Hà Nội là một nơi có khá nhiều điều mà mình muôn khám phá và tìm hiểu hơn sau một tuần đi du lịch nơi này và mình thật sự bị ấn tượng bởi văn hóa trà đá vỉa hè ở đây .
Là một đứa lần đầu được đặt chân đến một nơi ở miền Bắc đối với mình mọi thứ ở đây thực sự quá đỗi lạ lẫm và khó quen được trong ngày một ngày hai. Nơi này có khá nhiều nền văn hóa và truyền thống đặc biệt mà mình thật sự muốn tìm hiểu chẳng hạn như văn hóa trà đá vỉa hè. Có lẽ không ở đâu trên mảnh đất hình chữ S này người ta lại thích ngồi vỉa hè uống trà đá như ở Hà Nội và có lẽ cũng không ở đâu lại có nhiều quán trà đá như ở nơi đây.
Ngồi uống trà đá ven đường, vỉa hè, công viên… dường như đã trở thành cái nếp sinh hoạt văn hóa rất riêng của người Hà Nội. Quán trà đá xuất hiện nhiều nhất, phổ biến nhất so với mọi loại quán xá khác ở Hà Nội. Dù là lề đường, vỉa hè, hay tận những hang cùng ngõ hẻm, nhưng quán trà đá lúc nào cũng thu hút được rất đông khách qua đường.
Văn hóa này quá bình dị, thôn dã, một nét làng quê Việt còn sót lại và đang sống mạnh mẽ trong lòng Thành phố. Chỉ cần vài ba cái ghế nhựa, một chiếc bàn con con đựng vài ba cái kẹo cao su, kẹo lạc, vài quả xoài xanh, quả cóc, đĩa táo, một bình ủ trà, một bình đựng đá, phích nước nóng, khay chén, hộp thuốc lào… thế là thành cái quán rồi.
Không kén chọn hình thức, không gian của quán trà đá chỉ cần phích nước, một bình trà, một vài chiếc ghế, không cầu kỳ trong cách pha chế, không kén chọn khách uống, trà đá vỉa hè thân thiện, bình dị mà giản đơn đến không ngờ. Trà đá vỉa hè xuất hiện từ sáng sớm đến tận đêm khuya nhưng lúc nào cũng đông khách cả.
Buổi sáng, bên những bữa ăn còn nghi ngút khói, ly trà đá trong xanh là món tráng miệng và nạp năng lượng cho một ngày làm việc tỉnh táo. Trưa đến, sau bữa cơm, dân văn phòng không kể trai gái, già trẻ bao giờ cũng phải rủ nhau ngồi tếu táo cùng ly trà đá, kẹo lạc. Rồi sau giờ tan tầm hay tối đến, trong những cuộc hẹn gặp bạn bè, ly trà đá mộc mạc với đĩa hạt tí tách cho tình cảm thêm gần gũi hơn.
Chỉ cần vài đồng lẻ là khách hàng có thể ngồi uống nước, tán chuyện hàng giờ đồng hồ mà không bị nhắc nhở, thậm chí còn được các bà, các chị chủ quán nhiệt tình, xởi lởi tiếp chuyện trên trời dưới biển. Chẳng cần biết bạn là ai và đến từ đâu, cứ đến ngồi ở quán trà đá vỉa hè sẽ được đối xử như người trong nhà vậy, những cô chú nói chuyện rôm rả rồi hỏi chuyện nhau trông thật sự thân thiện và gần gũi. Chính vì thế mà người ta còn gọi những quán trà đá nhỏ này với một cái tên rất kêu: thông tấn xã vỉa hè.
Người Hà Nội vẫn cầu kỳ trong cách ăn uống, nếp sống, vậy mà không hiểu sao trà đá vẫn được ưa chuộng đến thế? Người ta tìm đến trà đá như một thói quen, nhấm nháp uống ly trà đá vào mùa hè oi bức mà mát lòng mát dạ, mùa đông lạnh giá thì nhâm nhi ly trà nóng, thưởng thức cái vị chan chát rồi ngọt dần trong miệng, hòa mình trong những chuyện “không đầu-không cuối”. Sẽ không khó hiểu khi bạn thấy những anh chị sơ vin đóng thùng làm văn phòng lại hay ngồi ở những quán trà đá vỉa hè đâu vì đây như một thói quen từ lâu và họ thật sự cảm thấy thoải mái với nó.
Mình thực sự yêu cái giản đơn mà nồng ấm của văn hóa trà đá vỉa hè, mặc dù gọi là vậy nhưng lại có khá nhiều thức uống cho bạn chọn lựa chứ không chỉ là trà đá thôi đâu nhé. Mình mê mẩn món trà nhân trần ở Hà Nội lắm luôn, cái mùi thơm và hậu vị ngọt như cam thảo không quá gắt và thanh thanh đọng lại ở nơi cổ họng là mùi vị khó quên được. Ngoài ra còn có trà lipton chanh siêu lâu rồi mình chưa được nếm lại từ những năm cấp 3 đến giờ.
Chỉ cần có vài ngàn là bạn đã có thể thưởng thức được những cốc trà đá hay trà nóng vỉa hè ở Hà Nội rồi đó. Đây là một trong những trải nghiệm và văn hóa ở nơi này mà làm mình cảm thấy thật sự mê mẩn và thoải mái khi tận hưởng cảm giác ngắm phố phường cùng những ly trà thơm ngon. Giản dị là đức tính của người Hà Nội nên thứ đồ uống mà họ làm ra cũng giản dị như thế. Những người con đi xa Hà Nội chẳng nhớ thứ gì cao sang chỉ nhớ ly trà đá bên lề đường vào mỗi buổi sáng mai.
Trà đá vỉa hè là thức uống phổ biến ở Việt Nam từ lâu đời, đến nỗi người ta khó có thể khẳng định chính xác về lai lịch của nó. Chỉ biết rằng, trà đá xuất hiện ở Việt Nam đã đáp ứng nhu cầu giải nhiệt của người dân Nam Bộ và cả người miền Bắc trong mùa hè.
Với người Việt Nam, trà đá là thức uống quá đỗi giản dị và rẻ tiền. Tuy nhiên, người nước ngoài lại có góc nhìn rất đặc biệt về loại đồ uống này. Tác giả Matthew Pike của trang theculturetrip.com đã ca ngợi trà đá của Việt Nam là một "người hùng thầm lặng".
Trong bài viết của mình, Pike đã phân tích những lý do khiến trà đá "xứng đáng được ưa thích hơn". Theo tác giả này, "trà đá" của người Việt rất khác với quan niệm về "trà đá" của người phương Tây.
"Khi người phương Tây nghĩ đến trà đá, họ sẽ tưởng tượng đến những buổi trưa hè nóng nực và một thức uống ngọt mát, nhiều đường. Trà đá ở Việt Nam loãng và đắng hơn, tuy nó không cho chúng ta cảm giác thèm ăn như cà phê hay nước mía, nhưng điều đó không có nghĩa là nó không phải là thứ thức uống hoàn hảo của Việt Nam".
Trà đá Việt Nam sẽ không bao giờ lỗi mỗi
Trà đá là thứ đồ uống giải khát rất rẻ. Ở Việt Nam chỉ tốn vài ngàn đồng là có thể mua được 1 cốc trà đá. Trà đá có mặt từ ngõ nhỏ đến phố lớn, bên cạnh trung tâm thương mại. Thậm chí, trà đá giờ còn xuất hiện trong các nhà hàng sang trọng, các quán cà phê đẹp.... Theo anh Pike, "rất nhiều nhà hàng và quán cà phê phục vụ trà đá miễn phí, nhưng nếu bạn cần trả tiền, thì hiếm khi giá tiền vượt quá 5.000 đồng".
"Ngay cả khi ngày càng nhiều em học sinh-sinh viên chuyển sang uống trà sữa trân châu, thì trà đá Việt Nam sẽ không bao giờ lỗi mốt, bởi nó thường là thứ thức uống rẻ nhất", theo anh Pike.
Tuy nhiên, giá trà đá rẻ không phải là lý do duy nhất mà loại đồ uống này được ưa chuộng. Mặc dù những quán cà phê sang chảnh mọc lên như nấm nhưng cũng không thể làm lu mờ được hình bóng của những cốc trà đá ở vỉa hè.
Các quán trà đá ở Việt Nam hoạt động từ sáng tinh mơ cho đến đêm khuya. Nó đã trở thành 1 phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân Việt.
Không cần vị trí quá lý tưởng, không cần sắp đặt cầu kỳ, không cần sắm máy móc để pha chế. Trà đá vỉa hè chỉ cần một ấm trà, vài chiếc cốc và vài chiếc ghế đẩu nhựa. Một số quán bán kèm cả đậu phộng, hạt hướng dương, kẹo cao su và một số loại đồ uống đóng chai khác.
Trà đá của người Việt cũng rất đa năng: Nó có thể là thức uống mát lạnh sau bữa sáng để bắt đầu ngày mới, hay thức uống giải khát thư giãn sau giờ nghỉ trưa tại văn phòng. Hoặc nó cũng có thể trở thành thứ đồ nhâm nhi vào buổi tối khi người ta muốn ngồi tán gẫu với nhau về đủ thứ chuyện trên đời.
Trà đá, bởi vậy mà chẳng lỗi mỗi. Mỗi người một cốc trà đá, người ta bàn chuyện trong nước rồi chuyện quốc tế. Đám trẻ sáng hơn thì gọi thêm đĩa hướng dương ra cắn cho đỡ buồn mồm và cũng là để câu chuyện được "bon" hơn...
Trà đá Việt Nam - "người hùng thầm lặng"
Anh Tom Divers - chủ nhân trang blog Vietnam Coracle từng mô tả trà đá Việt Nam "bình dân nhưng đặc biệt, thiết thực nhưng thú vị, kỳ lạ nhưng rất giản dị, đơn giản mà tinh tế."
Còn đối với Pike, trà đá không chỉ là lựa chọn hoàn hảo để giải nhiệt trong mùa hè mà còn là lựa chọn "lành mạnh hơn" cho cơ thể của chúng ta. Nếu so sánh với những cốc cà phê buổi sáng hay bia hơn buổi trưa.
Và một lý do đặc biệt hơn nữa, theo quan sát của anh Pike, rất nhiều quán trà đá của Việt Nam sử dụng cốc thủy tinh - một điều góp phần giảm xả thải rác nhựa ra môi trường. Anh Pike cho rằng: "mỗi ly trà đá [thủy tinh] đều có khả năng cứu thế giới khỏi một chai nhựa không cần thiết khác. Và điều đó cũng có thể được coi là một siêu năng lực".
"Trà đá luôn sẵn sàng giúp cơ thể bạn có đủ nước - và cũng luôn sẵn sàng để trở thành người hùng", anh Pike kết luận.
Xem thêm: Lão nông Trà Vinh kiếm bộn nhờ trồng khổ qua trong chai, đổ thêm rượu làm thành đặc sản