Văn hóa ẩm thực Nhật Bản là một trong những nét văn hóa độc đáo nhất trong nền ẩm thực thế giới. Các món ăn của người Nhật không chỉ đẹp mắt, tốt cho sức khỏe mà còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa thú vị. Hãy cùng Bếp Việt tìm hiểu về đặc trưng văn hóa ẩm thực Nhật Bản nhé.
Ẩm thực Nhật Bản là sự kết hợp văn hóa của nhiều quốc gia
Nhìn vào bàn ăn của người Nhật, bạn có thể dễ dàng nhận thấy đây là sự pha trộn giữa ẩm thực Trung Quốc và các món ăn phương tây kết hợp với những món ăn truyền thống của người Nhật.
Chắc hẳn nhiều bạn không biết, Ramen thực chất là món mì có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng đã được người Nhật khéo léo và sáng tạo thêm thành món mì của riêng mình. Hay món Tempura nổi tiếng của Nhật Bản thực chất đến từ Bồ Đào Nha và xuất hiện lần đầu tại Nhật vào thế kỷ 16. Món thịt nướng kiểu Nhật Yakiniku cũng có nguồn gốc từ phương tây.
Bên cạnh đó, trên bàn ăn của người Nhật hiện nay, ngoài các món ăn truyền thống thì cũng thường có thêm xúc xích, bánh mì,…những đồ ăn đặc trưng của phương tây.
Triết lý ẩm thực Nhật Bản theo quy tắc “Tam ngũ”
Điểm đặc biệt không thể bỏ qua khi nhắc đến văn hóa ẩm thực Nhật Bản chính là quy tắc “Tam ngũ”, hầu hết các món ăn đều tuân theo quy tắc này. Cụ thể:
- Ngũ vị: Chua – Cay – Đắng – Mặn – Ngọt
- Ngũ pháp: Sống – Hấp – Chiên – Nướng – Ninh
- Ngũ sắc: Trắng – Vàng – Đỏ – Xanh – Đen.
Ngoài ra, cách nêm nếm của người Nhật cũng được đi theo thứ tự nguyên âm của bảng chữ cái tiếng Nhật [Sa/shi/su/se/so]:
- Sa: Đường, rượu
- Shi: Muối
- Su: Giấm
- Se: Tương
- So: Đậu tương miso
Chính vì vậy các món ăn Nhật Bản có hương vị rất riêng, màu sắc cũng rất đẹp mắt, mang đến sự độc đáo riêng cho tinh hoa ẩm thực của người Nhật.
Mỗi thực phẩm đều có ý nghĩa riêng
Không chỉ đẹp mắt, tinh tế ở vẻ bề ngoài, mỗi thực phẩm hay món ăn của người Nhật đều mang những ý nghĩa riêng, những lời chúc gửi đến người thưởng thức. Ví dụ:
- Tôm: Thể hiện mong ước trường thọ. Món tôm lưng gù với bộ càng dài thường được xuất hiện vào ngày tết mang ý nghĩa như lời chúc trường thọ và sự khởi đầu may mắn.
- Trứng cá tuyết: Lời chúc cho gia đình sung túc, sum vầy.
- Cá Tai – Màu đỏ của sự may mắn.
- Đậu phụ: Chúc cho sức khỏe dồi dào.
- Khoai so Satoimo: Lời chúc cho gia đình ngày càng phát triển, hòa thuận.
- Món rong biển cuộn: Lời chúc hạnh phúc trong năm mới.
- Món Tempura: Lời chúc trường thọ.
Chế độ ăn uống lành mạnh – đơn giản hóa cách chế biến
Người Nhật có thói quen ăn uống rất lành mạnh, chủ yếu là các thực phẩm ít béo như cá, rau củ, sử dụng ít gia vị và tối giản hóa các bước nấu nướng. Đây cũng là một trong những bí kíp sống thọ của người Nhật đã được các nhà khoa học công nhận.
- Người Nhật ăn rất nhiều cá: Thay vì ăn nhiều thịt đỏ [bò, heo] thì người Nhật hầu như chỉ ăn các loại cá biển và hải sản giàu acid béo omega. Loại thực phẩm này tốt cho sức khỏe hơn các loại thịt đỏ, chứa nhiều nguyên tố vi lượng cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể mà lượng calo nạp vào cơ thể lại tương đối ít.
- Ăn nhiều rau xanh: Người Nhật có rất nhiều món ăn được chế biến từ thực vật, các loại đậu, salad,… và cũng thường xuyên ăn trái cây trong các bữa ăn hằng ngày.
- Đơn giải hóa cách chế biến: Đây là nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản. Người Nhật ưu tiên các món sống, hấp, luộc hơn là các món ăn nấu qua lại nhiều lần hay các món nhiều dầu mỡ.
- Sử dụng ít gia vị: Giữ nguyên hương vị cơ bản của thực phẩm là nguyên tắc vàng trong chế biến ẩm thực Nhật Bản. Họ sử dụng rất ít phụ gia, đặc biệt là muối, điều này giúp cho đồ ăn có vị ngọt, tươi ngon thuần túy.
- Ăn no đến 80%: Hay còn gọi là phương pháp Hara Hachi Bu. Chỉ cần ăn no đến 80% thì sẽ ngừng ăn dù rất ngon miệng, điều này giúp làm giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa, cơ thể cũng nhẹ nhàng sau khi ăn.
- Các món lên men là không thể thiếu: Các món như súp miso, nước tương, mơ ngâm, đậu nành lên men là các món ăn không thể thiếu trong ẩm thực Nhật Bản. Giúp hỗ trợ tiêu hóa, đường ruột khỏe mạnh hơn.
Bữa ăn sáng đặc trưng kiểu Nhật với đầy đủ dinh dưỡng
Người Nhật đặc biệt chú trọng đến bữa ăn sáng của mình. Thay vì các món ăn nhanh, bữa sáng của người Nhật thường là cơm và được chuẩn bị kỹ lưỡng và đầy đủ dinh dưỡng. Bữa sáng truyền thống kiểu Nhật sẽ là sự kết hợp của cơm, các món súp, protein từ cá, trứng hoặc đậu nành lên men cùng các món ăn phụ.
Các món ăn đặc trưng theo từng mùa
Ẩm thực của người Nhật đặc trưng theo từng mùa, bạn sẽ cảm nhận được hương vị thiên nhiên 4 mùa, sự tinh tế của người Nhật qua những nguyên liệu cũng như cách trình bày món ăn theo từng mùa.
Mùa xuân: Những món nổi bật như cơm nghêu, măng tươi và bánh ngọt làm từ dâu tây và hoa anh đào. Với người Nhật, hoa anh đào là biểu tượng của mùa xuân nên trong các món ăn thường xuất hiện màu hồng đặc trưng này.
Mùa hè: Mì ống trúc, mì lạnh, tào phớ,… Các món ăn được chế biến, trang trí đơn giản, tươi mát.
Mùa thu: Mùa thu Nhật Bản có rất nhiều món ăn nổi tiếng, đặc biệt là các món ăn từ nấm Matsutake và cá thu đao Nhật Bản, khoai lang, bí đỏ…
Mùa đông: Mùa đông của Nhật Bản nổi bật với các món nóng như lẩu, Oden, Các loại cháo như Okayu, Zosui,…Mì Ramen, Các món hầm,..
Những thông tin trên hy vọng mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích về văn hóa ẩm thực Nhật Bản, không chỉ nổi bật với những món ăn tinh tế, đơn giản hóa cách chế biến, mang nhiều ý nghĩa tượng trưng cũng nhiều quy tắc ăn uống độc đáo.
Mang hương vị thanh khiết, tinh tế cho món ăn, bộ đôi hạt nêm thịt hầm, xương ống và tủy JAMONO cùng bột ngọt JAMONO – từ thương hiệu gia vị hàng đầu Bếp Việt, gia vị Việt Nam được sản xuất trên công nghệ Nhật Bản đã được yêu thích và góp mặt trong bữa ăn của người Nhật, cùng mang đến nét đẹp giao thoa ẩm thực Việt Nam và Nhật Bản cho người thưởng thức.
Món đặc trưng của Nhật Bản là gì?
Không chỉ được biết đến với sushi, ẩm thực Nhật Bản còn nổi tiếng với rất nhiều các món ăn truyền thống khác như: sashimi [từ cá], lẩu shabu-shabu [từ thịt bò mềm], sukiyaki [từ thịt bò], mì udon, mì ramen, mì soba, tempura [từ tôm cá], tonkatsu [thịt heo chiên giòn], yakitori [từ thịt gà], bánh xèo okonomiyaki, bánh ...
Văn hóa ăn uống tẩm ngũ của Nhật Bản bao gồm những yếu tố gì?
Món ăn Nhật luôn đảm bảo tiêu chuẩn 5 màu, 5 hương vị, 5 cách chế biến. Bộ 3 yếu tố này gọi là tam ngũ, quy luật phản ánh sự tôn sùng và yêu thiên nhiên của người Nhật. Nguyên tắc 5 màu [go shiki] cơ bản gồm đen, trắng, đỏ, xanh, vàng đại diện cho ngũ hành: Kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ.
Namuru là gì?
Namuru: Gỏi rau củ gồm cải ngọt, giá đỗ và cà rốt được trộn cùng dầu mè.
Washoku nghĩa là gì?
Washoku là văn hóa ẩm thực truyền thống của Nhật Bản khởi sinh từ nguyên liệu thực phẩm bản địa, kết tinh suốt hàng nghìn năm. Washoku bao gồm 7 loại nguyên liệu chính, bao gồm cây trồng gốc, rau xanh, trái cây, thực vật hoang dã ăn được, thực vật biển và ngũ cốc, trong đó gạo và đậu nành nổi bật nhất.