Tại Hội nghị tổng kết năm học 2023-2024 do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức ngày 18/8, đại diện Bộ này đã thông tin về tình hình thiếu giáo viên trên cả nước.
Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm học 2022-2023, cả nước thiếu 118.253 giáo viên các cấp. Đáng chú ý là so với năm học trước, số giáo viên thiếu tăng thêm 11.308 người [cấp mầm non 7.887; tiểu học tăng 169; THCS 1.207, THPT 2.045].
.jpg]Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại Hội nghị.
Cơ cấu đội ngũ nhà giáo mất cân đối giữa các môn học trong cùng cấp học, giữa các vùng miền. Tình trạng thiếu giáo viên ở các môn học mới như tiếng Anh, tin học, mỹ thuật, âm nhạc… chậm được khắc phục.
Bộ Giáo dục và Đào tạo nhận định, một trong những nguyên nhân gia tăng tình trạng thiếu giáo viên so với nhu cầu là số học sinh tăng cơ học ở tất cả các cấp.
Cụ thể, cấp mầm non tăng thêm 132.245 trẻ so với năm học trước [cần thêm 5.500 giáo viên]. Cấp tiểu học do tỉ lệ lớp học 2 buổi/ngày tăng thêm 4,6% dẫn đến tăng thêm 10.811 lớp học 2 buổi/ngày và cần bổ sung thêm khoảng 3.000 giáo viên. Cấp THPT tăng thêm 669 lớp so với năm học trước và cần thêm 1.500 giáo viên.
Ngoài ra năm học 2022-2023 có hơn 19.300 giáo viên công lập nghỉ hưu và nghỉ việc [10.094 nghỉ hưu, 9.295 nghỉ việc].
Bộ cũng cho biết nguyên nhân chủ quan dẫn tới tình trạng thiếu giáo viên vẫn trầm trọng là do công tác quy hoạch, dự báo nhu cầu giáo viên chưa sát, không theo kịp thực tế.
Sự chuyển dịch lao động giữa các vùng miền với số lượng lớn và không có quy luật. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 yêu cầu bậc tiểu học phải tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, bổ sung thêm một số môn học bắt buộc.
Ngoài ra việc tuyển dụng giáo viên ở các địa phương còn bất cập, chưa kịp thời do thiếu nguồn tuyển [theo quy định chuẩn trình độ đào tạo tại Luật Giáo dục 2019]; chưa có cơ chế thu hút và giữ giáo viên gắn bó với nghề khi lương giáo viên nhìn chung thấp, nhất là giáo viên mới được tuyển dụng.
Cạnh đó, việc thực hiện chủ trương tinh giản 10% biên chế trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp ở nhiều địa phương thực hiện cơ học chưa căn cứ vào tính chất đặc thù của ngành giáo dục cũng tác động làm gia tăng thêm tình trạng thiếu giáo viên.
Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Nội vụ trình Chính phủ tham mưu Bộ Chính trị phê duyệt 65.980 biên chế giáo viên bổ sung cho các địa phương trong giai đoạn 2022-2026. Riêng năm học vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã hướng dẫn các địa phương tuyển dụng được 17.208 giáo viên.
Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo tham mưu Chính phủ ban hành, sửa đổi, bổ sung các cơ chế tuyển dụng hợp đồng lao động giải quyết khó khăn thiếu giáo viên khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng chủ động tổ chức rà soát, khảo sát việc thực hiện chế độ làm việc giáo viên phổ thông, thực trạng chính sách đối với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, người lao động trong cơ sở giáo dục mầm non công lập để đề xuất chính sách đặc thù nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, tạo động lực cho đội ngũ giáo viên yên tâm công tác.
Số giáo viên mầm non, phổ thông năm học 2022-2023 là 1.234.124 người [đã tăng 71.927 người so với năm học trước]. Trong đó công lập chiếm 88,57%, ngoài công lập là 11,43%. Tuy nhiên, so với yêu cầu triển khai chương trình mới, các giải pháp khắc phục vẫn chưa đáp ứng.
Chia sẻ về những khó khăn liên quan tới đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết đang gấp rút các công việc để điều chỉnh nghị định 116 trong việc đào tạo lực lượng giáo viên, nguồn tuyển cho tương lai. Đồng thời sửa đổi trong thông tư 16 về định mức giáo viên/lớp.
Người đứng đầu ngành Giáo dục cũng cho biết năm học sắp tới, bộ sẽ tiếp tục kiến nghị và làm việc với các bộ, ngành về việc tăng phụ cấp ưu đãi, tìm mọi cách tăng thu nhập cho giáo viên, tìm mọi cách để tăng cường cơ sở vật chất, cải thiện điều kiện làm việc của nhà giáo.
Đặc biệt sẽ làm mọi cách để chăm lo cho các đối tượng đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, làm sao những đổi mới của ngành đang làm không dẫn đến làm gia tăng bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục.
Tại Hội nghị, ông Triệu Văn Cường, Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cho biết, biên chế của ngành Giáo dục năm 2021 là 1.375 715 người, trong đó khối Trung ương là 50.699, ở địa phương là 1.328 016 biên chế.
Khối mầm non và THPT là 1.131 001 người. Còn biên chế giao bổ sung trong năm học 2022 - 2023 là 27.850.
Năm học 2023 - 2024, Bộ Nội vụ đang phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét, căn cứ nhu cầu, so sánh định mức để trình Chính phủ cùng các cấp có thẩm quyền để bổ sung biên chế trong thời gian tới.
Hiện nay, ở nhiều nơi đang diễn ra tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ tại một số địa phương và thiếu cân đối cơ cấu giáo viên giữa các môn học cùng một cấp học ở các vùng miền có điều kiện kinh tế xã hội khác nhau.
Nguyên nhân là do các quy định hiện hành về số học sinh/lớp học không phân biệt vùng miền. Nhiều địa phương không bố trí đủ học sinh, đặc biệt vùng sâu vùng xa.
Một số địa phương không tuyển dụng được giáo viên theo số biên chế được giao. Do đó, trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo có thể xem xét điều chỉnh biên chế theo từng vùng miền.
Chia sẻ về giải pháp cho những thực trạng trên, ông Triệu Văn Cường nêu ý kiến, trước tiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần khẩn trương hoàn thiện các nội dung liên quan đến thể chế.
Bên cạnh đó, các địa phương đẩy mạnh sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông gắn với nâng cao chất lượng giáo dục; hình thành trường phổ thông nhiều cấp; chuyển đổi mô hình các cơ sở giáo dục mầm non, THPT công lập sang ngoài công lập ở những nơi có khả năng xã hội hoá.
Ngoài ra, các địa phương cần phê duyệt đề án tự chủ của các cơ sở giáo dục thuộc phạm vi quản lý, trong đó xác định rõ lộ trình tự chủ tài chính.