Tổ chức dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 2

Tóm tắt nội dung tài liệu

1. NGHIÊN CỨU LÍ LUẬN Tổ chức các hoạt động dạy học đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 theo mô hình ba giai đoạn Thạch Thị Lan Anh Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam TÓM TẮT: Năng lực đọc hiểu trong nhà trường phổ thông cần được thể hiện ra 52 Liễu Giai, Ba Đình, Hà Nội, Việt Nam thành khả năng hành động của người học. Vì vậy, muốn cho học sinh có năng Email: lực đọc hiểu, phải thực hiện tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh. Việc làm này cần được thực hiện ngay từ lớp 1. Dạy học đọc hiểu cho học sinh lớp 1 theo mô hình ba giai đoạn là một hướng nghiên cứu mới, đáp ứng được yêu cầu phát triển năng lực người học. TỪ KHÓA: Đọc hiểu; tiến trình dạy đọc hiểu; mô hình ba giai đoạn. Nhận bài 21/11/2018 Nhận kết quả phản biện và chỉnh sửa 20/12/2018 Duyệt đăng 25/01/2019. 1. Đặt vấn đề trị của văn bản, HS biết cách tự điều chỉnh suy nghĩ, hành Đích cuối cùng của dạy đọc là dạy cho học sinh [HS] có vi của mình một cách phù hợp. Khi ấy, không gian học đọc kĩ năng làm việc với văn bản, chiếm lĩnh được văn bản. Biết hiểu của HS không chỉ là trường học mà còn là cuộc sống đọc cũng là biết tiếp nhận, xử lí thông tin. Chính vì vậy, đọc của các em ở cộng đồng. GV cần giao nhiệm vụ và khuyến hiểu có vai trò đặc biệt trong dạy học Tiếng Việt ở tiểu học. khích HS đọc sách ở thư viện, ở nhà để các em tự nâng cao Năng lực đọc hiểu trong nhà trường phổ thông cần được thể năng lực đọc hiểu. hiện ra thành khả năng hành động của người học. Vì vậy, Với HS lớp 1, chúng tôi tiếp thu thành tựu nghiên cứu về muốn cho HS có năng lực đọc hiểu phải thực hiện tổ chức mô hình tiến trình đọc hiểu văn bản theo ba giai đoạn của các hoạt động học tập cho HS. Tổ chức các hoạt động học nhà nghiên cứu Phạm Thị Thu Hương để xử lí vấn đề tác tập này như thế nào cho hiệu quả đặc biệt với HS lớp 1 là động của phương pháp, tiến trình dạy đọc đến việc hình vấn đề được các nhà nghiên cứu quan tâm. thành và phát triển năng lực đọc hiểu của các em.Theo đó, mô hình tiến trình dạy đọc hiểu văn bản gồm ba giai đoạn: hoạt động trước khi đọc, hoạt động trong khi đọc và hoạt 2. Nội dung nghiên cứu động sau khi đọc. 2.1. Tổ chức các hoạt động dạy học đọc hiểu cho học sinh lớp 1 theo mô hình ba giai đoạn 2.2. Hoạt động trước khi đọc Có nhiều loại hoạt động trong dạy đọc hiểu đã được các Với mong muốn dạy đọc hiểu cho HS từ rất sớm, ngay từ nhà nghiên cứu chỉ ra như sau: phần học Âm, khi HS mới bắt đầu tham gia vào việc giải - Nói về những hiểu biết và kinh nghiệm cá nhân về chủ mã kí tự chữ viết, chúng tôi xác định việc hình thành ở HS đề của văn bản. - Thảo luận để xác định thông tin trong văn bản, đưa ra ý thức về nhiệm vụ trước khi đọc bao gồm: suy luận hoặc ý kiến phân tích trên cơ sở những thông tin - Huy động tri thức và trải nghiệm nền của HS có liên trong văn bản. quan đến nội dung chủ đề, văn bản đọc hiểu:Tri thức nền - Động não để đưa ra các ý kiến đánh giá thông tin, nêu ý bao gồm: vốn sống, những trải nghiệm đã có, từng làm; nghĩa của thông tin trong văn bản. môi trường, lối sống, văn hóa, gia đình; những kiến thức có - Viết bài nêu ý kiến của cá nhân về một vấn đề nêu trong được từ việc nghe kể, xem phim, đi chơi, du lịch, tiếp xúc văn bản, trong đó có sử dụng những thông tin trong văn với nhiều trải nghiệm khác nhau... bản. - Bổ sung tri thức nền cần thiết để HS có thể thực hiện - Sử dụng thông tin trong văn bản để giải quyết những được hoạt động đọc hiểu văn bản: GV có thể bổ sung tri nhiệm vụ khác nhau trong từng tình huống học tập, từng thức nền cho HS bằng cách nói chuyện, kể thêm những hiểu tình huống ở đời sống... biết về cuộc sống xung quanh bài học cho HS; tạo cơ hội để Thực tế, đọc hiểu theo định hướng phát triển năng lực các em tiếp xúc với nhiều trải nghiệm khác nhau như được người học yêu cầu trong quá trình đọc, cần thiết phải biến cầm nắm, ngắm nhìn vật thật có liên quan... quá trình hướng dẫn đọc thành quá trình tự đọc. Trên cơ sở - Tạo tâm thế sẵn sàng hứng thú bước vào hoạt động đọc: dẫn dắt của giáo viên [GV], HS có thể đưa ra những quan GV cần tạo ra một môi trường học tập thân thiện để HS cảm điểm riêng, đồng thời có cách nhìn nhận về văn bản đọc, về thấy thoải mái và tự do sử dụng những hiểu biết sẵn có của cuộc sống theo cách của riêng mình. Cũng từ việc hiểu giá mình để khám phá văn bản. GV có thể khơi gợi, mời gọi HS 88 TẠP CHÍ KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM
2. Thạch Thị Lan Anh bước vào và khám phá văn bản bằng việc tạo ra bối cảnh Cua và Rùa [*] như xem phim, kể chuyện... Nhờ đó, HS sẽ có được tâm lí dễ dàng nhập cuộc, hào hứng trình bày những ý tưởng của riêng các em. - Tạo ra các dự đoán ban đầu để kích hoạt những bộ khung dự hướng và những trông đợi: GV đưa ra những yêu cầu [vẽ, thảo luận, đặt câu hỏi,...] để khơi gợi, giúp HS trình bày những liên tưởng, suy nghĩ, cách hiểu ban đầu của mình về văn bản. Bước đầu lựa chọn những chiến thuật đọc hiểu phù hợp. Theo nhà nghiên cứu Phạm Thị Thu Hương, “Chiến thuật đọc hiểu là những biện pháp, những thủ thuật, những cách thức, thao tác nhất định nhằm dẫn dắt quá trình nhận thức của HS để chiếm lĩnh, kiến tạo ý nghĩa văn bản một cách tích cực, chủ động, hiệu quả.” Và “Chiến thuật là “bước đệm” quan trọng, là cây cầu nối không thể thiếu để bạn đọc HS từng bước trở thành một người đọc độc lập, thuần thục, Xưa kia, nhà Cua nhỏ tí ti, nhà Rùa thì to. Khi mưa, Cua có kĩ năng và sáng tạo.” [1, tr.85]. trú nhờ nhà Rùa. Cua đi xa về là có quà cho Rùa. Với HS lớp 1, chúng tôi lựa chọn chiến thuật tổng quan hoặc dự đoán về văn bản ở giai đoạn trước khi đọc. Hướng Chúng tôi hướng dẫn HS quan sát tiêu đề văn bản, tranh vẽ và nêu yêu cầu nhiệm vụ sau: dẫn HS nhìn vào tiêu đề của văn bản, nhìn vào tên tác giả - Em hãy tô màu tên văn bản? - xa lạ hay quen thuộc. HS nhìn lướt qua xem dung lượng - Em thử đoán xem bài đọc này có mấy nhân vật? dài ngắn thế nào, ít hay nhiều đối thoại... Những yếu tố này - Trong tranh 1 có mấy ngôi nhà? Em thử đoán xem từng giúp các em gợi lại những hiểu biết có liên quan, tạo tâm thế ngôi nhà là của ai? sẵn sàng cho việc đọc, làm dễ dàng hóa quá trình đọc hiểu - Tranh 2 vẽ gì nhỉ? văn bản. Các chiến thuật này được triển khai qua việc đặt - Nhìn vào tranh 3 và thử đoán xem Cua đang làm gì? câu hỏi. Hoạt động đặt câu hỏi này liên quan chặt chẽ đến HS hào hứng tham gia vào các nhiệm vụ, hứng thú trả lời việc tri giác nhanh một số yếu tố thuộc hình thức bên ngoài các câu hỏi. Nhờ vậy, tâm thế chuẩn bị bước vào văn bản văn bản như: cách trình bày, các tranh ảnh minh họa, độ dài của các em rất tốt. văn bản; tri giác nhanh về nhan đề, tên tác giả, thể loại của Đến hết phần Vần, chúng tôi sử dụng chiến thuật văn bản [ở mức độ nhận biết đơn giản là câu, đoạn văn, bài tổng quan hoặc dự đoán vào văn bản ở một mức độ sâu văn hay thơ...]. hơn. Lúc này, người đưa ra câu hỏi gợi mở có thể là Cùng với việc đặt câu hỏi thì việc sử dụng tranh/ảnh để GV, cũng có thể là HS tự đưa ra câu hỏi trong nhóm của nêu yêu cầu nhiệm vụ cũng hết sức hiệu quả. Hình thức này mình. thường được áp dụng để tăng tính hấp dẫn, thú vị, kích hoạt Ví dụ, dạy hết học kì 1, chúng tôi có văn bản sau: trí tưởng tượng, liên tưởng của HS. Dê Con trồng cải củ [*] Để đặt câu hỏi theo hướng năng lực, GV cần chú ý đến kĩ năng đặt câu hỏi. Cách đặt câu hỏi cho hoạt động trước khi đọc nên chú ý hướng vào các đích như: Câu hỏi mang tính chất khởi động [Tiêu đề của bài đọc là gì? Tiêu đề cho em biết điều gì? Bức tranh đầu bài đọc vẽ những ai? Họ đang làm gì? ...]; Câu hỏi mang tính chất khơi gợi khả năng dự đoán [Thử nghĩ xem các nhân vật có học cùng lớp/ sống trong cùng một nhà không?; Con chó đứng trên cầu để làm gì nhỉ?...]; Câu hỏi mang tính chất suy luận [Nhìn vào hình vẽ con sư tử, em có nghĩ nó rất hung dữ không? Tại sao em nghĩ vậy?...] Đây chính là cách để chúng tôi hình thành ở các em chân Dê Con chăm chỉ, khéo tay nhưng lại hay sốt ruột. Một dung một người học có năng lực tự đọc một cách tích cực, hôm, nó đem hạt cải ra gieo. Vừa thấy hạt mọc thành cây, chủ động mang sắc thái cá nhân. Ngay từ phần học Âm, Dê Con vội nhổ cải lên xem đã có củ chưa.Thấy cải chưa chúng tôi đã hướng dẫn các em đọc hiểu văn bản ngắn theo có củ, Dê Con lại trồng xuống. Cứ thế, hết cây này đến cây chiến thuật này. Bài đọc sau đây là một ví dụ: khác. Cuối cùng, các cây cải đều héo rũ. Số 13 tháng 01/2019 89
3. NGHIÊN CỨU LÍ LUẬN Với văn bản này, chúng tôi có thể dẫn dắt HS đọc hiểu Chiến thuật dự đoán được sử dụng ở mức độ đơn giản bằng cách giao nhiệm vụ: nhất: dự đoán các sự việc, chi tiết theo đúng nội dung câu - Ai xuất hiện trong cả bốn bức tranh này? chuyện. Với cách này, HS hoàn toàn có thể kiểm chứng - Cô băn khoăn không biết Dê Con làm gì? được đến đoạn sau, đoạn cuối truyện những gì mình dự - Nét mặt của Dê Con trong bức tranh số 4 như thế nào đoán có đúng không. nhỉ? Em có thể đoán xem vì sao Dê Con buồn không? Chiến thuật xây dựng mối quan hệ hỏi đáp, chiến thuật Hoặc đến phần Luyện tập tổng hợp, chúng tôi áp dụng đặt mình vào tình huống với loại câu hỏi được đề nghị “Nếu chiến thuật này rất hiệu quả. Ví dụ, để dạy HS đọc hiểu văn bạn là...” [If you are question] nhằm xây dựng để các em bản Chuyện ở lớp [4, tr.100], chúng tôi giúp HS nhận diện có thói quen và kĩ năng đặt câu hỏi, một trong những yếu văn bản bằng các câu hỏi sau: tố cơ bản để tạo thành bạn đọc tích cực. Cùng với đó, để - Đây là bài thơ hay bài văn? hình thành năng lực đọc hiểu cho HS, chúng tôi huy động - Bài thơ này có tên là gì? Thuộc thể thơ mấy chữ? trí tưởng tượng, sự hình dung, tái hiện của HS với các chi - Bài thơ có mấy khổ? tiết tưởng như đã tường minh trong văn bản. - Em hãy tô màu tên văn bản. Với bài Chuyện ở lớp [2, tr.100], GV hướng dẫn HS đọc Cũng có thể giúp HS dự đoán về văn bản bằng cách đặt thầm khổ 1 và trả lời các câu hỏi: ra các câu hỏi như sau: - Khổ 1, bạn nhỏ kể chuyện gì? [HS dùng bút chì hoặc - Hàng ngày, ở lớp chúng mình có những chuyện gì nhỉ? bút màu để gạch chân hay tô màu vào dòng thơ “Bạn Hoa - Em thường kể chuyện ở lớp cho ai nghe? không học bài”, nói to đáp án trước lớp.] Hoặc đưa ra tranh minh họa và yêu cầu các em phỏng GV dẫn dắt giúp HS tái hiện: đoán xem ai đang trò chuyện và kể chuyện gì? - Khi bạn Hoa bị cô giáo gọi, bạn ấy đã như thế nào? [Đáp Chúng tôi mong muốn mở tâm hồn trẻ, để trẻ bước chân án: Bạn ấy đứng dậy, đỏ bừng tai.] vào văn bản, có những trải nghiệm đầu tiên thú vị, khơi gợi - Khi nào thì chúng mình đỏ bừng tai? [Đáp án có thể là: hứng thú đọc, tìm hiểu những chuyện được kể trong văn Khi em xấu hổ vì mắc lỗi.] bản. - Có bao giờ em gặp chuyện như vậy không? Lúc đó em làm như thế nào?. 2.3. Hoạt động trong khi đọc Với khổ 2, GV có thể gợi mở cho HS: Đây là bước HS tiếp xúc trực tiếp, cụ thể, cảm tính với - Sau chuyện bạn Hoa không học bài, bạn nhỏ kể chuyện đối tượng đọc hiểu là văn bản, từ dòng đầu tiên đến chữ gì nữa? [Đáp án: Bạn Hùng trêu con, bạn Mai bôi bẩn ra cuối cùng. HS phải tiến hành song song việc giải mã từ kí bàn]. hiệu chữ viết sang tín hiệu âm thanh [bộ chữ - âm] và từ tín - Nếu là bạn nhỏ, em còn kể thêm gì nữa? [Câu hỏi này hiệu âm thanh sang nghĩa [bộ âm - nghĩa]. Giải mã văn bản nhằm huy động thêm những trải nghiệm của các em để so là khâu HS bắt đầu trực tiếp “va chạm” với từng con chữ, câu văn, câu thơ,... để chuyển đổi hệ thống kí hiệu ngôn ngữ sánh, đối chiếu với các thông tin trong văn bản, rồi thực - giấy trắng, mực đen trên trang sách thành hệ thống tín hiệu hiện các phân tích, suy luận để nắm bắt được ý nghĩa, thông âm thanh vang lên trong đầu óc. Câu chữ thành âm thanh, điệp mà người viết văn bản muốn chuyển đến người đọc.] âm thanh gắn liền với ngữ nghĩa. HS sẽ phải có kĩ năng đọc Khổ thơ cuối, GV có thể huy động sự tái tạo, sáng tạo của trôi chảy, thành thạo, nhìn mặt chữ, nhận ra từ, chuyển từ HS bằng cách gợi mở: ngôn ngữ viết sang ngôn ngữ nói, nhận ra nghĩa của từ, câu, - Em thử hình dung xem lúc đó mặt mẹ như thế nào, mặt đoạn,... Hoạt động chuyển mã này hình thành nên kĩ thuật bé như thế nào? [Đáp án có thể là: Bé hào hứng, vui vẻ kể; đọc ở HS. Hoạt động giải mã hướng tới kiến tạo nghĩa của Mẹ nhìn bé âu yếm, trìu mến.] văn bản. Nghĩa được định hình qua các cấp độ nghĩa của Với bài đọc này, GV cần lưu ý đến cấu trúc ngữ pháp thơ từ, câu, đoạn,... Sản phẩm đồng thời cũng là mức độ của bởi ngữ pháp thơ không phải lúc nào cũng như cú pháp lời hoạt động kiến tạo nghĩa ở bước trong khi đọc chủ yếu là nói thường. Lời thơ được nén lại, nên nhiều khi muốn giải các thông tin bề mặt của văn bản, các kết nối, dự đoán, điều mã câu thơ phải thêm từ ngữ để lấp đầy. chỉnh, băn khoăn, cắt nghĩa,... ở phạm vi gắn với từng thành Tuy nhiên, không chỉ có thơ, chiến thuật làm đầy văn bản tố và văn cảnh bộ phận. còn được sử dụng hữu hiệu trong việc dạy các văn bản văn Ở giai đoạn này, GV cần đa dạng hóa các hình thức thực học là văn xuôi. Có thể lấy ví dụ với bài Mưu chú Sẻ [2 tr.70]. hiện nhiệm vụ của mỗi hoạt động để phát huy tính tích cực Khi dạy HS đọc câu “Buổi sớm, một con Mèo chộp được ở HS. GV cần tăng các “kênh”, các hình thức “vật chất hóa” một con Sẻ”, GV có thể hỏi: “Khi thấy con mèo “chộp” được hoạt động “hiểu” vốn tồn tại bên trong ra bên ngoài để có con Sẻ, con có thấy lạnh người không?”. Hay với chi tiết thể quan sát, điều khiển, điều chỉnh, hỗ trợ, khích lệ kịp “Thế là sẻ vụt bay đi.”, GV có thể hỏi thêm: “Em thử nghĩ thời. Vì vậy, chúng tôi sử dụng các chiến thuật: chiến thuật xem lúc đó Sẻ nghĩ gì?”. Hoặc với chi tiết “Mèo rất tức giận”, xây dựng mối quan hệ hỏi đáp, chiến thuật dự đoán, chiến GV có thể cho hs vẽ hoặc diễn lại, đóng kịch lại bộ mặt của thuật đặt mình vào tình huống với loại câu hỏi được đề nghị Mèo lúc đó hoặc nói một câu thể hiện sự tức giận. “Nếu bạn là...” [If you are question], chiến thuật hình dung Bằng cách đó, HS được hướng dẫn để có thể được hình tưởng tượng và chiến thuật làm đầy văn bản. dung, tưởng tượng, tái tạo, lấp đầy văn bản. HS lớp 1 chưa 90 TẠP CHÍ KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM
4. Thạch Thị Lan Anh đủ ngôn ngữ để giải thích nhưng hoàn toàn có thể biểu thị gì với mẹ? Em thử nghĩ xem khi nghe em kể, mẹ sẽ nói với bằng hành động, điệu bộ, cử chỉ hay hành động tô, vẽ... em điều gì? Hãy viết lời mẹ vào mảnh giấy hình trái tim Phiếu bài tập đọc hiểu cũng là cách để “vật chất hóa” sự này nhé! “hiểu” của HS ra bên ngoài. Các kĩ thuật trong phiếu bài tập Hình dung, tưởng tượng làm đầy đặn nhân vật lên, cho để khai thác thông tin bề nổi có thể là: tô, nối, gạch dưới, chúng dáng dấp hình hài, bước ra từ tác phẩm và giao tiếp vẽ,... Với bài Chuyện ở lớp [2 tr.100], có thể có các lệnh với HS, thậm chí tưởng tượng còn nối dài đời sống của như: Gạch dưới từ chỉ người nghe câu chuyện, khoanh tròn nhân vật khi câu chữ đã thực sự khép lại bằng kết thúc. Suy vào người kể chuyện [bài trắc nghiệm], gạch chân từ ngữ luận là chiến thuật khó hơn dự đoán vì không chỉ dựa vào về câu chuyện bạn nhỏ kể chuyện bạn Hoa không học bài... những gì HS đọc được từ văn bản mà còn phải kết hợp với Hay với bài Mưu chú Sẻ [2 tr.70], có thể yêu cầu HS: gạch những kiến thức, kinh nghiệm ngoài đời mà HS đã tích lũy 1 gạch dưới từ ngữ thể hiện hành động của chú sẻ, hai gạch hoặc học hỏi được. Suy luận thực ra là sự giải thích có suy dưới hành động của Mèo... nghĩ của HS sau quá trình đọc văn bản. Trong phiếu bài tập đọc hiểu cũng có thể sử dụng cách Những câu hỏi có thể dùng cho chiến thuật này là: đặt câu hỏi mở đầu bằng 5W + H [who, what, where, when, - Em đoán... why, how]: Ai?, Cái gì?, Ở đâu?, Khi nào?, Tại sao?, Bằng - Em có nghĩ... cách nào? Cách đặt câu hỏi này có thể khai thác thông tin bề Chúng tôi đã xây dựng ngữ liệu sau cho bài học vần oan nổi ở mức độ nhận biết cũng có thể giúp HS phát triển NL - oat: đọc hiểu ở mức độ hiểu nội dung. Cò và Vạc Trong phiếu bài tập đọc hiểu, việc sử dụng bảng biểu, sơ Cò và Vạc là đôi bạn thân nhưng tính nết hoàn toàn khác đồ cũng rất cần thiết. Sự tái hiện nội dung trong sơ đồ là cơ nhau. sở để đi tiếp trong quá trình tiếp nhận văn bản. Bảng biểu, Cò ngoan ngoãn, chăm chỉ. Học chẳng bao lâu, Cò đã sơ đồ là những “giá đỡ vật chất” để trên cơ sở đó, HS “nhập đọc bài lưu loát, làm toán rất nhanh. Ai cũng khen. thân” vào tác phẩm, sống cùng với nhân vật, tình huống... Còn Vạc thì lười biếng, ngủ suốt ngày, chả chịu học hành Khi xây dựng vật liệu Dê con trồng cải củ [đã dẫn ở mục gì. Cứ nghĩ đến làm toán, đọc bài là cậu sợ toát mồ hôi. Ai 2.1], chúng tôi giao nhiệm vụ cho HS: Viết đúng thứ tự các cũng chê cười. sự việc. Có thể sử dụng sơ đồ sau để giúp HS thực hiện Với bài đọc này, chúng tôi đặt câu hỏi: Bạn đoán xem Vạc nhiệm vụ này: sẽ thế nào? [Đáp án: Vạc chẳng biết đọc, chẳng biết làm toán hoặc Vạc được thầy cô và bạn bè khuyên bảo, giúp đỡ nên không còn sợ học nữa...] Kết nối văn bản với trải nghiệm đời sống của HS là cách tri thức nền tham gia vào hoạt động sau khi đọc, làm cho a. Cải héo rũ. thông tin trong văn bản gắn kết với cá nhân HS. Kết quả b. Dê con gieo hạt cải. đọc cũng có thể được hiển thị bằng sự vận dụng ra bối cảnh c. Cải mọc thành cây. thực tiễn gắn với việc giải quyết các nhiệm vụ đời sống theo d. Nhổ cải lên xem. các mức độ khác nhau. Chiến thuật kết nối văn bản với trải nghiệm đời sống của HS có thể triển khai qua hình thức 2.4. Hoạt động sau khi đọc câu hỏi hoặc trò chơi nhận thức hoặc vẽ tranh dựa trên cảm Ở giai đoạn sau khi đọc, chúng tôi huy động các chiến nhận của HS về văn bản. Những phương pháp này tạo ra sự thuật sau: Đặt câu hỏi, Hình dung tưởng tượng, Suy luận, hứng thú, tâm thế tiếp nhận tích cực, phù hợp với việc tiếp Dự đoán, Kết nối, Giám sát việc hiểu của bản thân... nhận văn bản, với hứng thú biểu đạt cảm nhận cuộc sống Sau khi đọc xong bài, chúng tôi hướng dẫn các em tự đặt bằng tranh ảnh của HS. Chẳng hạn, chúng tôi đã xây dựng các câu hỏi hoặc trả lời các câu hỏi về những cảm nhận và ngữ liệu bài đọc cho bài học vần uyn - uyt như sau: ấn tượng của bài đọc. Ví dụ như: Đã đến giờ ngủ - Em thích bài đọc này vì điểm gì? Tuýt tuýt, đã đến giờ đi ngủ! - Em yêu thích nhất phần nào trong bài đọc? Bác nông dân huýt còi giục các bạn trong trang trại. - Còn có chỗ nào em chưa hiểu không? Ụt ịt, ụt ịt, lợn trả lời. Dựa trên những hướng dẫn việc tìm hiểu nội dung văn Ậm ò, ậm ò, bò trả lời. bản ở giai đoạn trong khi đọc, GV có thể gợi ý để HS dự Cạc cạc, cạc cạc vịt trả lời. đoán bước tiếp theo của nhân vật hay tình huống. Dựa Gâu gâu, gâu gâu chó trả lời. trên những thông tin mà văn bản cung cấp, HS sẽ nêu dự Suỵt, đi ngủ thôi! đoán của mình. Cùng với câu chuyện được kể trong bài thơ Bác nông dân rửa sạch bàn tay đầy dầu luyn máy Chuyện ở lớp [2, tr.100], HS có thể dự đoán: Ngày mai bạn kéo, chui vào màn tuyn. nhỏ sẽ kể chuyện gì cho mẹ nghe... Đã đến giờ đi ngủ rồi! Vẫn với bài đọc này, chúng tôi có thể huy động sự hình Với bài đọc này, chúng tôi đặt câu hỏi: Vì sao chúng ta phải dung, tưởng tượng của các em thông qua các câu hỏi như: đi ngủ đúng giờ? [Đáp án: Chúng ta phải đi ngủ đúng giờ để Em có thích bài thơ không? Hôm nay em định kể chuyện giữ gìn sức khỏe.] Số 13 tháng 01/2019 91
5. NGHIÊN CỨU LÍ LUẬN 3. Kết luận em đọc hiểu văn bản tốt, phát triển được năng lực tự học. Chúng tôi đã dạy thử nghiệm các bài đọc hiểu được thiết Đây cũng là cách mà chúng tôi mong muốn hình thành ở kế theo mô hình ba giai đoạn như trên tại khối tiểu học các em chân dung người đọc tích cực, sáng tạo trong hành trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông trình học tập của mình. Thực nghiệm Khoa học Giáo dục. Điều chúng tôi nhận thấy [*] Tranh minh họa bài đọc: Họa sĩ Nguyễn Thu Hương, rất rõ là HS tích cực, hào hứng tham gia vào bài học. Các NXB Giáo dục Việt Nam. Tài liệu tham khảo [1] Phạm Thị Thu Hương, [2018], Đọc hiểu và chiến thuật đọc [3] Nguyễn Thị Hạnh, [2002], Dạy học đọc hiểu ở tiểu học. hiểu văn bản trong nhà trường phổ thông. NXB Đại học NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. Sư phạm, Hà Nội. [4] Lê Phương Nga, [2001], Dạy học tập đọc ở tiểu học, NXB [2] Bộ Giáo dục và Đào tạo, [2003], Tiếng Việt 1 tập 2, NXB Giáo dục, Hà Nội. Giáo dục, Hà Nội. ORGANIZING COMPREHENSIVE READING TEACHING ACTIVITIES TOWARDS COMPETENCY DEVELOPMENT FOR GRADE 1 STUDENTS BASED ON THE THREE-STAGE MODEL Thach Thi Lan Anh The Vietnam National Institute of Educational Sciences ABSTRACT: The competence of comprehensive reading at general schools 52 Lieu Giai, Ba Dinh, Hanoi, Vietnam should be expressed into learners’ action ability. Therefore, learning Email: activities should be organized to improve students’ comprehensive reading competence. This activity should be started right from the beginning of primary school. Teaching comprehensive reading for grade 1 students towards the three-stage model is a new research direction, meeting the requirements of developing learners’ competencies. KEYWORDS: Comprehensive reading; process of teaching comprehensive reading; three-stage model. 92 TẠP CHÍ KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

Page 2

YOMEDIA

Năng lực đọc hiểu trong nhà trường phổ thông cần được thể hiện ra thành khả năng hành động của người học. Vì vậy, muốn cho học sinh có năng lực đọc hiểu, phải thực hiện tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh. Việc làm này cần được thực hiện ngay từ lớp 1. Dạy học đọc hiểu cho học sinh lớp 1 theo mô hình ba giai đoạn là một hướng nghiên cứu mới, đáp ứng được yêu cầu phát triển năng lực người học.

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.