Giáo án hóa học 10 ban cơ bản 4 cột năm 2024

Nội dung Text: Giáo án môn Hóa học lớp 10 sách Kết nối tri thức: Bài 5

1. BÀI 5: CẤU TẠO CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC I. Mục tiêu 1. Kiến thức ­ Nêu được lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. ­ Mô tả được cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và nêu được các khái niệm liên quan ( ô, chu kì, nhóm). ­ Nêu được nguyên tắc sắp xếp của BTH các nguyên tố hóa học ( dựa theo cấu hình electron) ­ Phân loại được các nguyên tố (dựa theo cấu hình electron: nguyên tố s, p d, f ; dựa theo tính chất hóa học: kim loại, phi kim, khí hiếm). 2. Năng lực: 2.1. Năng lực chung: ­ Năng lực tự chủ và tự học: Kĩ năng tìm kiếm thông tin trong SGK, trên mạng internet , quan sát hình ảnh về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học để tìm ra đặc điểm cấu tạo của bảng TH. ­ Năng lực giao tiếp và hợp tác: Làm việc nhóm tìm hiểu về lịch sử phát minh BTH các nguyên tố hóa học và cấu tạo của BTH. 2.2. Năng lực hóa học: a. Nhận thức hoá học: Học sinh đạt được các yêu cầu sau: ­ Nêu được lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. ­ Mô tả được cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và nêu được các khái niệm liên quan ( ô, chu kì, nhóm). ­ Nêu được nguyên tắc sắp xếp của BTH các nguyên tố hóa học ( dựa theo cấu hình electron) ­ Phân loại được các nguyên tố (dựa theo cấu hình electron: nguyên tố s, p d, f ; dựa theo tính chất hóa học: kim loại, phi kim, khí hiếm). b. Tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ hóa học được thực hiện thông qua cac ho ́ ạt động: Thảo luận nhóm, quan sat ́ hình ảnh. c. Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học xác định được vị trí các nguyên tố hóa học trong BTH. 3. Phẩm chất ­ Chăm chỉ, tự tìm tòi thông tin trong SGK, trên internet về lịch sử phát minh ra BTH các nguyên tố hóa học, cấu tạo của BTH ­ HS có trách nhiệm trong việc hoạt động nhóm, hoàn thành các nội dung được giao. II. Thiết bị dạy học và học liệu
2. ­ BTH các nguyên tố hóa học cỡ lớn ­ Một số câu chuyện về sự phát minh ra định luật tuần hoàn và BTH các nguyên tố hóa học ­ Tranh ảnh và video liên quan đến BTH ­ Phiếu bài tập số 1, số 2, số 3, số 4, số 5, số 6, số 7 III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động 1: Khởi động a) Mục tiêu: Tạo hứng thú học tập cho học sinh đi tìm hiểu kiến thức của bài học thông qua trò chơi. b) Nội dung: Học sinh cả lớp cùng tham gia trò chơi “ Đi tìm bức tranh bí ẩn” trong phiếu học tập số 1 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 TRÒ CHƠI: ĐI TÌM BỨC TRANH BÍ ẨN 1 2 3 4 Học sinh trả lời câu hỏi ở mỗi ô, trả lời đúng phần bức tranh ở ô đó sẽ được mở ra: Ô số 1: Xác định số proton, neutron, elelctron của ? Ô số 2: Cho cấu hình electron nguyên tử: . Hỏi nguyên tử đó có bao nhiêu lớp electron, số electron lớp ngoài cùng ? Ô số 3: Nguyên tố mà nguyên tử có 1, 2, 3 electron lớp ngoài cùng thường là nguyên tố gì? Ô số 4: Thế nào là nguyên tố hóa học ? c) Sản phẩm: Học sinh lật mở được bức tranh trong phiếu học tập số 1, nói được nội dung liên quan đến bài học.
3. Bức tranh: Nhà bác học Men­đê­lê­ép – Người phát minh ra bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. d) Tổ chức thực hiện: HS làm việc độc lập, HS nào có câu trả lời nhanh sẽ được gọi , GV gợi ý, hỗ trợ HS. 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Hoạt động 1: Lịch sử phát minh bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học Mục tiêu: Nêu được lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học Hoạt động của GV và HS Sản phẩm dự kiến Giao nhiệm vụ học tập: GV chia lớp làm 4 nhóm, các nhóm cùng tham gia trò chơi « Tìm mảnh ghép » , thời gian 3 phút, trong phiếu học tập số 2. Thực hiện nhiệm vụ: HS hoàn thành phiếu học tập số 2 Báo cáo, thảo luận: Đại diện nhóm HS đưa ra nội dung kết quả thảo luận của nhóm. Kết luận, nhận định: GV nhận xét, bổ sung, kết luận : Bảng tuần hoàn chúng ta học là bảng tuần hoàn của Men­đê­le­ep. Hoạt động 2: Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn Mục tiêu: HS nêu được nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong BTH dựa vào cấu hình electron. Giao nhiệm vụ học tập: GV cho HS ** Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố quan sát BTH các nguyên tố hóa học, yêu trong BTH: cầu HS các nhóm hoàn thành nội dung ­ Các nguyên tố được sắp xếp theo
4. phiếu học tập số 3. chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. Thực hiện nhiệm vụ: HS hoàn thành ­ Các nguyên tố có cùng số lớp electron nội dung phiếu học tập số 3. trong nguyên tử được xếp thành một Báo cáo, thảo luận: Đại diện nhóm HS hàng. đưa ra nội dung kết quả thảo luận của ­ Các nguyên tố có cùng số electron hóa nhóm. trị trong nguyên tử được xếp thành một Kết luận, nhận định:GV nhận xét, đưa cột. ra kết luận: Khi sắp xếp các nguyên tố ** Electron hóa trị là các electron có khả như vậy, sự tuần hoàn về tính chất của năng tham gia tạo thành liên kết hóa học, các đơn chất và hợp chất được thể hiện chúng thường nằm ở lớp electron ngoài qua chu kì ( hàng) và nhóm ( cột). cùng và phân lớp sát ngoài cùng. Hoạt động 3: Cấu tạo của bảng tuần hoàn Mục tiêu: HS nêu được cấu tạo của BTH các nguyên tố hóa học, nêu được các khái niệm chu kì, nhóm. Phân loại được các nguyên tố dựa vào cấu hình electron, dựa theo tính chất hóa học. Giao nhiệm vụ học tập: GV sử dụng kĩ thuật “ trạm”, chia 4 nhóm thành 4 trạm tương ứng. Tại mỗi trạm các nhóm sẽ làm việc trong thời gian 3 phút, hết 3 phút chuyển trạm. Thực hiện nhiệm vụ: Các nhóm thực hiện nhiệm vụ tại các trạm với phiếu học tập số 4, 5, 6, 7. 1. Ô nguyên tố Báo cáo, thảo luận: Đại diện các nhóm 1,2,3,4 lên trình bày nội dung của các trạm tương ứng, nhóm còn lại nhận xét, bổ sung. Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đánh giá, kết luận. STT ô nguyên tố = số hiệu nguyên tử = số đơn vị điện tích hạt nhân = số hạt electron = số hạt proton. 2. Chu kì ­ Chu kì là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số
5. lớp electron, được xếp theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân. ­ Có 7 chu kì Chu 1 2 3 4 5 6* 7* kì Số lớp e 1 2 3 4 5 6 7 Số NT 2 8 8 18 18 32 32 VD: Na (Z=11): Na thuộc chu kì 3 3. Nhóm nguyên tố ­ Nhóm nguyên tố gồm các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cấu hình electron tương tự nhau, do đó tính chất hóa học gần giống nhau, được xếp thành một cột. ­ Có 18 cột, chia thành 8 nhóm A (IA­ VIIIA, mỗi nhóm 1 cột) và 8 nhóm B (IB­VIIIB), nhóm VIIIB có 3 cột. VD: Nhóm IA: nhóm kim loại kiềm Nhóm VIIA: nhóm halogen. 4. Phân loại nguyên tố a. Theo cấu hình electron ­ Các nguyên tố s, p, d, f là những nguyên tố mà nguyên tử có electron cuối cùng được điền vào các phân lớp s,p, d, f. ­ VD: 12Mg: 1s22s22p63s2 ( nguyên tố s) 9F: 1s22s22p5 ( nguyên tố p) ­ Nhóm A: Gồm nguyên tố s (IA, IIA), p (IIIA­VIIIA) Nhóm B: Gồm nguyên tố d, f (IB­
6. VIIIB) b. Theo tính chất hóa học ­ Nhóm IA, IIA, IIIA: là kim loại (trừ H, B) ­ Nhóm VA, VIA, VIIA: thường là phi kim ­ Nhóm VIIIA: khí hiếm ­ Nhóm B: kim loại chuyển tiếp. 3. Hoạt động 3: Luyện tập a) Mục tiêu: ­ Củng cố lại kiến thức đã học về nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn, cấu tạo bảng tuần hoàn ­ Kỹ năng: Xác định vị trí của một nguyên tố dựa vào đặc điểm cấu tạo nguyên tử và ngược lại. ­ Tiếp tục phát triển các năng lực: tự học, sử dụng ngôn ngữ hóa học, phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua môn học. b) Nội dung: GV đưa ra các bài tập cụ thể, gọi HS lên làm và chữa lại. HS hoàn thành các bài tập sau: Câu 1: Trong BTH, các nguyên tố được sắp xếp theo 3 nguyên tắc, nguyên tắc nào sau đây là đúng? A. Nguyên tử khối tăng dần C. Điện tích hạt nhân tăng dần B. Cùng số lớp e xếp cùng 1 cột D. Cùng số e hóa trị xếp cùng hàng Câu 2: Ở trạng thái cơ bản, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố X là 1s22s22p63s23p4. Vị trí của nguyên tố X trong bảng tuần hoàn là A. ô thứ 16, chu kì 3, nhóm IVA. B. ô thứ 16, chu kì 3, nhóm VIA. C. ô thứ 16, chu kì 3, nhóm IVB. D. ô thứ 16, chu kì 3, nhóm VIB. Câu 3: Biết rằng nguyên tố cacbon thuộc chu kì 2, nhóm IVA. Cấu hình electron của cacbon là: A. 1s22s22p2 B. 1s22s22p3 C. 1s22s22p63s23p64s2 D. 1s22s22p4 Câu 4: Đứng đầu chu kì thường là một nguyên tố A. Kim loại B. Phi kim C. Kim loại kiềm D. Khí hiếm Câu 5: Nguyên tố s thuộc những nguyên tố nào? A. Nhóm A B. Nhóm B C. Nhóm IA và IIA D. Nhóm IIIA, IVA, VA, VIA, VIIA và VIIIA c) Sản phẩm: Câu 1: C Câu 2: B Câu 3: A Câu 4: C Câu 5: C d) Tổ chức thực hiện: HS làm việc cá nhân. 4. Hoạt động 4: Vận dụng
7. a) Mục tiêu :Giúp HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học trong bài để giải quyết các các câu hỏi, bài tập gắn với thực tiễn và mở rộng kiến thức của HS, không bắt buộc tất cả HS đều phải làm, tuy nhiên GV nên động viên khuyến khích HS tham gia, nhất là các HS say mê học tập, nghiên cứu, HS khá, giỏi và chia sẻ kết quả với lớp. b) Nội dung : Em hãy tìm hiểu qua tài liệu, internet. . . và cho biết hiện nay có bao nhiêu nguyên tố hóa học đã được tìm ra? Lấy một nguyên tố mới được tìm ra chưa có trong bảng HTTH, nêu một vài thông tin về nguyên tố đó? c) Sản phẩm: Bài viết/báo cáo hoặc bài trình bày powerpoint của HS d) Tổ chức thực hiện: GV hướng dẫn HS về nhà làm và hướng dẫn HS tìm nguồn tài liệu tham khảo qua internet, thư viện….