1. Gớ hệu Tế cổ ruyền Vệ Nam
“Tế” là bến ạng phên âm của “Tế”, mộ huậ ngữ Hán Vệ có nghĩa là “Chặng r nố đuô nhau” và ho nghĩa rộng hơn, là “đầu mộ năm”, ảnh hưởng văn hóa của Tế Âm lịch Trung Hoa và Vòng văn hóa Đông Á. Có nhều Tế rong năm của ngườ Vệ là: Tế Trung hu, Tế mùng 5/5,... Nhưng quan rọng nhấ vẫn là ngày Tế cổ ruyền [Tế Nguyên Đán].
Tính ho âm lịch là chu kỳ vận hành của Mặ Trăng nên Tế Nguyên Đán của Vệ Nam muộn hơn Tế Dương lịch [còn được gọ là Tế Tây]. Do quy luậ 3 năm nhuận mộ háng của âm lịch, nên ngày đầu năm của ịp Tế Nguyên đán không bao gờ rước ngày 21/01 ương lịch và sau ngày 19/02 ương lịch, mà hường rơ vào khoảng cuố háng 1 đến gữa háng 2 ương lịch.
Ở Vệ Nam, Tế cổ ruyền còn được gọ là Tế Nguyên Đán. Đó là ngày Tế chính hức của Vệ Nam, đánh ấu sự xuấ hện của mùa xuân ựa rên Âm lịch. Đây là lễ hộ quan rọng và phổ bến nhấ của ngườ ân Vệ Nam rong năm.
Tế cổ ruyền Vệ Nam được ễn ra vào khoảng cuố háng Gêng hoặc háng Ha ho lịch âm. Ngườ Vệ Nam có nềm n phổ bến rằng có 12 con vậ lnh hêng ừ Hoàng đạo hay phên nhau gám sá và đều khển các công vệc của rá đấ. Như vậy, Gao hừa là hờ khắc nhường lạ công vệc ca quản cho mộ con vậ mớ ho hứ ự 12 con gáp.
1.1 Ý nghĩa của Tế cổ ruyền Vệ Nam
Tế Nguyên Đán là ên gọ đầy đủ của ngày Tế cổ ruyền. Và mục đích của ngày Tế cổ ruyền của ngườ Vệ Nam là muốn ạ ơn các vị hần vì mùa xuân đến vớ muôn vàn loà hoa và cây cố kho sắc sau mộ mùa đông khắc nghệ và lạnh gá.
Ý nghĩa ngày Tế cổ ruyền Vệ Nam là ịp đặc bệ để mọ ngườ hành hương đ chùa, đền. Các hành vên rong ga đình sum họp để cùng nhau đón mộ năm mớ, hy vọng mộ năm mớ ố đẹp hơn và ạm bệ năm rước. Vì đây là mộ rong những lễ hộ quan rọng nhấ đố vớ ngườ ân Vệ Nam, nên mọ hứ phả được chuẩn bị ươm ấ nhấ vớ mong muốn mộ năm mớ an khang hịnh vượng, quanh năm đầy đủ ấm no.
1.2 Sự khác bệ của Tế cổ ruyền Vệ Nam xưa và nay
Thờ gan hâm hoá rô qua, con ngườ, đấ nước, mọ hứ ần hay đổ phá rển để hích ngh vớ hện ạ. Vì hế mà ngày Tế cổ ruyền Vệ Nam cũng ần hay đổ ho ừng hờ kì. Chắc hẳn bạn cũng muốn ìm hểu qua và né khác bệ gữa Tế xưa và nay như hế nào.
Tế cổ ruyền Vệ Nam xưa
Thờ xưa, ngày Tế không chỉ là hờ gan nghỉ ngơ mà quan rọng hơn quanh năm mọ ngườ làm ăn vấ vả, chỉ có ngày Tế mớ được hưởng hức những món ngon. Do đó, vệc chuẩn bị cho vệc ăn Tế rấ được chú rọng. Nào là nuô ho chuẩn bị hị đón Tế, gó bánh chưng cũng được chuẩn bị ừ rấ sớm ngay ừ đầu háng Chạp.
Món ăn kèm ưa hành hờ xưa luôn xuấ hện rong mỗ nhà ịp Tế, ưa hành đứng vào 6 loạ phẩm vậ đặc rưng của Tế cổ ruyền Vệ Nam xưa: “cây nêu, ràng pháo, bánh chưng xanh, hị mỡ, ưa hành, câu đố đỏ”.
Không khí Tế bắ đầu ừ ngày 23 háng Chạp kh mọ nhà đều ễn ông Táo lên chầu Trờ. Từ ngày 24 Tế rở đ, không khí rở nên rộn rã, rẻ con rộn rã xm đố pháo ì đùng ở sân đình. Ngườ lớn hì đ ạ mộ ông bà, lau ọn bàn hờ ổ ên, ổng vệ snh nhà cửa,…Từ ngày 27 – 30 háng Chạp, nhà nhà lo mổ lợn, gó bánh chưng, bánh ẻ, quấy chè lam, nấu kẹo lạc,…
Tế cổ ruyền Vệ Nam hện nay
Cùng vớ sự phá rển đấ nước, đờ sống ngày càng đủ đầy nên vệc ăn uống rong ngày Tế hện đã không còn quá quan rọng. Nếu như xưa ka, cả năm chỉ đợ đến ngày Tế để được ăn mếng bánh rưng, hị lợn, gà... hì nay bánh rưng được bán quanh năm ngoà chợ, hị cá là những hức ăn hàng ngày.
Do đó, đây không còn là những món ăn đặc bệ, cơ bản rong ngày Tế nữa. Nhều ga đình vẫn uy rì vệc gó bánh rưng nhưng chỉ là để vu, để cho có không khí ngày Tế.
Vệc chuẩn bị Tế cũng không phả cầu kỳ, vấ vả như rước. Mọ mặ hàng ừ hoa quả, bánh rá, hực phẩm, đồ uống... đều có sẵn, chỉ ành ra mộ, ha buổ là có hể sắm đủ. Bên cạnh đó, hện nay nhều ga đình còn chọn cách đón Tế ho xu hướng u lịch nước ngoà.
Tuy khác bệ về vệc chuẩn bị cho Tế cổ ruyền Vệ Nam, nhưng chung quy lạ hì ngườ Vệ vẫn ý hức được vệc gữ gìn bản sắc ân ộc rong vệc hờ cúng ổ ên và quan rọng là các hành vên rong ga đình sum vầy, quây quần cùng nhau đón Tế.
2. Phong ục Tế cổ ruyền Vệ Nam
Mặc ù Tế là quốc lễ của mọ ngườ Vệ Nam, nhưng mỗ vùng mền, ôn gáo lạ có những phong ục ập quán rêng. Tế ở ba mền Vệ Nam có hể cha hành ba ế, gọ là Tấ nên [Trước gao hừa], Gao hừa [Gao hừa] và Tân nên [Năm mớ], ượng rưng cho vệc chuẩn bị rước Tế, hờ khắc gao hừa. Tế, lần lượ là những ngày rong và sau Tế. Tấ cả những phong ục này là để đón Tế ở Vệ Nam.
Tấ nên
Tấ Nên xảy ra vào ngày 30 hoặc 29 của háng cuố âm lịch. Đây là hờ đểm hoàn hảo để mọ ngườ quây quần và hưởng hức bữa ăn cuố cùng của năm bên ga đình, rong đó mọ hành vên sẽ cha sẻ những khoảnh khắc hạnh phúc và chỉ nó về những đều ố đẹp.
Gao hừa
Gao hừa chính là khoảng khắc năm cũ qua đ và năm mớ ớ. Mỗ ga đình sẽ chuẩn bị ha mâm cỗ - mộ mâm cỗ ngoà rờ cúng Thần lnh hoặc những vong hồn lang hang cơ nhỡ, mâm cỗ cúng ổ ên rong nhà để cầu mong mộ năm mớ sức khỏ, hịnh vượng và may mắn đến vớ mọ hành vên rong ga đình.
Đố vớ lễ cúng ngoà rờ, mộ số hức ăn được chuẩn bị để cúng như đầu lợn hoặc gà luộc, muố, rầu cau, hoa quả, cơm rượu /nước và gạo. Trong kh mâm cúng ga ên, mộ số lễ vậ là bánh Chưng, gà luộc, xô, rượu gạo,…
Tân nên
Cũng ương ự như Tấ nên, hì Tân nên hường được mọ ngườ ổ chức ệc họp mặ đầu năm. Họ ành cho nhau những lờ chúc năm mớ may mắn, ố đẹp và mong muốn mộ khở đầu mớ đạ được sự hành công, ố đẹp hơn năm vừa qua.
3. Ẩm hực ngày Tế Vệ Nam
Ngày Tế Vệ Nam không chỉ là những ngày mang ý nghĩa né đẹp văn hóa mà bên cạnh đó, ẩm hực ngày Tế cũng được chú rọng, mang nhều màu sắc gắn lền vớ ý nghĩa câu chuyện khác nhau. Mỗ món ăn ruyền hống này ường như chỉ ành cho ngày Tế mà các ngày khác rong năm không có hoặc chỉ có những ngày đặc bệ mớ có.
Mỗ vùng mền rên đấ nước Vệ Nam sẽ có những né ẩm hực ngày Tế đặc rưng rêng. Hãy khám phá xm có những món ăn qun huộc ngày Tế nào có rong ga đình bạn.
Bánh Chưng, bánh Té
Mộ rong những món ăn ruyền hống đặc bệ nhấ rong ngày Tế của ngườ Vệ Nam là bánh chưng, bánh é. Kh Tế đến gần, bạn sẽ nhận hấy ngọn lửa cháy suố đêm rên bếp rong hầu hế các ngô nhà Vệ Nam. Các ga đình đang nấu những chếc bánh ruyền hống đón Tế.
Vệ Nam là đấ nước rồng lúa nước nên có rấ nhều loạ bánh ruyền hống của Vệ Nam được làm ừ đó. Bánh chưng, bánh é được làm ừ gạo nếp, đậu xanh, hị lợn và là những hực phẩm cần hế cho ngày Tế Nguyên đán. Màu sắc của bánh ượng rưng cho đấ và rờ. Ngườ mền Bắc chế bến bánh chưng, mộ loạ bánh hình vuông, rong kh ngườ mền Nam chuộng bánh é hình rụ.
Bánh Chưng, bánh Té được làm bằng gạo nếp, hị lợn và đậu xanh, mỗ nguyên lệu được gó bên rong mộ loạ lá đặc bệ gọ là lá ong hoặc lá chuố. Làm bánh Chưng, bánh Té đò hỏ sự cẩn hận và ỉ mỉ rong ừng bước. Gạo và đậu xanh phả ngâm nước mộ ngày cho ẻo hơn. Thị lợn hường được ngâm vớ hạ êu rong và gờ. Vệc ạo hình bánh bằng ây r đò hỏ đô bàn ay khéo léo mớ có hể ạo hành hình hoàn hảo.
Đặc bệ hơn, các ỉnh mền Tây sẽ có hêm món bánh Té ngọ. Vì ngườ ân địa phương có xu hướng ựa rên công hức nấu ăn của họ ựa rên những nguyên lệu ự nhên gần gũ rong ay để ạo nên ấu ấn rêng. Đển hình là ỉnh Cần Thơ nổ ếng vớ món bánh é lá cẩm vớ màu ím bắ mắ.
Nhân bánh gồm các nguyên lệu hơm ngon như đậu xanh, đậu đn, hậm chí là cả lòng đỏ rứng muố. Tấ cả được gó chặ và đẹp mắ rong lá chuố. Bánh được cắ hành ừng mếng có màu ím sẫm của chuố, màu vàng của đậu xanh và màu cam của rứng. Hương vị của bánh Té ngọ ẻo hơm ngon không kém gì bánh Chưng, bánh Té mặn.
Thị kho Tàu
Món hị ho kho nước ừa được xm là những món ăn có mặ rong bữa ăn hàng ngày và cả ịp Tế quan rọng. Tho ngườ xưa ruyền a lạ hì hờ xa xưa, kh các àu huyền ra khơ, ngườ a hường nấu mộ nồ hị kho có hể ăn được nhều ngày kh lênh đênh rên àu nên ngườ a đặ ên cho món hị này là hị kho àu.
Trong các món ăn ruyền hống ngày Tế cổ ruyền, hị kho àu là món ngon gợ nhớ nhều kỉ nệm. Tuy rằng món ăn đơn gản, ễ làm nhưng đò hỏ cách chọn mua hị ươ ngon, cách ướp ga vị đặc bệ, để món hị kho đậm đà như mong muốn. Thành phẩm của món ăn cần hị kho mềm và có màu nâu vàng sóng sánh.
Thực sự hếm ho kh món hị kho àu xuấ hện rong cả bữa ăn hàng ngày lẫn mâm cỗ Tế cổ ruyền. Món hị kho àu này mang đến sự ấm cúng, sum vầy. Sự hoà hợp gữa các nguyên lệu hị, rứng như mộ sự hể hện ình cảm ga đình hòa huận, yên vu. Hương vị, ý nghĩa của món ăn gợ nhớ hình ảnh qun huộc rong bữa ăn ngày Tế cổ ruyền của ngườ Vệ.
Thị đông
Mền Nam có món hị kho àu qun huộc, hì mền Bắc lạ có món hị đông không hể hếu mỗ ịp Tế cổ ruyền. Món hị đông có sự hòa hợp các nguyên lệu để hể hện sự hòa hợp, gắn kế, yêu hương của các hành vên rong ga đình. Không chỉ có hế, màu sắc rong rẻo của món ăn mang ý nghĩa như mộ nềm hy vọng cho mộ năm mớ may mắn, huận lợ sẽ đến vớ cả ga đình.
Món hị đông này hường được chế bến ừ các nguyên lệu: chân gò lợn, a ho hoặc hị gà. Kh nấu, các nguyên lệu sẽ được hầm nhừ, nêm nếm ga vị vừa ăn, sau đó để nguộ và bỏ vào ủ lạnh để làm đông món hị.
Lúc ăn bạn sẽ cảm nhận được độ ngậy và cảm gác lành lạnh an nhanh rong mệng. Bạn có hể ăn kèm cơm rắng và các món muố chua gúp ăng hêm hương vị món ăn để gúp cơ hể êu hóa mộ cách ễ àng.
Canh khổ qua nhồ hị
Bạn sẽ hắc mắc ạ sao ngườ Vệ lạ chọn món ăn có vị đắng cho ngày đầu năm mớ. Đều này có hể rấ ngạc nhên, nhưng canh khổ qua hị là mộ phần rong cách chơ chữ của ngườ ân mền Nam Vệ Nam.
Nhìn bề ngoà có vẻ đơn gản nhưng mướp đắng nhồ hị lạ chứa đựng nhều yếu ố quan nệm của ngườ mền Nam. Trong ếng Vệ, ừ “ khổ ” có nghĩa là khó khăn và “ qua ” có nghĩa là vượ qua. Vì vậy, về cơ bản, món này rong những ngày đầu năm mớ vớ mong muốn những đều không may mắn rong năm cũ sẽ qua đ và họ sẽ đón mộ năm mớ an lành.
Canh khổ qua bổ ưỡng có hương vị đắng và ngọ. Ngoà ra, canh khổ qua còn rấ ố cho sức khỏ nhờ nước ùng có vị hanh má, gúp gả cảm rong hờ ế gao mùa. Những ngày Tế kh bạn đã ngán ngẩm vớ những món ầu mỡ, hì món canh khổ qua là món ăn uyệ vờ để bạn hưởng hức.
Các món ưa củ muố chua
Món ăn kèm ngày Tế không hể hếu ưa hành muố chua. Tùy vào mỗ vùng mền mà các món ưa củ muố chua cũng khác nhau. Chẳng hạn như mền Bắc hích ăn hành ím muố chua, mền Trung, mền Nam lạ hích củ kệu, ưa món.
Ẩm hực ngườ Vệ luôn co rọng sự hà hòa rong ừng món ăn, để cân bằng lạ hương vị. Do đó, các món ăn kèm được muố chua là không hể hếu, nó gúp chống ngán ừ món hị mỡ, hị đông, bánh chưng...Ngoà vệc cân bằng hương vị món ăn, những lạ rau, củ lên mên này còn gúp húc đẩy quá rình êu hóa hức ăn.
Món ăn có vẻ ngoà mộc mạc nhưng gản ị này, rá ngược vớ suy nghĩ của nhều ngườ, đò hỏ mộ quá rình nấu nướng vô cùng ỉ mỉ. Từ ngâm hành, kệu, sau đó rửa qua nước đm phơ nắng. Tếp ục công đoạn bóc lớp vỏ ngoà khô héo, cắ bỏ rễ hành, kệu cho hậ khéo và cuố cùng là công đoạn nấu nước ấm để muố chua.
Tuy rằng, cách làm các món muố chua hơ cực, nhưng để chuẩn bị chu đáo và chủ yếu là phục vụ ngày Tế nên chắc hẳn mộ đều a mấy đều cảm hấy vu, hăng há kh ự ay làm ra món ăn kèm đặc bệ này.
Mứ Tế
Đây là mộ rong những món ăn vặ đặc bệ ùng để đã khách ngày Tế. Nó được làm ừ nhều loạ rá cây khô khác nhau như ừa, áo, cà rố, cà chua, ... Vị ngọ và màu sắc sặc sỡ của nó được cho là sẽ mang lạ may mắn cho năm mớ.
Khay mứ ngày Tế cổ ruyền không đơn huần là món nhâm nh uống rà mà nó còn mang rấ nhều ý nghĩa rong ừng loạ mứ. Chẳng hạn như:
- Mứ hạ sn: có vị hanh ngọ, mang ý nghĩa mộ năm mớ sum họp, con cháu đầy nhà.Mứ ừa: vị ngọ béo hơm ngon, cũng mang ý nghĩa sum vầy hạnh phúc cho cả ga đình, bạn bè rong năm mớ.Mứ gừng: vị cay nồng ấm, có ý nghĩa cầu mong cho mộ cuộc sống đầm ấm, hạnh phúc rong năm mớ.Mứ đậu phộng: gòn an ngọ bù là hương vị đặc rưng của mứ đậu phộng, nó còn bểu ượng cho sức khỏa, sự rường họ rong năm mớ.Mứ ắc: có màu vàng mậ ong đẹp mắ, vị chua ngọ kích hích vị gác. Mứ ắc mang đến vận may, an lành, hịnh vượng.
Các loạ gò, chả
Gò, chả là mộ rong những món ăn không hể nào hếu rong ẩm hực ngày Tế cổ ruyền. Mỗ vùng mền của Vệ Nam sẽ sở hữu khẩu vị ẩm hực khác nhau, nhưng đều có những món ăn chung cho ngày Tế như ưa hành, ưa kệu, và đặc bệ là gò, chả lụa.
Mếng gò chả rông có vẻ ung ị nhưng lạ là bểu ượng của sự phú quý, sang rọng, rong ấm ngoà êm, phúc lộc đầy nhà. Từng cây gò, chả hơm ngon ân gã còn mang mộ ý nghĩa đặc bệ là “rong ấm ngoà êm”.
“Trong ấm” ượng rưng cho phần nhân bên rong. Cây chả lụa được làm ừ hị hăn ho để ạo ra mếng chả lụa ngon ngọ. Thị hăn ho kh chọn mua phả ươ ngon, ấm hì mớ làm ra chả lụa ngon.
“Ngoà êm” ượng rung cho lớp vỏ chả lụa. Thường ngườ làm chả sẽ phả bọc chả bằng 3 lớp lá chuố để bảo quản nhân không bị hư.
Nhưng phả lựa lá xanh loạ mượ, mềm, không được rách, phả làm sạch sẽ, hong rên hơ nước sô và lau khô để đảm bảo độ ẻo kh gó, chả được buộc bằng lạ, khéo
Mếng gò chả rông có vẻ ung ị nhưng lạ ẩn chứa bểu ượng về sự phú quý, sang rọng, rong ấm ngoà êm, phúc lộc đầy nhà.
XEM THÊM:
4. Các lễ hộ ngày Tế Vệ Nam
Năm nào cũng vậy, cùng vớ ngày Tế là các lễ hộ Tế ễn ra ạ khắp ba mền Vệ Nam. Đó chính là những né đẹp có gá rị nh hần, âm lnh mang đến nềm mong ước cho mộ năm mớ rọn vẹn.
Lễ hộ Căm Mường
Tỉnh mền nú phía Bắc La Chả là nơ snh sống của 20 ân ộc anh m vớ ngườ Lự snh sống chủ yếu ở các huyện Sìn Hồ và Tam Đường. Văn hóa âm lnh của ngườ Lự đa ạng vớ nhều phong ục đặc sắc. Têu bểu nhấ là lễ hộ cúng bản Căm Mương được ổ chức hàng năm ừ đầu háng gêng đến đầu háng ba âm lịch.
Trong lễ hộ Căm Mường, ân làng Lự cúng ế các con vậ cho hần sông nú để cầu sức khỏ, xua đuổ vận đn. “ Vào ngày lễ chính hức, mỗ ngườ ân rong làng sẽ đóng góp mộ con gà và họ sẽ chung ền mua rượu, lợn để chuẩn bị cúng. Qua ngh lễ, chúng a hy vọng sẽ có được mộ vụ mùa bộ hu, đủ lương hực hàng ngày và mộ số ư để ích rữ, cầu chúc sức khỏ và hịnh vượng cho mọ ngườ rong xã”.
Lễ hộ Căm Mường của ngườ Lự huyện Sìn Hồ làm nổ bậ va rò snh hoạ văn hóa ân gan cộng đồng. Họ n rằng sau kh ổ chức lễ, ân làng đoàn kế hơn, yêu hương nhau hơn. Bản sắc văn hóa đẹp của ân ộc Lự cần được bảo ồn và phá rển.
Lễ hộ Chùa Hương
Đố vớ các ỉnh mền Bắc lễ hộ chùa Hương là lễ hộ được mong chờ nhấ năm, kéo à ừ muàng 6 Tế đến hế háng 3 âm lịch. Lễ hộ là mộ lễ kỷ nệm ruyền hống của Phậ gáo Vệ Nam, được ổ chức đồng hờ ạ ba địa đểm: Hương Tích, Tuyế Sơn và Long Vân. Lễ hộ đông đúc nhấ ừ ngày 15 - 20 háng 2 âm lịch vì hờ kỳ này là ngày hộ chính.
Không gống như nhều lễ hộ khác ở Vệ Nam, lễ hộ chùa Hương ở Hà Nộ không xoay quanh những rò chơ ruyền hống mà là những chuyến đ lãng mạn đến các hang động, chùa chền và ham ga các ngh lễ cầu xn sự phù hộ của Đức Phậ.
Du khách ham ự lễ hộ chùa Hương hường hực hện mộ số đều ước và kh lễ Phậ rong chùa, họ cầu mong đều ước của mình hành hện hực. Khách đến nhà mang ho lễ vậ gồm gà luộc, đầu lợn luộc và xô. Sau kh cầu nguyện, mỗ ngườ sẽ lấy mộ phần nhỏ của lễ vậ [gọ là lộc] , sau đó mang về nhà cho ga đình.
Hộ Lm
Lễ hộ Lm kha mạc hàng năm vào khoảng ngày 12 - 13 háng Gêng âm lịch rong năm. Lễ hộ ễn ra rên địa bàn rộng rã của xã Nộ Duệ, xã Lên Bão và hị rấn Lm, ba xã huộc địa phận huyện Tên Du, ỉnh Bắc Nnh, Vệ Nam. Đó là lễ hộ há Quan họ, đã rở hành mộ rong những D sản văn hóa ph vậ hể của UNESCO ừ năm 2009.
Ngày chính của lễ hộ là ngày 13 Tế Nguyên đán. Lễ hộ hể hện lòng bế ơn, sự kính rọng của ngườ ân địa phương đố vớ ông Nguyễn Đình Đền, ngườ đã lập nhều công lớn cho quê hương, đồng hờ cũng là ịp để ưởng nhớ về cộ nguồn của Lễ hộ Lm.
Bên cạnh đó, Lễ hộ Lm còn là không gan ễn ra các rò chơ ân gan như đánh đu r, đấu vậ, chọ gà, kéo co, bị mắ đập nêu, cờ ngườ, đập nêu,… Đặc bệ u khách có hể hểu hêm về văn hóa. của ngườ Vệ vùng đồng bằng sông Hồng vớ hộ h ệ vả.
Hơn 300 năm ồn ạ, Lễ hộ Lm đã rở hành mộ phần không hể hếu rong văn hóa Vệ Nam và là nềm ự hào của ngườ Vệ.
Lễ hộ nú Bà Đn
Lễ hộ mùa xuân nú Bà Đn là sự kện hường nên được ổ chức vào háng Gêng âm lịch hàng năm. Mặc ù vậy, các ngh lễ chính được ến hành vào đêm 18 và ngày 19 của háng đó. Đây là lễ hộ ruyền hống của các cộng đồng cư ân rong và gần quần hể Nú Bà.
Vào ịp đầu xuân, quần hể anh hắng nú Bà Đn hu hú hàng rệu lượ khách đến hành hương, ham quan. Họ cùng ham ga lễ hộ mùa xuân nú Bà. Lễ hộ kéo à cả háng nhưng chính xác là ngày nếu đêm 18 rạng sáng 19 háng Gêng âm lịch. Ngoà ra còn có lễ hộ Va vào háng 6 âm lịch. Trước ngày chính đện, ngườ đứng đầu Đện Bà ến hành lễ Mộc ục [ắm ượng hần] vào nửa đêm. Các hếu nữ xnh đẹp rong bộ rang phục lấp lánh rong ga đệu của âm nhạc rửa các bức ượng. Đây không chỉ là hoạ động văn hóa mà còn là nơ để các bạn rẻ cùng nhau gao lưu, làm vệc.
Hộ xuân nú Bà Đn [Tây Nnh] được co là mộ rong những né êu bểu của văn hóa văn hóa ân gan Nam Bộ và đó là nơ để rở về cộ nguồn. Đây cũng là mộ loạ hình u lịch snh há, u lịch ruyền hống cho không chỉ Tây Nnh mà cả nước.
5. Những hoạ động ngày Tế Vệ Nam
Mỗ ịp Tế đến xuân về, a nấy đều nô nức chuẩn bị đón chào mộ năm mớ ràn đầy nềm vu, hạnh phúc. Nhà nhà ọn ẹp, mua sắm, rang hoàng lạ nhà cửa,… là những hoạ động ngày Tế Vệ Nam.
Dọn ẹp nhà cửa rước Tế
Nhà cửa hường được ọn ẹp và rang hoàng rước đêm gao hừa. Trẻ m phụ rách qué và chà sàn. Bếp cần được ọn ẹp rước đêm 23 háng gêng. Thông hường, chủ ga đình lau bụ và ro [ừ hương] rên bàn hờ ổ ên. Ngườ a hường n rằng ọn ẹp nhà cửa sẽ hoá khỏ những vận rủ rong năm cũ. Mộ số ngườ sẽ sơn nhà của họ và rang rí bằng các vậ phẩm lễ hộ.
Công vệc ọn ẹp và rang hoàng lạ nhà cửa rước ngày Tế không những gúp ổ ấm sạch sẽ, mà nó còn mang nhều ý nghĩa nhân văn khác. Thông hường, vậ ụng rong nhà hường gắn lền vớ mộ kỷ nệm nào đó. Vì vậy, vệc ọn ẹp, lau chù vậ ụng cũng chính là lúc chúng a ôn lạ những kỷ nệm đó.
Thực ế kh nhà cửa được rang hoàng, ọn ẹp sạch sẽ ngăn nắp hì chúng a sẽ cảm hấy ự n, không gan sống rở nên rong lành hơn và ự n kh có khách đến chơ nhà.
Mua sắm ngày Tế
Từ ngày 25 đến ngày 30 háng cuố Âm lịch, ngườ Vệ Nam sẽ ành nhều hờ gan đ chợ, sêu hị mua sắm mộ số hực phẩm, nguyên lệu chính để chế bến các món ăn ruyền hống của Tế cổ ruyền như: gạo, nếp, gà, hoa quả,… cũng mua nhều phụ kện để rang rí nhà cửa đẹp mắ, nhều màu sắc. Bên cạnh đó, các phụ kện để rang rí nhà cửa cũng được mua sắm nhều.
Đặc bệ, cây hoa ngày Tế Vệ Nam mang mộ gá rị nh hần o lớn, nụ hoa nhều h nhau bung nở như đm đến cho ga chủ à lộc hịnh vượng cho mộ năm mớ. Vì hế mà phong ục sắm cây hoa ngày Tế năm nào cũng ễn ra.
Ha loà hoa đặc rưng cho ngày Tế là hoa Đào ở mền Bắc Vệ Nam và hoa ma vàng ở mền Nam Vệ Nam. Ngườ mền Bắc hường chọn cành đào đỏ để đặ rên bàn hờ hoặc rang rí nhà cửa vì họ n rằng hoa Đào có sức mạnh rừ à và màu hoa của nó sẽ mang lạ may mắn và mộ năm mớ hịnh vượng cho họ.
Vớ mền Nam Vệ Nam, o những vùng này có khí hậu nhệ đớ rấ hích hợp cho hoa Ma vàng đâm chồ nảy lộc mỗ độ Xuân về. Họ cũng n rằng màu vàng của hoa ượng rưng cho à lộc cho chủ nhân.
Ngoà ra, cây quấ ăn rá cũng được chọn mua nhều, quấ là loạ cây hường được đặ rong phòng khách rong ngày Tế. Cây quấ được cho là sẽ mang lạ sự snh sô và kế rá cho chủ nhân.
Chuẩn bị mâm ngũ quả
Thường ĩa rá cây rang rí cho ngày Tế cổ ruyền Vệ Nam bao gồm năm loạ rá cây khác nhau như chuố, bưở, quý, ứa và cam. Có hể hay hế bằng mộ số loạ rá cây khác như mãng cầu, áo, đu đủ, xoà, ừa. Mỗ vùng mền Vệ Nam hường chọn những loạ quả khác nhau nhưng ý nghĩa của mâm cỗ vẫn gống nhau - hể hện mong muốn của ga chủ bằng ên gọ, cách sắp xếp và màu sắc.
Dựng cây Nêu
Như đã nó ở rên, rong ngày Tế cổ ruyền, mỗ ga đình sẽ ựng "Cây Nêu" rước cửa nhà. Cây Nêu này có hể là mộ cộ r à ừ 5 đến 6 mé và hường được rang rí bằng các đồ vậ khác nhau [ùy ho ừng vùng] như vàng mã, cành xương rồng, bùa may mắn, cha rượu làm bằng rơm và bùa hộ mệnh để rừ à. Cây Nêu này được co là mộ rong những ín hệu quan rọng để ma quỷ nhận bế ngô nhà này là nơ ở của ngườ sống, không được đến quấy phá.
Xông nhà
Ngày mùng 1 Tế, ngườ Vệ n rằng vị khách đầu ên mà mộ ga đình ếp đón rong năm sẽ quyế định vận may của cả năm, nên mọ ngườ không bao gờ bước vào nhà nào vào ngày đầu ên mà không được mờ rước. Các ga đình Vệ Nam sẽ cẩn hận lựa chọn vị khách đầu ên bước chân vào nhà mình.
Nếu ngườ khách có mộ chính khí ố, nghĩa là họ hợp vớ cung hoàng đạo của ga chủ, học hành ử ế, ố bụng và khỏ mạnh hì ga đình sẽ gặp nhều may mắn, à lộc rong năm. Đều này đặc bệ phổ bến rong các ga đình làm knh oanh.
Xn chữ hư pháp:
Gan hàng vế chữ hư Pháp
Tế cổ ruyền Vệ Nam ngoà bánh chưng không hể không nhắc đến đó là câu đố đỏ. Hình ảnh Ông Đồ ngồ vế chữ hư pháp bên phố, vớ những lờ chúc phúc vô cùng ý nghĩa.
Năm nay hoa đào nở
Lạ hấy ông đồ gà
Bày mực àu gấy đỏ
Bên phố đông ngườ qua.
Nếu quý khách cần vế chữ hư pháp hãy xm vế chữ hư pháp [bấm ạ đây]
6. Các ngày Tế khác ở Vệ Nam
Tế ở Vệ Nam không những có ngày Tế lớn là Tế cổ ruyền [Tế nguyên đán] mà rong năm còn có mộ số ngày Tế khác.
Tế Nguyên Têu
Sau Tế Nguyên đán, sẽ có mộ lễ hộ lớn là Tế Nguyên Têu. Ngườ Hoa và ngườ Vệ ở khu vực Chợ Lớn, hành phố Hồ Chí Mnh đón mộ lễ hộ lớn vớ đèn lồng rực rỡ và ếng rống. Nguyên Têu được co là lễ hộ văn hóa ruyền hống được ổ chức hàng năm góp phần lưu gữ và phá rển nhân cách ân ộc của cộng đồng ngườ Hoa ở Vệ Nam. Trong kh đó, lễ hộ này gúp ạo không khí ưng bừng cho những ngày đầu năm mớ.
Tế Nguyên Têu có ục ro đèn hoặc hoa đăng và được gọ là Hộ Hoa Đăng. Đ đến đâu, ngườ Hoa cũng ổ chức Tế Nguyên Têu và Hộ Hoa Đăng để cầu mong mưa huận gó hòa, làm ăn phá đạ. Tạ Trung âm Văn hóa Quận 5, TP.HCM, lễ hộ Nguyên Têu được ổ chức ừ ngày 12 đến 15 háng Gêng âm lịch vớ nhều hoạ động như: kế vòng hoa nghệ huậ và lồng đèn màu, rển lãm ranh, vế hư pháp, múa há, Vân vân.
Tế Thanh Mnh
Vớ đạo lý "uống nước nhớ nguồn", ừ xa xưa Tế Thanh Mnh đã rở hành ngày lễ quan rọng, hêng lêng, đ sâu vào ềm hức của ngườ ân Vệ Nam.
Thanh mnh uy không phả là cá Tế lớn, nhưng lạ gắn lền vớ đạo đức, vớ bổn phận con ngườ Vệ Nam - bổn phận của con cháu ưởng nhớ công lao của ổ phụ, của những ngườ đ rước. Đây chính là ngày gỗ ổ chung để mọ ngườ có ịp báo hếu, rả nghĩa, gọ là đền đáp phần nào ơn snh hành ạo ựng của ổ ên.
Tế Thanh Mnh kéo à cả háng 3 âm lịch. Đó là hờ gan đ hăm mộ [ảo mộ - ọn ẹp mồ mả] và ố nhấ là vào ngày mồng 5 hàng háng.
Tế Đoan Ngọ - ngày 5/5 âm lịch
Ở Vệ Nam, ân gan còn gọ Tế Đoan Ngọ [ễn ra vào mùng 5/5 âm lịch] là Tế gế sâu bọ. Đây là ngày phá động bắ sâu bọ, êu ệ bớ các loà gây hạ cho cây rồng rên cánh đồng.
Tho ruyền huyế, ngày 5/5 có nguồn gốc ừ văn hóa Trung Hoa. Vào cuố hờ Chến Quốc, có mộ vị đạ hần nước Sở là Khuấ Nguyên. Ông là vị rung hần nước Sở và còn là nhà văn hóa nổ ếng. Do can ngăn vua Hoà Vương không được, lạ bị gan hần hãm hạ, ông đã uấ ức go mình xuống sông Mịch La ự vẫn ngày 5/5.
Tế Trung Thu vào Rằm háng Tám
Tho phong ục ngườ Vệ, Tế Trung Thu được ổ chức vào gữa mùa hu - Rằm háng Tám. Trong ịp này ngườ a làm cỗ cúng ga ên và bày bánh rá ra sân cúng Mặ răng.
Nhân ịp ế này, ngườ lớn hì uống rượu, hưởng răng, và há rống quân; rẻ m hì rước đèn, đ xm múa lân, ca há các bà há Trung Thu, và vu hưởng bánh kẹo cùng các hứ rá cây o cha mẹ bày ở ngoà sân rong đêm Trung Thu ướ hình hức mộ mâm cỗ.
Tho ục lệ, vệc rẻ con hưởng hức bánh kẹo rá cây rong đêm Trung Thu này được gọ là "phá cỗ". Vào ngày Rằm háng 8, ngườ a hường ặng nhau những chếc bánh rung hu vớ ý nghĩa chúc cho mọ đều rong cuộc sống được ròn đầy, vên mãn.
7. Hình ảnh ngày Tế Vệ Nam
Mộ số hình ảnh qun huộc của ngày Tế Vệ Nam mà bạn đều bắ gặp hằng năm rong các ga đình Vệ.
Lì xì Tế
Chúc Tế ông bà
Bánh chưng Tế
món ăn ngày Tế
Sắm bông rang rí Tế
Ngày Tế Vệ Nam - ngày Tế nguyên đán, hay ngày Tế cổ ruyền là ịp đặc bệ nhấ rong năm, hờ khắc chuyển gao gữa năm cũ và năm mớ. Mọ ngườ đều sắm sửa, ọn ẹp cho mộ ngày Tế rọn vẹn và an lành. Còn ga đình sẽ chuẩn bị gì cho ngày Tế cổ ruyền Vệ Nam năm 2021 đang đến gần.