Xét nghiệm sinh hóa máu là một xét nghiệm cần thiết trong y khoa, đóng vai trò không nhỏ trong việc hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi điều trị bệnh. Qua bài viết này, Docosan sẽ cung cấp cho bạn ý nghĩa các chỉ số xét nghiệm sinh hóa máu và cách thực hiện xét nghiệm như thế nào.
Xét nghiệm sinh hóa máu là gì?
Xét nghiệm sinh hóa máu là một xét nghiệm y học phổ biến, xét nghiệm để đo lường nồng độ hay hoạt độ của một số chất hóa học nhất định trong bệnh phẩm là máu, qua đó giúp đánh giá chức năng của một số bộ phận, cơ quan trong cơ thể đặc trưng cho chỉ số sinh hóa đó, hỗ trợ cho việc chẩn đoán và theo dõi bệnh lý.
Các chỉ số xét nghiệm sinh hóa máu?
Có rất nhiều loại xét nghiệm sinh hóa máu khác nhau được thực hiện nhằm giúp cho hỗ trợ chẩn đoán lâm sàng của bác sĩ hằng ngày. Đây là một xét nghiệm đơn giản, chi phí phù hợp nhưng có ý nghĩa quan trọng trong phát hiện sớm bệnh lý, điều trị và theo dõi điều trị bệnh.
Vì có rất nhiều chỉ số sinh hóa máu khác nhau nên thường không bác sĩ nào yêu cầu cho bạn xét nghiệm tất cả những chỉ số đó mà tùy vào từng bệnh cảnh, bác sĩ sẽ chỉ định đo lường xét nghiệm loại nào là phù hợp, tránh dư thừa không cần thiết.
Trong đó, các chất sinh hóa quan trọng, phổ biến thường được chỉ định là:
- AST [SGOT], ALT [SGPT], GGT
- ALP
- Creatinin
- Ure
- Bilirubin
- Albumin
- Glucose
- Chất béo
- Acid uric
- Đôi khi trong các bệnh lý chuyên biệt, bác sĩ sẽ cần khảo sát thêm nồng độ các loại hormone, vitamin và khoáng chất.
Cách thực hiện xét nghiệm sinh hóa máu như thế nào?
Khi đến khám tại bệnh viện thì 3 việc sau chắc chắn các bác sĩ sẽ làm với bạn: hỏi bệnh, khám bệnh và cho bạn đi xét nghiệm. Các bác sĩ sẽ chỉ lựa chọn các chỉ số sinh hóa cần quan tâm để đo lường sau khi đã khám và hỏi bệnh cụ thể. Với chỉ định này, điều dưỡng hay kỹ thuật viên phòng xét nghiệm sẽ lấy một lượng máu tĩnh mạch ở tay vừa đủ của người bệnh.
Mẫu bệnh phẩm sẽ được cho vào ống nghiệm có chứa chất kháng đông phù hợp, có dán định danh người bệnh [họ tên, ngày tháng năm sinh, giới tính, số PID duy nhất cho mỗi người bệnh – patient identification], và nhanh chóng đưa bệnh phẩm đến phòng xét nghiệm để thực hiện xét nghiệm ngay lập tức.
Đa phần các xét nghiệm sinh hóa máu đều được thực hiện khép kín bằng máy móc với các thuốc thử chuyên biệt. Sau khi kết quả được phòng xét nghiệm xem xét và phê duyệt sẽ được gửi trả lại cho bác sĩ chỉ định ban đầu. Phần bệnh phẩm dư thừa sau khi hoàn thành xét nghiệm sẽ được xử lý như rác thải y tế.
Đọc kết quả xét nghiệm sinh hóa máu như thế nào?
Ure máu
Ure trong máu là sản phẩm đào thải cuối cùng của quá trình chuyển hóa protein, sẽ được lọc ở cầu thận để đào thải ra ngoài cơ thể qua đường nước tiểu là chủ yếu, còn lại qua đường tiêu hóa và mồ hôi. Do đó, chỉ số xét nghiệm Ure máu sẽ có giá trị gợi ý đánh giá chức năng thận cũng như theo dõi các bệnh lý thận nhưng không chính xác hoàn toàn vì nồng độ ure máu phụ thuộc vào chế độ ăn và tình trạng phân hủy protid của cơ thể và ure còn bị tái hấp thu khoảng 40% ở ống thận.
Giá trị Ure máu bình thường: 3 – 7 mmol/l [20-40 mg/dL]
Ure máu sẽ tăng trong các bệnh lý thận gây giảm lọc ure như: Suy thận mạn, sỏi thận, viêm cầu thận, viêm ống thận, sỏi niệu quản, mất nước do sốt cao, suy tim sung huyết, tiêu chảy,…
Ure máu giảm trong xơ gan, do chế độ ăn thiếu protein kéo dài, truyền dịch kéo dài, …
Creatinin
Creatinin là sản phẩm thoái hoá từ creatin của cơ. Khi được tiết ra huyết tương, creatinin không gắn với protein, không có chức năng sinh học, được thải trên 90% qua đường thận. Sự chuyển hóa creatinin gần như hằng định, không phụ thuộc vào chế độ ăn và sự thoái hóa protein, chỉ phụ thuộc vào khối lượng cơ
Giá trị Creatinin máu bình thường: đối với nam là từ 62 – 120 mmol/l [0,62 – 1,2 mg/dL] và nữ là từ 53 – 100 mmol/l [ [0,53 – 1,0 mg/dL]
Creatinin máu tăng liên quan đến tình trạng giảm độ lọc cầu thận, gặp trong bệnh gây suy thận cấp và mạn, suy tim mất bù, gout, cường giáp, tăng huyết áp, đái tháo đường …
Creatinin huyết thanh giảm trong trường hợp phụ nữ có thai, teo cơ, liệt, sử dụng thuốc chống động kinh, …
AST [SGOT], ALT [SGPT], GGT
AST, ALT, GGT được tìm thấy trong tế bào gan và được dùng để đánh giá các bệnh về gan như viêm gan cấp, mạn, tổn thương nhu mô gan [viêm gan siêu vi trùng, viêm gan do uống rượu…]
Giá trị bình thường của cả ALT là khoảng