Mộc nhĩ mọc ở đâu

Đã từ lâu, mộc nhĩ trở thành nguyên liệu tạo nên nhiều món ăn quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày. Trong đông y, mộc nhĩ còn là một vị thuốc quý với nhiều công dụng chữa bệnh, giúp tăng đề kháng, hệ miễn dịch, giúp giải độc, và làm chậm quá trình lão hóa. Cùng đọc bài viết dưới đây để hiểu rõ ăn ăn mộc nhĩ có tác dụng gì.

Mộc nhĩ hay còn gọi là nấm mèo hoặc nấm tai mèo. Mộc nhĩ là một loại nấm mọc trên thân của nhiều loại cây thân gỗ khác nhau. Mộc nhĩ được sử dụng như một loại thực phẩm và dược phẩm với nhiều tác dụng như bổ huyết, thông mạch, cầm máu và cải thiện tình trạng suy nhược toàn thân. Mộc nhĩ có nhiều tên gọi khác nhau. Chúng còn được gọi là nấm mèo, nấm tai mèo, hắc mộc nhĩ, mộc nhu, mộc nga, mộc tung hay vân nhĩ.

Mộc nhĩ có mặt trên nhẵn, mặt dưới có phủ một lớp lông màu nâu. Mô nấm có chứa chất keo và mặt sinh sản nhẵn hoặc nhăn, được phủ một lớp phấn trắng do các bào tử phóng ra khi nấm trưởng thành.

Cơ quản sinh sản của đa số loại mộc nhĩ là đảm đa bào, có hình chùy, nằm sâu bên trong chất keo. Một cây mộc nhĩ có chứa một bào tử có cuống nhỏ, phát triển ở bên dưới kéo dài qua lớp bao nhầy và đến bề mặt của thể quả. Trên mỗi cuống nhỏ có một bào tử đảm. Phần thịt của cây mộc nhĩ thường dày khoảng 1 – 3 mm. Thế quả của Mộc nhĩ được dùng để làm dược liệu. Tên gọi khoa học là Auricularia.

Mộc nhĩ phân bố lan rộng ở các vùng ôn đới và cận nhiệt đới trên khắp cả thế giới. Chúng còn được tìm thấy ở các nước châu Âu, Bắc Mỹ, châu Á, Australia, Nam Mỹ và cả châu Phi. Ở nước ta, mộc nhĩ được trồng để thu hoạch làm thuốc và sử dụng dược liệu. Mộc nhĩ được cho là có chất lượng tốt nhất khi được tạo điều kiện mọc và phát triển ở thân của các loại cây như hòe, dướng, ruối, sắn, so đũa, sậu, sung, mít,... Ngoài việc thu hái tự nhiên, mộc nhĩ còn được trồng ở thân cây mít, sắn và so đũa để thu hoạch làm dược liệu. Mộc nhĩ thường sẽ được thu hái vào mùa hè và mùa thu. Sau khi thu hái thì rửa sạch, cắt bỏ phần bẩn dính vào giá thể rồi được mang đi phơi khô.

Mộc nhĩ phát triển trong môi trường ôn đới và cận nhiệt

Mộc nhĩ chưa sử dụng đến cần được phơi hoặc sấy khô, bảo quản trong túi ni lông hoặc hộp kín tránh để không khí tràn vào. Đặt mộc nhĩ ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh độ ẩm cao để nấm không bị ẩm mốc.Về dinh dưỡng, trong 100g mộc nhĩ khô có chứa một số chất dinh dưỡng với hàm lượng cụ thể như sau:

Năng lượng 293,1 kcal

Mộc nhĩ đen là một loại trong họ mộc nhĩ. Chúng là một loại nấm hoang dã có thể ăn được. Mộc nhĩ đen chủ yếu được tìm thấy ở Trung Quốc nhưng nó cũng phát triển mạnh ở các vùng khí hậu nhiệt đới như quần đảo Thái Bình Dương, Nigeria, Hawaii và Ấn Độ. Chúng thường mọc trên các thân cây và các khúc gỗ mục tự nhiên nhưng cũng có thể được trồng một cách có chủ đích để thu hoạch làm dược liệu.

Mộc nhĩ đen mọc trên thân cây gỗ mục tự nhiên

Mộc nhĩ và mộc nhĩ đen đều được biết đến với độ đặc như thạch và độ dai khác biệt so với các loại thực phẩm khác. Chúng cũng đã trở thành một thành phần ẩm thực phổ biến trong một loạt các món ăn của người châu Á. Ngoài ra, chúng còn được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc trong hàng trăm năm trở lại đây. Vậy mộc nhĩ và mộc nhĩ đen có tác dụng gì? Và ăn mộc nhĩ có tốt không?

Mặc dù mộc nhĩ có nhiều công dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc, các nghiên cứu khoa học về nó vẫn đang ở giai đoạn đầu và chưa có gì chắc chắn về việc chúng có lợi ích với sức khỏe. Nhiều người cho rằng loại nấm này đã được ghi nhận về khả năng tăng cường miễn dịch và các đặc tính kháng khuẩn. Các tác dụng của mộc nhĩ đã được khoa học chứng minh bao gồm:

Chứa nhiều chất chống oxy hóa mạnh mẽ: Nấm, bao gồm cả các loài Auricularia, nói chung có nhiều chất chống oxy hóa. Các hợp chất thực vật có lợi này giúp chống lại tình trạng stress oxy hóa trong cơ thể, có liên quan đến chứng viêm và một loạt các loại bệnh lý khác nhau. Hơn nữa, nấm thường có chứa chất chống oxy hóa polyphenol mạnh mẽ. Chế độ ăn giàu polyphenol có liên quan đến giảm nguy cơ ung thư và các bệnh mạn tính, bao gồm cả bệnh tim mạch chuyển hóa.

Có thể hỗ trợ sức khỏe đường ruột và hệ miễn dịch: Tương tự như các loại nấm khác, mộc nhĩ tự hào có chứa nhiều prebiotics - chủ yếu ở dạng beta glucan. Prebiotics là một loại chất xơ mang đến cho cơ thể một hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh cũng như làm tăng tỷ lệ các vi khuẩn thân thiện trong đường ruột của chúng ta. Những chất này thúc đẩy sức khỏe hệ tiêu hóa và duy trì sự hoạt động đều đặn của ruột. Điều thú vị là hệ vi sinh vật đường ruột có mối liên hệ chặt chẽ đối với sức khỏe miễn dịch. Các prebiotics như trong mộc nhĩ được cho là có tác dụng tăng cường phản ứng miễn dịch của bạn đối với các mầm bệnh không thân thiện có thể khiến bạn bị bệnh.

Có thể làm giảm hàm lượng cholesterol trong máu: Các polyphenol trong nấm có thể giúp giảm cholesterol LDL [cholesterol xấu]. Đổi lại, hàm lượng cholesterol LDL thấp hơn có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Một nghiên cứu trên thỏ được cho ăn nấm mộc nhĩ cho thấy cả cholesterol toàn phần và LDL [xấu] đều bị giảm đáng kể. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn chưa chắc chắn chính xác cách các loại nấm phát huy tác dụng này và một nghiên cứu trên động vật đơn lẻ trên mộc nhĩ không nhất thiết phải áp dụng cho những người ăn mộc nhĩ.

Có thể thúc đẩy sức khỏe não bộ: Nấm nói chung được cho là có tác dụng duy trì chức năng não khỏe mạnh. Một nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy rằng mộc nhĩ và các loại nấm khác ức chế hoạt động của beta secretase, một loại enzym giải phóng protein amyloid beta. Những protein này gây độc cho não và có liên quan đến các bệnh thoái hóa, chẳng hạn như bệnh Alzheimer. Mặc dù những phát hiện này đầy hứa hẹn, nhưng nghiên cứu trên con người vẫn là rất cần thiết trước khi đưa ra kết luận.

Có thể bảo vệ gan của bạn: Mộc nhĩ có thể bảo vệ gan của bạn khỏi tác hại của một số chất. Trong một nghiên cứu trên chuột, dung dịch nước và bột mộc nhĩ đã giúp đảo ngược và bảo vệ gan khỏi bị tổn thương do dùng quá liều acetaminophen và thường được bán trên thị trường là Tylenol ở Hoa Kỳ. Các nhà nghiên cứu đã liên kết tác động này với các đặc tính chống oxy hóa mạnh của nấm. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên người – như đã nói, vẫn là rất cần thiết.

Mộc nhĩ đen giúp bảo vệ gan của bạn

Thận trọng khi sử dụng

Thông thường, mộc nhĩ là một thực phẩm lành tính, ít có nguy cơ gây ra những vấn đề về sức khỏe. Tuy nhiên, vì hầu hết mộc nhĩ được bán ở dạng khô, điều quan trọng là phải luôn ngâm nó trước khi sử dụng do mật độ và độ giòn của mộc nhĩ.

Hơn nữa, mộc nhĩ phải luôn được nấu chín kỹ để tiêu diệt khuẩn và loại bỏ cặn bẩn. Các nghiên cứu cho thấy rằng đun sôi thậm chí có thể làm tăng hoạt động chống oxy hóa của nó

Tuy nhiên, việc tự hái và chế biến cũng như ăn mộc nhĩ thường không được khuyến khích vì có nguy cơ nhầm lẫn với nấm độc hoặc nhiễm bẩn. Các loại nấm hoang dã không chỉ hấp thụ các chất ô nhiễm từ môi trường của chúng mà còn ăn nhầm nấm có thể gây ngộ độc hoặc thậm chí tử vong.

Thay vào đó, nên mua mộc nhĩ từ những nguồn bán có uy tín. Mộc nhĩ là một loại nấm ăn được, là một nguyên liệu phổ biến trong ẩm thực Trung Quốc cũng như Việt Nam. Nó thường được bán dưới dạng khô và cần ngâm trước khi chế biến để đạt độ giòn. Nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng mộc nhĩ mang lại nhiều lợi ích, chẳng hạn như bảo vệ gan, giảm cholesterol và tăng cường sức khỏe đường ruột. Nó cũng chứa nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa. Mộc nhĩ từ lâu đã được sử dụng rất nhiều trong nền y học cổ truyền Trung Quốc. Tuy nhiên đối với y học hiện đại, vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu để chứng minh tác dụng của loại nấm này.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

XEM THÊM:

Trồng nấm mộc nhĩ trên thân cây gỗ

1. Thời vụ trồng mộc nhĩ trên thân cây gỗ

- Mộc nhĩ ưa khí hậu nóng, ẩm và thu hoạch kéo dài nhiều tháng. Vì vậy, phải tính toán để mùa trồng mộc nhĩ nằm trong giai đoạn nóng, ẩm.

- Đối với các tỉnh phía Nam, hầu như không có mùa đông, do đó có thể trồng mộc nhĩ quanh năm. Riêng các cao nguyên ở Nam Trung Bộ thì nên thực hiện như Miền Bắc.

Nấm mộc nhĩ trên thân cây gỗ

- Ở Miền Bắc nên trồng vào cuối tháng 4 dương lịch. Chặt cây, để ráo nhựa và cấy giống, sau đó ủ cây cả tháng 5. Từ tháng 6 trở đi, mộc nhĩ bắt đầu được thu hái, kéo dài đến tận tháng 10. Nếu mộc nhĩ còn ít sẽ thu hái vào nốt tháng 11. Từ giữa tháng 11 trở đi, trời bắt đầu se lạnh, không thích hợp cho mộc nhĩ phát triển, lúc này mộc nhĩ đã được thu hái hết.

2. Cách chọn gỗ trồng mộc nhĩ

- Có rất nhiều loại gỗ có thể trồng được mộc nhĩ. Tuy nhiên, các loại cây gỗ có nhựa mủ màu trắng, gỗ mềm, xốp, không độc, không tinh dầu là loại tốt nhất. Ví dụ như sung, vả, mít, ngái, bồ đề, đa búp đỏ, si, dâu đa xoan, cao su…

- Quan trọng nhất là phải trồng mộc nhĩ trên cây gỗ tươi. Không được trồng mộc nhĩ trên các gỗ đã khô. Vì vậy, trước khi trồng phải chuẩn bị giống mộc nhĩ chắc chắn mới tiến hành chặt cây.

- Cây được chọn không nên chặt cành quá nhỏ hoặc quá lớn. Các đoạn cành có đường kính từ 10 – 20 cm là tốt nhất, cưa thành từng đoạn dài 1,2 – 1,5 m. Phần lớn các cây này có nhựa mủ, nên xếp chúng vào chỗ râm mát từ 7 – 10 ngày, thời gian đó để cho đoạn cành chảy bớt nhựa.

3. Chọn nơi làm xưởng trồng mộc nhĩ

- Nên chọn nơi có nền sạch sẽ, thoát nước và có mặt bằng tương đối rộng rãi. Quan trọng là gần nguồn nước và tiện đường giao thống để vận chuyển.

- Một số nơi ở trung du và miền núi, bà con tận dụng các hang đá, bò suối để trồng mộc nhĩ. Nhưng lưu ý nên để gỗ ở khu vực cửa hang, vách núi, vách đồi, bờ suối,… thoáng mát. Tuy nhiên cần làm mái che nắng che mưa cho gỗ.

Xưởng trồng mộc nhĩ

- Nhiều gia đình vùng đồng bằng tận dụng các khoảng trống ở đầu nhà, đầu hồi và phần bán mái để trồng mộc nhĩ nhưng chỉ với khối lượng nhỏ. Nói chung khéo xếm thì nhà nào cũng có thể trồng được mộc nhĩ.

4. Chuẩn bị dụng cụ trồng mộc nhĩ

* Búa chuyên dụng

- Chuẩn bị các loại búa chuyên dụng để đục lỗ trên thân cây, không dùng khoan hoặc dùng đục của thợ mộc vì như vậy vừa không đảm bảo kỹ thuật vừa tốn nhiều công sức.

Búa chuyên dụng đục lỗ trên thân cây

- Loại búa chuyên dụng, ở phần có mũi khoan và có đường thông để phoi gỗ bật được ra ngoài. Đường kính của mũi khoan khoang 1,2 – 1,5 cm. Mũi khoang được tôi kỹ nên rất sắc và cứng, dễ dàng ăn sâu vào gỗ để tạo thành lỗ. Dùng búa chuyên dụng vừa nhẹ nhàng, thao tác đơn giản mà hiệu suất cao và kỹ thuật lại đảm bảo.

* Bình tưới nước và vật dụng che phủ:

Phải chuẩn bị sẵn bình tưới nước hoặc phun nước, một số bao tải gai hoặc chiếu cũ đã được giặt sạch, phơi khô để dùng che phủ cho đống ủ.

5. Chuẩn bị giống mộc nhĩ

Giống nấm mộc nhĩ

- Giống mộc nhĩ thường được cấy trong mùn cưa bồ đề. Người ta đưa mùn cưa vào các bao nilong chịu nhiệt và khử trùng bằng nồi hấp, sau đó cấy giống vào. Giống sẽ ăn loang ra toàn bộ mùn cưa trong bao nilong, khi đó bao mùn cưa thấy có màu nâu trắng. Màu trắng chính là màu của sợi nấm. Khi nào màu trắng an loang tới tận đáy của bịch nilong là tốt.

- Giống mộc nhĩ không giữ được lâu. Nếu để lâu chúng sẽ bị già. Khi già, trong bịch xuất hiện những mảng có màu vàng nâu. Dần dần thấy chúng có đóm nâu đỏ như đầu đinh. Đó là các cánh mộc nhĩ khi non. Mộc nhĩ sẽ mọc ngay trong bịch giống. Giống đó không dùng được nữa.

- Lưu ý khi nhận giống cần phải chọn lọc. Nếu chưa chặt cây thì có thể lấy giống non một chút. Giống non là giống mới ăn loang trắng một phần. phần còn lại có màu nâu của mùn cưa. Đối với giống đã ăn xuống đáy rồi thì chỉ nên giữ thêm tối đa một tuần. Tốt nhất là dùng giống vừa loang xuống kín đáy. Tuyệt đối không dùng giống già, các giống nhiễm khuẩn.

- Cần mua giống ở những cơ sở sản xuất có uy tín, có trách nhiệm và có phương pháp tạo giống tốt. Tránh mua của những cơ sở không đủ thiết bị và thiếu kinh nghiệm.

6. Kỹ thuật trồng mộc nhĩ trên thân cây gỗ

6.1 Cách khử trùng gỗ trước khi trồng mộc nhĩ

- Gỗ sau khi chặt hạ được cắt thành từng đoạn, được xếp vào chỗ dâm mát vài ngày cho nhưa cây chảy ra bớt.

- Pha một chậu nước vôi đặc, lần lượt nhúng hai đầu của các đoạn gỗ đó vào trong nước vôi, chỉ cần nhúng sâu độ 2 – 3 cm để ngăn chặn các loại nấm mốc khác xâm nhập vào cây. Các vị trí gỗ bị sây sát cũng nên dùng nước vôi đặc bôi vào. Để gỗ tiếp 3 – 4 ngày cho nhựa chảy bớt ra sau đó tiến hành cấy giống.

6.2 Kỹ thuật trồng mộc nhĩ trên thân cây gỗ

Cách đục lỗ trên thân cây gỗ

- Dùng búa chuyên dụng dục lỗ. Cần nắm chặt búa ở phần cuối cán và vung búa, bổ mạnh. Lưu ý, bổ làm sao để mũi khoan vuông gốc với thân đoạn gỗ. Làm như vậy, búa sẽ ăn ngập mũi khoan và tạo thành một lỗ thủng có độ sâu từ 1,5 – 2 cm vuông gốc với cây gỗ.

- Đục lỗ dọc theo cây gỗ, lỗ trước cách lỗ sau 15 – 20 cm. Hàng thứ 2 cách hàng thứ nhất khoảng 7 – 10 cm. Các lỗ của hàng thứ hai so le với các lỗ đực của hàng thứ nhất. Tiếp tục, đục lỗ các hàng tiếp theo cho tới khi kín hết cây gỗ. Lưu ý, cách mép đầu của khúc gỗ khoảng 5 – 7 cm không cần đục lỗ.

- Khi đục, phoi gỗ sẽ phọt ra phía sau. Nên thu lại các phoi gỗ đó để dùng làm nút viết chặt các lỗ sau này.

- Lấy giống ở trong các bịch nilong ra, tra vào các lỗ. Mỗi lỗ cho đầy khoảng 2/3 chiều sâu [tức là lượng giống độ bằng 2 – 3 hạt ngô]. Tránh để giống vương vãi ra ngoài. Sau đó, lấy phần gỗ nút vào lỗ. Dùng búa thường tán bẹt phần gỗ còn nhô lên ngang với mặt thân gỗ. Bà con có thể dùng xi măng, vôi, đất sét hoar a bết miết chặt vào miệng lỗ.

Tra giống và viết lỗ

- Sau khi đã tra giống, cần xếp gỗ vào chỗ ươm. Tốt nhất là xếp vào nhà xướng, lán trại đã dựng sẵn [không bị mưa, nắng làm ảnh hưởng]. Nếu để ngoài thì trời thì phải chuẩn bị cót và nilong che và nên để chúng dưới tán các cây to.

- Các cây gỗ được xếp theo kiểu cũi lợn. Hai cây bên dưới cần được kê gạch, đá để tránh tiếp xúc với mặt đất. Sau đó xếp gỗ thành từng lớp chồng lên nhau cao tới 1,5 m. Lấy bao tải, chiếu rách, phủ lên trên đống gỗ đễ che nắng, chắn gió hun khô và không để nước mua thấm vào bên trong cây gỗ. Nếu để nước mua thấm vào giống sẽ chết. Giống nấm không chịu được điều kiện bị sũng nước.

6.3 Chăm sóc mộc nhĩ trên thân cây gỗ

- Nếu trời nóng có thể dùng bình bơm phun ẩm lên bao tải hoặc chiếu rách phủ bên ngoài đống gỗ. Tuy nhiên, không phun quá nhiều. Lượng nước chỉ đủ làm ướt lớp bao phủ để giảm nóng cho đống gỗ. Giống nấm sau khi cấy vào qua các lỗ đọc sẽ mọc loang dần ra khắp thân khúc gỗ và phát triển lan ra chằng chịt khắp nơi.

Mộc nhĩ trồng trên cây thân gỗ

- Sau 25 – 30 ngày, cần kiểm tra nhìn kỹ các lỗ đục. Nếu xung quanh các lỗ đó xuất hiện các đốm trắng nho nhỏ bao kín, bên trong dày, bên ngoài thưa dần thì đó chính là mầm mộc nhĩ đã mọc. Thời gian ủ tới khi mộc nhĩ mọc có khi tới trên 30 ngày. Điều này phụ thuộc cả vào thời tiết. Lúc này, nên phá đống ủ và xếp dựng đứng khúc gỗ đó lên. Có nhiều cách xếp: Có thể xếp theo kiểu giá sung hoặc dựng vào bờ tường. Bắt đầu từ lúc này phải phun nước liên tục. Phun tưới bằng bình bơm, phun mùa lên cây gỗ tạo môi trường luôn ẩm trên bão hòa. Chỉ sau 5 – 7 ngày sau, mộc nhĩ đã mọc lớn, có thể cho thu hoạch.

7. Kỹ thuật thu hoạch mộc nhĩ trên thân cây gỗ

- Khi mộc nhĩ lớn có thể thu hoạch. Vào đợt thu hái lần đầu mộc nhĩ thường mọc xen nhau kín cả cây gỗ. Nên chọn những cánh mộc nhĩ to, mép đã bắt đầu chớm xoăn để hái trước.

- Khi hái không dùng tay để bứt mạnh, vì làm như vậy, đôi khi cả phần gỗ bên trong bật ra. Cách tốt nhất là tóm lấy tai mộc nhĩ và vặn tròn. Tai mộc nhĩ dễ dàng đứt ra khỏi cây gỗ. Cứ tai nào to thì thu hoạch trước, tai nhỏ để lại.

Thu hoạch mộc nhĩ

- Các đợt mộc nhĩ sau sẽ tiếp tục mọc ra. Quá trình thu hái sẽ diễn ra liên tục trong 5 – 6 tháng. Suốt giai đoạn này phải phun ẩm thường xuyên cho các khúc gỗ.

- Cứ khoảng 15 – 20 ngày, sau khi xong một đợt thu hái mộc nhĩ, cần đảo gỗ một lần, đảo đầu trên xuống dưới, dưới lên trên, trong ra ngoài, ngoài vào trong nhằm đảm bảo chăm sóc đồng đều. Điều quan trong nhất là làm cho mọi phía của khúc gỗ đều được ẩm.

- Cần điều chỉnh ánh sáng cho màu của cánh mộc nhĩ đạt màu nâu sẵm là tố. Ít ánh sáng quá, mộc nhĩ sẽ có màu đen. Nếu thừa ánh sáng, cánh mộc nhĩ sẽ nhợt nhạt. Có thể điều chỉnh giàn che để tăng hoặc giảm độ chiếu sáng.

- Giai đoạn này là giai đoạn thu hoạch cho nên khu vực trồng mộc nhĩ thường có nhiều rác bẩn. Sau mỗi lần thu hái, cần làm vệ sinh, quét dọn sạch sẽ. Nếu có nên là nền cứng bằng phẳng thì nên dội nước cho cuốn hết các chất bẩn ra ngoài.

- Nước dùng để phun cho gỗ và để dội nên đều phải là nước sạch. Không nên dùng nguồn nước bẩn vì nó dễ đưa mầm bệnh gây hại nấm mộc nhĩ.

Nguồn: Admin tổng hợp - NO