Hướng dẫn cách thụ phấn cho na

Cây na là cây ăn quả quen thuộc với người dân Việt Nam. Việc trồng na để tự nhiên khi hạch toán kinh tế hầu như sẽ không mang lại thu nhập cho người trồng. Theo nghiên cứu thì tỷ lệ thụ phấn tự nhiên của cây na chỉ đạt từ 8 – 10% số lượng hoa, phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết. Vậy làm sao để tăng năng suất cho cây na? Tăng chất lượng quả na? điều khiển cây na ra hoa đậu quả theo ý muốn? tạo quả na trong thân có giá trị kinh tế lớn? Với nhiều thắc mắc quan tâm của nhiều người trồng na, cẩm nang cây trồng xin chia sẻ kỹ thuật thụ phấn bổ huyết cho cây na cụ thể như sau:

1. Chuẩn bị dụng cụ thụ phấn hoa cho na - Ống nhựa lấy phấn hoa có đường kính khoảng 3,5 mm. Có thể sử dụng các ông nhựa uống sữa có kích thước đường kính tương đương. Cắt ống có chiều dài khoảng 6 – 8 cm, tiến hành cắt răng cưa 2 đầu ống nhựa, chiều sâu răng cưa khoảng 1 mm, để thuận tiện cho việc lấy phấn hoa.

- Ống nhựa đựng phấn hoa mang đi thụ: Chọn ống nhựa cho đường kính khoảng 4,5 mm. Chiều dài ống khoảng 8 cm.

- Ống tre đẩy hạt phấn hoa thụ phấn cho cây na: Vót ống tre thành hai phần, một phần là tay cầm và một phần có kích thước nhỏ hơn ống nhựa đựng phấn hoa. Sao cho phần ống tre có kích thước vừa long trong của ống đựng phấn hoa mang đi thụ và cho chiều dài ngắn hơn khoảng 1,5 mm.

2. Cách lấy phấn hoa chuẩn kỹ thuật - Việc lấy phấn hoa tốt nhất vào chiều mát 16 – 17 giờ hoặc sáng sớm từ 6 – 8 giờ sáng.

- Nếu cần thụ phấn với lượng hoa nhiều để tăng hiệu suất thụ phấn cho hoa, có thể tập trung lấy hoa na vào ngày hôm trước rồi hôm sau lấy phấn hoa tập trung thụ vào hôm sau. Hoặc có thể lấy phấn hoa xong tiến hành thụ phấn luôn, phương pháp này hiệu quả thụ phấn cao nhưng hiệu suất thụ phấn kém hơn.

- Cách lấy phấn hoa tập trung: Vào thời điểm lấy phấn hoa tốt nhất tiến hành hái các hoa hé nở (3 cánh hoa chuyển sang màu trắng ngà vàng và tách ra khỏi nhau), hoa mọc ở đầu cành, nên chọn hoa to để chất lượng hạt phấn và số lượng hạt phấn nhiều. Sau khi lấy hoa xong đem gói vào giấy báo đậy kín để qua một đêm. Sáng hôm sau tháo ra lấy hết cuống, cánh hoa, còn phần nhị phấn rơi trên mặt báo. Dồn phấn hoa và có thể đem đi thụ phấn cho cây na.

- Cách lấy phấn hoa đơn lẻ: Hái các hoa hé nở ở đầu cành, hoa to. Tiến hành hái hết cánh hoa, để lộ phần nhị hoa. Lấy ống nhựa lấy phấn đưa phần răng cưa vừa vào vị trí phấn hoa xoay nhẹ nhàng, phấn hoa rơi trên mặt báo. Dồn phấn hoa có thể mang mang đi thụ phấn ngay là tốt nhất.

3. Cách thụ phấn cho cây na đậu quả 100% - Thời điểm thụ phấn cho cây na tốt nhất từ 18 giờ hôm trước đến 9 giờ sáng hôm sau.

- Cách thụ phấn: Lấy ống nhựa đựng hạt phấn mang đi thụ cho phấn hoa đã chuẩn bị vào trong ống cho đầy ống. Chọn thụ phấn các hoa trong thân là chất lượng quả đậu sau này có giá trị năng suất nhất. Các hoa tiến hành thụ khi hoa bắt đầu hé nở cho dụng dụng ống nhựa đựng hạt phấn vào bên trong phận nhụy hoa đẩy nhẹ ống tre lên phía trên, phấn hoa nhẹ bám dính vào phần nhụy rồi rút ống nhựa ra khỏi hoa. Sau khi thụ phấn xong có thể bấm cánh hoa để đánh dấu hoa đã được thụ phấn, trành nhầm lẫn hoa chưa được thụ phấn.

Trên đây là toàn bộ kỹ thuật thụ phấn cho cây na, cẩm nang cây trồng chúc bạn đọc quan tâm tiến hành thụ phấn cho cây na thành công!

Cây na là một trong những loại cây trồng nằm trong định hướng phát triển của tỉnh Quảng Ninh. Hiện nay diện tích na trên địa bàn tỉnh 1.213,5 ha; năng suất hàng năm đạt 118 tạ/ha, sản lượng ước đạt trên 12,7 nghìn tấn/năm và được tập trung trồng trên địa bàn thị xã Đông Triều (970 ha), ngoài ra còn được trồng ở một số địa phương khác như Quảng Yên, Hạ Long,...

Ảnh: Thụ phấn bổ sung cho na tại Đông Triều

Thời điểm này các vườn na trên địa bàn tỉnh đang giai đoạn ra hoa và bắt đầu hình thành quả. Do đặc tính cây na là cây thụ phấn chéo, thông thường hoa đực và hoa cái không cùng nở vào một thời điểm, thường thì hoa cái nở sớm hơn hoa đực 1-2 ngày, do đó khi nhị đực tung phấn thì khả năng tiếp nhận của đầu nhụy đã kém đi rất nhiều; mặt khác thời gian thụ phấn của cây ngắn (cây thụ phấn tốt nhất vào khoảng 9-12 giờ hoặc 14h30-17h30 trong ngày), việc thụ phấn cho na chủ yếu nhờ vào côn trùng và gió, do vậy việc thụ phấn và thụ tinh trong tự nhiên là rất khó khăn, hiệu quả không cao dẫn tới tỷ lệ đậu quả thấp. Hơn nữa, quả Na thuộc loại quả kép do kết hợp rất nhiều quả nhỏ lại với nhau mà thành do đó phần được thụ phấn - múi có hạt thì to tròn, phình ra, phần không được thụ phấn thì múi không có hạt, không phát triển được, vỏ phía ngoài co lại, quả nhỏ,...điều này không những làm ảnh hưởng đến mẫu mã, chất lượng quả mà còn làm giảm năng suất sản lượng quả.

Để tăng cường tỷ lệ đậu quả và kích thước quả nhằm tăng năng suất, sản lượng, tạo mẫu mã, hình dáng quả đẹp góp phần tăng giá trị quả Na, sau đây chúng tôi xin hướng dẫn bà con biện pháp thụ phấn bổ sung cho na.

Sau khi tuốt lá, tỉa cành mầm xuất hiện vào cuối tháng 3, nụ hoa ra rải rác vào khoảng từ 10/4 trở đi, hoa nở tập trung từ 6/5 đến 10/6, là thời gian tiến hành thụ phấn bổ sung cho hoa na.

*Cách lấy phấn hoa:

Chọn ngày nắng ráo, hái những hoa ở gần ngọn, đầu cành các cành nhỏ (thường những hoa này không đậu quả) để lấy phấn. Chọn hái những hoa sắp nở: Cánh đã dài, màu trắng vàng, các cánh đã bắt đầu tách khỏi nhau, nhị đực đã bắt đầu chuyển sang màu trắng kem, bao phấn sắp nứt. Thời gian hái hoa tốt nhất là vào buổi chiều, từ 3 đến 6 giờ. Hái xong cho hoa vào túi giấy đậy kín, để qua đêm cho hoa nở và phấn chín hoàn toàn. Sáng hôm sau đổ hoa ra đĩa khô, sạch, bỏ hết cánh hoa, rũ cho hạt phấn rơi ra, thu gom cho vào lọ thủy tinh hoặc đĩa petri có phủ vải lên trên để giữ ẩm rồi đem đi thụ phấn cho na.

Cũng có thể hái hoa và lấy trực tiếp phấn hoa rồi thụ phấn ngay vào những hoa khác mà không cần ủ qua đêm. Tuy nhiên phương pháp này chỉ sử dụng khi hoa mới nở lác đác với số lượng ít do tốn thời gian hơn.

Ảnh: Thao tác lấy phấn hoa

*Cách thụ phấn bổ sung:

Dùng bàn tay trái đỡ nhẹ đế hoa, cuống hoa lọt giữa ngón trỏ và ngón giữa bàn tay trái và lấy ngón tay cái cũng của bàn tay trái tách nhẹ cánh hoa ra trong khi tay phải cầm bút lông hoặc que tăm có quấn bông gòn chấm vào lọ hạt phấn rồi phết nhẹ và xoay đều cho phấn dính vào bó nhụy cái giữa lòng hoa. Thời gian thụ phấn tốt nhất là từ 8 - 10 giờ sáng, hoa nào nở trước thụ phấn trước, hoa nở sau tiếp tục thụ phấn các lần tiếp theo.

Trong quá trình thụ phấn, chọn hoa để thụ phấn sao cho số hoa cách đều trên cành thì tỷ lệ đậu quả sẽ cao, quả sẽ to và ít bị rụng quả sau này; 1 người làm thành thạo có thể thụ phấn cho 800 - 1.000 hoa/ngày. Khoảng 3 - 4 ngày thụ phấn 1 lần cho 1 cây và cả mùa na cũng chỉ thụ phấn 8 - 10 lần khi cây ra nhiều hoa nhất.

Chú ý: Trong thời gian thụ phấn bổ sung không nên phun thuốc phòng trừ sâu bệnh, hạn chế tưới nước. Khi hoa đã đậu, quả bắt đầu lớn thì cần tăng cường bón phân, tưới nước, chăm sóc, phun thuốc phòng trừ sâu bệnh đầy đủ, kịp thời để nuôi quả lớn.

Nhìn chung, hiệu quả kinh tế thu được cao hay thấp phụ thuộc phần lớn vào các biện pháp kỹ thuật tác động đến trong quá trình trồng na. Na được tuốt lá, cắt tỉa cành vào thời điểm thích hợp kết hợp với thụ phấn bổ sung và chăm sóc hợp lý sẽ cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao nhất.