Như đã nói ở bài viết trước, bài viết này mình xin chia sẻ về bệnh dại và trả lời câu hỏi: “tiêm phòng dại cho chó có tác dụng bao lâu?”. Đây là câu hỏi mà nhiều người mới nuôi chó thường thắc mắc.
Tại sao mình lại quan tâm câu hỏi này? Đó là vì bệnh dại có liên quan trực tiếp đến cộng đồng của chúng ta.
Ở Việt Nam một số nơi vùng sâu vùng xa không có điều kiện tiêm phòng chó, mèo. Hoặc ý thức chủ nuôi vùng đó không xem việc tiêm phòng dại là quan trọng. Cho nên thực tế vẫn cứ diễn ra những ca bệnh dại ở trên người.
TIÊM PHÒNG DẠI CHO CHÓ ĐỂ BẢO VỆ THÚ NUÔI VÀ GIA ĐÌNH CHỦ NUÔI
Hiện nay mọi người rất quan tâm đại dịch Corona virus Vũ Hán hay có tên gọi là COVID 19. Các nhà nghiên cứu trên thế giới đang tập trung phát triển vắc xin phòng chống dịch. Ở đây vấn đề lo ngại của ngành y tế chính là sự lây nhiễm chéo giữ động vật và con người. Tuy nhiên, tổ chức WHO khuyến cáo không có bằng chứng rõ ràng cho sự lây nhiễm chéo của COVID 19.
Còn trên bệnh dại thì là bệnh có khả năng lây nhiễm chéo từ thú cưng sang người. Trong trường hợp chúng ta tiếp xúc với dịch tiết qua vết thương. Nhưng thú cưng nhiễm bệnh từ đâu? Chính là từ dịch tiết của các loài động vật hoang dã như: khỉ, chó, mèo, chồn, chuột, chó sói, cầy hương… những loài động vật có vú khác.
Chính vì vậy việc tiêm phòng cho thú cưng chính là bảo vệ những người trong gia đình. Nói như vậy không có nghĩa là bạn có thể sử dụng vắc xin dại của thú cưng lên cho người. Vì quy trình tiêm phòng khác nhau. Ở trên người quy trình tiêm phòng dại đến 5 mũi. Còn trên thú cưng chỉ tiêm 1 mũi vắc xin dại.
VIRUS DẠI NHIỄM BỆNH TRÊN CHÓ MÈO NHƯ THẾ NÀO?
Nhiều chủ nuôi thiếu kiến thức về tiêm phòng dại cho chó mèo. Hoặc họ nghĩ chó, mèo nuôi trong nhà luôn khỏe mạnh. Và không có sự tiếp xúc với chó mèo lạ ở bên ngoài. Một số người còn nhầm lẫm rằng bệnh dại là bệnh của chó thả rông ngoài đường phố. Nhưng thực tế thì không phải như vậy. Chó thả rông ngoài đường phố cũng có khả năng là chó dại. Nhưng không vì thế mà gán ghép “hoàn toàn” cho chó chạy rông là chó dại. Sau đây là một số trường hợp chó, mèo nhiễm bệnh dại mà bạn không kiểm soát được.Trường hợp mắc bệnh là do trực tiếp hoặc gián tiếp tiếp xúc với dịch tiết có chứa virus dại.
- Chó, mèo nuôi trong nhà cũng có thể tiếp xúc với chuột ăn vụng. Và khi chuột nhiễm bệnh dại thì qua vết cào, vết cắn chó cũng sẽ ủ bệnh dại.
- Chủ nuôi dẫm chân lên dịch tiết có chứa virus dại ở bên ngoài trước khi về nhà. Chó, mèo mừng chủ có thể liếm dịch tiết này và ủ bệnh dại.
- Ở khu vực có nhiều tán cây, loài dơi có thể sinh sống và bay vào nhà để kiếm ăn. Chó nhà cũng có thể tiếp xúc với dơi. Dơi là loài chứa rất nhiều virus độc hại.
- Chó thả rông ngoài đường phố vô tư tiếp xúc với những loài động vật khác. Và vô tình tiếp xúc với đông vật mắc bệnh dại [chó, mèo, trâu, bò, ngựa, dê, cừu, chồn,…] hoặc động vật đang ủ bệnh dại.
- Chó mèo săn bắt rượt đuổi con mồi [chuột, thỏ,… đang nhiễm hoặc ủ bệnh] chạy trên đường, trên ngoài đồng
- Chó, mèo con hiếu động tiếp xúc với dịch tiết có nguồn chứa virus dại của loài động vật nhiễm bệnh dại.
TIÊM PHÒNG DẠI CHO CHÓ CÓ TÁC DỤNG BAO LÂU?
Theo các nhà cung cấp vắc xin, kháng thể sau khi tiêm phòng được tế bào miễn dịch ghi nhớ. Thường sẽ có thời gian là 12 tháng. Có nghĩa là tế bào ghi nhớ và tạo kháng thể dại là 12 tháng. Chính vì vậy bạn hãy tiêm nhắc lại hằng năm 1 lần để kích thích tế bào ghi nhớ.
Việt Nam đã có luật tiêm phòng dại cho chó, mèo nuôi trong hộ gia đình. Không thả rông chó, mèo. Khi ra đường phải có rọ mõm, chuồng, túi đeo,… Để tránh sự tiếp xúc trực tiếp giữa các động vật với nhau. Vừa bảo vệ cộng đồng người vừa bảo vệ cho thú cưng của bạn.
Mình xin kể câu chuyện mà mình nhìn thấy ở công viên bên Quận 6. Một nhóm bạn chơi Rottweiler dẫn theo những chú chó của mình ra công viên chơi. Ý thức của họ rất kém không đeo rọ mõm cho chúng. Dẫn đến 2 chú chó trong hội cắn nhau, đến người chủ nuôi cũng không thể can ngăn cản. Vì lực cắn của chó Rottweiler rất mạnh. Tạo ra một cảnh hoảng loạn trên, trên phố lúc này có trẻ em và người đi đường. Mọi chuyện kết thúc khi 1 chú chó bị cắn gục xuống. Nếu bạn thích chó to là việc của bạn nhưng bạn “Đừng để thú vui của bạn là nỗi đau của người khác”
Qua bài viết: “tiêm phòng dại cho chó có tác dụng bao lâu”, mình muốn gửi đến các bạn thông điệp yêu thương đến chú chó của mình. Hãy nuôi vì bạn yêu thương loài chó và xem chúng là bạn.
“Hãy tiêm phòng dại để bảo vệ thú cưng và người thân của mình”
Bài viết số: 35
BSTY – Hồ Minh Hoàng
PetAha.com
Hominhhoang.com
Địa chỉ: 51 Đặng Nhữ Lâm, Khu phố 6, Thị Trấn Nhà Bè, Tp.HCM
Điện thoại: 090 252 9302
Bài viết liên quan: TIÊM PHÒNG CHO CHÓ CẦN KIÊNG GÌ? – BÀI SỐ 34
Bài viết liên quan: TIÊM PHÒNG CHO CHÓ CON NHƯ THẾ NÀO LÀ TỐT NHẤT? – BÀI SỐ 33
Bài viết liên quan: CÁCH TIÊM PHÒNG CHO CHÓ CON – Bài số 32
Bài viết liên quan: CẢNH BÁO: TẠI SAO PHẢI TIÊM PHÒNG CHO CHÓ?
Bài viết liên quan:
Khi đã nhiễm virus dại, bệnh nhân sẽ phải đối mặt với cái chết rất đau đớn và thương tâm. Điều đáng nói, bệnh dại có thể ngăn ngừa được nếu người bệnh được tiêm vắc xin phòng dại kịp thời.
Câu chuyện bé trai Vũ Đức Duy [9 tuổi, dân tộc Nùng, ở thôn Đoàn Kết, xã Bảo Ái, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái], bị bại não, sống ở Yên Bái, bị 4 con chó nhà cắn thương tâm, nhập viện cấp cứu ở Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức [Hà Nội] ngày 11/2/2019 vừa qua trong tình trạng nát bộ phận sinh dục, trầy xước khắp cơ thể… khiến nhiều người không khỏi xót xa.
Chị Phùng Thị Trang – mẹ bé Duy – đau xót kể lại sự việc: “Khi bố cháu đang chạy ra ngoài, cháu Duy nằm ở nhà 1 mình và tiểu tiện trong vô thức thì bị 4 con chó nhà nuôi xông vào cắn xé. Cháu chỉ biết đau đớn, khóc, không nói được. Khi bố cháu chạy về 4 con chó vẫn đang cắn mất toàn bộ da vùng mu, trơ xương mu, dương vật gần như cụt. Vết thương nghiêm trọng, nhưng may mắn là cháu được các bác sĩ tận tình điều trị và tiêm phòng sớm để phòng bệnh dại”.
Vết thương chi chít trên cơ thể bệnh nhi Vũ Đức Duy. Ảnh: VTV
“Thực tế đã xảy ra nhiều trường hợp chó nhà cắn trẻ nhỏ gây những tổn thương nghiêm trọng, nếu không được chăm sóc vết thương đúng cách và tiêm phòng bệnh dại, hệ quả vô cùng thương tâm. Sở dĩ bệnh dại bùng phát mạnh là do ý thức phòng bệnh của người dân chưa cao. Đa phần các nạn nhân và gia đình cho rằng những con chó là vật nuôi trong gia đình, không bị bệnh nên khi bị chó cắn, nạn nhân rất chủ quan”, BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC giải thích.
Trường hợp một nữ bác sĩ thú y 24 tuổi ở Phú Thọ phát bệnh dại và tử vong vào tháng 6/2018 chỉ vì chủ quan không tiêm phòng bệnh dại sau 1 tháng bị chó cắn khi chữa bệnh cho chó chính là một bài học xót xa.
Cho rằng chó chỉ bị bệnh đường hô hấp, vị bác sĩ trẻ chỉ sơ cứu cho mình, rửa vết thương, sát trùng và băng lại. Chỉ đến khi bị đau nhức chỗ chó cắn và vùng vai phải, tê bì chân tay sau đó lan ra toàn thân, kèm cảm giác khó thở, sợ gió, sợ nước… bệnh nhân mới nhập viện. Khi đó, cô đã có biểu hiện điển hình của bệnh dại: tỉnh táo, tiếp xúc được nhưng hốt hoảng, vật vã, sợ gió, sợ nước, có tiếng rít thanh quản khi uống nước, rối loạn thần kinh thực vật, nhịp tim nhanh.
Bệnh tiến triển rất nhanh. Chỉ 1 ngày sau nhập viện, bệnh nhân ngừng tim, ngừng tuần hoàn. Chỉ vì chủ quan, nữ bác sĩ thú y chết vì bệnh dại, trong khi hai người khác cũng bị con chó này cắn nhưng đã tiêm phòng dại và thoát chết.
Theo báo cáo của Cục y tế dự phòng – Bộ y tế, Việt Nam được xem là “điểm nóng” của bệnh dại, số ca tử vong do bệnh dại được ghi nhận đỉnh điểm trong giai đoạn 1990 – 2000 là hàng trăm trường hợp mỗi năm.
Năm 2018, số người chết vì bệnh dại là 86 người, tăng 12 người so với năm 2017. Số ca tử vong vì bệnh dại xuất hiện ở 26 tỉnh, thành phố, trong đó có tính chất ổ dịch tại ba tỉnh Lào Cai, Bắc Kạn và Cà Mau. Số phải điều trị dự phòng do chó, mèo cắn trên 400.000 người. Những con số này được công bố trong Hội nghị triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh động vật trên cạn các tỉnh phía Bắc do Cục Thú y tổ chức sáng 15/02/2019
Theo Viện Nghiên cứu, Hỗ trợ thử nghiệm lâm sàng Vắc xin và Sinh phẩm y tế, bên cạnh nguồn lây bệnh từ động vật ăn thịt như khỉ, cáo, chồn, sóc, dơi…thì chó chính là động vật truyền bệnh dại phổ biến nhất. Ở Việt Nam, chó truyền bệnh dại chiếm đến gần 96%, mèo chỉ chiếm 3 – 4 %. Bệnh dại gây ra bởi khỉ và chuột rất hiếm. Ngựa, lừa khi bị dại trở nên hung hăng và cắn mạnh. Trâu, bò không cắn khi nhiễm bệnh dại.
Chưa căn bệnh nào hung hiểm như bệnh dại, một khi đã lên cơn là nắm chắc “án tử”
Chia sẻ về tình hình bệnh dại, BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho rằng: “Bệnh dại ở Việt Nam ngày càng tăng cao dẫn tới nhiều ca tử vong đáng tiếc. Nguyên nhân chủ yếu là do công tác phòng chống dịch bệnh chưa hiệu quả, tỷ lệ tiêm phòng dại trên người và động vật [đặc biệt là chó] còn thấp. Trong khi đó, chó là vật nuôi thả rông, được cho sống gần gũi với con người, đây chính là nguyên nhân biến “thú cưng” trở thành mối đe dọa với con người”.
Không bệnh truyền nhiễm nào đáng sợ như bệnh dại, một khi đã phát bệnh dại, nghĩa là đã cầm chắc án tử trong tay. Khi bị dại, bệnh nhân biết mình sẽ chết. Bác sĩ, người nhà đều đau lòng khi thấy chết mà không thể cứu. tất cả những người mắc bệnh dại khi “chết dần trong đau đớn vật vã” đều hối tiếc vì không tiêm phòng dại.
Anh P.V.H [35 tuổi, Phú Thọ] bị chính chó nhà cắn vào tay. Sau khi bị cắn, anh hoảng loạn dùng gậy đánh mạnh khiến con chó bỏ đi nên không theo dõi được, anh H. cũng chủ quan không tiêm vắc xin phòng dại. Chỉ 3 ngày sau, anh H. có triệu chứng mất ngủ, bồn chồn, kích động tăng dần. Được chuyển tới bệnh viện trong tình trạng diễn biến nặng, xuất hiện những cơn co thắt hầu họng, rít lên từng hồi khó nhọc, không thể cứu chữa, anh H. được gia đình đưa về nhà lo hậu sự.
Trước khi chết, người bị dại sẽ rất đau đớn vật vã
Chị P.T.C [24 tuổi, Hà Nội] cũng là một trường hợp tương tự khi bị chó cắn vào bàn tay. Dù đã cẩn thận sát trùng, rửa vết thương nhưng chị vẫn chủ quan không tiêm vacxin dại. 4 ngày sau, con chó chết, chị C. đồng thời cũng đau nhức tại chỗ cắn và vùng vai phải, tê liệt chân tay, tê liệt lan ra toàn thân. Bệnh tiến triển nhanh chóng mặt, chỉ vài ngày, tim chị C. ngừng đập, hệ tuần hoàn ngưng hoạt động và tử vong ngay sau đó. Được biết, cùng chị C. còn có 2 người khác bị chính con chó này cắn nhưng đã kịp chọn vacxin phòng dại loại tốt để tiêm phòng dại nên thoát chết.
Theo BS.CKI Bạch Thị Chính: “Hiện nay, bệnh dại vẫn chưa có thuốc điều trị, do vậy việc tiêm vacxin dại là biện pháp ngừa bệnh duy nhất nếu bị chó, mèo hoặc các động vật cắn. Với những động vật nuôi trong nhà, người dân càng không nên chủ quan khi bị cắn, cần phải đi tiêm vacxin dại ngay để tránh hậu quả thương tâm”.
Xem video: Sự đáng sợ của bệnh dại
Bệnh dại chủ yếu lây truyền qua các vết cắn, vết trầy xước từ nước bọt của động vật bị dại sang cơ thể người. Sau khi xâm nhập, nếu không kịp thời tiêm vacxin dại, virus dại sẽ nhân nhanh số lượng ngay tại điểm cắn, di chuyển dọc theo các dây thần kinh, tiến thẳng tới hệ thần kinh trung ương với tốc độ khoảng 12-24mm mỗi ngày để bắt đầu hành trình “tàn phá”.
Bệnh dại không phát ngay, thời kỳ ủ bệnh trung bình từ 30 đến 90 ngày, có thể kéo dài đến 1 năm. Vết thương càng nặng, càng gần các đầu mút thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn. Ngược lại, nếu vết thương nhẹ, xa thần kinh trung ương, “đoạn đường” di chuyển của virus lên đến não và thời gian ủ bệnh sẽ dài hơn.
Sự lây truyền của virus dại từ vùng cơ tại vết thương
Ngay khi bị nhiễm virus, nếu không tiêm vacxin dại kịp thời, triệu chứng đầu tiên của người bệnh là đau đầu, sốt, mệt mỏi, cảm giác tê và đau ngay tại vết thương. Khi virus xâm nhập sâu vào não bộ [thể viêm màng não], người bệnh bắt đầu có biểu hiện mất ngủ, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, sợ gió, mắt long sòng sọc, tăng tiết nước bọt, hạ huyết áp. Bệnh tiến triển tăng đến mức người bệnh không thể uống nước, không nuốt được, ăn uống trở nên cực kỳ khó khăn. Ở thể này, người bệnh sẽ chết chỉ sau 1 tuần kể từ ngày phát bệnh.
Thể bại liệt ít gặp hơn, thể này khiến người bệnh tê liệt toàn bộ cơ thể, rối loạn tiểu, rối loạn đại tiện, liệt tay, chân. Người bệnh sẽ tử vong ngay nếu liệt lan đến cơ hô hấp. Khi phát dại, bệnh nhân tỉnh táo hoàn toàn cho đến lúc chết.
Theo BS.CKI Bạch Thị Chính, nếu không may bị chó, mèo hoặc động vật hoang dã cắn, những việc cần phải làm là:
- Rửa ngay vết thương dưới vòi nước chảy kết hợp với xà phòng liên tục trong 15 phút. Sau đó, rửa sạch vết thương với cồn 70%, cồn i-ốt hoặc Povidone-Iodine, tuyệt đối không cố gắng nặn máu.
- Ngay cả đối với vết cắn nhẹ, người bệnh vẫn nên tiêm vacxin dại để hình thành kháng thể bảo vệ cơ thể. Sau đó nên theo dõi vật nuôi trong 15 ngày.
- Nếu bị cắn ở vùng đầu, mặt, cổ, đầu ngón tay hoặc bất kể vùng gần hệ thần kinh trung ương, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để để tiêm phòng dại.
- Các gia đình nuôi “thú cưng” hoặc động vật hoang dã, cần phải cho đi chích ngừa theo đúng lịch tiêm phòng dại. Nên rọ mõm, không thả rông vật nuôi ngoài đường.
Tiêm vacxin dại là biện pháp duy nhất để phòng bệnh dại khi bị chó mèo cắn
Trước đây, các vacxin sử dụng trong tiêm phòng dại là vacxin thế hệ cũ, được sản xuất từ não chuột với độ tinh khiết không cao, còn tồn đọng nhiều tế bào tồn dư từ não chuột, gây ra các biến chứng về thần kinh, khiến người bệnh suy giảm trí nhớ.
Ngày nay, vacxin dại được cải thiện vượt bậc với sự xuất hiện của vacxin tiêm phòng dại thế hệ mới Verorab. Đây là vacxin được kiểm định an toàn và đáp ứng miễn dịch cao sau khi tiêm đủ liều. Ngoài lợi ích tuyệt vời ngăn ngừa bệnh dại, vacxin tiêm phòng dại thế hệ mới Verorab hoàn toàn không gây hại và không ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng.
Vacxin tiêm phòng dại thế hệ mới Verorab “cứu” hàng nghìn người thoát “án tử” vì bệnh dại
Hiện tại, Việt Nam đang có 3 vacxin phòng bệnh dại được cấp giấy đăng ký lưu hành, phổ biến nhất trong số đó là vacxin tiêm phòng dại thế hệ mới Verorab [Pháp], Abhayrab và Indirab [Ấn Độ]. Tùy thuộc vào từng phác đồ khác nhau, quyết định tiêm phòng chó dại cắn bao nhiêu mũi sẽ khác nhau. Dưới đây là các phác đồ tiêm vacxin dại đầy đủ:
Phác đồ tiêm phòng dại trước khi phơi nhiễm [chưa bị cắn]
- Tiêm ngừa cơ bản: Tiêm bắp 3 mũi [0.5ml/liều] vào các ngày 0, 7 và 28.
- Tiêm nhắc lại: Sau 1 năm, 5 năm tiêm lại một lần.
Tiêm ở bắp, phác đồ tiêm phòng dại khi đã xác định có phơi nhiễm [đã bị cắn]
- Người chưa tiêm dự phòng: Tiêm 05 mũi [0.5ml/liều] vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28. Trong trường hợp phơi nhiễm độ III, cần phối hợp tiêm Immunoglobulin dại kết hợp.
- Người đã tiêm dự phòng trong 5 năm gần đây: Tiêm 02 mũi vào ngày 0 và 3.
- Người đã tiêm dự phòng không đều hay quá 5 năm: Tiêm 05 mũi vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28 và có thể tiêm thêm Immunoglobulin.
Tiêm ở bắp, phác đồ tiêm phòng dại như sau
- Người chưa tiêm dự phòng: Tiêm 05 mũi [0.5ml/liều] vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28. Trong trường hợp phơi nhiễm độ III cần phối hợp tiêm Immunoglobulin dại kết hợp.
- Người đã tiêm dự phòng trong 5 năm gần đây: tiêm 02 mũi vào ngày 0 và 3.
- Người đã tiêm dự phòng không đều hay quá 5 năm: tiêm 05 mũi vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28 và có thể tiêm thêm Immunoglobulin.
Tiêm trong da, phác đồ tiêm phòng dại, liều 0.1ml vacxin hoàn nguyên như sau
- Người chưa tiêm dự phòng: Tiêm 4 mũi: 0.1 ml/liều mỗi mũi tiêm, tiêm 2 mũi tại 2 vị trí tiêm khác nhau vào các ngày 0, 3, 7 và 28.
- Người đã tiêm dự phòng: Tiêm 0.1ml vào các ngày 0 và 3.
- Kỹ thuật tiêm trong da phải được thực hiện đúng, tránh tiêm dưới da.
- Phải dùng bơm kim tiêm riêng để tránh lây nhiễm.
Tiêm phòng dại cần kiêng gì?
Sau khi tiêm vacxin dại, người bệnh cần tránh làm việc quá sức, tuyệt đối không uống rượu và các chất kích thích, không được dùng các thuốc làm giảm miễn dịch như corticoid, ACTH trong vòng 6 tháng. Ngoài ra, bạn có thể ăn uống bình thường như một người khỏe mạnh. Việc đảm bảo các chất dinh dưỡng, ăn uống nghỉ ngơi hợp lý sẽ đảm bảo cơ thể được phục hồi nhanh chóng.
Trong trường hợp phát hiện có thể có các phản ứng lạ sau khi tiêm vacxin như buồn nôn, chóng mặt, đau đầu… người bệnh nên đến ngay các cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời.
Khi bị động vật cắn, nên đến các trung tâm tiêm chủng gần nhất để tiêm vacxin phòng dại càng sớm càng tốt
Có cần đi tiêm không nếu bị chó mèo đã tiêm vacxin phòng dại cắn?
Đến nay, chưa ai dám khẳng định súc vật đã tiêm phòng thì không bị bệnh dại. Vì vậy, ngay khi bị cắn, người bệnh vẫn phải xử trí tại chỗ vết thương ngay và đến các cơ sở y tế để được tiêm vacxin phòng dại.
Thuốc tây, thuốc lá, có chữa được bệnh dại?
Không có loại thuốc uống, bôi, đắp nào có thể chữa được bệnh dại. Biện pháp duy nhất để cứu người khi bị dại là tiêm vacxin dại và huyết thanh dại càng sớm càng tốt. Khi đã lên cơn dại thì 100% bệnh nhân tử vong.
Tiêm phòng vắc xin dại có tác dụng phụ gì không?
Một vấn đề được rất nhiều người quan tâm đó là tiêm vắc xin phòng dại có tác dụng phụ gì không? Hãy cùng nghe tư vấn của bác sĩ về vấn đề này:
Thanh Hằng