Ngày 08/4/2020 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 43/2020/NĐ-CP quy định về thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc. Cụ thể như sau:
Đối tượng áp dụng:
Nghị định áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong thi hành án tử hình và người bị thi hành án tử hình.
Chế độ, chính sách đối với người tham gia thi hành án [THA] tử hình:
- Người tham gia Đội THA tử hình được hưởng chế độ bồi dưỡng bằng ba lần mức lương cơ sở khi THA tử hình đối với 01 người và nghỉ dưỡng 10 ngày theo quy định chung về chế độ nghỉ dưỡng đối với cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân, Quân đội nhân dân.
- Người tham gia Hội đồng THA tử hình, cán bộ quản giáo, người ghi âm, ghi hình, chụp ảnh, phiên dịch, thực hiện lăn tay người bị THA tử hình, khâm liệm, mai táng tử thi được hưởng chế độ bồi dưỡng bằng một lần mức lương cơ sở khi THA tử hình đối với 01 người.
- Người tham gia bảo đảm an ninh, trật tự; đại diện UBND cấp xã; Điều tra viên được hưởng chế độ bồi dưỡng bằng một phần hai mức lương cơ sở khi THA tử hình đối với 01 người.
Thuốc sử dụng cho thi hành án tử hình:
- Thuốc tiêm để sử dụng cho THA tử hình bao gồm:
+ Thuốc làm mất tri giác;
+ Thuốc làm liệt hệ vận động;
+ Thuốc làm ngừng hoạt động của tim.
- Một liều thuốc gồm 03 loại thuốc quy định trên và dùng cho 01 người.
Cơ sở vật chất bảo đảm phục vụ cho THA tử hình:
Bộ Công an, Bộ Quốc phòng căn cứ vào tình hình thực tiễn để đầu tư xây dựng nhà THA tử hình và phòng làm việc của Hội đồng THA tử hình tại Công an cấp tỉnh, đơn vị quân đội cấp quân khu để bảo đảm phục vụ công tác THA tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc.
Trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho THA tử hình bao gồm:
- Giường nằm có các đai dùng để cố định người bị THA;
- Máy tiêm thuốc tự động có ấn nút điều khiển;
- Máy kiểm tra nhịp đập của tim;
- Màn hình và các thiết bị theo dõi, kiểm tra quá trình THA;
- Các dụng cụ và trang thiết bị khác phục vụ cho THA.
Quy trình thực hiện tiêm thuốc:
- Trình tự THA tử hình phải thực hiện đúng theo quy định của Luật Thi hành án hình sự năm 2019 và quy định của Nghị định này.
- Thuốc sử dụng cho THA tử hình phải được Hội đồng THA tử hình kiểm tra, mở niêm phong và lập biên bản theo quy định.
- Người bị THA tử hình được cố định vào giường với tư thế nằm ngửa, bảo đảm không làm cản trở sự lưu thông máu.
- Cán bộ trực tiếp THA tử hình chịu trách nhiệm thực hiện các bước sau:
+ Chuẩn bị đủ 03 liều thuốc [trong đó có 02 liều dự phòng];
+ Xác định tĩnh mạch để thực hiện tiêm; trường hợp không xác định được tĩnh mạch thì báo cáo Chủ tịch Hội đồng THA tử hình để yêu cầu bác sĩ hỗ trợ xác định tĩnh mạch;
+ Đưa kim tiêm đã nối sẵn với ống truyền thuốc vào tĩnh mạch đã được xác định theo quy trình:
Bước 1: Tiêm thuốc làm mất tri giác.
Sau khi tiêm thuốc xong, cán bộ chuyên môn thực hiện THA tử hình phải tiến hành kiểm tra, nếu người bị THA tử hình chưa mất tri giác thì tiếp tục tiêm thuốc cho đến khi họ mất tri giác.
Bước 2: Tiêm thuốc làm liệt hệ vận động.
Bước 3: Tiêm thuốc làm ngừng hoạt động của tim.
+ Kiểm tra hoạt động tim của người bị THA tử hình qua máy điện tâm đồ. Trường hợp sau mười phút mà người bị THA tử hình chưa chết, cán bộ kiểm tra phải báo cáo Chủ tịch Hội đồng THA tử hình để ra lệnh sử dụng thuốc dự phòng;
Mỗi lần tiêm thuốc sau mười phút mà người bị THA tử hình chưa chết, cán bộ kiểm tra phải báo cáo Chủ tịch Hội đồng THA tử hình để ra lệnh tiếp tục sử dụng liều thuốc dự phòng tiêm lần thứ hai, thứ ba;
Trường hợp tiêm hết liều thuốc thứ ba sau mười phút mà người bị THA chưa chết thì Đội trưởng Đội thi hành án phải báo cáo Chủ tịch Hội đồng THA tử hình ra quyết định tạm dừng THA.
- Việc thực hiện các bước theo quy định trên có thể được tiến hành theo phương pháp tự động hoặc trực tiếp.
- Theo lệnh của Chủ tịch Hội đồng THA tử hình, bác sĩ pháp y tiến hành kiểm tra, xác định tình trạng của người bị THA tử hình và báo cáo kết quả cho Hội đồng.
- Sau khi bác sĩ pháp y kết luận người bị THA tử hình đã chết, theo lệnh của Chủ tịch Hội đồng THA tử hình, cán bộ THA tử hình ngừng truyền và đưa kim tiêm, đường ống dẫn ra khỏi người bị THA tử hình.
- Hội đồng THA tử hình lập biên bản theo quy định về việc người bị THA đã chết.
- Việc giải quyết các thủ tục sau khi người bị THA đã chết thực hiện theo quy định Luật Thi hành án hình sự năm 2019.
Chi phí mai táng:
Chi phí mai táng người bị THA tử hình bao gồm: 01 quan tài bằng gỗ, 01 bộ quần áo, 04 m vải liệm, hương, nến, rượu, cồn để làm vệ sinh khi liệm tử thi và các chi phí mai táng khác.
Trường hợp thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp của người bị kết án tử hình được nhận tử thi, tro cốt về mai táng thì phải tự chịu chi phí và phải cam kết chấp hành đúng quy định của pháp luật về bảo đảm an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường.
Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã:
- UBND cấp xã nơi tổ chức THA tử hình có trách nhiệm tham gia bảo đảm an ninh, trật tự nơi THA; cử đại diện chứng kiến việc THA tử hình; làm thủ tục khai tử cho người bị THA tử hình; phối hợp với Cơ quan THA hình sự Công an cấp tỉnh hoặc Cơ quan THA hình sự cấp quân khu trong việc mai táng và quản lý mộ của người đã bị THA tử hình.
- UBND cấp xã nơi thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp được nhận tử thi, tro cốt hoặc hài cốt của người bị THA tử hình đưa về mai táng có trách nhiệm bảo đảm yêu cầu về an ninh, trật tự, an toàn, vệ sinh môi trường.
[Nghị định có hiệu lực thi hành từ ngày 15/4/2020, thay thế Nghị định số 82/2011/NĐ-CP ngày 16/9/2011 quy định về THA tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc và Nghị định số 47/2013/NĐ-CP ngày 13/5/2013 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 82/2011/NĐ-CP]./.
Xử lý thế nào khi tử tù còn sống sau 3 lần tiêm thuốc độc?
Tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc - Ảnh minh họa
Nhiều người vẫn lầm tưởng việc tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc chỉ giới hạn trong 3 lần tiêm, sau 3 lần đó mà người bị thi hành án vẫn chưa chết thì họ sẽ được trả tự do. Bài viết sẽ chỉ ra quy định pháp luật về vấn đề này.
Thứ nhất, quy trình tiêm thuốc độc trải qua 3 bước
Khoản 4 Điều 6 Nghị định 43/2020/NĐ-CP quy định
“4. Cán bộ trực tiếp thi hành án tử hình chịu trách nhiệm thực hiện các bước sau:
a] Chuẩn bị đủ 03 liều thuốc [trong đó có 02 liều dự phòng];
b] Xác định tĩnh mạch để thực hiện tiêm; trường hợp không xác định được tĩnh mạch thì báo cáo Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình để yêu cầu bác sĩ hỗ trợ xác định tĩnh mạch;
c] Đưa kim tiêm đã nối sẵn với ống truyền thuốc vào tĩnh mạch đã được xác định theo quy trình:
Bước 1: Tiêm thuốc làm mất tri giác.
Sau khi tiêm thuốc xong, cán bộ chuyên môn thực hiện thi hành án tử hình phải tiến hành kiểm tra, nếu người bị thi hành án tử hình chưa mất tri giác thì tiếp tục tiêm thuốc cho đến khi họ mất tri giác.
Bước 2: Tiêm thuốc làm liệt hệ vận động.
Bước 3: Tiêm thuốc làm ngừng hoạt động của tim.
…”
Điều này có nghĩa quá trình thi hành án tử hình bằng thuốc độc trải qua 3 bước tiêm, mỗi bước sử dụng 1 loại thuốc có vai trò khác nhau, đồng thời mỗi loại thuốc đó được chuẩn bị 2 liều thuốc thuốc dự phòng.
Thứ hai, trường hợp nào phải tiêm đến lần thứ 3
Tại Điểm d Khoản 4 điều luật trên có quy định trách nhiệm của cán bộ trực tiếp thi hành án như sau:
“d] Kiểm tra hoạt động tim của người bị thi hành án tử hình qua máy điện tâm đồ. Trường hợp sau mười phút mà người bị thi hành án tử hình chưa chết, cán bộ kiểm tra phải báo cáo Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình để ra lệnh sử dụng thuốc dự phòng;
Mỗi lần tiêm thuốc sau mười phút mà người bị thi hành án tử hình chưa chết, cán bộ kiểm tra phải báo cáo Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình để ra lệnh tiếp tục sử dụng liều thuốc dự phòng tiêm lần thứ hai, thứ ba;
Trường hợp tiêm hết liều thuốc thứ ba sau mười phút mà người bị thi hành án chưa chết thì Đội trưởng Đội thi hành án phải báo cáo Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình ra quyết định tạm dừng thi hành án.”
Có thể thấy, cứ sau 10 phút kể từ khi tiêm 3 mũi tiêm quy định tại Điểm c, nếu người bị thi hành án vẫn chưa chết sẽ được tiêm lại một lần nữa cả 3 mũi tiêm này.
Quy định ở Điểm a Khoản 4 yêu cầu cán bộ thi hành án chuẩn bị 2 liều thuốc dự phòng nên việc tiêm lại cả 3 mũi tiêm chỉ có thể thực hiện thêm 2 lần, chính vì vậy người ta lầm tưởng việc tiêm thuốc độc chỉ được thực hiện trong 3 lần tiêm.
Tuy nhiên thực tế sau 3 lần tiêm này mà người bị thi hành án chưa chết, Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình chỉ ra quyết định tạm dừng thi hành án, tức tạm thời cơ quan thi hành án sẽ dừng việc thi hành án tử cho tù nhân này. “Tạm dừng” ở đây có nghĩa là việc thi hành án sẽ tạm ngưng và được tiếp tục thực hiện theo chỉ đạo vào một thời điểm khác, chứ không phải là dừng hoàn toàn hay trả tự do.
Như vậy, người bị thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc, nếu sau 3 lần tiêm mà vẫn chưa chết thì sẽ bị thi hành án tử vào một thời điểm khác!