Bần tiện bất năng di nghĩa là gì năm 2024

Mạnh Tử là người có phẩm hạnh và đạo đức cao thượng, cả đời tận lực vì sự nghiệp dạy học, dù cả cuộc đời ông sống trong cảnh nghèo túng, chưa từng ra làm quan, nhưng vị thế là bậc tôn sư của một thời đại của ông không vì thế mà mất đi trong lòng mọi người.

Tần Cối từng làm quan đến chức Thừa tướng vào triều nhà Tống (960 – 1276), nắm giữ quyền lực hiển hách, chức quan dù to nhưng hành động không tương xứng khi hại người trung thực ngay thẳng, bán nước cầu vinh làm ôi danh thiên cổ. Từ đó cho thấy, một cuộc đời thành công không nhất định phải làm quan to, “phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất” mới là tiết tháo mà con người nên giữ gìn.

Trong «Mạnh Tử – Đằng Văn Công hạ» có ghi: “Bậc đại trượng phu là người phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất.” Ý ở đây là dù sống trong cảnh giàu sang phú quý mà tâm trí không mê loạn, nghèo hèn không làm tiết tháo thay đổi, bị người dùng vũ lực nhưng không khuất phục. Hãy nhìn vào khả năng một người trước sự cám dỗ của danh lợi để nhận ra ý chí của người đó như thế nào.

Người có ý chí kiên định sẽ chiến thắng những dụ dỗ đe dọa, luôn tiến lên theo con đường hay mục tiêu mình đã chọn. Tô Vũ (140 – 60 tr.CN) thời Hán Vũ Đế phụng mệnh đi sứ nước Hung Nô, thủ lĩnh nước Hung Nô dùng nhiều thủ đoạn (của cải, quan tước…) để dụ dỗ ông hàng phục nhưng đều thất bại, liền bắt ông đến vùng sơn cước xa xôi chăn dê, cắt nguồn lương thực, muốn dùng cuộc sống khổ cực nghèo hèn để ép ông vào khuôn phép. Nhưng Tô Vũ là người uy vũ không làm ông khuất phục, nghèo túng không làm ông thay lòng, không thể dùng phú quý mê hoặc được, dù ngồi tù suốt 19 năm ở nước Hung Nô nhưng tiết tháo không thay đổi. Cuối cùng ông cũng được tha về.

Hoàng Bá (黄霸, 130 – 51 tr.CN) và Lệnh Hồ Tử Bá (令狐子伯) là bạn thân cùng quê, khi Lệnh Hồ Tử Bá làm Thừa tướng nước Sở thì Hoàng Bá chỉ giữ một chức quan địa phương nhỏ. Một hôm Lệnh Hồ Tử Bá sai con mình đi chuyển cho Hoàng Bá một phong thư. Sau khi những quan khách đã ra về hết nhưng Hoàng Bá vẫn ngồi lại ghế không chịu đứng lên. Vợ của ông thấy lạ liền hỏi: “Ông đang có chuyện gì thế?” Hoàng Bá đáp: “Tôi vừa thấy người con của Lệnh Hồ Tử Bá phong thái đĩnh đạc, dáng vẻ phóng khoáng, còn bản thân tôi thì nhếch nhác, khô héo. Thấy người ta tiền đồ huy hoàng mà mình thì không có gì, nghĩ đến việc không thể mang lại cho con cái chúng ta cuộc sống vẻ vang làm lòng tôi vô cùng áy náy!”

Vợ của Hoàng Bá sau khi nghe thế thì vô cùng tức giận, liền to tiếng: “Xem trọng thanh liêm tiết tháo, xem nhẹ công danh lợi lộc là con người của ông xưa nay. Bây giờ xem bề ngoài của Lệnh Hồ Tử Bá vinh hiển cũng chẳng qua chỉ là sự khác biệt trong lựa chọn đường đời của cá nhân. Có gì phải lấy ra so sánh? Ông không nên vì chuyện này mà quên mất chí hướng vốn có của mình, không cần phải cảm thấy hổ thẹn vì chuyện con cái.”

Hoàng Bá sau khi nghe vợ mình khuyên thì tỉnh lại, cảm thấy khâm phục vì suy nghĩ thấu đáo của vợ. Một người không có ý chí kiên định sẽ dễ dàng vì chuyện được mất mà dao động, đánh mất tiết tháo hay chí hướng mà bản thân mình đã lựa chọn ban đầu. Một chính nhân quân tử sẽ giữ được ý chí và tiết tháo kiên định, không dễ dàng thay lòng vì vật chất cám dỗ. Cho dù không có quan tước hiển vinh và giàu sang phú quý thì họ vẫn luôn là tấm gương cho người khác về nhân cách, về đạo đức cao thượng không gì lay chuyển được.

"Nhân vô tín bất lập'', người bất tín thì chắc chắn sẽ không tạo dựng được chỗ đứng cho mình. Những người mong thành nghiệp lớn từ xưa đến nay, không có ai là người không coi trọng chữ tín cả.

Thành tín không chỉ là không nói dối, mà còn phải đối đãi với mọi người thành thực, nói được làm được, còn phải có thể thành thực nhận thức bản thân, đối diện với bản thân, không tìm cớ cho bản thân mình.

Làm chủ bản thân

Vui mà không dâm, ngã mà không gục. Giận không phạt quá, vui không thưởng quá. Khả năng làm chủ bản thân là một năng lực phải có của đời người.

Cuộc sống này có nhiều loại dụ dỗ, năng lực kiểm soát bản thân chính là một lá chắn an toàn để đi qua bờ vực nguy hiểm.

Khoan dung

Việc qua rồi thì không nói, chuyện cũ thì nên bỏ qua, nếu như cứ nhất định ôm chặt quá khứ không bỏ thì chẳng có cách nào đón lấy tương lai cả. Thù hận cũng vậy, phẫn uất cũng vậy, nếu để các cảm xúc tiêu cực chiếm lĩnh tâm trí thì ánh mặt trời trong tâm tự nhiên sẽ không đến.

Độc lập

''Tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất hoặc'', 30 tuổi thì tự lập, 40 tuổi thì hiểu rõ sự đời. “Lập” là lập thân, là sự độc lập về tư tưởng, có thái độ của bản thân trong việc đối đãi với cuộc sống, xử thế với người. Tiêu chí thực sự để đánh giá một người trưởng thành là khi gặp phải việc gì họ cũng có chủ kiến của riêng mình, khi làm việc thì có nguyên tắc của bản thân mình.

Tự xét lại chính mình

Mỗi người hàng ngày đều phải ngồi xuống và xem xét lại việc của mình. Lo việc cho người đã làm hết tâm sức của mình chưa. Làm bạn với người có thành khẩn, giữ được chữ tín hay chưa. Người ta không thể không biết nhìn nhận và xem xét bản thân. Người không tự xét mình sẽ không thể tiến bộ. Nhìn vào nội tâm, xét mình mà tỉnh ngộ, là cách tốt để sống có ý nghĩa.

Nói cẩn thận làm nhanh nhẹn

Người quân tử nói cẩn thận mà làm việc nhanh nhẹn. Người xưa nói chuyện cẩn thận, chỉ sợ mình nói lời sai trái, đồng thời dồn sức cho hành động, không dám lơ là.Chỉ nói mà không làm thì cũng bằng không, con đường không phải do nói tạo thành mà phải đi mới thành. Thành công cũng không phải là nghĩ mà ra, phải thực sự làm một cách hết sức thiết thực mới được.

Ôn cổ minh kim

Thời gian không dừng, học tập cũng không ngừng. Học tập chính là điều không thể khuyết thiếu của con người. Khi học thì phải đúc kết những gì mình trải qua thành kinh nghiệm. Có tìm đúng vị trí của bản thân mình, sau này khi gió nổi gặp thời mới có thể thuận gió mà đi.

Lạc quan vui vẻ

Vui vẻ hay không không phải do sự việc, mà do bản thân chúng ta nhìn nhận. Người xưa không chỉ không màng phú quý, mà dẫu họ sống bần hàn, nghèo khó thì vẫn khoái hoạt vui vẻ.

Nho nhã lịch sự

Nho nhã lịch sự chính là một sự thân thiện. Nó cũng như tia nắng giữa mùa đông ấm áp, có thể sưởi ấm lòng người.

Phú Quý bắt nắng dầm bản tiện bắt nàng đi uy vũ bất năng khuất nghĩa là gì?

Nho gia giảng: “Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất”, không bị cám dỗ bởi phú quý, nghèo túng không làm thay đổi tiết tháo, không bị khuất phục bởi quyền uy. Đây chính là tiết tháo của người quân tử dù phú quý hay bần hàn.

Uy vũ bất năng khuất nghĩa là gì?

Nói người cương trực không chịu khuất phục kẻ có quyền thế.

Nạn đi bắt nàng đi là gì?

không hoang dâm, nghèo hèn mà không đổi chí khí, gặp uy vũ không chịu khuất phục). Mạnh Tử viết: “Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất ...