Trong thời buổi khoa học kỹ thuật phát triển cao như hiện nay thì việc nắm vững kiến thức và thực nghiệm cũng như những kiến thức cơ bản của các bộ môn khoa học nói chung và Hóa học nói riêng là rất quan trọng. Vậy làm thế nào để học tốt môn Hóa học.
1. Chuẩn bị đầy đủ SGK, SBT, tài liệu tham khảo, đồ dùng học tập thậm chí cả máy tính có kết nối mạng Internet là rất cần thiết.
2. Trong giờ học cần chú ý lắng nghe, ghi chép giáo viên giảng bài và mạnh dạn hỏi lại thầy cô những điều mình chưa hiểu, chưa rõ. Một học sinh muốn học tốt môn hóa cần luôn tự đặt ra ba câu hỏi cho mình:
Đó là cái gì? Nó như thế nào? Tại sao lại như thế? Ngoài ra mỗi người học cần tích cực tham gia hoạt động thảo luận nhóm để cùng bàn bạc, giải quyết và làm rõ vấn đề. Tích cực tham gia đóng góp ý kiến xây dựng bài cho tiết học thêm sinh động. Muốn vậy, chúng ta cũng cần xem trước bài mới trước khi vào lớp.
3. Việc tự học ở nhà vẫn là nhân tố quan trọng nhất nếu bạn muốn học tốt môn Hóa. Trong tuần, có từ hai đến ba tiết [nếu học cả tự chọn] Hóa học, sau mỗi buổi học trên lớp, về nhà bạn nên học bài ngay ngày hôm đó.
Khi học nên đọc bài nhiều lần cho thuộc, vừa học vừa tự rút ra kết luận cần thiết để hiểu rõ vấn đề hơn. Cuối cùng bạn nên soạn thêm các đề cương tóm tắt nội dung, kiến thức quan trọng cần nắm vững. từ đó ứng dụng ngay vào việc giải quyết bài tập trong SGK và sách bài tập.
Việc ôn tập kiến thức cũ là điều không hề dễ chút nào vì bài cũ không thuộc thì bài mới lại càng khó khăn hơn. Do đó bạn phải biết cách ghi nhớ kiến thức biến kiến thức của thầy cô, của SGK thành kiến thức của mình.
4. Học nhóm ngoài giờ học! đây là phương pháp tuân thủ nguyên tắc “Học thầy không tày học bạn”. Gần đây, học sinh hầu như không chú ý đến. Mỗi nhóm có từ 3 đến 7 học sinh tham gia. Mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng thực sự học tập gương mẫu và có kết quả học tập tốt làm nhóm trưởng.
Ưu điểm của phương pháp là các thành viên có điều kiện giúp đỡ lẫn nhau bạn học khá gúp đỡ bạn học yếu hơn, rèn kĩ năng hoạt động nhóm chính là rèn kĩ lao động sau này vì bất cứ một công việc gì cũng cần sự phối hợp của nhiều thành viên.
Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là nếu mỗi thành viên không tự giác tích cực thì hiệu quả hoạt động không cao, dễ dẫn đến hoạt động của nhóm theo chiều hướng khác và không hiệu quả.
+ Hoạt động nhóm nên có lịch hoạt động, địa điểm ổn định và phải quy ước nhóm thật rõ ràng.
+ Sau khi kết một thúc bài, một chương mỗi thành viên trong nhóm đều phải tích cực học và làm bài tập. Trước khi đến học nhóm mỗi cá nhân mang theo những câu hỏi thắc mắc, những bài tập chưa làm được.
+ Trong buổi học nhóm mỗi thành viên đưa ra những câu hỏi, những vấn đề mình băn khoăn nhờ các bạn trong nhóm giúp đỡ, nếu lời giải thích chưa thỏa đáng sẽ tập hợp lại gửi giáo viên bộ môn giảng giải.
5. Sử dụng thành thạo bản đồ tư duy, phương pháp sơ đồ hóa tóm tắt kiến thức đối với mỗi nội dung bài học, tổng kết chương.
6. Với hướng thi trắc nghiệm trong kì thi THPT Quốc gia năm 2015 như hiện nay, bộ môn Hóa có thời gian làm bài 90 phút với 50 câu. Đề có sư phân loại rõ ràng dành cho học sinh trung bình, khá, giỏi. Để làm tốt các câu từ 30 [bên cạnh từ câu 1 đến câu 30 nên giải quyêt càng nhanh càng tốt] trở đi giáo viên yêu cầu học sinh nắm chắc các vấn đề sau đây:
* Nắm chắc các phương pháp giải nhanh bài tập hóa.
* Nắm chắc các công thức tính nhanh.
* Nắm chắc kiến thức cơ bản và cả những phần nâng cao.
* Nghiên cứu thật kĩ đề thi minh họa hàng năm do Bộ GD & ĐT đề xuất.
7. Không học tủ học bất cứ chuyên đề nào vì nếu chỉ học tủ một chuyên đề nào đó dễ dẫn đến không đủ thời gian để học các chuyên đề khác và kết quả thi sẽ kém. Tùy theo số câu hỏi của mỗi chuyên đề mà dành thời gian tương ứng để học.
Cách học giỏi Toán toàn diện giúp bạn đạt kết quả cao
8. Tự tìm kiếm thông tin trên mạng Internet. Trong thời đại ngày nay, bất cứ thông tin gì cũng có thể được tìm thầy trên mạng. Các thông tin cần tìm kiếm như; phương pháp giải bài tập hóa, các dạng bài tập, đề kiểm tra theo chuyên đề, các khóa học trên mạng, các bài giảng về các chuyên đề…
9. Làm tốt các bài thực hành trên lớp. Hóa học là môn khoa học thực nghiệm, nếu chúng ta làm được càng nhiều thí nghiệm mang tính chất chứng minh, đối chứng thì càng nắm bài tốt. Mỗi thí nghiệm các bước tiến hành, các hiện tượng xảy ra cần được ghi chép cẩn thận và mỗi học sinh phải tự tay làm.
Sau mỗi thí nghiệm người học sẽ nhớ lâu hơn và qua đó còn rèn học sinh đươc nhiều kĩ năng khác. Đặc biệt, các bài toán nhận biết các chất giáo viên nên gợi ý hướng dẫn để học sinh tự làm và kiểm chứng với lí thuyết từ đó càng làm cho học sinh thêm yêu thích và đam mê môn Hóa học.
Cách học giỏi môn lý – Kinh nghiệm học lý nhanh nhất
10. Cuối cùng các em cần ghi nhớ câu tục ngữ sau đây: “Luyện mãi thành tài, miệt mài tất giỏi”
Trên đây là một số chia sẽ về kinh nghiệm và phương pháp học tập bộ môn Hóa. Mỗi em học sinh có một cách học, một phương pháp khác nhau không thể áp đặt một khuôn mẫu chung cho mọi người. Tuy nhiên, có điểm chung duy nhất để học tốt môn Hóa là chúng ta phải có sự yếu thích và lòng say mê môn học.
MỤC LỤC
I. TÍNH MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
1. BỐI CẢNH CỦA ĐỀ TÀI Trang 3
2. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trang 3
3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Trang 4
4. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Trang 4
II. TÍNH KHOA HỌC
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN Trang 4
2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ Trang 5
2.1 Thực tế giảng dạy Trang 5
2.2 Thực tế của học sinh Trang 5
2.3. Thực tế điều tra Trang 5
2.4. Nguyên nhân của thực trạng Trang 6
3. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Trang 6
3.1. Phương pháp vấn đáp Trang 6
3.2. Phương pháp đặt vấn đề - Giải quyết vấn đề Trang 9
3.3. Phương pháp sử dụng bài tập Trang 12
3.4. Phương pháp học tập hợp tác nhóm nhỏ Trang 14
3.5 . Phương pháp sử dụng các thí nghiệm hoá học Trang 18
3.6. Phương pháp sử dụng các phương tiện hiện có Trang 20
4. KẾT QUẢ THỰC TẾ GIẢNG DẠY Trang 20
III. TÍNH THỰC TIỄN
1. NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM Trang 20
2. Ý NGHĨA CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Trang 21
3. KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG TRIỂN KHAI Trang 21
IV. KẾT LUẬN Trang 22
Bạn đang xem trước 20 trang mẫu tài liệu Một số phương pháp giúp học sinh yêu thích môn Hóa học - Trung học cơ sở, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
n đáp phải được lựa chọn sắp xếp hợp lý. Câu hỏi được phân chia thành câu chính, câu phụ, câu phức tạp, câu đơn giản. Câu chính, câu phức tạp lại được chia ra thành những vấn đề nhỏ hơn và phù hợp với trình độ học sinh nhưng không nên chia quá nhỏ và rời rạc.Câu hỏi cần được nêu ra một cách rõ ràng, dễ hiểu và chính xác phù hợp trình độ học sinh. Số lượng và tính phức tạp của câu hỏi cũng như mức độ phân chia câu hỏi phụ thuộc vào: + Tính phức tạp của vấn đề nghiên cứu. + Trình độ phát triển, kỹ năng, kỹ sảo của học sinh tham gia các bài học vấn đáp tìm tòi. 3.1.2. Các loại câu hỏi trong dạy học vấn đáp tìm tòi. * Dựa vào mục đích và nội dung vấn đề có thể chia ra: + Câu hỏi chính. + Câu hỏi phụ. * Dựa vào những mức độ nhận thức khác nhau có thể chia ra: + Câu hỏi yêu cầu học sinh biết, nhớ lại hiện tượng sự kiện. + Câu hỏi yêu cầu học sinh hiểu, so sánh các sự vật hiện tượng. + Câu hỏi yêu cầu học sinh hiểu, hệ thống hóa, khái quát hóa. + Câu hỏi yêu cầu học sinh tìm hiểu nguyên nhân của sự vật hiện tượng. + Câu hỏi yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học. * Chú ý: Khi xây dựng các loại câu hỏi vấn đáp tìm tòi chúng ta cần nghiên cứu kỹ sách giáo khoa, sách tham khảo, tài liệu giảng dạy, để xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp với từng nội dung, từng mục trong từng loại bài. Câu hỏi cần rõ ràng chỉ có một câu trả lời đúng. Làm cho người học tìm tòi trên cơ sở vận dụng các điều đã biết. Khuyến khích người học hiểu hơn là ghi nhớ mà không hiểu. Đem lại những phản hồi tức thì về kết quả cho cả giáo viên và học sinh. Đảm bảo để bài học được triển khai vừa sức học sinh. Gây được hứng thú học tập cho học sinh. Tạo cho học sinh cơ hội hưởng thụ sự thành công và tìm ra cái mới trong học tập. Tạo cơ hội để giáo viên phát hiện những khó khăn học sinh có thể gặp phải. Cho phép đánh giá việc học của học sinh và việc dạy của giáo viên. 3.1.3. Tổ chức vấn đáp tìm tòi. Quy trình tổ chức vấn đáp tìm tòi: Giáo viên nêu câu hỏi cho cả lớp, yêu cầu học sinh suy nghĩ và chuẩn bị trả lời [không chỉ định học sinh trả lời trước khi nêu câu hỏi]. Cả lớp suy nghĩ từ 1-2 phút. Một số học sinh xin ý kiến trả lời. Giáo viên chỉ định học sinh trả lời. Giáo viên và học sinh nghe ý kiến trả lời của học sinh được chỉ định phát biểu. Các học sinh khác theo dõi nhận xét , nêu ý kiến bổ xung chỉnh sửa. Giáo viên nhận xét đánh giá xếp loại. 3.2. SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẶT VẤN ĐỀ VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Nét đặc trưng chủ yếu của dạy học đặt vấn đề và giải quyết vấn đề là sự lĩnh hội kiến thức thông qua đặt và giải quyết vấn đề. Đây cũng là một trong những phương pháp dạy học tích cực đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy hóa học ở trường THCS. Để đạt được kết quả trong vận dụng phương pháp dạy học này chúng ta cần thực hiện tốt các công việc chính sau: 3.2.1. Đặt vấn đề. + Tạo tình huống có vấn đề [xây dựng bài toán nhận thức]. + Phát biểu và nhận dạng vấn đề nảy sinh. + Phát biểu vấn đề cần giải quyết. Những chú ý khi tạo tình huống có vấn đề: Vạch ra những điều chưa biết, chỉ ra cái mới trong mối quan hệ cái đã biết, với cái cũ. Trong đó điều chưa biết, cái mới là cái trung tâm của tình huống có vấn đề, sẽ được khám phá ra trong giai đoạn giải quyết vấn đề [đặt giả thiết, lập kế hoạch giải quyết vấn đề đó]. Tình huống đặt ra phải kích thích, gây hứng thú, nhận thức đối với học sinh, tạo cho học sinh ý thức tự giác tích cực trong hoạt động nhận thức. Tình huống đưa ra phải phù hợp khả năng của học sinh, để học sinh căn cứ vào những kiến thức cũ, dể giải quyết được vấn đề đặt ra bằng hoạt động tư duy của học sinh. + Câu hỏi nêu vấn đề của giáo viên cần phải chứa đựng các yếu tố sau: Chứa đựng mâu thuẫn nhận thức: Có một hay vài khó khăn, đòi hỏi học sinh phải tư duy, huy động và vận dụng các kiến thức đã có [nghĩa là câu hỏi phản ánh được mối liên hệ bên trong giữa điều đã biết và điều chưa biết]. Chứa đựng phương hướng giải quyết vấn đề, thu hẹp phạm vi tìm kiếm câu trả lời, tạo điều kiện làm xuất hiện giả thiết, tạo điều kiện tìm ra được con đường giải quyết. Gây được cảm xúc mạnh đối với học sinh khi nhận ra mâu thuẫn nhận thức liên quan đến vấn đề. 3.2.2. Giải quyết vấn đề. Gồm các bước sau: 3.2.2.1 Xây dựng các giả thuyết. 3.2.2.2 Lập kế hoạch giải quyết vấn đề. 3.2.2.3 Thực hiện giải quyết vấn đề, kiểm tra các giả thuyết bằng các phương pháp khác nhau. 3.2.3. Kết luận: Gồm các bước sau: 3.2.3.1 Thảo luận các kết quả thu được và đánh giá. 3.2.3.2 Khẳng định hay bác bỏ giả thuyết đã nêu. 3.2.3.3 Phát biểu kết luận. 3.2.3.4 Đề xuất vấn đề mới. 3.2.4. Vận dụng dạy học nêu vấn đề khi giảng dạy hóa học ở trường THCS. Dạy học nêu vấn đề khi giảng dạy hóa học ở trường THCS chỉ thực hiện trong phạm vi hẹp trong một số bài cụ thể: Ví dụ 1. Khi nghiên cứu thí nghiệm: Nhôm phản ứng với dd kiềm trong bài nhôm ở lớp 9. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH + Nêu vấn đề: Nhôm có đầy đủ TCHH chung của kim loại, ngoài ra nhôm còn có tính chất gì đặc biệt ? + Hãy nghiên cứu thí nghiệm nhôm tác dụng với dd NaOH. + Gợi ý: Phản ứng này có mâu thuẫn với những điều đã học? + Giải quyết mâu thuẫn: Điều này không sai và không mâu thuẫn. Đó là do nhôm có tính chất đặc biệt, ta sẽ học ở lớp trên. + Nhóm HS : Thả dây nhôm vào ống nghiệm đựng dd NaOH, có ống vuốt dẫn khí ra ngoài. + Quan sát hiện tượng: Có khí thoát ra. + Châm lửa đốt, khí cháy, ngọn lửa xanh -> Khí tạo ra là H2. + HS nêu vấn đề: Phản ứng Al với dd NaOH có mâu thuẫn với TC của kim loại đã học không ? Hay TN sai ? Ví dụ 2. Khi nghiên cứu tính chất hóa học của axit sunfuric đặc, nóng với đồng thì vấn đề xuất hiện là: Trái với tính chất của kim loại đã học đó là : Kim loại đứng sau hiđrô trong dãy hoạt động hóa học đã phản ứng với axit loãng. Điều này đúng hay sai? Ta hãy xem điều kiện và sản phẩm của phản ứng H2SO4 tác dụng với Cu như thế nào? Học sinh phát biểu: H2SO4 đặc, nóng. Cu kim loại hoạt động yếu [đứng sau H] Sản phẩm: Khí không màu, mùi khó chịu, làm đổi màu quỳ tím thành đỏ. dd CuSO4 màu xanh. * Kết luận: Điều này không mâu thuẫn gì với TCHH chung của axit và dd H2SO4 loãng. Đó là do TCHH đặc biệt của H2SO4 đặc, nóng. Dạy học nêu và giải quyết vấn đề góp phần rất lớn trong việc giúp học sinh tích cực phát hiện kiến thức mới, và có thể áp dụng một cách linh hoạt hiệu qủa trong dạy học đặc biệt là dạy kiến thức mới. Tuy nhiên muốn thật sự mang lại hiệu quả cao người dạy, người học phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình thực hiện phương pháp này để tạo tịnh huống, giải quyết tình huống một cách nhanh chóng, hiệu quả, chính xác nhất. 3.3. SỬ DỤNG BÀI TẬP HÓA HỌC ĐỂ DẠY HỌC TÍCH CỰC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC. Vai trò của bài tập hóa học trong việc dạy hóa học và nâng cao chất lượng giảng dạy. 3.3.1. Các dạng bài tập hóa học. * Bài tập tự luận: [Bài tập lý thuyết, bài tập thực hành]. * Bài tập trắc nghiệm khách quan: [Bài tập dạng câu điền khuyết, câu đúng sai, câu có/không, câu nhiều lựa chọn, câu cặp đôi]. 3.3.2 Bài tập hóa học có vai trò to lớn trong việc giảng dạy, củng cố và nâng cao chất lượng dạy và học. * Bài tập hóa học như là nguồn kiến thức để học sinh tìm tòi, phát hiện kiến thức, rèn luyện kỹ năng. * Bài tập hóa học mô phỏng một số tình huống đời sống thực của con người. * Bài tập hóa học được nêu lên như tình huống có vấn đề. * Bài tập hóa học là một nhiệm vụ mà giáo viên, học sinh cần giải quyết. 3.3.3 Bài tập hóa học chính là một phương tiện giúp người giáo viên tích cực hóa hoạt động của học sinh, trong quá trình học tập và lĩnh hội kiến thức mới. * Hình thành kiến thức kỹ năng mới. * Vận dụng kiến thức lý thuyết vào giải bài tập. + Ví dụ 1. Hoàn thành PTPƯ sau: SO3 + H2O H2SO4 P2O5 + H2O H3PO4 CO2 + H2O H2CO3 ? Cho biết các chất tạo ra sau PƯHH thuộc loại chất nào. ? Cho biết thành phần phân tử của H2SO4, H3PO4, H2CO3 có gì giống nhau. ? Nhóm nguyên tố SO4, PO4, CO3 được gọi là gốc axit. Vậy căn cứ vào hóa trị của H là I, cho biết hóa trị của các gốc axit trên? ? Hãy cho biết hợp chất axit có thành phần như thế nào. + Ví dụ 2. Có hỗn hợp gồm các chất khí thải độc hại sau đây: HCl, Cl2, CO2, CO, SO2 Hãy nêu biện pháp để xử lý chất thải đó bằng phương pháp hóa học? + Ví dụ 3. Có 3 lọ đựng 3 dd NaOH, HCl, nước cất. Chỉ dùng một chất hãy nhận biết mỗi lọ đựng chất nào. Dụng cụ hóa chất coi như đủ. * Tóm lại: Để tích cực hóa hoạt dộng của học sinh trong giờ học hóa học thông qua các bài tập hóa học, bài tập đưa ra như một vấn đề cần giải quyết, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm tòi theo một quy trình nhất định để tìm ra kết quả. Kích thích sự tò mò, ham muốn giải quyết 3.4. SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP HỢP TÁC THEO NHÓM NHỎ ĐỂ NÂNG CAO SỰ HỨNG THÚ HỌC TẬP CỦA HS THCS. 3.4.1.Cách vận dụng phương pháp học tập hợp tác theo nhóm nhỏ trong dạy học môn hóa học trong trường THCS: + Nhóm học sinh nghiên cứu thí nghiệm để rút ra kết luận về tính chất của chất. + Nhóm học sinh thảo luận để tìm ra lời giải, một nhận xét, một kết luận nào đó. + Nhóm học sinh cùng thực hiện một nhiệm vụ do giáo viên giao cho. Tuy nhiên khi sử dụng phương pháp này muốn tăng hiệu quả cần chú ý: * Phân công nhóm thường xuyên, nhóm cơ động: Để duy trì hoạt động nhóm có thể phân công học sinh thành nhóm thường xuyên [một bàn hoặc hai bàn ghép lại] có đặt tên nhóm [1,2] có thể thay đổi nhóm theo nhiệm vụ cần thiết [nhóm cơ động, không cố định]. * Phân công trách nhiệm cho các thành viên trong nhóm để thực hiện một nhiệm vụ nhất định [nhóm trưởng, thư ký], sự phân công có thể thay thế cho các thành viên để phát huy tính chủ động sáng tạo của từng thành viên trong nhóm: Nhóm trưởng có trách nhiệm tổ chức, đôn đốc, yêu cầu các thành viên trong nhóm thực hiện đúng chức năng nhiệm vụ. Thư ký làm nhiệm vụ ghi chép tổng hợp kết quả hoạt động của nhóm khi cần thiết, nhóm trưởng có trách nhiệm báo cáo kết quả hoạt động của nhóm khi có yêu cầu. * Giáo viên giao nhiệm vụ hoạt động cho từng nhóm, theo dõi các nhóm hoạt động để có thể giúp đỡ, định hướng, điều khiển,