Xây Đựng Nhà

Tổ chức nhà nước thời Trần khác thời Lý

Bộ máy nhà nước thời vua Lê Thánh Tông có tổ chức hoàn chỉnh, chặt chẽ hơn bộ máy nhà nước thời Lý – Trần ở những điểm nào ?

Điểm khác biệt cơ bản giữa tổ chức bộ máy nhà nước thời Lê sơ so với thời Lý- Trần là

A. Bộ máy nhà nước được hoàn chỉnh và tính tập quyền cao độ

B. Quyền lực của nhà vua bị hạn chế bởi tể tướng và đại hành khiển

C. Xuất hiện thêm 6 bộ tồn tại song song với tể tướng và đại hành khiển

D. Nhà nước được xây dựng trên cơ sở luật pháp

Tiếp theo triều Lý [1009 – 1225], triều Trần [1226 – 1400] là một vương triều tồn tại lâu dài trong 174 năm. Ngay khi mới thành lập triều Trần đã chấm dứt được tình trạng hỗn loạn vào cuối đời Lý, khôi phục và củng cố chính quyền trung ương, lập lại trật tự chính trị – xã hội. Sau đó, trong nửa sau thế kỷ XIII, triều Trần đã lãnh đạo quân dân Đại Việt lập nên vũ công hiển hách của ba lần kháng chiến chống Mông – Nguyên [1258, 1285, 1287 – 1288].

Trong nội dung bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ nội dung về Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần để giúp Quý độc giả có thêm những thông tin hữu ích khi tìm hiểu về nhà nước thời Trần.

Từ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần có thể đưa ra một vài nhận xét sau đây:

Tổ chức bộ máy nhà nước rất chặt chẽ,cụ thể, quyền lực của vua càng mạnh, dễ điều khiển cấp dưới.

Ở thời Trần, Vua là người nắm giữ mọi quyền hành nhưng trên vua còn có Thái Thượng hoàng – chế độ lưỡng đầu, hoàn toàn thừa nhận sự tồn tại của hai Vua, phân chia quyền lực để điều hành đất nước. Trong thời Trần, tất cả các chức vụ quan trọng trong triều cũng đều giao cho vương hầu quý tộc nhà Trần nắm giữ. Bởi vậy nhà Trần nắm khá chắc toàn bộ công việc chủ chốt trong triều, quyền lực tập trung trong tay nhà nước trung ương; chế độ quân chủ trung ương tập quyền được củng cố thêm một bước.

Bộ máy địa phương: Sau khi trải qua hai lần cải cách, bộ máy chính quyền nhà Trần được chia làm 5 cấp: lộ – phủ – châu – huyện – xã. Thời Trần người tôn thất được phong tước vương hoặc tước quận vương còn phong cho các quan văn võ thì có các thứ bậc như quốc công, thượng hầu,..

Ưu điểm và hạn chế của bộ máy nhà nước thời Trần

Thứ nhất: Những ưu điểm

– Tất cả các chức vụ quan trong triều đình thời Trần đều được giao cho vương hầu quý tộc. Nhờ đó mà quyền lực được tập trung trong tay nhà nước trung ương, củng cố được sự vững chắc của vương triều, đảm bảo được tính thuần nhất của dòng họ, bảo vệ được sự bền vững của ngôi vị.

– Bộ máy hành chính đã thể hiện được tính chất thân dân. Nhà nước không tiến hành thu thuế theo từng hộ dân, mà coi cộng đồng làng, xã là một tập thể để thu thuế. Nhà Trần có chế độ thái ấp, điền trang là hình thức sở hữu đặc biệt của tầng lớp quý tộc. Thái ấp là ruộng nhà vua ban cấp cho quý tộc, trên danh nghĩa thuộc quyền sở hữu của nhà nước và triều đình hoàn toàn có quyền lấy của người này ban phát cho người khác.

Quý tộc có quyền sử dụng đất và hưởng hoa lợi từ đất đai cũng như thu tô thuế, xây dựng phủ đệ trên đó,… Do tính chất hạn chế về việc chiếm dụng ruộng đất, nên thái ấp không có khả năng làm phát triển những cát cứ chống lại chính quyền. Bên cạnh đó, chế độ điền trang cũng phát triển mạnh mẽ.

Trong suốt hàng trăm năm tồn tại, chế độ thái ấp và điền trang mang đến những tác động lớn về mặt chính trị. Chúng góp phần xây dựng nên một triều đình thống nhất, đoàn kết, góp phần giữ vững nền độc lập dân tộc.

Nhờ đó mà xã hội thời Trần vẫn giữ được sự ổn định về kinh tế, quy trì giữa công hữu và tư hữu, giữa quyền lực nhà nước với các cấp quý tộc quan liêu và khối bình dân làng xã.

Thứ hai: Những hạn chế

– Việc trao quyền cho tầng lớp vương hầu quý tộc vẫn tiềm ẩn nguy cơ phân quyền.

Vào thời Dụ Tông, nhà Trần rơi vào một cuộc khủng hoảng trầm trọng, khi mâu thuẫn nội tại của chế độ điền trang, thái ấp được đẩy lên đến đỉnh điểm. Quý tộc nhà Trần ngày càng thoái hóa và biến chất, nông nô và tỳ nô bị áp bức, bóc lột nổi dậy chống đối. Cùng lúc đó, thiên tai xảy ra liên tiếp khiến sản xuất đình đốn, dân tình khốn khổ.

Mâu thuẫn xã hội ngày càng tăng cao làm dấy lên những cuộc khởi nghĩa của nông dân, đòi quyền trở thành nông dân tự do.

Bên cạnh đó, đội ngũ quý tộc bị tha hóa cả về trình độ, năng lực lẫn tài đức. Vua Trần thời hậu kỳ đều không biết cách chiêu mộ nhân tài, tới lúc bị Chiêm Thành xâm lấn thì không một ai có thể đứng ra chống giặc mà phải dựa vào một vị tướng ngoài hoàng tộc.

– Chế độ hôn nhân đồng tộc. Trong triều đại Trần có hàng loạt những biểu hiện của sự mê muội, u tối của người cầm quyền. Thể chế quân chủ quý tộc cũng từ đó bị khủng hoảng nặng nề, kìm hãm sự phát triển của quốc gia.

– Cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước và hành chính mang tính phân tán, chế độ quân chủ quan liêu trung ương bị hạn chế, đòi hỏi phải có sự thay đổi để phát triển. Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly, thay thế chế độ quân chủ quý tộc bằng thiết chế mới quân chủ quan liêu là hoàn toàn đúng đắn, cần thiết.

So sánh bộ máy nhà nước thời Trần và thời Lý

Thứ nhất: Những điểm giống nhau

– Vua là người đứng đầu đất nước, nắm giữ mọi quyền hành. Giúp việc cho vua gồm có các quan văn, quan võ.

– Tổ chức nhà nước theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền.

– Các vị trí cấp trung ương quan trọng đều do người thân cận, cùng dòng máu nắm giữ.

– Tổ chức quản lý bộ máy nhà nước phân chia các cấp giống nhau.

Thứ hai: Những điểm khác nhau

– Nhà Trần thực hiện chế độ Thái thượng hoàng, cha cùng con cai trị đất nước. Nhưng nhà Lý chỉ có Vua là người đứng đầu.

– Thời Trần có cử thêm một số quan lại để trông coi việc sản xuất.

– Ở thời Lý, đất nước chia làm 24 Lộ, còn thời Trần thu hẹp trong 12 Lộ để dễ dàng quản lý. Các đơn vị hành chính từ cấp lộ đến cấp xã ở thời Trần có điểm khác so với thời Lý:

Thời Lý	Thời Trần
– Chia cả nước làm 24 lộ, phủ, ở miền núi gọi là châu. – Đứng đầu là các chức tri phủ, tri châu giao cho con cháu nhà vua hoặc các đại thần cai quản.	– Chia cả nước thành 12 lộ – Đứng đầu lộ là các chức chánh, phó An phủ sứ. Từ châu đến huyện, xã đều có người đứng đầu [tri phủ, tri châu, tri huyện, xã quan].

Qua những chia sẻ về Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần mong rằng Quý độc giả đã có thêm cho mình những thông tin hữu ích khi tìm hiểu về nhà nước thời Trần, bài viết rất mong nhận được những chia sẻ, đóng góp từ Quý độc giả!

Mỗi triều đại khác nhau bộ máy nhà nước ta lại có những sự thay đổi đáng kể ở tất cả các cấp trung ương lẫn địa phương. Chúng đặc trưng cho chế độ, cho giai cấp, tầng lớp của từng thời, đồng thời cũng phản ánh rõ rệt đời sống của nhân dân lúc bấy giờ. Hai triều đại Lý – Trần, được coi là những triều đại lâu dài nhất ở Việt Nam. Hãy cùng bài viết dưới đây đi sau tìm hiểu về cách tổ chức bộ máy nhà nước cũng như đưa ra những so sánh bộ máy nhà nước thời Lý và thời Trần bạn nhé!

So sánh bộ máy nhà nước thời Lý và thời Trần

Bộ máy nhà nước thời Lý

Thể chế chính trị của nhà Lý được hoàn thiện trong các thế kỷ XI – XIII [từ 1010 – 1225] là một chế độ chính trị ổn định và thống nhất, trên có vua, dưới vua là hệ thống chính quyền nhà nước thống nhất từ trung ương tới địa phương. Điều hành hệ thống chính quyền nhà nước thống nhất của nhà Lý là đội ngũ quan chức đông đảo được tuyển chọn bằng nhiều hình thức khác nhau. Quá trình tuyển chọn được quản lý vô cùng gắt gao.

Bộ máy trung ương: Đứng đầu là Vua chuyên chế, quan trong triều đình được chia làm hai ngạch: quan văn và quan võ. Quan văn giữ trọng trách về hành pháp, đứng đầu là Thái Thư, quan võ nắm giữ tề binh, đứng đầu là Tể Tướng.

Bộ máy cấp địa phương: Dưới thời Lý, chính quyền địa phương bao gồm 3 cấp: “lộ – trại” [đứng đầu là Thông phán – Chủ trại]; “phủ – châu” [Tri phủ – Tri châu] và hương, xã, sách. Nhìn chung dưới thời Lý, các cấp cơ sở chưa thực sự được quan tâm, đốc thúc.

Tổ chức quân đội được đặc biệt quan tâm, các cuộc tuyển chọn được diễn ra hằng năm với chính sách chính sách “ngụ binh ư nông” nhằm tìm ra những thanh niên trai tráng bảo vệ kinh thành.

Bộ máy nhà nước thời Trần

Chế độ tuyển chọn binh lính cũng được các vua nhà Trần đặc biệt quan tâm chú ý. Các cuộc tuyển chọn dành cho trai tráng trên 18 tuổi được tổ chức thường niên.

Sự khác nhau – giống nhau của hai bộ máy nhà nước

Dù là hai triều đại hoàn toàn khác biệt nhưng thời Lý- Trần có nhiều điểm tương đồng. Hãy cùng so sánh bộ máy nhà nước thời Lý – Trần để tìm ra những ưu nhược điểm của hai thời đại này nhé!

Giống nhau của hai bộ máy nhà nước

– Vua là người đứng đầu đất nước, nắm giữ mọi quyền hành. Giúp việc cho vua gồm có các quan văn, quan võ.

– Tổ chức nhà nước theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền.

– Các vị trí cấp trung ương quan trọng đều do người thân cận, cùng dòng máu nắm giữ.

– Tổ chức quản lý bộ máy nhà nước phân chia các cấp giống nhau.

Sự khác nhau của hai bộ máy nhà nước

– Nhà Trần thực hiện chế độ Thái thượng hoàng, cha cùng con cai trị đất nước. Nhưng nhà Lý chỉ có Vua là người đứng đầu.

– Ở thời Lý, đất nước chia làm 24 Lộ, còn thời Trần thu hẹp trong 12 Lộ để dễ dàng quản lý.

– Thời Trần có cử thêm một số quan lại để trông coi việc sản xuất.

Kết luận

Nói tóm lại, qua bài viết trên đã giúp bạn trả lời câu hỏi :”So sánh bộ máy nhà nước thời Lý và thời Trần” giúp bạn có thể thấy rõ tổ chức bộ máy nhà Trần chặt chẽ hơn nhà Lý, từ cấp trung ương cho đến địa phương, có sự mở rộng quy mô và bắt đầu xây dựng theo lối chính quy. Tuy nhiên, cả hai triều đình này đều mắc vào lỗi sai cơ bản là tập trung quyền lực vào tay con cháu, điều đó làm hạn chế sự phát triển của người tài và khó có thể đưa đất nước phát triển nhanh chóng.

Tags: so sánh bộ máy nhà nước