung dịch gồm HCl 0,5M và Al2(SO4)3 0,25M. Đồ thị biểu diễn khối lượng kết tủa theo V như hình dưới. Giá trị của a, b tương ứng là: A. 0,1 và 400. B. 0,05 và 400. C. 0,2 và 400. D. 0,1 và 300. a 0 b sè mol Al(OH)3 V ml NaOH Giải
27. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 27 + Ta có số mol H+ = 0,1 mol; Al3+ = 0,1 mol + Vì kết tủa cực đại bằng số mol Al3+ = 0,1 mol  a = 0,1 mol. + Từ đồ thì ta cũng có: số mol OH- ứng với b là = nH+ + 3nAl3+ = 0,1 + 3.0,1 = 0,4 mol  b = 0,4 : 1 = 0,4 lít = 400 ml.
28. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 28 Bài tập tự giải dạng 3 Câu 1: Dung dịch X chứa HCl 0,2M và AlCl3 0,1M. Cho từ từ 500 ml dung dịch Y chứa KOH 0,4M và NaOH 0,7M vào 1 lít dung dịch X thu được m gam kết tủa. Tính m ? A. 3,90 gam. B. 1,56 gam. C. 8,10 gam. D. 2,34 gam. Câu 2: Hoà tan hoàn toàn a gam Al2O3 trong 400 ml dung dịch HNO3 1M thu được dung dịch X. Thêm 300 ml dung dịch NaOH 1M vào dung dịch X thì thu được 3,9 gam kết tủa. Vậy giá trị của a tương ứng là A. 8,5 gam B. 10,2 gam C. 5,1 gam D. 4,25 gam Câu 3: Hoà tan hết m gam Al2(SO4)3 vào nước được dung dịch A. Cho 300 ml dung dịch NaOH 1M vào A, thu được x gam kết tủa. Mặc khác, nếu cho 400 ml dung dịch NaOH 1M vào A, cũng thu được x gam kết tủa. Giá trị của m là A. 21,375 B. 42,75 C. 17,1 D. 22,8 Câu 4: Cho 150 ml dung dịch KOH 1,2M tác dụng với 100 ml dung dịch AlCl3 nồng độ x mol/l, thu được dung dịch Y và 4,68 gam kết tủa. Loại bỏ kết tủa, thêm tiếp 175 ml dung dịch KOH 1,2M vào Y, thu được 2,34 gam kết tủa. Giá trị của x là A. 1,2. B. 0,8. C. 0,9. D. 1,0. Câu 5: Cho 200 ml dung dịch Al2(SO4)3 tác dụng với dung dịch NaOH 1M nhận thấy số mol kết tủa phụ thuộc vào thể tích dung dịch NaOH theo đồ thị sau. Nồng độ của dung dịch Al2(SO4)3 trong thí nghiệm trên là: A. 0,125M. B. 0,25M. C. 0,375M. D. 0,50M. 0 340 sè mol Al(OH)3 V (ml) NaOH 180
29. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 29 Câu 6: Rót từ từ dung dịch Ba(OH)2 0,2M vào 150 ml dung dịch AlCl3 0,04M thấy lượng kết tủa phụ thuộc vào số ml dung dịch Ba(OH)2 theo đồ thị dưới đây. Giá trị của a và b tương ứng là: A. 45 ml và 60 ml. B. 45 ml và 90 ml. C. 90 ml và 120 ml. D. 60 ml và 90 ml. 0 b sè mol Al(OH)3 V (ml) Ba(OH)2 a 0,06 Câu 7(Đề mẫu THPTQG_2015): Dung dịch X gồm Al2(SO4)3 0,75M và H2SO4 0,75M. Cho V1 ml dung dịch KOH 1M vào 100 ml dung dịch X, thu được 3,9 gam kết tủa. Mặt khác, khi cho V2 ml dung dịch KOH 1M vào 100 ml dung dịch X cũng thu được 3,9 gam kết tủa. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tỉ lệ V2: V1 là A. 4 : 3. B. 25 : 9. C. 13 : 9. D. 7 : 3. Câu 8(Chuyên Bến Tre_2015): Cho a mol Al tan hoàn toàn vào dung dịch chứa b mol HCl thu được dung dịch Y chứa 2 chất tan có cùng nồng độ mol. Thêm từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch Y ta có đồ thị sau 0,1875b 0 0,68 sè mol Al(OH)3 sè mol NaOH Cho a mol Al pư với dung dịch hh chứa 0,15b mol FeCl3 và 0,2b mol CuCl2. Sau khi pư kết thúc thu được x gam chất rắn. Giá trị của x là A. 11,776. B. 12,896. C. 10,874. D. 9,864.
30. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 30 0 340 sè mol Al(OH)3 V (ml) NaOH 180 Câu 9: Cho 100 ml dung dịch AlCl3 1M pư với dung dịch NaOH 0,5M nhận thấy số mol kết tủa phụ thuộc vào thể tích dung dịch NaOH theo đồ thị sau. Giá trị của b là A. 360 ml. B. 340 ml. C. 350 ml. D. 320 ml. 0 680 sè mol Al(OH)3 V (ml) NaOH b Câu 10 (B_2011) Cho 400 ml dung dịch E gồm AlCl3 (x) mol/l và Al2(SO4)3 (y) mol/l tác dụng với 612 ml dung dịch NaOH 1M. Sau khi phản ứng kết thúc thu được 8,424 gam kết tủa. Mặt khác, khi cho 400 ml dung dịch E tác dụng với dung dịch BaCl2 dư thì thu được 33,552 gam kết tủa. Tỉ lệ x : y là A. 7 : 4. B. 7 : 3. C. 5 : 4. D. 5 : 4.
31. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 31 Dạng 4: H+ phản ứng với dung dịch AlO2 - I. Thiết lập dáng của đồ thị + Cho từ từ dung dịch chứa H+ vào dung dịch chứa a mol AlO2 - ta có pư xảy ra: H+ + AlO2 - + H2O → Al(OH)3↓ Al(OH)3 + 3H+ → Al3+ + 3H2O + Đồ thị biểu diễn hai pư trên như sau: A(a) O(0) B(a) C(4a) M sè mol Al(OH)3 sè mol H+ + Ta luôn có: BO 1 BC 3 BM 1 BM 1 vµ  và BM = a = n↓ max. II. Phƣơng pháp giải:  Dáng của đồ thị: Tam giác không cân  Tọa độ các điểm quan trọng + Điểm xuất phát: (0,0) + Điểm cực đại(kết tủa cực đại): (a, a)[a là số mol của Al3+ ]  kết tủa cực đại là a mol. + Điểm cực tiểu: (0, 4a)  Tỉ lệ trong đồ thị: (1:1) và (1:3).
32. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 32 III. Bài tập ví dụ 1. Mức độ nhận biết VD1: Cho từ từ dung dịch HCl đến dư vào dung dịch NaAlO2. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn ở đồ thị dưới đây. Giá trị của a, b tương ứng là A. 0,3 và 0,2. B. 0,2 và 0,3. C. 0,2 và 0,2. D. 0,2 và 0,4. a 0 b 0,8 M sè mol Al(OH)3 sè mol H+ Giải + Từ đồ thị và tỉ lệ trong đồ thị ta có: a = b = 0,8 4 = 0,2 mol. + Vậy đáp án là C. VD2: Rót từ từ đến hết V lít dung dịch HCl 0,1M vào 400 ml dung dịch KAlO2 0,2M. Sau phản ứng thu được 1,56 gam kết tủa. Tính V? Giải + Vì số mol KAlO2 = 0,08 mol Đồ thị của bài toán 0,08 0 0,08 0,32 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ a b 0,02 + Từ đồ thị và tỉ lệ  a = 0,02 và b = 0,32 – 3.0,02 = 0,26 mol  V = 0,2 hoặc 2,6 lít.
33. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 33 2. Mức độ hiểu VD3: Hoà tan vừa hết m gam Al vào dung dịch NaOH được dung dịch X và 3,36 lít H2 (đktc). Rót từ từ đến hết V lít dung dịch HCl 0,2 M vào X thì thu được 5,46 gam kết tủa. Tính m và V? Giải + Vì số mol NaAlO2 = 0,1 mol Đồ thị của bài toán 0,1 0 0,1 0,4 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ a b 0,07 + Từ đồ thị và tỉ lệ  a = 0,07 và b = 0,1 + 3(0,1 – 0,07) = 0,19 mol  V = 0,35 hoặc 0,95 lít. VD4: Nhỏ từ từ dung dịch HCl vào dung dịch NaAlO2. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn bằng đồ thị sau: 0 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ 0,2 1,0 a Từ đồ thị trên hãy cho biết khi lượng HCl cho vào là 0,85 mol thì lượng kết tủa thu được là bao nhiêu gam? Giải + Từ đồ thị  a = 0,2 mol. + Ta vẽ lại đồ thị trên như sau:
34. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 34 x 0 x 4x sè mol Al(OH)3 sè mol H+ 0,2 1,0 0,2 0,4 0 0,4 1,6 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ 0,85 y=? H×nh 1 H×nh 2 + Từ đồ thị (1)  4x – 1 = 3.0,2  x = 0,4 mol + Từ đồ thị (2) ta có: 3y = 1,6 – 0,85  y = 0,25 mol  kết tủa = 19,5 gam. VD5: Rót từ từ dung dịch HCl 0,1M vào 200 ml dung dịch K[Al(OH)4] 0,2M. Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào V (ml) dung dịch HCl như hình bên dưới. Giá trị của a và b lần lượt là: A. 200 và 1000. B. 200 và 800. C. 200 và 600. D. 300 và 800. 0 mAl(OH)3 Vml HCl a b 1,56 Giải + Ta có số mol Al(OH)3 trên đồ thị = 1,56 : 78 = 0,02 mol  nH+ = 0,02 mol (1) + Số mol K[Al(OH)4] = 0,04 mol  kết tủa cực đại = 0,04 mol. + Từ đồ thị  nH+ – 0,04 = 3(0,04 – 0,02)  nH+ = 0,1 mol (2) + Từ (1, 2)  a = 200 ml và b = 1000 ml. 0 nAl(OH)3 Vml HCl a b 0,02 0,04 0,04
35. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 35 3. Mức độ vận dụng Chú ý: Khi thêm H+ vào dung dịch chứa OH- và AlO2 - thì H+ pư với OH- trước sau đó H+ mới pư với AlO2 - . Đồ thị của bài toán sẽ có dạng: 0 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ a x a+x 4a+x VD6: Cho 200 ml dung dịch X gồm NaAlO2 0,1M và Ba(OH)2 0,1M tác dụng với V ml dung dịch HCl 2M, thu được 0,78 gam kết tủa. Tính V? Giải + Số mol OH- = 0,04 mol; AlO2 - = 0,02 mol; Al(OH)3 = 0,01 mol. 0 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ 0,02 0,04 0,120,06 ba 0,01 + Từ đồ thị suy ra: a = 0,04 + 0,01 = 0,05 mol; 0,12 - b = 0,01.3  b = 0,09 mol + Từ đó suy ra: V = 25 ml hoặc 45 ml. VD7: Cho dung dịch chứa x mol HCl vào dung dịch hỗn hợp chứa a mol NaAlO2 và b mol NaOH. Khuấy đều để phản ứng xảy ra hoàn toàn thì thu được dung dịch trong suốt. Điều kiện chính xác nhất của x là: A. x ≤ b hoặc x ≥ (4a + b) B. b ≤ x ≤ (4a + b) C. x ≤ b D. x ≥ (4a + b) Giải + Số mol NaAlO2 = a mol  kết tủa cực đại = a mol
36. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 36 + Theo giả thiết ta có sơ đồ: 0 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ a b a+b 4a+b Từ đồ thị  để không có kết tủa thì: x ≤ b hoặc x ≥ (4a + b) VD8: Cho 600 ml dung dịch HCl 1M vào một dung dịch có chứa 0,1 mol NaOH và a mol NaAlO2 được 7,8 g kết tủa. Giá trị của a là A. 0,20 B. 0,05 C. 0,10 D. 0,15 Giải + Số mol H+ = 0,6 mol; OH- = 0,1 mol; AlO2 - = a mol; Al(OH)3 = 0,1 mol. 0 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ a 0,1 4a+0,1a+0,1 0,6 0,1 + Từ đồ thị  4a + 0,1 – 0,6 = 3(a – 0,1)  a = 0,2 mol. VD9(Chuyên Vinh_Lần 1_2015): Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch hh gồm x mol Ba(OH)2 và y mol Ba[Al(OH)4]2 [hoặc Ba(AlO2)2], kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: 0,1 Soámol Al(OH)3 0,3 0,7 Soámol HCl0 0,2 Giá trị của x và y lần lượt là A. 0,05 và 0,15. B. 0,10 và 0,30. C. 0,10 và 0,15. D. 0,05 và 0,30. Giải + Từ đồ thị  số mol OH- = 0,1 mol  2x = 0,1  x = 0,05 mol.
37. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 37 + Từ đồ thị  khi kết tủa tan vừa hết thì: HCl = 0,7 + 0,2.3 = 1,3 mol  kết tủa cực đại = 2y = (1,3 – 0,1):4  y = 0,15 mol.
38. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 38 Bài tập tự giải dạng 4 Câu 1: 100 ml dung dịch A chứa NaOH 0,1M và Na[Al(OH)4] aM. Thêm từ từ 0,6 lít HCl 0,1M vào dung dịch A thu được kết tủa, lọc kết tủa, nung ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi thu được 1,02 gam chất rắn. Giá trị của a là : A. 0,15 . B. 0,2. C. 0,275. D. 0,25 . Câu 2(A_2012): Hòa tan hoàn toàn m gam hh gồm Na2O và Al2O3 vào nước thu được dung dịch X trong suốt. Thêm từ từ dung dịch HCl 1M vào X, khi hết 100 ml thì bắt đầu xuất hiện kết tủa; khi hết 300 ml hoặc 700 ml thì đều thu được a gam kết tủa. Giá trị của a và m lần lượt là A. 15,6 và 27,7. B. 23,4 và 35,9. C. 23,4 và 56,3. D. 15,6 và 55,4. Câu 3: Cho m gam NaOH vào 300 ml dung dịch NaAlO2 0,5M được dung dịch X. Cho từ từ dung dịch chứa 500 ml HCl 1,0 M vào X thu được dung dịch Y và 7,8 gam kết tủa. Sục CO2 vào Y thấy xuất hiện kết tủa. Giá trị của m là A. 4,0 gam. B. 12,0 gam. C. 8,0 gam. D. 16,0 gam. Câu 4(HSG Thái Bình 2015): Nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch chứa x mol NaOH và y mol NaAlO2. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn bằng đồ thị bên. Tỉ lệ x : y là 0,4 Soámol Al(OH)3 0,6 1,0 Soámol HCl0 0,2 A. 1 : 3. B. 2 : 3. C. 1 : 1. D. 4 : 3. Câu 5: Cho từ từ dung dịch HCl vào dung dịch chứa a mol Ba(AlO2)2 và b mol Ba(OH)2. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau:
39. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 39 0 sè mol Al(OH)3 sè mol HCl 0,8 2,82,0 1,2 Tỉ lệ a : b là A. 7:4 B. 4:7 C. 2:7 D. 7:2 Câu 6: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol NaOH và b mol NaAlO2, kết quả thí nghiệm được biểu diễn bằng đồ thị sau: 0 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ 1,0 2,41,2 x Tỉ lệ a : b là A. 2 : 1. B. 3 : 2. C. 4 : 3. D. 2 : 3. Câu 7: Rót từ từ V(ml) dung dịch NaHSO4 0,1M vào 200 ml dung dịch NaAlO2 0,2M. Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào V được biểu diễn như hình bên. Giá trị của a là: A. 1000. B. 800. C. 900. D. 1200. 0 mAl(OH)3 Vml NaHSO4 200 a Câu 8: Khi nhỏ từ từ V (lít) dung dịch HCl 0,1M vào 200 ml dung dịch gồm NaOH 0,1M và NaAlO2 0,1M. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn bằng đồ thị như hình bên. Giá trị của a, b là A. 0,4 và 1,0. B. 0,2 và 1,2. C. 0,2 và 1,0. D. 0,4 và 1,2. 0 Vdd HCl b a nAl(OH)3
40. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 40 Câu 9: Rót từ từ V(ml) dung dịch HCl 0,1M vào 200 ml dung dịch KAlO2 0,2M. Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào V được biểu diễn như hình bên. Giá trị của a và b là là: A. 200 và 1000. B. 200 và 800. C. 200 và 600. D. 300 và 800. 0 mAl(OH)3 Vml HCl a b 1,56 Câu 10: Rót từ từ V(ml) dung dịch HCl 0,1M vào 200 ml dung dịch KAlO2 x M. Khối lượng kết tủa thu được phụ thuộc vào V được biểu diễn như hình bên. Giá trị của a và x là là: A. 1,56 và 0,2. B. 0,78 và 0,1. C. 0,2 và 0,2. D. 0,2 và 0,78. 0 mAl(OH)3 Vml HCl 200 1000 a
41. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 41 Dạng 5: OH- tác dụng với H+ và Zn2+ I. Phƣơng pháp giải + Cho từ từ dung dịch chứa OH- vào dung dịch chứa a mol Zn2+ ta có pư xảy ra: Zn2+ + 2OH- → Al(OH)3↓ Zn(OH)2 + 2OH- → Zn(OH)4 2- [hoặc: ZnO2 2- + 2H2O] + Đồ thị biểu diễn hai pư trên như sau: a 0 2a 4a sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- + Tương tự khi cho từ từ dung dịch chứa OH- vào dung dịch chứa x mol H+ và a mol Zn2+ ta có đồ thị sau: a 0 2a+x 4a+x sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- x + Cho từ từ dung dịch chứa H+ vào dung dịch chứa a mol ZnO2 2- ta có pư xảy ra: ZnO2 2- + 2H+ → Zn(OH)2↓ Zn(OH)2 + 2H+ → Zn2+ + 2H2O + Đồ thị biểu diễn hai pư trên như sau: a 0 2a 4a sè mol Zn(OH)2 sè mol H+
42. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 42 + Tương tự khi cho từ từ dung dịch chứa H+ vào dung dịch chứa x mol OH- và a mol ZnO2 2- ta có đồ thị sau: a 0 2a+x 4a+x sè mol Zn(OH)2 sè mol H+ x  Dáng của đồ thị: Tam giác cân  Tọa độ các điểm quan trọng + Điểm xuất phát: (0,0) + Điểm cực đại(kết tủa cực đại): (2a, a)[a là số mol của Zn2+ ]  kết tủa cực đại là a mol. + Điểm cực tiểu: (0, 4a)  Tỉ lệ trong đồ thị: (2:1). II. Bài tập ví dụ. 1. Mức độ nhận biết . VD1: Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch ZnSO4. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn ở đồ thị dưới đây. Giá trị của a là A. 0,36. B. 0,24. C. 0,48. D. 0,28. 0,12 0 a sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- Giải + Từ đồ thị và tỉ lệ ta có: a = 0,12.4 = 0,48 mol. + Vậy đáp án là C.
43. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 43 VD2: Cho từ từ dung dịch HCl đến dư vào dung dịch Na2ZnO2. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn ở đồ thị dưới đây. Giá trị của x là A. 0,06. B. 0,24. C. 0,12. D. 0,08. x 0 0,24 sè mol Zn(OH)2 sè mol H+ Giải + Từ đồ thị và tỉ lệ ta có: x = 0,24 4 = 0,06 mol. + Vậy đáp án là A. 2. Mức độ thông hiểu. VD3: Cho từ từ dung dịch chứa x mol NaOH vào 300 ml dung dịch ZnSO4 1,5M thu được 19,8 gam kết tủa. Giá trị của x là A. 0,4 mol hoặc 1,4 mol. B. 0,4 mol hoặc 1,2 mol. C. 0,4 mol hoặc 1,6 mol. D. 0,5 mol hoặc 1,4 mol. Giải + Ta có: Zn2+ = 0,45 mol  kết tủa cực đại = 0,45 mol. + Số mol Zn(OH)2 = 0,2 mol. + Đồ thị của bài toán: 0,45 0 0,9 1,8 sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 0,2 a b
44. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 44 + Từ đồ thị  a = 0,2.2 = 0,4 mol và 1,8 - b = a  b = 1,4 mol. + Vậy x = 0,4 mol hoặc 1,4 mol. 3. Mức độ vận dụng. VD4: Hoà tan hết m gam ZnSO4 vào nước được dung dịch X. Nếu cho 110 ml dung dịch KOH 2M vào X thì được 3a mol kết tủa. Mặt khác, nếu cho 140 ml dung dịch KOH 2M vào X thì thu được 2a mol kết tủa. Tính m? Giải + Gọi x là số mol kết tủa cực đại. Số mol KOH lần lượt là 0,22 mol và 0,28 mol. + Vì khi tăng KOH số mol kết tủa giảm nên ứng với 0,28 mol KOH có pư hòa tan kết tủa + TH1: Ứng với 0,22 mol KOH không có pư hòa tan kết tủa. x 0 2x 4x sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 3a 0,22 0,28 2a + Từ đồ thị suy ra: 2.3a 0,22 a 11/ 300 4x 0,28 2.2a x 8 / 75 2x 0,22 2x 0,22               vô lí + TH2: Ứng với 0,22 mol KOH có pư hòa tan kết tủa. x 0 2x 4x sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 3a 0,280,22 2a + Từ đồ thị suy ra: 4x 0,22 2.3a a 0,03 4x 0,28 2.2a x 0,1 2x 0,22 2x 0,22                m = 16,1 gam (thỏa mãn). VD5: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch gồm a mol HCl và b mol ZnSO4. Kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên sơ đồ sau :
45. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 45 0 1,0 3,0 sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 0,4 Tỉ lệ a : b là A. 1 : 2. B. 3 : 2. C. 2 : 3. D. 3 : 4. Giải + Từ đồ thị  a = 0,4 mol (*). + Kết tủa cực đại = b mol. + Ta có đồ thị: 0 1,0 3,0 sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 0,4 b x 0,4+ 2b 0,4+ 4b + Từ đồ thị  2x = 1 – 0,4  x = 0,3 mol (1) + Ta cũng có : 1,0 – 0,4 = 0,4 + 4b – 3,0  b = 0,8 mol (**) + Từ (*, **)  a : b = 1 : 2. VD6: Nhỏ từ từ đến dư KOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol HCl và x mol ZnSO4 ta quan sát hiện tượng theo đồ thị hình bên (số liệu tính theo đơn vị mol). Giá trị của x (mol) là: A. 0,4. B. 0,6. C. 0,7. D. 0,65. 0 0,45 2,45 sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 0,25 x Giải + Từ đồ thị  a = 0,25 mol. + Dễ thấy : (0,45 – 0,25) = (0,25 + 4x) – 2,45  x = 0,6 mol.
46. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 46 Bài tập tự giải dạng 5 Câu 1: Dung dịch P chứa H2SO4 1M và ZnSO4 0,25M ; dung dịch Q chứa NaOH 0,3M và KOH 0,5M. Cho V lít Q vào 0,8 lít dung dịch P để thu được kết tủa lớn nhất. Giá trị của V là A. 2,50. B. 0,25. C. 2,00. D. 1,50. Câu 2: Hòa tan hết m gam ZnSO4 vào nước được dung dịch X. Cho 110 ml dung dịch KOH 2M vào X, thu được a gam kết tủa. Mặt khác, nếu cho 140 ml dung dịch KOH 2M v ào X thì cũng thu được a gam kết tủa. Giá trị của a và m là: A. 10,89 và 20,125. B. 21,78 và 20,125. C. 12,375 và 22,540. D. 10,89 và 17,71. Câu 3: Tính thể tích dung dịch NaOH 1M lớn nhất cần cho vào dung dịch chứa 0,1 mol H2SO4 và 0,2 mol ZnSO4 để sau pư hoàn toàn thu được 9,9 gam kết tủa? A. 0,6 lít. B. 0,8 lít. C. 0,4 lít. D. 1,0 lít. Câu 4: Hòa tan hết 4,667 gam hh Na, K, Ba và ZnO (trong đó oxi chiếm 5,14% khối lượng) vào nước, thu được dung dịch X và 0,032 mol khí H2. Cho 88 ml dung dịch HCl 1M vào X đến khi các pư kết thúc, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là A. 0,990. B. 0,198. C. 0,297. D. 1,188. Câu 5: Nhỏ từ từ đến dư NaOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol HCl và b mol ZnSO4, kết quả thí nghiệm được biểu diễn theo đồ thị hình bên (số liệu tính theo đơn vị mol). Tổng (a + b) là A. 1,4. B. 1,6. C. 1,2. D. 1,3. 0 1,4 2,2 sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 0,6 0,4 Câu 6: Nhỏ từ từ đến dư KOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol HCl và b mol ZnCl2, kết quả thí nghiệm được biểu diễn theo đồ thị hình bên (số liệu tính theo đơn vị mol). Tỉ lệ a : b là A. 3:2. B. 2:3. C. 1:1. D. 2:1. 0 b 1,6 sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 0,4 0,5b
47. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 47 Bài tập tổng hợp Câu 1: Hòa tan hoàn toàn 11,2 gam CaO vào H2O thu được dung dịch (A). Sục từ từ khí CO2 vào (A). Qua quá trình khảo sát, người ta lập được đồ thị về sự biến thiên của kết tủa theo số mol CO2 như sau: nCO2 nCaCO3 0 x 15x Giá trị của x là A. 0,040. B. 0,025. C. 0,020. D. 0,050. Câu 2(Chuyên ĐH Vinh lần 4_2015): Nhỏ rất từ từ dung dịch HCl vào dung dịch chứa a mol KOH, b mol NaOH và c mol K2CO3, kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: 0 nCO2 nHCl 0,3 0,4 Tổng (a + b) có giá trị là A. 0,2. B. 0,3. C. 0,1. D. 0,4. Câu 3: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol Ba(OH)2 và b mol Ba[Al(OH)4]2 [hoặc Ba(AlO2)2], kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: 0,1 Soámol Al(OH)3 0,3 0,7 Soámol HCl0 0,2 Vậy tỉ lệ a : b là
48. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 48 A. 1 : 3. B. 1 : 2. C. 2 : 3. D. 2 : 1. Câu 4(Chuyên Vĩnh Phúc lần cuối _2015): Nhỏ từ từ dung dịch Ba(OH)2 vào dung dịch hỗn hợp Al2(SO4)3 và AlCl3 thu được kết tủa có khối lượng theo số mol Ba(OH)2 như đồ thị: Tổng giá trị (x + y) bằng A. 163,2. B. 162,3. C. 132,6. D. 136,2. Câu 5: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào dung dịch chứa x mol NaOH và y mol NaAlO2 kết quả thí nghiệm được biểu diễn bằng đồ thị bên. Xác định tỉ lệ x: y? 0 sè mol Al(OH)3 sè mol H+ 0,4 1,00,6 0,2 A. 4: 3. B. 1: 3. C. 2: 3. D. 1: 1. Câu 6: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch hỗn hợp gồm a mol H2SO4 và b mol Al2(SO4)3, kết quả thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau:
49. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 49 0,1 0 0,5 sè mol Al(OH)3 sè mol OH- 0,90,2 Tỉ lệ a : b là A. 8 : 1 B. 2 : 1 C. 1 : 1. D. 4 : 5 Câu 7: Khi nhỏ từ từ đến dư dung dịch KOH vào dung dịch hỗn hợp gồm x mol HCl và y mol ZnCl2, kết quả của thí nghiệm được biểu diễn trên đồ thị sau: 0 1,0 1,4 sè mol Zn(OH)2 sè mol OH- 0,6 z Tổng (x +y + z) là A. 2,0. B. 1,1. C. 0,9. D. 0,8. Câu 8: Dung dịch A chứa a mol ZnSO4; dung dịch B chứa b mol AlCl3; dung dịch C chứa c mol NaOH. Tiến hành 2 thí nghiệm sau: + Thí nghiệm 1: Cho từ từ dung dịch C vào dung dịch A; + Thí nghiệm 2: Cho từ từ dung dịch C vào dung dịch B. Lượng kết tủa ở 2 thí nghiệm biến đổi theo đồ thị sau đây: n nNaOH a ___ b 4a 0,320 x
50. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 50 Tổng khối lượng kết tủa ở 2 thí nghiệm khi dùng x mol NaOH gần nhất với giá trị nào sau đây ? A. 9. B. 8. C. 8,5. D. 9,5. Câu 9: Người ta hòa tan hoàn toàn hỗn hợp NaOH và Ba(OH)2 vào nước dư thu được dung dịch X. Sục khí CO2 vào dung dịch X. Kết quả thí nghiệm thu được biểu diễn trên đồ thị sau : nCO2 nBaCO3 x0 0,4a 0,5 a 2a Giá trị của x là : A. 3,25. B. 2,5. B. 3,0. D. 2,75. Câu 10: Cho 3 thí nghiệm + TN1: Cho từ từ dung dịch HCl đến dư vào dung dịch NaAlO2. + TN2: Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch AlCl3. + TN3: Cho từ từ dung dịch NH3 đến dư vào dung dịch AlCl3. Lượng kết tủa thu thu được trong các thí nghiệm được biểu diễn theo các đồ thị dưới đây. 0 ®å thÞA ®å thÞB ®å thÞC Kết quả thí nghiệm 1, 2 và 3 được biểu diễn bằng đồ thị theo trật tự tương ứng: A. Đồ thị A, B, C. B. Đồ thị B, C, A. C. Đồ thị C, B, A. D. Đồ thị A, C, B.
51. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 51 Qua chuyên đề này tôi đã giúp các em học sinh được tìm hiểu sâu hơn, chi tiết hơn về cách giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị đồng thời tôi cũng phân loại phân loại chi tiết và đưa ra hệ thống bài tập khá đầy đủ cho mỗi dạng. Từ đó, tôi rút ra được một số kết luận sau :  Nắm được cơ sở lý thuyết là chìa khóa đầu tiên của việc giải bài tập hóa học.  Nắm được cách phân loại các dạng bài tập và đưa ra phương pháp giải cho các dạng bài tập đó sẽ giúp học sinh làm bài tập được nhanh và chính xác hơn.  Khi giải các bài toán đồ thị quan trọng nhất là học sinh phải nắm được dáng của đồ thị và tỉ lệ trong đồ thị mà không cần vẽ đồ thị chính xác. Phần 3: Kết luận và kiến nghị
52. Lạc Giải bài tập hóa học bằng phương pháp đồ thị Giáo viên: Kim Văn Bính -  0987617720 Page 52 Tài liệu tham khảo 1. Giáo trình Hóa vô cơ tập 1, 2, 3 – Hoàng Nhâm chủ biên. 2. Tài liệu chuyên khoa Hóa 10, 11, 12 – Trần Quốc Sơn 3. Những vấn đề chọn lọc của Hóa học – Trần Quốc Sơn, Nguyễn Văn Tòng… 4. Đề thi Đại học – Cao đẳng từ năm 2007 – 2015 của BGD. 5. Đề thi thử Đại học của các trường chuyên trong cả nước. 6. Câu hỏi lý thuyết và bài tập thực nghiệm Hóa vô cơ – Cao Cự Giác

Cách nhìn đồ thị phản ứng hóa học năm 2024

Bài Viết Liên Quan

Quảng Cáo

Có thể bạn quan tâm

Toplist được quan tâm

Quảng cáo

Xem Nhiều

Quảng cáo

Chúng tôi

Điều khoản

Trợ giúp

Mạng xã hội