Nước là thành phần quan trọng của cơ thể, mất nước có thể đe dọa tính mạng bé yêu. Nhất là trong thời tiết nắng nóng, hoặc khi bé đang mắc bệnh, tình trạng mất nước sẽ nhiều hơn. Nhưng do chức năng thận của trẻ ở giai đoạn sơ sinh chưa hoàn thiện, nên nếu bổ sung quá nhiều nước có thể gây nguy hiểm cho bé. Vậy có nên cho trẻ sơ sinh uống nước?
Tham khảo: Chăm sóc trẻ sơ sinh
Có nên cho trẻ sơ sinh uống nước?
Trẻ sơ sinh chỉ cần sữa mẹ hoặc sữa công thức phù hợp để phát triển khỏe mạnh. Nên nhớ rằng 88% thành phần sữa mẹ là nước. Do vậy, các bé dưới 6 tháng tuổi không cần bổ sung thêm nước, ngay cả khi trời nóng. Đó là lý do WHO khuyên bú mẹ hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu. Bú mẹ hoàn toàn nghĩa là bé chỉ bú sữa mẹ và không thêm bất kỳ thức ăn hay chất lỏng nào, kể cả nước, trừ trường hợp bồi phụ nước điện giải đường uống, siro vitamin, vi chất hoặc thuốc.
Tham khảo: Chế độ ăn của trẻ sơ sinh
Cho trẻ sơ sinh uống nước có thể gây hại cho trẻ?
Cho bé uống thêm nước sẽ làm tăng nguy cơ trẻ sơ sinh bị tiêu chảy và suy dinh dưỡng. Nguồn nước có thể không được sạch và làm cho các bé nhiễm trùng gây tiêu chảy. Cho bé uống nước cũng có thể làm bé bú ít sữa mẹ hơn hoặc ngừng bú mẹ sớm hơn và do đó gây suy dinh dưỡng. Nếu mẹ cho bé uống nước thay vì bú mẹ sẽ làm cho lượng sữa tiết ra ít hơn.
Tham khảo: Làm sao để nhiều sữa cho con bú
Trong một số ít trường hợp, cho trẻ sơ sinh uống nước quá nhiều có thể dẫn tới co giật và đôi khi là hôn mê do ngộ độc nước. Đây là tình trạng uống quá nhiều nước làm loãng máu, nhất là giảm nồng độ natri gây phù các mô trong đó có não.
Có nên cho trẻ uống nước khi trẻ lớn hơn?
Khi bé được hơn 6 tháng tuổi và bắt đầu ăn dặm, có thể cho trẻ uống nước. Nên nhớ rằng nước không có năng lượng và làm cho trẻ cảm giác no không muốn bú, điều này làm bé chậm tăng cân. Nên giới hạn lượng nước uống, khi thấy bé khát, hãy cho bé một vài hớp nước, nhưng không nên quá 60 – 90ml mỗi lần.
Tham khảo: Thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi
Có nên cho trẻ uống nước khi thời tiết nóng, hoặc trẻ bị bệnh?
Khi thời tiết nóng hoặc trẻ sốt, trẻ có thể bị mất nước nhiều hơn. Ở trẻ còn bú mẹ, khi thấy bé khát nước hãy cho bé bú mẹ, bởi vì trong sữa đầu có chứa nhiều nước giúp cho bé giải khát và bổ sung đủ lượng nước mất. Ở trẻ dùng sữa công thức, có thể cho thêm 1 ít nước giữa các bữa bú. Luôn nhớ rằng, cho trẻ bú trước rồi mới cho uống nước.
Tham khảo: Cách hạ sốt cho trẻ sơ sinh
Trong các bệnh lý gây mất nước, nhất là khi nôn hoặc ỉa chảy, tình trạng mất nước sẽ nặng hơn. Các mẹ nên cho bé đến gặp bác sĩ để được đánh giá đúng và nhận được lời khuyên thích hợp.
Lưu ý khi cho trẻ uống nước.
- Cho bé uống theo nhu cầu
- Không nên cho trẻ uống nước trước bữa ăn vì vừa khiến bé có cảm giác no, không muốn ăn đồng thời làm loãng dịch vị, không tốt cho dạ dày và hệ tiêu hóa nói chung.
- Hạn chế uống nhiều nước trước khi đi ngủ vì có thể khiến bé dễ "tè dầm" hoặc thức giấc giữa đêm, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Tham khảo: Trẻ sơ sinh khó ngủ phải làm sao
Làm cha mẹ thật không dễ dàng gì, nhưng xem em bé của bạn lớn lên từng ngày thực sự là một điều rất tuyệt. Tham khảo: Quá trình phát triển của trẻ sơ sinh qua từng tháng hoặc Bảng cân nặng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Nếu mẹ còn ngàn câu hỏi đang phân vân cần lời giải đáp. Hãy nhanh chóng gửi câu hỏi của mình về các Chuyên gia Huggies® nào
Trước khi nói đến vấn về cho trẻ sơ sinh uống nước, chúng ta đều biết rằng nước là một trong những thành phần thiết yếu của cơ thể người. Ở người lớn, tình trạng mất nước sẽ dẫn đến nhiều hậu quả từ nhẹ đến nặng. Vì vậy mà bổ sung nước mỗi ngày là việc vô cùng quan trọng. Thế nhưng đối với trẻ nhỏ thì nên bổ sung nước như thế nào cho đúng? Trẻ sơ sinh có cần uống nước mỗi ngày như người lớn hay không? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!
Đầu tiên, chúng ta cần hiểu rằng trẻ sơ sinh không phải là một người lớn thu nhỏ. Cách chăm sóc trẻ không chỉ đơn giản là gia giảm những nhu cầu của người lớn rồi áp lên cơ thể của con. Trẻ em, đặc biệt là trong 6 tháng đầu đời có những đặc trưng cơ thế rất riêng. Vì vậy mà cách đáp ứng nhu cầu của trẻ cũng có nhiều khác biệt. Trong bài này, chúng ta đề cập cụ thể đến nhu cầu nước của trẻ dưới 6 tháng tuổi.
1. Nhu cầu nước ở trẻ sơ sinh:
Nhu cầu dinh dưỡng ở bất kỳ độ tuổi nào luôn phải đảm bảo hai nguyên tắc: đủ và sạch. Đặc biệt đối với trẻ sơ sinh, các cơ quan còn non nớt, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Quá thiếu sẽ dẫn đến suy dinh dưỡng. Quá thừa sẽ khiến cơ thể trẻ phải hoạt động quá mức và thương tổn. Bên cạnh đó, nguồn dinh dưỡng không sạch sẽ khiến trẻ dễ mắc các bệnh về đường ruột.
Cụ thể, nhu cầu nước ở trẻ sơ sinh được xác định như sau:
Theo cân nặng: trẻ em từ 1 – 10kg nhu cầu nước là 100ml/kg; trẻ em từ 11 – 20kg nhu cầu nước: 1.000ml + 50ml cho mỗi 10kg cân nặng tăng lên; trẻ em từ 21kg trở lên nhu cầu nước là: 1.500ml + 20ml/kg cho mỗi 20kg cân nặng tăng lên.
Vd 1 bé gái 6 tháng với cân nặng bình thường là 7,5kg, nhu cầu nước của em là 7,5x 100 = 750ml cho cả ngày.
2. Sữa mẹ có đáp ứng đủ lượng nước cần cho trẻ sơ sinh?
Tổ chức y tế thế giới WHO khuyến cáo chỉ nên cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng đầy đủ với tỉ lệ gần như hoàn hảo. Một điều quan trọng nữa, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng sạch, vô trùng, đảm bảo sức khỏe cho bé.
Một đứa trẻ được coi là bú mẹ hoàn toàn khi chỉ nhận được sữa mẹ, không có bất kỳ thức ăn hoặc chất lỏng bổ sung nào, ngay cả nước. Ngoại trừ dung dịch bù nước đường uống, thuốc nhỏ, xi-rô vitamin, khoáng chất hoặc thuốc. Những chất này cần được sự chỉ định của bác sĩ điều trị trước khi dùng.
Nhu cầu sữa mẹ mỗi ngày của trẻ:
Lượng sữa bú tối thiểu trong ngày sẽ thay đổi phụ thuộc vào cân nặng của bé. Cách tính là lấy cân nặng hiện tại nhân với 150 mL để biết số mL sữa ít nhất bé bú trong 24 giờ.
Vd 1 bé gái 6 tháng với cân nặng bình thường là 7,5kg, nhu cầu nước của em là 7,5×150=1125mL.
Trong đó, 80% sữa mẹ là nước. Vì vậy nếu 1 trẻ 7.5kg bú đầy đủ, lượng nước mà trẻ nhận được trong ngày sẽ là 0.8×1125= 900mL. Kết quả này hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu nước hằng ngày mà chúng ta đã tìm hiểu ở phần trên.
3. Có nên thêm nước khi trẻ bú sữa công thức?
Sữa công thức là một giải pháp thay thế khi trẻ không thể bú sữa mẹ. Hiện nay, bản chất của sữa công thức là sữa bò. Các nhà sản xuất sẽ bổ sung thêm các chất sao cho các thành phần gần giống với thành phần và tỉ lệ trong sữa mẹ. Vì vậy, khi pha sữa công thức đúng khuyến cáo của nhà sản xuất, thành phần dinh dưỡng bao gồm nước đã đủ cho nhu cầu của bé.
4. Nguy cơ khi cho trẻ sơ sinh uống nước quá sớm:
4.1 Nguy cơ ọc sữa:
Dạ dày của trẻ sơ sinh rất nhỏ, không thể chứa quá nhiều. Vì vậy, nếu cho trẻ uống nước thêm sau khi đã bú đủ, trẻ có thể ọc sữa ra. Hoặc trẻ sẽ no vì uống nước mà không chịu bú tiếp.
4.2 Ảnh hưởng lên người mẹ:
Khi trẻ bú ít, ngoài việc thiếu dinh dưỡng cho trẻ thì cơ thể mẹ cũng bị ảnh hưởng. Động tác bú của trẻ sẽ kích thích tuyến sữa của mẹ tiết thêm sữa cho cữ bú kế tiếp. Nếu trẻ không bú hết sữa, kích thích không đủ, mẹ sẽ tiết sữa ít đi. Kết quả là bé lại không đủ sữa, thiếu chất dinh dưỡng. Lúc này nhiều bà mẹ có xu hướng bổ sung sữa công thức cho trẻ, dẫn đến trẻ lại ít bú mẹ. Từ đó mà cơ thể mẹ lại càng tiết ít sữa đi. Về lâu dài tình trạng này sẽ tạo thành một vòng lặp khó cải thiện, khiến trẻ thiếu dinh dưỡng và người mẹ cảm thấy mệt mỏi, áp lực khi cho bú.
4.3 Nguy cơ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ:
Ngoài ra, nguy cơ nhiễm trùng đường tiêu hóa khi cho trẻ sơ sinh uống nước cũng rất cao. Dù nước dùng đã được đun sôi để nguội nhưng không loại bỏ được hoàn toàn các mầm bệnh. Thêm vào đó, hệ miễn dịch của trẻ còn quá non nớt. Trẻ có thể bị tiêu chảy, nôn ói. Hơn thế nữa, trong sữa mẹ có một lượng kháng thể quý giá giúp trẻ chống lại một số bệnh thường gặp trong những tháng đầu đời. Nếu trẻ vì no nước mà ít uống sữa, lượng kháng thể này sẽ mất đi. Hậu quả là nguy cơ mắc bệnh của trẻ sơ sinh sẽ tăng cao hơn so với trẻ bú mẹ hoàn toàn.
4.4 Nguy cơ ảnh hưởng đến thận của trẻ:
Thận của trẻ trong lúc sơ sinh vẫn chưa hoàn thiện chức năng. Việc bổ sung dư lượng nước khiến thận phải làm việc nhiều hơn. Tình trạng này nếu kéo dài có thể khiến thận của bé bị tổn thương quá sớm.
5. Khi nào cần cho trẻ uống nước?
Nếu trẻ vừa mới bắt đầu ăn dặm [khoảng 6 tháng], hãy bắt đầu với môt vài ngụm nước bổ sung giữa bữa ăn. Một số bé có thể ăn dặm từ 4 tháng tuổi. Hãy liên hệ bác sĩ dinh dưỡng cho bé và tuân thủ theo lộ trình thay đổi chế độ ăn dần dần.
Nhưng đừng nên thay thế hoàn toàn qua chế độ ăn dặm quá sớm. Sữa mẹ hoặc sữa công thức vẫn nên là thức uống chính của trẻ cho đến 12 tháng tuổi.
Có một số tình trạng sẽ khiến trẻ mất nước, cần bổ sung nước như sốt, tiêu chảy, táo bón,… Lúc này, hãy cho trẻ đi khám để điều trị nguyên nhân. Bác sĩ cũng sẽ tư vấn cho mẹ cách bổ sung nước sao cho phù hợp.
Trẻ sơ sinh cần được cung cấp dinh dưỡng đúng nhu cầu và đảm bảo vệ sinh. Bú mẹ hoàn toàn là giải pháp tốt nhất cho trẻ trong năm đầu đời, đặc biệt là dưới 6 tháng tuổi. Lượng nước từ sữa mẹ khi bú đủ hoàn toàn đảm bảo nhu cầu cho bé mà không cần uống thêm nước. Đây cũng chính là khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới WHO. Khi trẻ không thể bú mẹ, hãy liên hệ bác sĩ để hiểu được chế độ dinh dưỡng phù hợp và pha sữa công thức đúng cách, đảm bảo nhu cầu của trẻ.
Tác giả Lê Dương Linh, Tham vấn y khoa Bác sĩ Nguyễn Trung Nghĩa