Xin chào cô và các bạn!. Hôm nay, nhóm 6 chúng em sẽ giới thiệu và phân tích về 1 trong 6 cặp phạm trù cơ bản về thuộc tính và hiện tượng của sự vật là cặp phạm trù khả năng và hiện thực.
Để hiểu về cặp phạm trù trên thì trước hết chúng ta cần phải hiểu về khái niệm của phạm trù triết học. Vậy Phạm trù triết học là hình thức hoạt động trí óc phổ biến của con người, là những mô hình tư tưởng phản ánh những thuộc tính và mối liên hệ vốn có ở tất cả các đối tượng hiện thực
Các cặp phạm trù của PBCDV như cái chung – cái riêng, nguyên nhân
- kết quả, khả năng - hiện thực... là những khái niệm chung nhất, phản ánh những mặt, những thuộc tính, những mối liên hệ cơ bản nhất của toàn bộ thế giới hiện thực.
Các cặp phạm trù cơ bản trên thể hiện một số mối liên hệ [MLH] phổ biến có thể kể đến như 4 mối liên hệ sau:
Thứ nhất là: Hình thành và phát triển trong quá trình hoạt động nhận thức và cải tạo thế giới.
Thứ hai là: Vận động và phát triển không ngừng phản ánh đúng đắn và đầy đủ về những sự vật, hiện tượng của thế giới khách quan.
Thứ ba là: PBCDV ngày càng được bổ sung thêm những phạm trù mới, phát triển cùng với sự phát triển của khoa học
Và cuối cùng là: MLH giữa các phạm trù của các ngành khoa học với các phạm trù của PBC là mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung.
Khi đã nắm rõ khái niệm của phạm trù triết học thì mời cô và các bạn cùng đi vào vấn đề chính của bài học. Bài ngày hôm nay được chia làm 4 phần như sau. Phần đầu là khái niệm của khả năng và hiện thực, phần tiếp theo là phân loại khả năng, phần thứ ba là MLH giữa khả năng và hiện thực và phần cuối là y nghĩa phương pháp luận.
Chúng ta hãy cùng đi vào phần mở đầu: Khái niệm.
Khả năng là phạm trù triết học phản ánh thời kỳ hình thành đối tượng,khi nó mới chỉ tồn tại dưới dạng tiền đề hay với tư cách là xu hướng. Vì thế khả năng là tổng thể các tiền đề của sự biến đổi, sự hình thành của hiện thực mới, là cái có thể có, nhưng ngay lúc này còn chưa có**.** Một cách đơn giản hơn, khả năng là cái chưa có nhưng nhất định sẽ có, sẽ xảy ra khi có các điều kiện thích hợp tương ứng.
Còn hiện thực là cái đang có, đang tồn tại thực sự bao gồm tất cả những sự vật, hiện tượng vật chất đang tồn tại khách quan trong thực tế và những hiện tượng chủ quan đang tồn tại trong ý thức**.**
Để hiểu rõ hơn về 2 ý hiểu trên, em sẽ đưa ra những ví dụ dễ hiểu và gần gũi trong thực tế.
VD1:Dân số VN. hiện nay Việt Nam đang bước vào thời kỳ già hóa dân với tốc độ thuộc hàng nhanh nhất thế giới. Số người cao tuổi từ 65 tuổi trở lên là 7,4 triệu người cao tuổi [chiếm 7%] và có hơn 2 triệu người trên 80 tuổi. [đây chính là hiện thực] và khả năng trong tương lai Việt Nam sẽ thành nước siêu già vào năm 2050 với 22,3 triệu người cao tuổi, chiếm 20,4% tổng dân số.
VD2: chúng ta học triết nhưng ko hiểu bài lắm thì đó chính là hiện thực , tuy nhiên khả năng trong tương lai chúng ta sẽ hiểu bài và làm bài đc điểm số cao nếu như chúng ta nỗ lực chăm chỉ học tập.đó chính là khả năng
Hay 1 ví dụ khác như hiện tại bạn Nhi sở hữu một chiếc đàn nhưng chưa biết chơi. Tuy nhiên khả năng bạn Nhi sẽ biết đánh đàn nếu chịu khó tìm hiểu và tập luyện.
VD tiếp theo là: cây ngô đã mọc lên từ hạt ngô là hiện thực. Hạt ngô chứa khả năng nảy mầm thành cây ngô, khi có điều kiện phù hợp về nhiệt độ, độ ẩm... thì cây ngô sẽ mọc lên [Đây là 1 ví dụ kinh điển và quen thuộc]
VD sau cùng là: hiện nay tình trạng phá rừng,đặc biệt là rừng đầu nguồn diễn ra hết sức nghiêm trọng ở nhiều địa phương trên cả nước đó và
Quá trình vận động, phát triển của sự vật ở một lát cắt nhất định chính là quá trình khả năng trở thành hiện thực.
Khi hiện thực mới xuất hiện thì trong nó lại xuất hiện những khả năng mới. Những khả năng mới này, trong những điều kiện cụ thể thích hợp lại trở thành những hiện thực mới. Cứ như vậy, khả năng, hiện thực luôn chuyển hoá cho nhau.
Ví dụ:Bạn Hà Phương học rất giỏi, vậy có khả năng Hà Phương sẽ đạt được học bổng của trường và tốt nghiệp với tấm bằng xuất sắc sau đó Hà Phương có khả năng tìm đc 1 công việc tốt. Nếu khả năng đó thành hiện thực thì khả năng là thu nhập của Hà Phương sẽ cao, mong Phương giàu rồi vẫn nhớ tới bạn bè nha