Tìm hiểu về Khổng Tử 孔子 Kǒng zǐ. Những lời dạy của Khổng Tử
Khổng Tử là một nhân vật vô cùng nổi tiếng và quan trọng không chỉ đối với Trung Quốc mà còn với một số quốc gia lân cận. Có lẽ chúng ta ai cũng biết đến cái tên Khổng Tử thế nhưng không phải ai cũng biết rõ về cuộc đời và sự nghiệp của nhà hiền triết này. Hãy cùng Ánh Dương tìm hiểu về giảng sư, nhà triết gia lỗi lạc này nhé!
Mục lục bài viết1. Sơ lược về Khổng Tử2. Chủ trương tư tưởng3. Tiểu sử cuộc đời4. Những tác phẩm chính5. Ảnh hưởng của Khổng Tử6. Danh ngôn nổi bật7. Lời dạy của Khổng Tử về đạo làm người
1. Giới thiệu sơ lược về Khổng Tử
Khổng Tử tên thật là Khổng Khư, tự Trọng Ni. Khổng Tử là danh hiệu đáng kính mà hậu thế dành cho ông. Khổng Tử sinh ngày 28 tháng 9 năm 551 trước công nguyên, mất ngày 11 tháng 4 năm 479 trước công nguyên. Ông là người nước Lỗ quê Ấp Trâu thôn Xương Bình nay thuộc huyện Khúc Phụ, tỉnh Sơn Đông. Ông được suy tôn là một nhà tư tưởng gia, nhà giáo dục và người sáng lập trường phái Nho giáo.
Khổng Tử là người tiên phong cho phong cách dạy học tại gia cũng là người đề xướng tư tưởng ngũ thường “nhân-lễ-nghĩa-trí-tín” [仁义礼智信/ rén yì lǐ zhì xìn]. Ông có đến hơn 3000 đệ tử và 72 trong số đó là những hiền nhân tài giỏi kiệt xuất. Ông đã từng dẫn đệ tử đi khắp đất nước trong vòng 13 năm. Những năm tháng cuối đời ông viết và chỉnh sửa 6 tác phẩm mà đến hiện nay người đời gọi nó là 6 tác phẩm kinh điển đó là “Kinh Thi”《诗经》 shījīng sưu tầm các bài thơ dân gian，“Kinh Thư”《书经》 shūjīng kể về các truyền thuyết và những biến cố của các đời vua trước Khổng Tử，“Kinh Lễ”《礼记》 lǐjì viết về các lễ nghi thời trước, “Kinh Dịch”《易经》 yìjīng viết về tư tưởng triết học Trung Hoa，“Kinh Xuân Thu”《春秋》 chūn qiū ghi chép các biến cố xảy ra ở nước Lỗvà “Kinh Nhạc”《乐经》 lè jīng viết về nhạc khí và nhạc thuật.
Khổng Tử là một trong những học giả uyên bác nhất trong xã hội thời bấy giờ. Ông được tôn sùng là “nhà hiền triết của thời đại” “天纵之圣” tiān zòng zhī shèng. Tư tưởng của Khổng Tử đói với Trung Quốc nói riêng và thế giới nói chung đều có những ảnh hưởng sâu sắc. Ông được liệt vào “mười nhà văn hóa lớn của Thế Giới” “世界十大文化名人” shìjiè shí dà wénhuà míngrén . Với những đóng góp to lớn ấy, Khổng Tử được đứng nganh hàng với các vị thần tổ tiên của Trung Quốc.
Bạn đang xem: Khổng tử tên thật là gì
2. Chủ trương tư tưởng của Khổng Tử
Chủ trương của Khổng Tử là “Vi chính dĩ đức” “为政以德” wèi zhèng yǐ dé ý nói các bậc đế vương nên dùng đạo đức cai trị đất nước. Dùng đạo đức và lễ giáo để cai trị đất nước là con đường cao quý nhất. Tư tưởng trị quốc này còn được gọi là “đức trị” “德治” dé zhì hay “lễ trị” “礼治” lǐ zhì. “Đức trị” là dùng đạo đức để giáo dục và cảm hóa con người. Nho giáo tin rằng cho dù tính cách con người là thiện hay ác đề có thể dùng “đạo đức” để giáo dục. “Lễ trị” tức là tuân thủ những chế độ cấp bậc, đó là quân-thần “君臣” jūnchén, cha-con “父子” fùzǐ , giàu-nghèo “贵贱” guìjiàn .
3. Tiểu sử cuộc đời của Khổng Tử
Xuất thân của Khổng Tử còn nhiều tranh cãi, một số cho rằng ông xuất thân trong gia đình nghèo, số khác cho rằng ông xuất thân trong gia đình có cụ tổ ba đời là dòng dõi quý tộc sa sút từ nước Tống di cư đến nước Lỗ.
Năm 19 tuổi, Khổng Tử Lấy vợ và làm một chức quan nhỏ chuyên coi quản nông trường trồng trọt chăn nuôi.
Năm 21 tuổi, nhở làm tốt công việc coi quản nông trường, Khổng Tử Tử được thăng chức lên làm quan Tư Không rồi lên đến chức Ủy Lại.
Năm 22 tuổi, Khổng Tử bắt đầu mở trường dạy học.
Năm 30 tuổi, Ông muốn đến kinh đô của Nhà Chu- Lạc Dương để tìm hiểu về nghi lễ nhưng do điều kiện gia đình khó khăn nên ông không thể thực hiện được dự định này. Tuy nhiên, thật may mắn là một học trò của ông là Nam Cung Quát biết dự định này của Khổng Tử nên đã về tâu với vua, vua liền ban cho ông xe ngựa và người hầu đi cùng Khổng Tử đến Lạc Dương. Khổng Tử đến Lạc Dương quan sát và tìm hiểu tất cả các địa điểm có liên quan đến lễ nghi và tế lễ.
Sau khi khảo sát xong, Khổng Tử trở về nước Lỗ. Sau chuyến đi, học trò của ông ngày một nhiều hơn. Tuy nhiên ông vẫn chưa tham gia vào việc triều chính. Chỉ khi Quý Bình Tử khởi loạn, Khổng Tử cùng Lỗ Chiêu Công lánh nạn tại nước Tề. Khi đó Tề Cảnh Công mời và hỏi ý kiến Khổng Tử về việc chính trị thì thấy rất khâm phục, muốn tặng đất Ni Khê cho ông nhưng tướng quốc nước Tề ngăn cản. Do đó ông về lại nước Lỗ và tiếp tục sự nghiệp dạy học và nghiên cứu.
Xem thêm: Có Bao Nhiêu Mã Chứng Khoán Trên Sàn, Cách Đọc Bảng Giá Chứng Khoán [Nhanh Nhất]
4. Những tác phẩm chính
Sự nghiệp viết lách của Khổng Tử vô cùng phong phú, ông là tác giả của 6 tác phẩm kinh điển “kinh thi”《诗经》shījīng ，“kinh thư”《书经》shūjing ，“kinh lễ”《礼记》lǐjì , “kinh dịch”《易经》yì jīng ，“kinh Xuân Thu”《春秋》chūn qiū và “kinh nhạc”《乐经》lèjīng .
Một trong các tác phẩm nổi tiếng của Nho giáo và vẫn giữ nguyên giá trị đến nay đó là “Luận ngữ” 《论语》lùn yǔ. “Luận ngữ” do học trò của Khổng Tử viết. Chủ yếu ghi chép ngôn ngữ và lời nói của Khổng Tử và học trò của ông. “Luận ngữ” thể hiện rõ chủ trương chính trị, tư tưởng lí luận, quan niệm đạo đức và nguyên tắc giáo dục của Khổng Tử. “Luận ngữ” cùng với “Đại học”《大学》dà xué , “Trung Dung” 《中庸》zhōng yōng , “Mạnh Tử”《孟子》mèng zǐ là “Tứ thư" của Trung Quốc.
5. Ảnh hưởng của Khổng Tử
Nho giáo và Khổng Tử có ảnh hưởng vô cùng sâu rộng đến các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên, Đài Loan và Việt Nam. Bằng chứng là tại các nước này có các đền thờ khổng tử và các vị nho gia nổi tiếng hay các di tích còn sót lại chứng minh ảnh hưởng của gio giáo đến các quốc gia này. ví dụ như đền thờ nho giáo 5 vị thánh hiền ở Ashikaga Nhật Bản, Đại học Thành Quân Quán được thành lập để đào tạo và thờ cúng đạo Khổng. Ở Việt Nam có Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội, nơi đây có thờ Khổng Tử tại điện Đại thành.
6. Danh ngôn của Khổng Tử
Khổng Tử có rất nhiều danh ngôn có giá trị, trong bài viết này, Ánh Dương sẽ liệt kê 3 danh ngôn nổi bật.
1. 学而时习之，不亦说乎？有朋自远方来，不亦乐乎？人不知而不愠，不亦君子乎？Xué ér shí xí zhī, bú yì yuè hu? Yǒu péng zì yuǎn fāng lái, bú yì lè hu? Rén bù zhī ér bú yùn, bú yì jùn zǐ hū?Học lý thuyết rồi sau đó thường xuyên thực hành, đó không phải là một chuyện vui sao? Bạn bè từ phương xa đến thăm chẳng phải là rất đáng mừng hay sao? Người khác không hiểu mình nhưng bản thân lại không có chút trách móc, đó chẳng phải là phẩm chất của quân tử sao?Câu này ý muốn dạy con người ta học tập phải đi đôi với thực hành, phải biết trân trọng những người bạn cùng chí hương và phải biết nuôi dưỡng đạo đức, trở thành người khoan dung.
2. 岁寒，然后知松柏之后雕也。Hán suì, ránhòu zhī song bái zhī hòu diào yě.Qua mùa đông mới biết cây tùng và cây bách là hai cây rụng lá sau cùng.Ý muốn nói, con người phải trải qua khó khăn thử thách mới tôi được ý chí kiên cường mới biết được ai là người giỏi.
3. 人无忧远虑，必有近忧。Rén wú yōu yuǎn lǜ, bì yǒu jìn yōu.Nhân vô viễn lực, tất hữu cận ưu.Tức: người không lo nghĩa xa thì ắt co nỗi buồn gần.Ý nói làm người cần phải biết nhìn xa trông rộng, nếu chỉ biết lợi ích trước mắt thì tai họa sẽ đến nhanh.Trên đây là những giới thiệu sơ lược về cuộc đời, sự nghiệp và ảnh hưởng của Khổng Tử đến Trung Quốc và một số quốc gia lân cận. Cuối bài Ánh Dương xin mượn một câu thơ để khẳng định vai trò quan trọng của người sáng lập ra Nho Giáo-Khổng Tử “Trời không sinh Trọng Ni, muôn đời như đêm dài”.
Khổng Tử là một vĩ nhân thiên hạ người Trung Quốc cực kì nổi tiếng. Nhưng liệu bạn đã hiểu rõ về ông? Cùng tìm hiểu Khổng Tử là ai với 35Express nhé!
Khổng Tử là ai?
Khổng Tử hay là Đức Khổng Tử tên Khâu, tự là Trọng Ni. Sinh ngày 27/8 âm lịch năm Canh Tuất [551 trước Tây lịch]. Khổng Khâu sinh ra và lớn lên ở ấp Trâu, thôn Xương Bình, nước Lỗ nay là tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ông được biết đến là nhà khai sáng nho giáo, và là một giảng sử, triết sư nổi tiếng người Trung Quốc. Ông hay được gọi với danh hiệu là Khổng Khâu.
Chi tiết thông tin tiểu sử về Khổng Tử
| Tên đầy đủ: | Khổng Phu Tử |
| Tên tiếng trung: | 孔夫子 |
| Danh hiệu: | Khổng Khâu |
| Năm sinh: | 28/09/551 Trước công nguyên |
| Tuổi: | Chưa xác định |
| Quê quán: | Ấp Trâu, thôn Xương Bình, nước Lỗ nay là tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc |
| Cha, mẹ | Thúc Lương Ngột, Nhan thị |
| Ngày mất | 11/04/479 Trước công nguyên |
| Trường Phái | Khổng giáo |
| Nghề nghiệp: | Giảng sư, Triết gia |
Cha ông là Khổng Hội lấy bà Nhan Chinh Tại và sinh ra ông. Đến năm ông 3 tuổi thì cha mất. Lúc này, bà Nhan Chinh Tại chỉ mới hơn 20 tuổi đã đưa Khổng Tử đến Khúc Phụ, nước Lỗ để giúp cho Khổng Tử có được môi trường sống và học tập tốt nhất. Bà luôn tạo ra hứng thú cho con học tập, đích thân dạy dỗ con và tìm thầy giỏi cho con theo học.
Năm ông 16 tuổi thì mẹ mất, từ đó, ông sống thanh bạch, chăm chỉ học hành để thực hiện ước mong của mẹ.
Xem thêm: Tư Mã Ý là ai? Tiểu sử của vị chiến lược gia tài ba Trung Quốc
Sự nghiệp của Khổng Tử
Làm quan
Năm 19 tuổi, ông lấy vợ và làm một chức quan nhỏ ở chuyên quản lý kho tàng, xuất nạp tiền lương công bằng. Trước đó, ông cùng từng đảm nhiệm chức quan nhỏ chuyên quản lý nông trường và đạt hiệu quả tốt. Vì vậy, Khổng Tử được thăng chức làm quan Tư Không [quản lý các công trình].
Năm 21 tuổi, ông được cử làm chức Ủy Lại, sau đó qua làm chức Tư Chức Lại. Đến năm 22 tuổi, Khổng Tử lập trường giảng học và được các môn đồ gọi là phu tử. 29 tuổi, Khổng Tử học đàn với Sư Tương ở nước Lỗ.
Vào năm 30 tuổi, Đức Khổng Tử muốn đến Lạc Dương để nghiên cứu về nghi lễ, chế độ miếu đường nên được vua ban cho một cỗ xe đưa Khổng Tử và Nam Cung Quát đi. Sau khi khảo sát xong thì ông về nước. Lúc này, sự học của ông rộng mở, học trò xin theo học ngày càng đông.
Qua mấy năm thì Quý Bình Tử khởi loạn trong nước Lỗ. Ông đi theo Lỗ Chiêu Công tạm tránh qua nước Tề. Lúc này, Tề Cảnh Công rất khâm phục về tài chính trị của Khổng Tử muốn đem đất Ni Khê phong cho ông nhưng bị Tướng quốc nước Tề ngăn cản. Lúc ông 36 tuổi, thì quay về nước Lỗ lo cho việc dạy học và nghiên cứu về Đạo học của Thánh hiền.
Ngao du
Trong suốt 20 năm, từ năm 34 tuổi, Khổng Tử dẫn học trò đi khắp nơi để truyền bá tư tưởng và tìm người tài. Tuy nhiên, cuộc hành trình không quá thuận lợi. Năm thứ 9 của vua Lỗ Định Công, ông được mời làm quan chức Trung Đô Tể ở Kinh Thành.
Sau 1 năm, bốn phương lấy chính sự của ông làm khuôn mẫu. Đức Khổng Tử giữ chức Tư Không rồi thăng lên Đại Tư Khấu coi việc hình án. Những luật lệ của ông đề ra giúp kẻ nghèo khổ, lập ra phép tắc, định việc tống táng, lớn nhỏ có trật tự, trai gái không lẫn lộn, trộm cắp không còn nữa, xã hội bình trị. Sau nhiều năm, nước Lỗ trở nên bình trị.
Sau khi nước Tề lập ra Bộ Nữ Nhạc, khiến vua Lỗ sinh ra lưới biếng, chỉ chuyên hưởng lạc. Khổng Tử không khuyên được, chán nản xin từ chức và bỏ nước Lỗ đi chu du các nước chư hầu.
Năm 68 tuổi, Khổng Tử trở về nước Lỗ, tiếp tục dạy học và bắt tay vào soạn sách. Đến năm 69 tuổi, ông bắt tay vào việc hiệu đính các cổ thư bị tản nát.
Bạn có biết NSND Trần Hạnh là ai? Nghệ sĩ qua đời hưởng thọ 92 tuổi
Đến ngày Ký Sửu, tức ngày 18/2 năm Nhâm Tuất thì Khổng Tử tạ thế khi hưởng thọ 73 tuổi.
Nhân cách của Khổng Tử
Khổng Tử là người thông minh, luôn ham học. Việc gì cũng xem xét kỹ lưỡng để biết cho đến tận cùng thì thôi. Tính tình ôn hòa, khiêm tốn và làm việc hết sức cẩn thận, luôn tin vào Thiên mệnh.
Ông là người nhân hậu, khiêm nhường, giản dị, giàu tình cảm. Khi ở nhà, Khổng Tử có dáng dấp thoải mái, trên mặt đều biểu lộ thần thái hoài vui. Ăn uống ở nhà có tang thì ông không bao giờ ăn no.
Xem thêm: Lão Tử là ai? Thân thế và những bí ẩn của Lão Tử
Ông luôn tuân theo nguyên tắc, lễ nghi một cách chuẩn mực nhất. Khi về quê, ở mặt cha anh, bạn bè thì Khổng Tử cực kì khiêm tốn, hết sức nghe lời. Nhưng khi đến nơi tông miếu triều đỉnh, giải quyết chính sự thì ông ăn nói lưu loát, mạch lạc, lời lẽ cẩn thận.
Khi vua đến Khổng Tử tỏ ra hết sức cung kính rụt rè, trong lòng như có điều gì chưa yên tâm, không thể hiện cử chỉ nào thất lễ. Đối với khách quý, Khổng Tử luôn làm tròn trách nhiệm từ hình thức đến biểu lộ khuôn mặt.
Vinh danh Khổng Tử
Ngay sau khi Khổng Tử mất, cố hương Khúc Phụ thành nơi hành hương cho người đời bày tỏ tấm lòng ngưỡng mộ. Đến nay, đây vẫn là nơi nổi tiếng được nhiều người thăm viếng. Có nhiều ngôi đền thờ riêng Khổng Tử và đây cũng là nơi thường tổ chức những buổi lễ để tưởng nhớ ông.
Các triều đại phong tặng Khổng Tử các danh hiệu sau:
- Năm 739, vua Đường Huyền Tông phong tặng Đức Khổng Tử là Văn Tuyên Vương, tượng thờ ông được mặc phẩm phục Hoàng đế, tặng cho các đệ tử các tước: Công, Hầu, Bá.
- Năm 1008, vua Tống Chân Tông phong là: Đại Thánh Văn Tuyên Vương, phong cho cha Khổng Tử là Lỗ Công, mẹ là Lỗ Phu Nhân, vợ là Bà Thượng Quan Thị làm Vân Phu Nhân, và ra lệnh cho các tỉnh lập miếu thờ ông.
- Vào năm 1560, vua Minh Thế Tông phong tặng ông là Chí Thánh Tiên Sư.
- Năm 1645, vua Thanh Thế Tổ phong ông là Đại Thành Chí Thánh Văn Tuyên Vương Thánh Sư Khổng Phu Tử.
Bạn có biết Lương Mạnh Hải là ai? tiểu sử và sự nghiệp diễn xuất
Môn đồ của Khổng Tử
Môn đồ và người cháu duy nhất của Khổng Tử là Tử Tư và tiếp tục trường phái triết học Khổng Tử sau khi ông qua đời.
Thời Tống, có học giả tên Chu Hi đã thêm các ý tưởng từ Đạo giáo và Phật giáo vào Khổng giáo. Mãi đến khi ông mất, thì những ý tưởng đó trở thành quan điểm chính thống mới về ý nghĩa thực sự của tư tưởng Khổng Tử.
Những lời dạy hay của Khổng Tử
- Đừng lo mình không có chức vị, chỉ lo mình không đủ tài để nhận lấy chức vị.
- Gỗ mục không thể khắc.
- Dùng thì đừng nghi, nghi thì đừng dùng.
- Muốn biết người phải nghe họ nói.
- Dụng nhân như dụng mộc.
- Càng lên cao, chân trời càng xa, tầm mắt càng rộng.
- Ngồi bàn tiệc đừng ra vẻ anh hùng, vì rượu đã làm cho lắm người gục ngã.
- Học cho rộng, hỏi cho kỹ, nghĩ cho cẩn thận, phân biệt cho rõ, làm cho hết sức.
- Người quân tử cầu ở mình, kẻ tiểu nhân cầu ở người.
- Học đi với hành, không chỉ nói cho qua chuyện
- Trong việc trị quốc, phải thận trọng không hứa ẩu, biết đãi người hiền, phải được lòng dân.
- Đạo thiên thừa chi quốc, kính sự nhi tín, tiết dụng nhi ái nhân, sử dân dĩ thời.
- Ngẫm nghĩ việc xưa để hiểu việc nay, hành vi đáng làm thầy người khác.
- Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết, vậy mới thật là biết.
- Người không có chữ tín, chẳng làm chi nên việc.
- Không nhìn điều sai, không nghe điều tầm bậy, không nói điều trái, không làm điều quấy.
- Bản thân làm điều phải, không ra lệnh người cũng nghe; không đúng thì có ra lệnh người cũng không nghe.
- Tụ họp nhau cả ngày, nói năng tào lao, làm những điều nhỏ mọn, nguy lắm thay!
Với những thông tin trên, chắc hẳn bạn đã biết rõ Khổng Tử là ai rồi đúng không nào? Mong rằng bài viết này sẽ giúp cho bạn có được những kiến thức cần thiết về khổng tử là ai nhé. Hãy theo dõi 35express để cập nhập những thông tin nhanh và bổ ích nhé!