17-2-1859 pháp tấn công ở đâu

Của vua quan nhà NguyễnSửa đổi

Nghe tin Gia Định thất thủ, triều đình Huế vẫn chủ trương để đại quân phòng ngự Đà Nẵng, chỉ phái thượng thư bộ Hộ Tôn Thất Hiệp mang 15.000 quân vào đóng ở Biên Hòa".[12]

Tổng đốc Long Tường Trương Văn Uyển một mặt gửi sớ về triều đình báo tin thất thủ Gia Định, mặt khác ông cũng triệu tập các trấn thủ khác ở An Giang, Định Tường, Hà Tiên hợp sức chống cự. Tổng đốc Trương Văn Uyển kéo quân tới đồn Lão Sầm, gần chùa Mai Sơn để tấn công nhưng quân Pháp đổ ra bao vây, quân nhà Nguyễn phải lui về cố thủ Vĩnh Long và trong trận này, chủ tướng của quân Nguyễn bị trọng thương.[13]

Theo như nhận định của Nguyễn Phan Quang, "một cuộc giải phóng đất nước đã mở ra" nhưng tướng nhà Nguyễn chỉ huy mặt trận Gia Định là Tôn Thất Hiệp lại chủ trương "án binh bất động" để "làm nản lòng địch". Do vậy, thời cơ đánh bật quân xâm lược ra khỏi bờ cõi bị bỏ qua.[14]

Của nhân dân ViệtSửa đổi

Quân Pháp tuy đã hạ được thành Gia Định, nhưng phải đối phó với những đạo quân "ứng nghĩa" hoạt động sôi nổi ở khắp nơi, đêm ngày phục kích, đột kích, bao vây đối phương. Nhân dân cũng đã tự thiêu hủy nhà cửa, di tản hết, không hợp tác với Pháp.[14] Ngoài ra cũng có những người dân địa phương đi lính cho Pháp.[15]

Ghi nhận của PhápSửa đổi

Sách Địa chí văn hóa TP. Hồ Chí Minh, tập I, trích lại báo cáo của quân Pháp:

Trước sự kháng cự của quân và dân Việt, đêm 21 tháng 4 năm 1859, quân Pháp ở đồn Hữu Bình bị thiệt hại khá nặng. Trong một báo cáo gửi về Bộ hải quân Pháp ở Paris, tướng De Genouilly đã than rằng:

• Sử gia Trần Trọng Kim:[16]

• GS. Trần Văn Giàu:[17]

• Thành Phụng
• Võ Duy Ninh
• Tôn Thất Hiệp

• Nhiều người soạn, Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh , tập I, Nhà xuất bản. Thành phố Hồ Chí Minh, 1987.
• Nguyễn Phan Quang, Việt Nam thế kỷ XIX, Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, 2002.
• Hoàng Văn Lân & Ngô Thị Chính, Lịch sử Việt nam (1858 - cuối thế kỷ 19) quyển 3, tập 1, phần 1, Nhà xuất bản Giáo dục, 1979.
• Nhiều người sọan, Lịch sử lớp 11 (nâng cao), Nhà xuất bản Giáo dục, 2007, tr. 224.
• Nhiều người soạn, Hỏi Đáp lịch sử (tập 4), Nhà xuất bản Trẻ, tr. 32-34.
• Nhiều người soạn, Hỏi đáp về Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh tập I, Nhà xuất bản Trẻ, 2006, tr. 103
• Huỳnh Minh, Gia Định xưa, Nhà xuất bản VH-TT, 2006, tr. 96.
• Phan Trần Chúc, Nguyễn Tri Phương, Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, 2001.

1. ^ Charles Rigault de Genouilly sinh ngày 12 tháng 4 năm 1807 ở Rochefort, được phong hàm Đại úy hải quân năm 1834, Đại tá năm 1848, Chuẩn Đô đốc năm 1854, Phó Đô đốc năm 1858 (theo Hỏi đáp lịch sử, tập 4, tr. 13).
2. ^ Sách Gia Định xưa (tr. 96) ghi là 2.176 quân.
3. ^ Xem thêm phần phân tích vì sao tướng De Genouilly không tấn công ra Bắc của Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên, quyển V, tập thượng, Sài Gòn, tr. 76-79.
4. ^ Trích nguyên văn tiếng Pháp: "...C'est parce que je crois fermement au succès de l'expédition sur Saigon que je vais me porter sur cette ville. Saigon est un fleuve accessible à nos corvettes de guerre et à nos transports. Les troupes, en débarquant, seraient sur le point d'attaque; elles n'auraient donc ni marches à fournir ni vivres à porter. Cette opération est tout à fait dans la mesure de leur force physique. Je ne sais si Saigon sera mal ou bien défendu, tant les rapports des missionnaires au suiet de cette place sont confus et contradictoires. J'ai à bon droit d'ailleurs perdu toute confiance dans leurs dires. Mais, quoi qu'il en soit, Saigon est l'entrepôt des riz qui nourrissent en partie Hue et l'armée annamite et qui doivent remonter vers le Nord; au mois de mars nous arrêterons ces riz. Le coup porté à Saigon prouvera, d'ailleurs, au Gouvernment annamite que, tout en gardant Tourane, nous soomes capables d'une opération extérieure, l'humiliera dans son orgueil vis-à-vis des Rois de Siam et du Cambodge, ses voisins, qui le détestent et qui ne seraient pas fâchés de trouver l'occasion de reprendre ce qui leur a été pris."
5. ^ Lược theo Nguyễn Phan Quang (Việt Nam thế kỷ 19, tr. 270-271). Trong Thư gửi Bộ trưởng Hải quân Pháp ngày 29 tháng 1 năm 1859, De Genouilly viết: "theo dư luận, các thương gia Hồng Kông đang thúc giục các nhà chức trách Vương quốc Anh ở đấy tổ chức tấn công vào mục tiêu này (Gia Định). Theo tôi, chúng ta cần phải chận đứng sự xuất hiện của quân Anh trong phạm vi hoạt động của chúng ta". Ngoài ra, khi chiếm được Nam Kỳ, Pháp sẽ ngược sông Cửu Long tiến chiếm luôn vương quốc Căm Bốt (theo Lịch sử Việt Nam, sách ở mục tham khảo, tr. 34).
6. ^ Ụ Hữu Bình vốn là một đồn nhỏ nằm bên hữu ngạn sông Sài Gòn đắp từ thời chúa Nguyễn Ánh (1789) và gọi là đồn Thảo Câu. Sau lại gọi là đồn Giao Khẩu. Năm Minh Mệnh thứ 15 (1834) đổi tên là pháo đài Hữu Bình. Năm Thiệu Trị thứ 7 (1847), cho tu bổ, đắp thêm núi đất và lập riêng xưởng pháo (theo Đại Nam nhất thống chí, tập 31: "tỉnh Gia Định", mục: "Cửa quan và tấn sở"). Theo Nguyễn Đình Đầu, đồn còn có tên là đồn Vàm Cỏ, khi quân Pháp chiếm gọi là Fort du Sud (người Việt dịch là Đồn Nam). Đồn này nằm ở cuối kho Thương cảng, góc sông Sài Gòn với cầu Tân Thuận ngày nay. Đối diện với đồn Vàm Cỏ là đồn Giác Ngư (hay Dốc Ngư, tục gọi là đồn Cá Trê) đắp năm 1789, sau đổi là Tả Định, quân Pháp gọi là Fort du Nord (người Việt dịch là Đồn Nam). Đồn này nằm bên Thủ Thiêm trên bờ tả ngạn sông Sài Gòn (Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh , tập 1, tr. 172).
7. ^ Đường Citadelle, năm 1920, đổi thành đường Luro. Sau 1954, chính quyền Sài Gòn, Luro đổi thành Cường Để. Năm 1980, lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh cho nhập bến Bạch Đằng và Cường Để làm một và đổi tên là Tôn Đức Thắng...(Theo Hỏi đáp về Sài Gòn - TP. Hồ Chí Minh, tập I, tr. 103)
8. ^ Theo Trần Văn Giàu, Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh, tập I (tr. 249) và Lịch sử Việt nam (1858 đến cuối thế kỷ 19), sách dẫn ở mục tham khảo, tr. 35.
9. ^ Dẫn lại theo Việt Nam thế kỷ XIX (tr. 272). Tổn hại về mặt vật chất, theo GS. Trần Văn Giàu: "Quân Việt đã bỏ lại trong thành 200 súng đại bác bằng đồng hay bằng gang, 20.000 vũ khí các loại, 86.000 kg thuốc súng và một số gạo đủ nuôi hàng vạn quân trong cả năm, 9 chiến thuyền đã đóng và đương đóng ở dưới ụ nơi rạch Thị Nghè. Tính tất cả theo thời giá là 20 triệu quan". (Tổng tập, tập I, tr. 70). Và của Trần Trọng Kim: "Liên quân vào thành, lấy được 200 khẩu súng đại bác, 8 vạn rưỡi kilos thuốc súng và độ chừng 18 vạn phật lăng (francs) cả tiền lẫn bạc, còn các binh khí và thóc gạo thì không biết bao nhiêu mà kể. [1] Lưu trữ 2009-05-19 tại Wayback Machine
10. ^ Theo báo cáo của De Genouilly ngày 14 tháng 3 năm 1859, lưu tại Kho lưu trữ quốc gia Pháp. KH: BB4-769. Dẫn lại theo Hỏi đáp lịch sử tập 4, tr. 34.
11. ^ a b c Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh , tập I, tr. 249-250.
12. ^ Hỏi Đáp lịch sử tập 4, tr.33.
13. ^ Phan Trần Chúc, Nguyễn Tri Phương, Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, tr 39.
14. ^ a b c Việt Nam thế kỷ XIX, tr. 274.
15. ^ Đặng Đức Thi, Tư liệu, tranh ảnh và bản đồ Lịch sử 8, Nhà xuất bản GD tr 103
16. ^ “Xem Việt Nam sử lược”. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 5 năm 2009. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2009.
17. ^ Trần Văn Giàu, Tổng tập (tập I), Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, 2006, tr. 70.