Cách bắt đầu bằng ngôn ngữ ký hiệu
Ngôn ngữ ký hiệu học tập có thể là một trải nghiệm thú vị và giúp bạn giao tiếp với nhiều người hơn trong cộng đồng người khiếm thính và khiếm thính. Nó cũng có thể dẫn bạn xuống nhiều con đường khác nhau.
Cho dù bạn là một người mới bắt đầu hay là một người ký tên có kinh nghiệm, thì tốt nhất là hiểu được các khía cạnh khác nhau của ngôn ngữ. Điều này bao gồm các dấu hiệu cơ bản và kỹ thuật, nơi bạn có thể tìm thấy tài nguyên để tìm hiểu nó, và các loại ngôn ngữ ký hiệu được sử dụng trên toàn thế giới.
Bảng chữ cái ngôn ngữ ký hiệu
Học cách ký bảng chữ cái [được gọi là bảng chữ cái thủ công] thường là nơi đầu tiên để bắt đầu.
- Bảng chữ cái ngôn ngữ ký hiệu - Mỗi một trong số 26 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Anh được thể hiện bằng một dấu hiệu duy nhất trong Ngôn ngữ ký hiệu Hoa Kỳ [ASL]. Chúng tương đối dễ hiểu và một số thậm chí bắt chước hình dạng của chữ cái mà chúng đại diện. Thực hành những điều này và cam kết chúng vào bộ nhớ và bạn sẽ có một nền tảng tốt để ký kết.
- Fingerspelling - Một khi bạn biết các chữ cái riêng lẻ, bạn có thể sử dụng chúng để tạo thành các từ hoàn chỉnh. Điều này được gọi là fingerspelling và nó là một cách hiệu quả để giao tiếp, ngay cả khi bạn không biết dấu hiệu thực sự của một từ cụ thể.
Ngôn ngữ ký hiệu học tập
Một khi bạn đã học cách ký bảng chữ cái, bạn có thể đi sâu hơn vào ASL. Có nhiều cách để tiếp cận nó, bao gồm từ điển ngôn ngữ ký hiệu trực tuyến và in và hướng dẫn trong lớp học .
Đối với nhiều người, việc kết hợp các kỹ thuật này rất hữu ích.
Như với việc học bất kỳ ngôn ngữ nào, có một giá trị lớn khi tham dự một lớp học. Nó cho phép bạn học hỏi từ một người hướng dẫn có thể giải thích một số sắc thái tốt hơn của ngôn ngữ mà bạn chỉ đơn giản là sẽ không nhận được từ một cuốn sách hoặc trang web.
Ngôn ngữ ký hiệu Fun và Expression
Ngôn ngữ ký hiệu cũng có thể được sử dụng để vui chơi và có nhiều cơ hội để sáng tạo với ngôn ngữ.
Ví dụ như trò chơi ngôn ngữ ký hiệu , tạo tên ngôn ngữ ký hiệu và "viết" thơ ASL, thành ngữ hoặc câu chuyện ABC . Thậm chí còn có một dạng ngôn ngữ ký hiệu bằng văn bản mà bạn có thể khám phá.
Ngôn ngữ ký hiệu thực hành
Điều gì làm nó tốt để học ngôn ngữ ký hiệu nếu bạn không thực hành nó? Giống như bất kỳ ngôn ngữ nào, nếu bạn không sử dụng nó, bạn sẽ mất nó. Cộng đồng người khiếm thính hoặc ký kết cung cấp nhiều cơ hội để thực hành.
Bạn thường có thể tìm hiểu về cách tương tác với người khác bằng cách liên hệ với một trung tâm tài nguyên địa phương cho những người khiếm thính và khó nghe hoặc một trung tâm nghe và nói. Ví dụ: việc ký kết mọi người thường thích đến bữa tối im lặng hoặc ASL và trò chuyện cà phê.
Hương vị khác nhau của ngôn ngữ ký hiệu
Điều quan trọng là phải hiểu rằng ngôn ngữ ký hiệu có nhiều kiểu, giống như ngôn ngữ duy nhất trong ngôn ngữ nói. Những gì bạn ký với một người có thể khác với cách một người khác ký tên, và điều này đôi lúc có thể gây nhầm lẫn.
Ví dụ: một số người ký "Ngôn ngữ ký hiệu của Hoa Kỳ thực sự", là ngôn ngữ có ngữ pháp và cú pháp riêng. Những người khác sử dụng tiếng Anh chính xác đã ký [SEE] , một dạng bắt chước ngôn ngữ tiếng Anh càng chặt chẽ càng tốt. Những người khác sử dụng một dạng ngôn ngữ ký hiệu kết hợp tiếng Anh với ASL, được gọi là Ngôn ngữ ký hiệu Pidgin [PSE] .
Ngôn ngữ ký hiệu cũng được sử dụng khác nhau trong giáo dục. Một số trường có thể theo một triết lý gọi là Total Communication và sử dụng mọi phương tiện để giao tiếp, không chỉ là ngôn ngữ ký hiệu. Những người khác tin vào việc sử dụng ngôn ngữ ký hiệu để dạy cho trẻ em tiếng Anh, một phương pháp được gọi là song ngữ-văn hóa [Bi-Bi].
Sự phổ biến của ngôn ngữ ký hiệu
Ngôn ngữ ký hiệu có một lịch sử lâu dài đằng sau nó và ASL thực sự bắt đầu ở châu Âu trong thế kỷ 18. Tại một thời điểm, ngôn ngữ ký hiệu đã bị xử lý nghiêm trọng bởi một sự kiện lịch sử được gọi là Milan 1880 . Điều này dẫn đến lệnh cấm ngôn ngữ ký hiệu trong các trường khiếm thính của nhiều quốc gia.
Tuy nhiên, một số cá nhân và tổ chức giữ ngôn ngữ còn sống.
Ngoài ra, bất kể công nghệ trợ thính hoặc trợ thính mới có hiệu lực, ngôn ngữ ký hiệu sẽ tồn tại. Sẽ luôn có nhu cầu về ngôn ngữ ký hiệu, và sự phổ biến của nó đã được tổ chức và thậm chí phát triển. Ví dụ, một số trường cung cấp ngôn ngữ ký hiệu như một ngôn ngữ nước ngoài và nhiều trường cung cấp các câu lạc bộ ngôn ngữ ký hiệu.
Người dùng ngôn ngữ ký hiệu thính giác
Trong khi nhiều người điếc cần ngôn ngữ ký hiệu, thì những người khác không bị điếc. Trong thực tế, đã có một cuộc thảo luận trong cộng đồng người khiếm thính và khiếm thính về việc thay thế thuật ngữ "ký cộng đồng" cho thuật ngữ "cộng đồng điếc" vì lý do này.
Những người không sử dụng ngôn ngữ ký hiệu không điếc bao gồm nghe trẻ sơ sinh, những người không nói tiếng Anh có thể nghe nhưng không thể nói chuyện, và thậm chí là khỉ đột hoặc tinh tinh. Mỗi trường hợp này chỉ ra tầm quan trọng của việc tiếp tục ngôn ngữ để giao tiếp hòa nhập hơn.
Ngôn ngữ ký hiệu quốc tế
Ngôn ngữ ký hiệu ở Mỹ không phải là ngôn ngữ ký hiệu giống nhau được sử dụng trên toàn thế giới . Hầu hết các quốc gia đều có ngôn ngữ ký hiệu riêng của họ, chẳng hạn như Úc [Auslan] hoặc Ngôn ngữ ký hiệu Trung Quốc [CSL] của Trung Quốc. Thông thường, các dấu hiệu được dựa trên ngôn ngữ nói của đất nước và kết hợp các từ và cụm từ duy nhất cho văn hóa đó.
Một từ từ
Mong muốn học ngôn ngữ ký hiệu có thể chứng minh là một nỗ lực xứng đáng và là một trải nghiệm bổ ích. Khi bạn bắt đầu hành trình, hãy thực hiện một số nghiên cứu và kiểm tra với các tổ chức địa phương có thể cung cấp cho bạn hướng dẫn trong việc tìm kiếm các lớp học gần bạn. Điều này sẽ cung cấp cho bạn một nền tảng tuyệt vời có thể được thúc đẩy bởi thực hành ký kết với những người khác.
Chắc hẳn bạn đã từng nhìn thấy một vài người nói chuyện với nhau mà không cất tiếng nói, chỉ hoa chân múa tay, hay một cô thường xuất hiện bên dưới góc trái màn hình [gần đây là chương trình “Việt Nam hôm nay” lúc 17h45], làm các động tác mà mình nhìn chẳng hiểu gì?
Vậy tức là bạn đã thấy Ngôn ngữ ký hiệu rồi đấy!
Đó là một ngôn ngữ được người Điếc [người không nghe, không nói] sử dụng để giao tiếp với nhau và với người Nghe [người nghe nói], tương tự như chúng ta sử dụng tiếng Việt, tiếng Anh để giao tiếp với những người khác. Ngôn ngữ ký hiệu sử dụng các chuyển động của tay, biểu cảm của khuôn mặt và chuyển động của cơ thể một cách có quy ước để truyền tải thông tin [Bạn có thể xem bảng chữ cái Ngôn ngữ ký hiệu Hà Nội ở ảnh dưới để hình dung rõ hơn].
Mình là một người Nghe [người có thính lực tốt, như đa số mọi người]. Gia đình mình cũng không có ai là người Điếc, khiếm thính. Điều đó khiến câu hỏi mình nhận được nhiều nhất khi đi học Ngôn ngữ ký hiệu là: “Tại sao lại đi học Ngôn ngữ ký hiệu khi hoàn toàn có không có vấn đề về thính giác?”. Vậy hôm nay, hãy để mình kể cho mọi người nghe về hành trình đi học thứ ngôn ngữ “kỳ lạ” này nhé.
Bốn năm trước, mình từng gặp một người Điếc ở gần nhà mình. Cô ấy không nói chuyện với ai cả, luôn ngồi im lặng ở đó. Mình cảm thấy muốn bắt chuyện với cô ấy nhưng không biết làm cách nào để giao tiếp. Rồi khi mình chứng kiến một chú [hình như là người nhà của cô ấy] tới và nói chuyện gì đó với cô ấy, mình chợt nhận ra cô ấy trở nên hoạt bát, vui vẻ hẳn, giống như người Việt bắt được một người Việt khác ở nước ngoài xa lạ vậy. Mình cũng cảm thấy cô chú ấy rất “ngầu” khi có thể dùng một vài cử chỉ mà đã giao tiếp được với nhau.
Điều đó khiến mình mày mò tự học Ngôn ngữ ký hiệu.
Tuy nhiên, khi tự học mình nhận ra rằng các nguồn tài liệu về Ngôn ngữ ký hiệu trên Internet rất ít, có nhiều sự bất đồng giữa ký hiệu của người này và người khác, lại đa phần là do người Nghe dạy [họ không có bằng cấp gì về Ngôn ngữ ký hiệu, không phải người “bản xứ” dùng Ngôn ngữ ký hiệu là tiếng mẹ đẻ]. Bởi vậy mình đã tìm học một nhóm nhỏ dạy Ngôn ngữ ký hiệu do người Điếc dạy. Khi đi học, các học viên giao tiếp với thầy cô giáo bằng cách viết, bằng điệu bộ cơ thể,.. Mình được học từ bảng chữ cái, các từ vựng, các câu, ngữ pháp, cách nhấn nhá,.. Và không khác gì khi học tiếng Anh, mình cũng sử dụng phương pháp shadowing, thực hành giao tiếp với người Điếc, tập dịch các đoạn hội thoại,.. Mới đầu khi bắt đầu học mình cũng hơi “loạn” vì phải nhớ từ này là ký hiệu gì, số này ký hiệu ra sao. Nhưng thực ra các ký hiệu đều có thể giải thích được. Ví dụ như ký hiệu “năm” là nắm hai tay lại, giữ yên một nắm tay, nắm tay còn lại chuyển động một vòng tròn quanh nắm tay giữ yên [như Trái Đất quay một vòng quanh Mặt Trời thì sẽ là một năm] – bạn có thể xem video ngắn dưới để hình dung rõ hơn. Bởi vậy nên khi học mình luôn ghi chép lại phần giải thích nghĩa của mỗi ký hiệu để nhớ được lâu hơn.
Sau khi tiếp xúc và học Ngôn ngữ ký hiệu khoảng 6 tháng là mình đã có “vốn liếng” đủ dùng để giao tiếp, mình bắt đầu đi nhiều sự kiện có người Điếc tham gia, những hoạt động cộng đồng, hoạt động giao lưu để trau dồi thêm vốn ký hiệu. Học Ngôn ngữ ký hiệu và tiếp xúc với người Điếc, mình dần hiểu họ hơn, bước chân vào thế giới của họ hơn. Chẳng hạn như nhiều người nghĩ rằng gọi “người khiếm thính” là lịch sự nhưng không phải vậy đâu nha!
Người Điếc muốn được gọi là “người Điếc” [người không nghe, không nói, sử dụng Ngôn ngữ ký hiệu] để phân biệt với “người khiếm thính” [là người có khả năng nghe kém, có hoặc không sử dụng thiết bị trợ thính, vẫn dùng ngôn ngữ nói] và “người Nghe” [người có thính lực tốt, sử dụng ngôn ngữ nói]. Người Điếc coi mình là “dân tộc thứ 55” của nước Việt Nam [với chữ Đ viết hoa – như người Mông, người Kinh – để phân biệt với “điếc” – một dạng khuyết tật]. Hay người Điếc không phải muốn tự cô lập, tự ti mà họ thực sự rất muốn hòa nhập, muốn cống hiến cho xã hội nhưng nguồn thông tin họ có thể tiếp cận được quá ít [do không có phiên dịch viên Ngôn ngữ ký hiệu]. So với hàng chục ngàn phiên dịch viên tiếng Anh, bạn có biết rằng với trên 2,5 triệu người Điếc chỉ có khoảng 30 phiên dịch viên Ngôn ngữ ký hiệu trên cả nước?
Bởi vậy, để hơn 2,5 triệu người Điếc và những người khiếm thính có thể hòa nhập tốt hơn, đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng, nghề phiên dịch viên Ngôn ngữ ký hiệu đang rất thiếu và rất cần nhân lực.
Học Ngôn ngữ ký hiệu không chỉ để giúp người Điếc hòa nhập với cộng đồng, mình còn thấy Ngôn ngữ ký hiệu có rất nhiều lợi ích đối với bản thân người học. Bởi Ngôn ngữ ký hiệu sử dụng các chuyển động của không chỉ đôi tay mà còn cả biểu cảm khuôn mặt và chuyển động cơ thể nên sau một thời gian học Ngôn ngữ ký hiệu, mình cải thiện được ngôn ngữ cơ thể [body language], giao tiếp tự tin hơn, thuyết trình trên lớp cũng uyển chuyển thu hút hơn chứ không đứng im một chỗ run rẩy như trước. Khả năng tưởng tượng và hình tượng hóa các thông tin trong đầu cũng cải thiện [do Ngôn ngữ ký hiệu cần “chuyển ngữ” từ âm thanh sang hình ảnh]. Mình còn “dạy” lại cho anh bạn thân và giờ chúng mình có thể nói chuyện với nhau giữa nơi đông người mà chẳng sợ lộ bí mật [vì những người quanh mình chẳng ai biết Ngôn ngữ ký hiệu cả :>]. Mình dùng Ngôn ngữ ký hiệu để kể chuyện, đọc thơ và chơi với bọn trẻ con, chúng nó cũng rất khoái chí thay vì ngồi nghe đọc nữa. À, đối với những bạn nào có người thân hoặc học sinh là trẻ khuyết tật trí tuệ thì sử dụng Ngôn ngữ ký hiệu như một cách giao tiếp sẽ có hiệu quả hơn hẳn so với lời nói đó [do trẻ khuyết tật trí tuệ rất nhạy cảm với âm thanh và khó hiểu những cụm từ dài, đa nghĩa]; cái này mình đã từng chứng kiến nhiều trường hợp áp dụng Ngôn ngữ ký hiệu vào dạy trẻ và thấy rất hiệu quả.
Tính đến nay, mình đã học Ngôn ngữ ký hiệu được một năm rưỡi và sử dụng thường xuyên trong gần một năm tiếp theo. Mình hiện đang là phiên dịch viên tập sự, đi dịch Ngôn ngữ ký hiệu tại một số chương trình, sự kiện, phiên dịch các bài giảng, thông tin, bài hát, truyện,… Thời gian tới, ngoài việc tiếp tục hoàn thành chương trình đại học, mình cũng sẽ luyện tập Ngôn ngữ ký hiệu thường xuyên. Có thể trong tương lai mình sẽ có hoặc không trở thành một phiên dịch viên Ngôn ngữ ký hiệu, nhưng mình tin rằng việc biết một ngôn ngữ thú vị và có ích như thế này không có gì là uổng phí cả
Lời khuyên của mình đối với các bạn mới bắt đầu học đó là hãy tìm các cơ sở dạy Ngôn ngữ ký hiệu mà giáo viên là người Điếc [vì khả năng sử dụng ký hiệu của họ rất tốt và ngôn ngữ này chứa đựng rất nhiều yếu tố văn hóa mà người Điếc sẽ là người truyền tải tốt nhất]. Nếu ở Hà Nội, các bạn có thể học Ngôn ngữ ký hiệu tại Trung tâm đào tạo Ngôn ngữ ký hiệu Hà Nội, họ dạy cả offline và online và giáo viên 100% là người Điếc [có trợ giảng sẽ hỗ trợ nữa]. Ở miền Nam thì bạn có thể tham khảo công ty Nắng Mới. Thứ hai đó là khi học ký hiệu bạn hãy cố gắng thực hành thật nhiều [do sử dụng chuyển động cơ thể nên nếu thực hành nhiều, cơ thể bạn sẽ ghi nhớ ngôn ngữ thông qua trí nhớ cơ bắp [muscle memory], điều mà các ngôn ngữ nói không có]. Và khi thực hành ký hiệu, bạn nên giống như người học yoga, thả lỏng, uyển chuyển và để cơ thể được chuyển động thoải mái, tự do
Hy vọng những chia sẻ của mình sẽ giúp các bạn biết thêm về Ngôn ngữ ký hiệu – một ngôn ngữ của yêu thương. Các bạn cùng mình học ký hiệu “I Love You” ở ảnh sau nhé