Nắm chắc kiến thức trọng tâm và luyện tập các dạng bài tiêu biểu về chủ ngữ, vị ngữ trong câu là yếu tố quan trọng giúp học sinh chinh phục các bài tập cấu tạo câu trong tiếng Việt 4.
Bài tập xác định cấu tạo câu là nội dung kiến thức quan trọng học sinh cần nghiên cứu kỹ lưỡng. Tuy nhiên nhiều học sinh vẫn chưa thể phân biệt rõ ràng ở nội dung xác định cấu tạo chủ ngữ, vị ngữ trong câu. Để nắm rõ các trọng tâm kiến thức và phương pháp làm bài, hôm nay ta cùng đến với một chuyên đề quan trọng của nội dung cấu tạo câu: Chủ ngữ, vị ngữ trong câu kể Ai làm gì? – Do cô Vân Anh [Hocmai.vn] hướng dẫn nhé!
Cô Vân Anh hướng dẫn chuyên đề chủ ngữ – vị ngữ trong câu
Cơ sở lý thuyết về phân tích bộ phận cấu thành câu
Trong chương trình Tiếng Việt lớp 4, học sinh được tiếp cận với hai kiểu câu “Ai thế nào” và “Ai làm gì”. Sau đây, ta sẽ phân tích bộ phận chủ ngữ, vị ngữ trong câu kể Ai làm gì.
Để phần khái niệm cơ bản trở nên dễ hiểu hơn, cô Vân Anh đã tách kiểu câu “Ai làm gì” thành hai bộ phận chính:
Bộ phận “Ai”: Thường là danh từ, cụm danh từ hoặc đại từ nhân xưng [tôi, ta, chúng ta,…] đóng vai trò là chủ ngữ trong câu.
Bộ phận “làm gì”: Động từ hoặc cụm động từ chỉ hoạt động, đóng vai trò là vị ngữ trong câu.
Ví dụ về phân tích bộ phận cấu thành câu
Các dạng bài tập thường gặp trong nội dung về chủ ngữ, vị ngữ.
- Bài tập xác định kiểu câu “Ai làm gì”.
Bài tập xác định kiểu câu là dạng bài tập ít xuất hiện trong các đề thi nhưng là dạng bài cơ sở, giúp học sinh nắm vững nền tảng về cấu tạo câu để biết cách hành văn, diễn đạt rõ ràng, dễ hiểu.
Cô Vân Anh cũng đặc biệt nhắc nhở học sinh khi làm bài cần chú ý: trước động từ [vị ngữ] nếu xuất hiện từ “bị”, “được” thì câu đó trở thành câu “Ai thế nào” chứ không phải câu “Ai làm gì”. Trong một số câu, hai từ “bị”, “được” có thể bị rút gọn và ẩn đi. Dấu hiệu câu bị lược là chủ ngữ câu đó không thể tự thực hiện hoạt động được nhắc đến trong câu [câu bị động].
Chẳng hạn: “Cây lược này làm bằng ngà voi”. Ở đây, chủ ngữ trong câu trả lời cho “ai” là “Cây lược này”, vị ngữ là “làm bằng ngà voi”. Thoạt nhìn ta thấy đây là kiểu câu “Ai làm gì” bởi theo sau chủ ngữ là một cụm động từ. Tuy nhiên về mặt nghĩa, “Cây lược” không thể tự làm ra nó, vậy tức là nó “được” làm bởi ai đó: “Cây lược này [được] làm bằng ngà voi”. – kiểu câu “Ai thế nào”.
2. Bài tập xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu.
Căn cứ vào cơ sở lý thuyết là yêu cầu quan trọng để học sinh trả lời đúng các dạng bài này. Theo đó học sinh cần phân biệt rõ hai bộ phận quan trọng trong cấu trúc câu bao gồm “Ai” – chủ ngữ, “làm gì” – vị ngữ. Để bài tập này trở nên dễ hiểu và dễ xác định hơn, học sinh có thể thực hiện bằng cách tách các từ trong câu, đi trả lời cho câu hỏi “Ai” và “làm gì”.
Ví dụ: Công nhân nhà máy/đang/say sưa/làm việc.
“Ai” được nhắc đến ở đây? – Công nhân nhà máy => Chủ ngữ
Vậy “Công nhân nhà máy” làm gì? – đang say sưa làm việc. => Vị ngữ
Có học sinh sẽ thắc mắc: Tại sao trong câu xuất hiện động từ chỉ trạng thái “say sưa” nhưng lại không thuộc kiểu câu “Ai thế nào” thì bởi động từ chính trong câu là “làm việc”, còn “say sưa” chỉ là phần bổ nghĩa. Để dễ xác định động từ chính trong câu, ta có thể thử lược bớt từ đó đi, bởi nếu thiếu động từ chính thì câu sẽ không đúng hoặc đủ về mặt ngữ nghĩa nữa. Giả dụ ở đây, ta lược câu thành “Công nhân nhà máy đang say sưa”: rõ ràng người đọc không thể hiểu rốt cuộc công nhân đang say sưa làm gì, vậy câu chưa đủ ngữ nghĩa. Nếu ta lược câu còn “Công nhân nhà máy đang làm việc” thì câu hoàn toàn vẫn đủ nghĩa.
3. Bài tập tìm cấu tạo chủ ngữ và vị ngữ trong câu.
Để hoàn thành dạng bài tập này, trước tiên học sinh cần tổng hợp lại kiến thức về các cấu tạo của chủ ngữ và vị ngữ trong câu. Đối với kiểu câu “Ai làm gì”, cô Vân Anh đã gợi ý một số kiến thức trọng tâm sau:
Học sinh có thể đi theo hai bước sau để giải quyết bài tập xác định cấu tạo chủ ngữ, vị ngữ:
Ví dụ: “Bác hàng xóm đang say sưa cắt tỉa những khóm cây trong vườn”.
Bước 1: Xác định chủ ngữ, vị ngữ
“Ai”: Bác hàng xóm => Chủ ngữ
“làm gì’”: đang say sưa cắt tỉa những tán cây trong vườn => Vị ngữ
Bước 2: Xác định cấu tạo
Chủ ngữ: Bác hàng xóm => Danh từ
Vị ngữ: đang/say sưa/cắt tỉa/những khóm cây trong vườn. => Cụm động từ với “cắt tỉa” là động từ chính.
Trên đây là những nội dung chính về phần kiến thức xác định chủ ngữ, vị ngữ trong chương trình Tiếng Việt lớp 4. Nắm vững kiến thức tổng thể và các chú ý khi làm bài không chỉ giúp đạt điểm cao trong bài tập luyện từ và câu mà còn giúp học sinh hình thành lối viết văn chính xác, rõ ràng, mạch lạc.
Video chuyên đề chủ ngữ, vị ngữ của cô Trần Thị Vân Anh thuộc CHƯƠNG TRÌNH HỌC TỐT 2020-2021 của HOCMAI là tài liệu hữu ích để phụ huynh tham khảo bổ trợ cho con, giúp con tự tin hơn khi bắt gặp các nội dung bài tập này. Quý phụ huynh có thể đăng ký tham gia chương trình để nhận bài giảng Tiếng Việt miễn phí, giúp con nắm vững kiến thức, giải quyết các bài tập đơn giản, hiệu quả hơn.
>>> Phụ huynh đăng ký nhận ngay BÀI GIẢNG MIỄN PHÍ môn Tiếng Việt cho con tại đây://hocmai.link/Bai-giang-Tieng-Viet-mien-phi
Thông tin chi tiết về khóa học, phụ huynh và học sinh hãy gọi ngay hotline 0936 5858 12 để được tư vấn miễn phí. |
Soạn bài Luyện từ và câu: Vị ngữ trong câu kể Ai làm gì?
I. Nhận xét
1. [trang 171 sgk Tiếng Việt 4]: Tìm các câu kể Ai làm gì? trong đoạn văn trên.
Trả lời:
Các câu kể Ai làm gì ?- Hàng trăm con voi đang tiến về bãi.- Người các buôn làng kéo về nườm nượp.
- Mấy anh thanh niên khua chiêng rộn ràng.
2. [trang 171 sgk Tiếng Việt 4]: Xác định vị ngữ trong mỗi câu vừa tìm được.
Trả lời:- Hàng trăm con voi đang tiến về bãi.- Người các buôn làng kéo về nườm nượp.
- Mấy anh thanh niên khua chiêng rộn ràng.
3. [trang 171 sgk Tiếng Việt 4]: Nêu ý nghĩa của vị ngữ.
Trả lời:- Hoạt động của vật [các con voi] trong câu.- Hoạt động của người trong câu.
- Hoạt động của người trong câu.
4.[trang 171 sgk Tiếng Việt 4]: Cho biết vị ngữ trong các câu trên do từ ngữ nào tạo thành.
Trả lời:
Chọn b. Do động từ và các từ kèm theo nó [cụm động từ] tạo thành.
III. Luyện tập
1. [trang 171-172 sgk Tiếng Việt 4]: Đọc và trả lời câu hỏi:a] Tìm câu kể Ai làm gì? trong đoạn văn trên.
b] Xác định vị ngữ trong mỗi câu vừa tìm được.
Trả lời:
a] Các câu kể Ai làm gì?- Thanh niên đeo gùi vào rừng.- Phụ nữ giặt giũ bên những giếng nước.- Em nhỏ đùa vui trước nhà sàn.- Các cụ già chụm đầu bên ché rượu cần.
- Các bà, các chị sửa soạn khung cửi.
b] Vị ngữ- Thanh niên đeo gùi vào rừng.- Phụ nữ giặt giũ bên những giếng nước.- Em nhỏ đùa vui trước nhà sàn.- Các cụ già chụm đầu bên ché rượu cần.
- Các bà, các chị sửa soạn khung cửi.
2. [trang 172 sgk Tiếng Việt 4]: Ghép các từ ngữ ở cột A với các từ ngữ ở cột B để tạo thành câu kể Ai làm gì?
Trả lời:
3. [trang 172 sgk Tiếng Việt 4]: Quan sát hình vẽ dưới đây rồi nói từ 3 đến 5 câu kể Ai làm gì ? Miêu tả các hoạt động của các nhân vật trong tranh.
Trả lời:
Năm tiếng trống báo hiệu giờ chơi. Các bạn ùa ra sân như bầy chim sổ lồng. Các bạn nữ chơi nhảy dây. Thành và Tuấn chơi đá cầu. Còn bên gốc phượng già, Hùng, Lâm, Lộc đang ngồi đọc truyện. Cạnh đó, Hồng cũng nghiêng người theo dõi. Giờ chơi tuy ngắn nhưng thật vui.
----------------------HẾT--------------------------
Ngoài Soạn bài Luyện từ và câu: Vị ngữ trong câu kể Ai làm gì?, để học tốt Tiếng Việt 4 hơn các em cần tìm hiểu thêm các bài viết khác như Tập làm văn: Luyện tập xây dựng đoạn văn miêu tả đồ vật cũng như Soạn bài Bốn anh tài, tập đọc nằm trong phần soạn bài SGK Tiếng Viết lớp 4.
Những hướng dẫn cụ thể và đáp án các bài tập ở phần soạn bài Luyện từ và câu: Vị ngữ trong câu kể Ai làm gì? trang 171 SGK Tiếng Việt 4, tập 1 nhằm giúp các em học sinh soạn bài học này dễ dàng hơn trước khi đến lớp.