Dictionary, Tra Từ Trực Tuyến, Online, Translate, Translation, Dịch, Vietnamese Dictionary, Nghĩa Tiếng Việt
Ung thư ruột già [ung thư ruột kết] là căn bệnh thường gặp. Mỗi năm, trên thế giới có hơn 11 triệu người mắc mới ung thư ruột già và con số này hiện nay đang ngày càng tăng lên. Riêng tại Mỹ, tỉ lệ tử vong do ung thư ruột già đứng hàng thứ 2 về số người tử vong sau ung thư phổi.
1. Kiến thức cơ bản về ruột già
Ruột già dài khoảng 1 ,2m; được chia thành các đoạn: đại tràng lên [ascending colon], tràng ngang [tranverse colon], tràng xuống [ descending colon ], tràng sigma [sigmoid colon] và đoạn cuối cùng [khoảng 15 đến 20 cm] là hậu môn [rectum]. Tuy hậu môn vẫn được xem là một phần của ruột già, ung thư hậu môn có một số cá tính khá đặc biệt. Tuy nhiên trong khuôn khổ của bài viết, chúng tôi xin trình bầy chung với ung thư ruột già.
2. Ung thư ruột già là gì?
Ung thư ruột già xảy ra khi một tế bào nào đó trong ruột già bị đốt biến, sinh sôi nảy nở một cách nhanh chóng vượt khỏi sự kiểm soát chặt chẽ của các nhiễm thể [DNA], tạo thành các bướu xâm lấn, tiêu diệt các tế bào lành tính khác, làm rối loạn, cản trở hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Nếu tế bào đột biến đó phát sinh ở đâu thì ta gọi theo tên ung thư theo cơ quan mà nó phát sinh. Nếu tế bào đột biến đó phát sinh ở phổi, ta gọi là ung thư phổi; tế bào đó ở ruột ta bị ung thư ruột…
Ung thư ruột già [Ảnh minh họa]
Thông thường, ung thư ruột xuất phát từ một tế bào nào đó trên màng ruột già. Ban đầu chỉ là bướu nhỏ; thông thường bướu lớn hơn 2cm bắt đầu biến dạng thành tế bào ung thư.
Trong một vài trường hợp hiếm hoi hơn, ung thư ruột hình thành một cách trực tiếp mà không qua trạng thái bướu ruột như đã trình bày ở trên. Trong trường hợp này, tế bào ung thư không mọc lên như những nấm nhỏ mà chỉ “nhô” lên một chút [flat lesions] hay đôi khi bị lõm xuống [depressed lesions], nên rất khó định bệnh. Ngay cả khi soi ruột già hoặc chụp hình quang tuyến, bệnh có thể không được khám phá trong những thời gian sơ khởi. Đáng kể hơn cả, loại ung thư này có khuynh hướng phát triển nhanh chóng và lan tràn qua những cơ quan khác một cách dễ dàng hơn.
3. Nguyên nhân ung thư ruột già
Cho tới ngày nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa biết được chính xác những nguyên nhân nào gây ung thư ruột già, nhưng người ta có thể khẳng định được những yếu tố nguy cơ sau có thể làm phát sinh bệnh:
Chế độ ăn uống:
Chế độ ăn quá nhiều thịt làm tăng mắc ung thư ruột già
Nói về căn bệnh ung thư ruột già người ta thường ví von đây là căn bệnh: “bệnh tòng khẩu nhập” – bệnh từ miệng mà vào; bởi lẽ cách thức ăn uống cũng như lối sống của chúng ta đóng vai trò quan trọng nhất trong sự phát triển của ung thư ruột già.
Cuộc sống ngày càng hiện đại, chế độ ăn uống được cải thiện; ăn quá nhiều chất béo, thịt mỡ động vật, thức ăn với nhiều chất Cholesterol, các loại đồ ăn nướng, rán…trong khi đó lại ăn ít chất xơ, rau hoặc trái cây… thì có nguy cao bị ung thư ruột già.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra, những người quá mập hay béo phì cũng có nguy cơ mắc ung thư ruột già cao hơn những người khác.
Bị các Polyp đại tràng:
Những người bị các cục bướu [polyp] ở ruột nếu không được cắt bỏ sớm thì có nguy cơ cao những polyp đó sẽ phát triển thành ung thư.
Di truyền:
Ung thư ruột già cũng có đặc tính di truyền. Theo thống kê, khoảng 25% người bị ung thư ruột già có người thân trong gia đình cũng bị ung thư ruột già
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng: do đặc tính di truyền [bẩm sinh] của ung thư ruột già, ung thư vú và ung thư tử cung cùng nằm trên một nhiễm sắc thể, người bị ung thư vú hoặc tử cung dễ bị ung thư ruột già hơn và ngược lại.
Tuổi tác:
Ung thư ruột già thường phát triển âm thầm trong nhiều năm, vì thế 90% các trường hợp ung thư ruột già xảy ra ở người trên 50 tuổi..
Bị các bệnh viêm, loét đường ruột
Lười vận động, béo phì:
Cũng có nguy cơ cao mắc ung thư ruột già do lười vận động, béo phì làm cho các chất thải độc hạ tích tụ trong ruột lâu ngày.
Hút thuốc lá:
Cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư ruột già.
4. Đối tượng dễ mắc ung thư ruột già
Nói một cách tổng quan, ung thư ruột già là bệnh của người lớn tuổi. Nguy cơ bị ung thư ruột già tăng nhanh khi bước sang tuổi 50. Cả nam và nữ đều có nguy cơ mắc ung thư ruột già ngang nhau.
Người ta nói vui rằng, ung thư ruột già là bệnh của nhà giàu, vì đa phần bệnh liên quan đến chế độ ăn uống nhiều thịt và chất béo hơn là rau và trái cây. Theo thống kê, số lượng người ở thành thị bị ung thư ruột già nhiều hơn số người ở nông thôn.
5. Triệu chứng ung thư ruột già
Như viết ở trên ung thư ruột già tăng trưởng tương đối chậm chạp, nên đa số bệnh nhân hoàn toàn không có một triệu chứng nào, đến khi ung thư đã phát triển đến giai đoạn trầm trọng, hoặc lan tràn khắp nơi.
Tùy theo vị trí và tùy theo từng loại ung thư, bệnh nhân ung thư ruột già có thể có các triệu chứng sau:
- Lúc đầu, bệnh nhân chỉ bị đau bụng sơ sài, đáng kể, hoặc bụng chỉ bị xình trướng, khó chịu, hoặc đau “tưng tức” sau hoặc trước bữa ăn.
- Đau bụng, bụng khó chịu, dai dẳng kéo dài: Thường mỗi người có những triệu chứng đau bụng và khó chịu ở bụng khác nhau. Ví dụ như đau bụng, chướng bụng phải, buồn nôn, nôn hay mất cảm giác ngon miệng… Các triệu chứng này thường trầm trọng hơn sau khi ăn đôi khi kèm theo tiêu chảy hoặc táo bón liên tục. Triệu chứng này rất dễ bị nhầm lẫn với bệnh viêm ruột thừa mãn tính, lao ruột, viêm ruột hoặc ung thư hạch bạch huyết và các bệnh khác…Ung thư ruột già xâm nhập vào thành ruột sẽ dẫn đến viêm đau cục bộ hoặc say khi bị mãn tính thành lỗ thủng thì sẽ trở thành áp xe. vị trí đau sẽ là vị trí ung thư.
- Rối loạn, thay đổi thói quen đại tiện : Có thể bị tiêu chảy hoặc táo bón hoặc thay đổi một sự nhất quán ở phân trong hơn một vài tuần.
- Đi ngoài ra máu : Máu đỏ thẫm kèm theo dịch nhầy, bạn có nguy cơ cao bị ung thư đường ruột, dạ dày…
- Bất thường ở phân: Phân có thể lỏng, màu đen cũng có thể rắn, có máu trong phân
- Sờ thấy khối u ở bụng : thông thường hình dạng khối u không đều, cứng, bề mặt sần sùi.
- Sụt cân, cơ thể mệt mỏi : Bị sụt cân đột ngột không rõ nguyên nhân, người thường xuyên mệt mỏi
Một lần nữa, vì đa số ung thư ruột già không gây ra một triệu chứng nào đáng kể trong những thời gian đầu, bệnh thường trở nên bất trị một khi bệnh bộc phát. Điều này một lần nữa nhấn mạnh tầm vóc quan trọng của việc khám bệnh thường xuyên và định kỳ.
6. Phòng ngừa ung thư ruột già
Sau đây là những lời khuyên của Hội Ung Thư Hoa Kỳ, The American Cancer Society, để tránh bị ung thư ruột già:
- Ăn nhiều rau, uống nhiều nước nhất là cá loại rau đậm màu và nhiều loại trái cây khác nhau, các loại thức ăn có chứa vitamin A, D, E. Không nên ăn quá nhiều thịt, mỡ động vật, các loại đồ ăn nướng, rán, hun khói, dưa cà muối…
- Từ 40 tuổi trở đi, cả 2 phái nam và nữ cần phải đi khám bệnh tổng quát hàng năm. Trong lúc khám định kỳ, bác sỹ sẽ thử phân xem có ẩn máu trong phân không.
- Nếu trong gia đình có người thân bị ung thư ruột già hoặc nếu bạn đang bị ung thư vú, ung thư tử cung thì bạn nên đi khám chuyên khoa về được ruột.
- Không uống rượu, hút thuốc.
- Tập thể dục đều đặn không những tạo cho các bạn một cơ thể khỏe mạnh mà còn có thể giúp vấn đề đại tiện trở nên dễ dàng hơn, có thể hạn chế được ung thư ruột già.
7. Chữa trị ung thư ruột già
Theo thống kê của Hội Ung Thư Hoa Kỳ, khoảng 50% tất cả các lại ung thư ruột già một khi được phát hiện ra sẽ được chữa trị hoàn toàn. Con số này có thể cao hơn nữa, nếu các bệnh ung thư được phát hiện sớm. Nhưng vì ung thư ruột già thường không gây ra một triệu chứng nào cả trong giai đoạn dễ chữa, phòng bệnh và truy tầm bệnh vẫn tốt hơn cả.
Chữa ung thư ruột già, thông thường sử dụng các phương pháp: phẫu thuật, hóa chất, tia xạ. Các phương pháp có thể sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với nhau để tăng hiệu quả điều trị.
Phẫu thuật ung thư ruột già:
Nếu khối ung thư ruột già còn nhỏ, tế bào ung thư có thể được cắt bỏ dễ dàng trong lúc nội soi. Nếu bướu hoặc ung thư quá lớn, bệnh nhân cần phải được giải phẫu. Một khi được lấy ra ngoài, bệnh nhân có thể hoàn toàn sẽ hết bệnh và sống một cách bình thường.
Một khi ung thư đã lan đến những vùng lân cận hoặc những cơ quan khác nhau, bệnh sẽ khó chữa hơn. Sau khi phẫu thuật cắt khối ung thư và các vùng lân cận, bệnh nhân có thể được tiếp tục điều trị bằng các phương pháp như hóa chất.
Biện pháp hóa chất:
Hóa chất sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư sau khi phẫu thuật, để kiểm soát sự tăng trưởng khối u hoặc để làm giảm triệu chứng của ung thư ruột kết. Bác sĩ có thể khuyên nên nếu hóa trị ung thư đã lan tràn ra ngoài bức thành của ruột kết hoặc nếu bệnh ung thư đã lây lan đến các hạch bạch huyết. Ở những người bị ung thư trực tràng, hóa trị liệu thường được sử dụng cùng với xạ trị
Biện pháp tia xạ:
Liệu pháp tia xạ là rất hiếm khi được sử dụng trong ung thư ruột già giai đoạn đầu, nhưng là một phần bình thường của điều trị ung thư trực tràng, đặc biệt nếu ung thư đã xâm nhập qua thành của trực tràng hoặc đến các hạch bạch huyết gần đó. Xạ trị thường kết hợp với hóa trị liệu, có thể được sử dụng sau khi phẫu thuật để giảm nguy cơ ung thư có thể tái diễn trong khu vực của trực tràng, nơi nó bắt đầu.
Ngọc Anh – Emuglucan