[Kỷ niệm 76 năm Ngày thành lập Mặt trận Việt Minh 19.5.1941 – 19.5.2017]
Cách đây 76 năm [19.5.1941 - 19.5.2017],Mặt trận Việt Minh được thành lập, thể hiện tính sáng tạo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sự ra đời của Mặt trận Việt Minh đã đoàn kết hết thảy dân tộc, tạo sức mạnh trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc đánh đuổi phát xít Nhật - đế quốc Pháp. Từ ngày ra đời đến nay, tên gọi các hình thức mặt trận có thể khác nhau, song đều là mặt trận dân tộc thống nhất với sứ mệnh tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân, các đảng phái, các dân tộc, tôn giáo, phát huy lòng yêu nước, nhiệt tình cách mạng, ý chí đấu tranh, sự hy sinh và cống hiến của mỗi người, góp phần tạo nên những thắng lợi vĩ đại trong sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Tại Hội nghị Trung ương lần thứ 8 [tháng 5-1941], Đảng ta đề ra hình thức mặt trận cho phù hợp với tình hìnhlà: “Phải vận dụng một phương pháp hiệu triệu hết sức thống thiết làm sao đánh thức được tinh thần dân tộc xưa nay trong Nhân dân [hơn hết là dân tộc Việt Nam]. Cho nên cái mặt trận hiệu triệu của Đảng ta hiện nay không thể gọi như trước là Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương, mà phải đổi ra cái tên khác cho có tính chất dân tộc hơn, cho có một mãnh lực dễ hiệu triệu hơn và nhất là có thể thực hiện được trong tình thế hiện tại; vậy mặt trận hiệu triệu của Đảng ta hiện nay ởViệt Nam là Việt Nam độc lập đồng minh hay nói tắt là Việt Minh”.
Từ khi thành lập, Việt Minh đã nói rõ tôn chỉ và mục đích của mình: “Liên hiệp hết các tầng lớp nhân dân, các đảng phái cách mạng, các đoàn thể dân chúng yêu nước, đặng cùng nhau đánh đuổi Nhật, Pháp, làm cho Việt Nam hoàn toàn độc lập, dựng lên một nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”.Đảng Cộng sản Đông Dương là một bộ phận trong mặt trận và trực tiếp lãnh đạo Việt Minh.
Phương pháp tổ chức các hội quần chúng của Việt Minh rất linh hoạt, thích hợp từng lúc, từng nơi. Ngoài những đoàn thể có tính chất chính trị cách mạng rõ rệt, như: Nông dân Cứu quốc hội, Thanh niên Cứu quốc hội, Phụ nữ Cứu quốc hội, Nhi đồng Cứu quốc hội, Công nhân Cứu quốc hội, Binh lính Cứu quốc hội,… còn có những đoàn thể đơn sơ như: Hội Tương tế, Hội Hiếu hỉ, Hội Học quốc ngữ, Hội Đọc sách…
Sau khi thành lập, Mặt trận Việt Minh đã công bố chương trình thể hiện chủ trương cứu nước của Đảng: “Làm cho nước Việt Nam hoàn toàn độc lập”. Chương trình của Việt Minh được tóm tắt thành “Mười chính sách của Việt Minh” và phổ biến trong Nhân dân, dễ hiểu, dễ nhớ: “Việt Nam độc lập đồng minh/Có bản chương trình đánh Nhật, đánh Tây/Quyết làm cho nước non này/Cờ treo độc lập, nền xây bình quyền/... Chúng ta có Hội Việt Minh/Đủ tài lãnh đạo chúng mình đấu tranh/... Khuyên ai nên nhớ chữ đồng/Đồng tình, đồng sức, đồng lòng, đồng minh”.
Chính sách đoàn kết, tập hợp lực lượng toàn dân của Đảng và Mặt trận Việt Minh ngày càng được bổ sung, hoàn chỉnh, trên cơ sở thực tiễn tình hình và yêu cầu của cách mạng. Nhiều chỉ thị, lời kêu gọi và cả các truyền đơn của Tổng bộ Việt Minh được truyền đi tới các địa phương và phổ biến tới Nhân dân.
Để chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa đánh đuổi Nhật - Pháp, Việt Minh triển khai công tác tuyên truyền mạnh mẽ. Uy tín của Việt Minh tăng lên và các tổ chức của Việt Minh phát triển rất nhanh. Đến giữa năm 1945, Việt Minh đã có 5 triệu hội viên. Đến khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 nổ ra, với khoảng 5.000 đảng viên, cùng Mặt trận Việt Minh, Đảng đã lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa diễn ra trên toàn quốc thắng lợi.
Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người sáng lập, lãnh đạo, rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam; Người khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; kiến trúc sư vĩ đại và linh hồn của đại đoàn kết dân tộc và Mặt trận dân tộc thống nhất.Một sáng tạo lớn, đồng thời là một cống hiến lớn lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đối với dân tộc là việc đề xướng thành lập Mặt trận dân tộc thống nhất.
Trong bài viết nhân kỷ niệm lần thứ 40 Cách mạng Tháng Mười Nga, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Cuộc cách mạng trong các nước thuộc địa và nửa thuộc địa là một cuộc cách mạng dân tộc dân chủ. Để đưa cuộc cách mạng đó đến thắng lợi, có thể và cần phải thành lập một mặttrận dân tộc rất rộng rãi, đoàn kết tất cả các giai cấp và tầng lớp xã hội mong muốn được giải phóng khỏi ách thuộc địa”.Vì vậy, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đại đoàn kết dân tộc không chỉ dừng lại ở quan niệm, ở tư tưởng, ở những lời kêu gọi chung chung, mà phải trở thành một chiến lược cách mạng, thành khẩu hiệu hành động của toàn Đảng, toàn dân ta. Nó phải trở thành sức mạnh vật chất, một lực lượng mạnh có tổ chức. Tổ chức đó chính là Mặt trận dân tộc thống nhất.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra rằng: Đại đoàn kết tức là trước hết phải đoàn kết đại đa số nhân dân, mà đại đa số nhân dân ta là công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác. Người coi công nông như là cái nền của nhà, gốc của cây. Nhưng đã có nền vững, gốc tốt, còn phải đoàn kết các tầng lớp nhân dân khác.Đúng như Thủ tướng Phạm Văn Đồng thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã phát biểu tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ hai Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tháng 5-1983: “Hồ Chủ tịch và Đảng ta luôn luôn thấy ở mỗi người Việt Nam một người yêu nước và Mặt trận là sự tập hợp và nhân lên gấp bội nhiệt tình yêu nước đó”.
Trong quá trình cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, nội dung và hình thức tổ chức của Mặt trận có sự thay đổi phù hợp với nhiệm vụ cách mạng từng lúc, từng nơi. Đó là Hội Phản đế đồng minh khi mới thành lập; Mặt trận dân chủ Đông Dương trong những năm đấu tranh hợp pháp 1936-1939; Mặt trận Việt Minh trong cao trào đánh Pháp, đuổi Nhật dẫn tới thành công của Cách mạng Tháng Tám và việc thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa; Mặt trận Liên Việt trong kháng chiến chống Pháp; MTTQ Việt Nam ở miền Bắc và Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam cùng Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình ở miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
Các Mặt trận dân tộc thống nhất đều đã tập trung lực lượng và đoàn kết cả dân tộc làm nên mọi thắng lợi của cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân tiến lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam:
Đoàn kết trong Mặt trận Việt Minh, Nhân dân ta đã làm nên Cách mạng Tháng Tám thành công, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Đoàn kết trong Mặt trận Liên Việt,Nhân dân ta đã kháng chiến thắng lợi,làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ,miền Bắc được giải phóng hoàn toàn, đi lên xây dựngchủ nghĩa xã hội, trở thành hậu phương vững chắc cho tiền tuyến lớn miền Nam ruột thịt.
Đoàn kết trong MTTQ Việt Nam, trong Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam vàLiên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình ở miền Nam,Nhân dân ta đã làm tròn sứ mệnh lịch sử vẻ vang là giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Chính sách Mặt trận là một chính sách rất quan trọng. Công tác Mặt trận là một công tác rất quan trọng trong toàn bộ công tác cách mạng… Trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân cũng như trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, Mặt trận dân tộc thống nhất vẫn là một trong những lực lượng to lớn của cách mạng Việt Nam”. Người khẳng định: “Đoàn kết là sức mạnh then chốt của thành công, đoàn kết là mẹ, điểm này mà thực hiện tốt thì đẻ ra con cháu đều tốt. Người nhấn mạnh: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; Thành công, thành công, đại thành công”.
Kế tục vai trò lịch sử của các hình thức tổ chức Mặt trận trước đây, MTTQ Việt Nam ngày nay chủ trương phát huy truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự lực tự cường, đoàn kết mọi người Việt Nam, không phân biệt quá khứ, thành phần giai cấp, dân tộc, tôn giáo, ý thức hệ, ở trong nước hay ở nước ngoài, miễn tán thành mục tiêu chung là giữ vững độc lập, thống nhất, chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ; thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” và thực hiện Di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”, góp phần tích cực vào sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới./.[Stxdd.thanhuytphcm.vn] - Mặt trận Việt Minh ra đời cách đây 80 năm, là biểu hiện sinh động nhất sự đúng đắn của tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp cách mạng, tư tưởng đó đã trở thành nền tảng của Đảng trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân hiện nay và mai sau.
Ngày 28/1/1941, Bác Hồ trở về Tổ quốc trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Tại Pắc Bó, một địa danh biên giới Việt - Trung, thuộc Hà Quảng, Cao Bằng, Bác đã triệu tập Hội nghị Trung ương lần thứ 8 vào tháng 5/1941. Đây là một hội nghị lịch sử: Hội nghị quyết định chuyển hướng chiến lược, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc cao hơn hết, là nhiệm vụ trước tiên, tạm gác nhiệm vụ cách mạng ruộng đất lại [chỉ thực hiện giảm tô, giảm tức, chia lại ruộng công, tiến tới thực hiện người cày có ruộng].
Trên cơ sở phân tích đánh giá tình hình lúc đó, Hội nghị đã đưa ra nhận định hết sức quan trọng và đúng đắn về mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp: “Trong lúc này quyền lợi của bộ phận, của giai cấp, phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc. Trong lúc này, nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được”.
Về vấn đề chính quyền, Hội nghị đã xác định, sau khi đánh đuổi đế quốc Pháp - Nhật, “sẽ thành lập một chính phủ nhân dân của Việt Nam dân chủ cộng hòa, lấy lá cờ đỏ sao vàng năm cánh làm lá cờ toàn quốc”.
Về vấn đề mặt trận dân tộc thống nhất, theo đề nghị của Bác, Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Việt Nam Độc lập Đồng minh, gọi tắt là Việt Minh. Bác đã nhân danh nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc viết lá thư kêu gọi đồng bào cả nước: “Việc cứu nước là việc chung, ai là người Việt Nam đều phải kề vai gánh một phần trách nhiệm…”.
Sau Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương Đảng nhanh chóng triển khai việc tổ chức thực hiện Nghị quyết, xây dựng tổ chức Việt Minh, phát động phong trào cách mạng, chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền.
Ngày 6/6/1941, đồng chí Nguyễn Ái Quốc viết thư Kính cáo đồng bào, gửi nhân dân cả nước. Mở đầu bức thư, Người nêu lên tình cảnh khổ nhục của nhân dân ta dưới ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Người ca ngợi những tấm gương oanh liệt của các bậc tiền bối trong cuộc đấu tranh giành quyền độc lập, tự do. Tuy nhiên, việc lớn chưa thành vì “cơ hội chưa chín” và vì “dân ta chưa hiệp lực đồng tâm”. Người chỉ rõ: “Trong lúc này quyền lợi dân tộc giải phóng cao hơn hết thảy. Chúng ta phải đoàn kết lại đánh đổ bọn đế quốc và bọn Việt gian đặng cứu giống nòi ra khỏi nước sôi lửa nóng”... Người chỉ rõ hiện thời muốn đánh Pháp, Nhật, ta chỉ cần một điều: “Toàn dân đoàn kết.... ‘Chúng ta hãy tiến lên! Toàn thể đồng bào tiến lên!’”.
Hội nghị Trung ương lần thứ 8 cũng là hội nghị quyết định chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang. Theo Nguyễn Ái Quốc, cách mạng giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa không hoàn toàn phụ thuộc vào cách mạng vô sản chính quốc. Nhân dân các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc có thể chủ động đứng lên “đem sức ta mà giải phóng cho ta”, giành thắng lợi trước cách mạng vô sản chính quốc.
Về phương thức tiến hành, tư tưởng khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa đã thể hiện rõ trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 8. Với kinh nghiệm Xô viết Nghệ Tĩnh và các cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam kỳ, Hội nghị cho rằng khi thời cơ đến, thì “với lực lượng sẵn có, ta có thể lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương, cũng có thể thắng lợi, mà mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn” để giành thắng lợi trong cả nước.
Dưới ngọn cờ của Mặt trận Việt Minh, tại các vùng căn cứ địa cách mạng, công cuộc chuẩn bị mọi mặt để tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền được xúc tiến mạnh mẽ, gấp rút.
Ở Cao Bằng, Việt Minh có hệ thống từ xã đến tỉnh. Cuối năm 1942, khắp 9 châu của Cao Bằng đã có hội cứu quốc, trong đó có 3 châu mọi người đều gia nhập tổ chức Việt Minh, xã nào cũng có ủy ban Việt Minh. Ủy ban Việt Minh Cao Bằng và Ủy ban Việt Minh lâm thời Cao - Bắc - Lạng được thành lập.
Ở căn cứ Bắc Sơn - Võ Nhai, Cứu Quốc quân đã tiến hành 8 tháng chiến tranh du kích anh dũng [từ 7-1942 đến 2-1943], mở ra khả năng lập căn cứ địa cách mạng, kết hợp đấu tranh chính trị rộng lớn với việc phát động chiến tranh du kích rộng lớn.
Các hội Nông dân Cứu quốc, Phụ nữ Cứu quốc, Thanh niên Cứu quốc, Tự vệ Cứu quốc, Phụ lão Cứu quốc, Nhi đồng Cứu quốc được lập ra ở nhiều vùng nông thôn ở các tỉnh Phú Thọ, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hà Nam, Sơn Tây, Vĩnh Yên, Phúc Yên, Hải Dương, Hòa Bình, Thanh Hóa. Hà Nội và Hải Phòng đã có hội Công nhân Cứu quốc, Phụ nữ Cứu quốc, Thanh niên Cứu quốc…
Ở các tỉnh Nam kỳ, đầu năm 1942, các tổ chức đoàn thể Việt Minh xuất hiện ở ngoại ô Sài Gòn, Chợ Lớn và một số nơi ở Hóc Môn, Gia Định. Các tỉnh Mỹ Tho, Vĩnh Long, Sa Đéc, Long Xuyên, Châu Đốc đã được lập hội Nông dân Cứu quốc, Phụ nữ Cứu quốc, Thanh niên Cứu quốc…
Như vậy, với tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo cao, Hội nghị Trung ương lần thứ 8 dưới sự chỉ đạo của tư tưởng Hồ Chí Minh, đã giải quyết đúng đắn, sáng tạo cả về chủ trương, đường lối, phương pháp và tổ chức lực lượng. Cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã lôi cuốn hàng chục triệu nông dân, dù chưa được chia lại ruộng đất của địa chủ, vẫn hăng hái tiến bước cùng giai cấp công nhân dưới sự lãnh đạo của Đảng, làm nên cuộc cách mạng long trời, lở đất. Thắng lợi đó đã chứng minh sáng tỏ tinh thần khoa học đúng đắn, tính cách mạng sáng tạo của nghị quyết Hội nghị Trung ương 8, mở ra bước ngoặc lịch sử trọng đại cho cách mạng Việt Nam.
Sức mạnh nội sinh từ khối toàn dân đoàn kết trong Mặt trận Việt Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã góp phần quan trọng làm nên thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945; đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần một trăm năm nay để gây nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ dân chủ cộng hòa và khai sinh nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á.
Lịch sử cũng đã ghi nhận, Mặt trận Việt Minh và các hình thức mặt trận sau đó [Mặt trận Liên Việt, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam], luôn lấy liên minh công - nông - trí thức làm nền tảng, do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Đó là nguyên tắc nhất quán, bởi khối đại đoàn kết toàn dân trong mặt trận dân tộc thống nhất chỉ có thể được củng cố và phát triển khi được sự lãnh đạo của Đảng - đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam.
Nguyễn Văn Thanh