Nghị luận về câu tục ngữ: Giấy rách phải giữ lấy lề
- Dàn ý Giải thích câu tục ngữ: Giấy rách phải giữ lấy lề
- Văn mẫu Giải thích câu tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề”
- Nghị luận xã hội về câu tục ngữ Giấy rách phải giữ lấy lề - Bài mẫu 2
Văn mẫu lớp 9: Giải thích câu tục ngữ: Giấy rách phải giữ lấy lề được VnDoc.com tổng hợp và sưu tầm gồm các bài văn mẫu hay cho các em học sinh tham khảo, củng cố kỹ năng cần thiết cho bài kiểm tra viết sắp tới đây của mình. Mời các em học sinh cùng tham khảo.
Dàn ý Giải thích câu tục ngữ: Giấy rách phải giữ lấy lề
1. Mở bài
Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Câu tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề” [Học sinh lựa chọn cách dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp tùy thuộc vào khả năng của mình].
2. Thân bài
a. Giải thích
- “Giấy rách”: nghĩa đen chỉ tờ giấy không còn lành lặn; nghĩa bóng chỉ sự nghèo khó, khổ hạnh của đời người.
- “lề”: nghĩa đen chỉ bộ phận gắn kết giữa giấy vào quyển vở, có vai trò cố định và làm cho quyển vở đẹp đẽ; nghĩa bóng chỉ những phẩm chất tốt đẹp, vững chắc của con người.
→ Câu nói mang ý nghĩa: dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt nào, nghèo đói hay thiếu thốn thì con người hãy giữ lấy những giá trị cốt lõi, phẩm chất tốt đẹp của mình.
b. Phân tích
- Trong xã hội sẽ có người giàu, kẻ nghèo, nhiều giai cấp khác nhau; mỗi người một cá tính, một phẩm hạnh; nếu người giàu nhưng không có đạo đức tốt cũng bị người đời coi thường, thiếu đi sự tôn trọng; nhưng nếu người nghèo nhưng tấm lòng họ lương thiện, hướng về điều tốt đẹp sẽ được người khác yêu quý, giúp đỡ.
- Sự giàu nghèo không nói lên bạn là ai, nhưng những điều bạn thể hiện và tính cách của bạn mới là thước đo đánh giá con người.
- Xã hội sẽ trở nên suy thoái nếu con người sống không có đạo đức, vô nhân tính; xã hội sẽ phát triển tốt đẹp; giàu tình yêu thương nếu con người biết hướng đến những điều tốt đẹp.
c. Chứng minh
Học sinh tự lấy dẫn chứng minh họa cho bài làm văn của mình.
Lưu ý: dẫn chứng phải xác thực, gần gũi và tiêu biểu, được nhiều người biết đến.
d. Phản biện
Trong cuộc sống có nhiều người tuy có điều kiện vật chất tốt nhưng lại mắc bệnh vô cảm; ích kỉ, nhỏ nhen chỉ nghĩ đến bản thân mình mà không quan tâm đến người khác,… → những người này đáng bị xã hội thẳng thắn phê phán, chỉ trích.
3. Kết bài
Khái quát lại vấn đề nghị luận: câu nói “Giấy rách phải giữ lấy lề” và rút ra bài học, liên hệ bản thân.
Văn mẫu Giải thích câu tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề”
Người xưa có câu: “Đói cho sạch, rách cho thơm”. Cuộc sống dù có khó khăn, thiếu thốn thì hãy luôn giữ cho bản thân mình những đức tính quý báu, sự trong sạch. Chính vì thế, câu tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề” mang ý nghĩa, thông điệp vô cùng đúng đắn.
Giấy rách theo nghĩa đen là tờ giấy không còn lành lặn, đẹp đẽ, tinh khôi mà đã bị vấy bẩn, nhàu nát. Nghĩa bóng trong câu tục ngữ này chỉ sự nghèo khó, khổ hạnh của đời người và là cả những biến cố làm thay đổi cuộc sống con người. Lề mang nghĩa đen chỉ bộ phận gắn kết giữa giấy vào quyển vở, có vai trò cố định và làm cho quyển vở đẹp đẽ; nghĩa bóng chỉ những phẩm chất tốt đẹp, vững chắc của con người. Câu nói giúp con người hiểu rằng dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt nào, nghèo đói hay thiếu thốn hãy giữ lấy những giá trị cốt lõi, phẩm chất tốt đẹp của mình để bản thân mình luôn trong sạch.
Trong xã hội sẽ có người giàu, kẻ nghèo, nhiều giai cấp khác nhau; mỗi người một cá tính, một phẩm hạnh; nếu người giàu nhưng không có đạo đức tốt cũng bị người đời coi thường, thiếu đi sự tôn trọng; nhưng nếu người nghèo nhưng tấm lòng họ lương thiện, hướng về điều tốt đẹp sẽ được người khác yêu quý, giúp đỡ. Hơn nữa, sự giàu nghèo không nói lên bạn là ai, nhưng những điều bạn thể hiện và tính cách của bạn mới là thước đo đánh giá con người. Xã hội này sẽ trở nên suy thoái nếu con người sống không có đạo đức, vô nhân tính; xã hội sẽ phát triển tốt đẹp; giàu tình yêu thương nếu con người biết hướng đến những điều tốt đẹp.
Thực tế đã chứng minh có nhiều con người tuy rơi vào hoàn cảnh éo le nhưng vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp cho bản thân mình. Nhiều chiến sĩ cách mạng trước kia dù cho bị quân thù tra tấn khổ sở đến cỡ nào hoặc bị bọn chúng dụ dô bằng những lời được mật, những vật chất, chức tước khác nhưng chúng ta vẫn kiên quyết giữ vững tinh thần đấu tranh và cuối cùng đã dành thắng lợi vang dội.
Tuy nhiên, trong cuộc sống có nhiều người tuy có điều kiện vật chất tốt nhưng lại mắc bệnh vô cảm; ích kỉ, nhỏ nhen chỉ nghĩ đến bản thân mình mà không quan tâm đến người khác. Lại có những người vì lợi ích trước mắt mà sẵn sàng bán rẻ bản thân mình, sẵn sàng làm việc xấu để trục lợi,… những người này đáng bị xã hội thẳng thắn phê phán, chỉ trích.
Mỗi chúng ta được tự lựa chọn cho bản thân mình cách sống, cách làm người. Chính vì thế, hãy sống và trở thành một người có ích cho xã hội để không phải hổ thẹn với lương tâm và để xã hội này tô điểm thêm màu sắc của những thông điệp tốt đẹp, quý giá.
Nghị luận xã hội về câu tục ngữ Giấy rách phải giữ lấy lề - Bài mẫu 2
Phẩm giá, đạo đức của con người rất quan trọng. Người ta có thể sống thiếu về vật chất chứ không thể nào đánh mất nhân cách, danh dự, lòng tự của mình được. Vì vậy, ông bà xưa có nói: "Giấy rách phải giữ lấy lề". Câu tục ngữ trên nhằm nhắc nhở chúng ta: Dù trong bất cứ hoàn cảnh khó nào cũng phải giữ gìn nhân cách, phẩm giá của con người.
Theo như câu tục ngữ, tờ giấy kia dù có bị "rách", không còn nguyên vẹn nhưng phải giữ được "cái lề" của nó để người ta còn nhận ra là "tờ giấy". Con người cũng vậy, dù bị nghèo túng, lâm vào tình thế bức bách, ta cũng phải có tự trọng, không nên làm những điều bậy bạ, xấu xa… Sống ở trên đời, người ta quý trọng nhau là ở nhân cách, phẩm giá chứ không chỉ biết có tiền. Có tiền thật nhiều, sang trọng hơn người nhưng lại thiếu đạo đức, không nhân cách thì liệu mọi người có quý yêu ta không? Trong những lúc khó khăn thiếu thốn hoặc lúc nguy nan khốn đốn thì nhân cách của con người thường được thể hiện rõ nhất. Xưa kia, danh tiếng Trần Bình Trọng khi bị giặc bắc giữa cái sống và cái chết, ông đã kháng khái chọn cái chết mà ngàn đời sau còn lưu danh muôn thuở: "Ta thà làm quỷ nước Nam, chứ không thèm vương đất Bắc". Còn nhà văn Ngô Tất Tố đã xây dựng hình tượng nhân vật chị Dậu đầy cảm phục. Chồng thì "bị trói gô" ở đình làng vì không có tiền nộp sưu cho Nhà nước, còn con thì "đói vàng cả mắt", vậy mà chị đã mạnh dạn ném nắm bạc vào mặt tên tri phủ Tư Ân để giữ gìn tiết hạnh với chồng. Càng xúc động và khâm phục biết bao trước cái chết của Lão Hạc – nhân vật trong chuyện "Lão Hạc" của Nam Cao thì thà ăn bả chó để chết chứ không tiếp tục sống đói nghèo để rồi sẽ theo gót Binh Tư làm nghề ăn trộm nuôi thân. Thật đáng trân trọng biết bao những cuộc đời cao đẹp.
Là con người, ta phải có nhân cách đạo đức. Nhân cách ấy giúp ta giữ gìn bản thân sống tốt đẹp và nhân cách giúp ta dễ gần gũi, thân ái với mọi người trong cộng đồng xã hội. Nếu trong xã hội mọi người đều có ý thức được điều này thi xã hội sẽ tiến bộ, văn minh và tươi đẹp hơn.
Thế nhưng, bên cạnh những người đang ra sức giữ gìn nhân cách phẩm chất của mình được tốt đẹp thì có một số người đã bị tha hoá, biến chất. Họ là những người chỉ sống bằng hình thức bên ngoài, chạy theo vật chất xa hoa. Khi gặp sự cố không hay thì họ đổ lỗi cho hoàn cảnh mà không dám nhận hậu quả của sự suy thoái về đạo đức. Thật là điều ngạc nhiên khi có những "giấy"bị "rách" mà vẫn cố giữ được "cái lề", còn nhiều tờ giấy vẫn nguyên hình dáng hình mà đánh mất cái lề của nó đi. Đó mới là cảnh tượng đau lòng xã hội ta ngày nay không phải là không có trường hợp này, vì vậy Đảng và nước đang ra sức giữ lại những "cái lề, cái lối” ấy mà từ bao đời nay ông cha đã vun đắp cho được tốt đẹp, như tổ tiên ta đã từng nhắc nhở "Đói cho sạch, rách cho thơm" đó sao.
Đã qua rồi những năm tháng chiến tranh, đói nghèo, cuộc sống mới đầy đủ thì câu tục ngữ này là một lời giáo huấn quý báu cho những ai coi thường nhân cách, bán rẻ danh dự, lương tâm. Ta đừng vì một nghịch cảnh nào, vì một lý do nào… mà quên đi lời dạy sâu sắc trên. Ta phải giữ gìn bảo vệ và quý yêu truyền thống, bản sắc của dân tộc, như vậy là ta đã giữ "cái lề” của xã hội, của đất nước
Từ hình ảnh "tờ giấy" ông cha ta giáo dục lớp con cháu đời sau bằng bài học đạo đức làm người thật sâu sắc và quý báu. Để xứng đáng và không hổ thẹn với người đi trước, chúng ta cần phải thận trọng khi bắt tay vào một công việc gì mà việc đó có liên quan đến danh dự bản thân, danh dự gia đình, danh dự của đất nước hầu tránh được những hậu quả sau này.
---------------------------
Trên đây VnDoc đã tổng hợp các bài văn mẫu Giải thích câu tục ngữ: Giấy rách phải giữ lấy lề cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài. Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 9 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 9 và biết cách soạn bài lớp 9 các bài trong sách Văn tập 1 và tập 2. Đồng thời các dạng đề thi học kì 1 lớp 9, đề thi học kì 2 lớp 9 mới nhất cũng sẽ được chúng tôi cập nhật. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.
Dàn ý
1. Mở bài:
- Giới thiệu truyền thống đạo lí của nhân dân lao động trong việc bảo vệ, giữ gìn phẩm chất, cốt cách cao đẹp của mình.
- Dẫn ra câu tục ngữ.
2. Thân bài:
a. Giải thích câu tục ngữ:
- Nghĩa đen: Giấy có thể rách [bị xé, không còn nguyên vẹn như ban đầu, gợi liên hệ tới số phận rơi vào cảnh nghèo đói, khó khăn], nhưng vẫn phải giữ được “lề” [phần giấy trắng không viết hoặc chỉ dùng để ghi những lời nhận xét, chú thích, được coi là gốc của tờ giấy, gợi liên hệ tới phẩm chất trong sạch, đạo đức tốt đẹp, tính cách ngay thẳng…]/
- Nghĩa bóng: Lời khuyên đề cập tới ý thức bảo vệ, giữ gìn phẩm chất, cốt cách cao đẹp của mỗi con người; dù trong bất cứ hoàn cảnh nào [nghèo đói, bất hạnh,…], cũng không được phép sa ngã, làm hoen ố phẩm cách.
b. Lí giải cơ sở của lời khuyên [Tại sao nhân dân lại khuyên “Giấy rách phải giữ lấy lề?]
- Lề của tờ giấy [cũng như đạo đức, phẩm cách con người] là cái gốc rễ, căn bản, làm nên giá trị của sự vật, con người. Do vậy, cần được bảo vệ, gìn giữ.
- Mở rộng ra: “Lề” còn là nề nếp, phong tục, tập quán, những giá trị chung của cộng đồng mà mỗi người cần có trách nhiệm gìn giữ, bảo vệ.
- Lời khuyên có ý nghĩa nhắc nhở con người cần có ý thức, có bản lĩnh để tránh mọi cám dỗ của sự sa ngã, biến chất; kể cả khi số phận bị xô đẩy tới bước đường cùng.
c. Liên hệ thực tiễn xã hội, liên hệ bản thân [Cần làm gì để thực hiện lời khuyên của người xưa?]
3. Kết bài:
- Khẳng định giá trị của lời khuyên và sức sống của câu tục ngữ.
- Định hướng nhận thức, hành động cho bản thân.
Bài làm
Trong lời ăn tiếng nói hằng ngày, tục ngữ ca dao, dân gian đã sử dụng biểu tượng ẩn dụ một cách sâu sắc, ý vị, để gửi gắm một lời khuyên, để nêu lên một bài học đạo lí, đúc kết một kinh nghiệm ứng xử giàu tính nhân văn.
Thật kì diệu, trước những hiện tượng tha hóa của một số người, ta lại nghe tiếng của ông bà cha mẹ khẽ nhắc: “Con ơi! Giấy rách phải giữ lấy lề”. Lời khuyên răn ấy thật là thấm thía.
“Giấy rách” là ẩn dụ nói về một trang đời, một cảnh ngộ như “sông có khúc, người có lúc” gặp khó khăn, nghèo đói, họan nạn, hoặc gặp vận rủi ro, vấp ngã trên con đường lập nghiệp, mưu sinh. “Lề" là cái gì mà ta “phải giữ”? Trên tờ giấy, trang vở, trang sách, hình thành một đường kẻ, một đường thẳng, phân định làm 2 phần theo chiều dọc. Trước lúc viết phải biết kẻ lề. Lề nằm bên trái, chiếm một tỉ lệ vừa phải, hợp lí với tờ giấy, trang sách vở. hi là một khoảng trắng nghệ thuật làm cho trang viết, trang sách thêm đẹp, một vẻ đẹp trang nhã. Đặc biệt trên lề trang giấy bài tập của học sinh, thầy giáo, cô giáo ghi một cách ngắn gọn lời nhận xét, đánh giá đúng sai, hoặc khen, chê về chất lượng, về phẩm hạnh trong học tập của học trò. Cũng cần biết, thì từ viết trên tờ giấy, nếu không có lề là khiếm nhã. Quyển vở hoặc tờ giấy bài tập của học sinh mà thiếu lề hoặc lề kẻ một cách tùy tiện, điều đó phản ánh một tinh thần học tập thiếu nền nếp chu đáo.
Hai chữ “phải giữ" nhắc nhở một ý thức, một quyết tâm bảo vệ, giữ gìn một cách trọn vẹn. Câu tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề” thật là giản dị và dễ hiểu. Cuốn sách, quyển vỏ không thể không có lề. Giấy có thể bị rách [do khách quan hay chủ quan] nhưng phần lề, gốc lề vẫn được giữ lại trong cuốn sách, quyển vở. Con người ta cũng vậy, khi đứng trước mọi khó khăn, họan nạn, phải biết nêu cao lòng tự tôn tự trọng, biết giữ lấy gia phong, truyền thống tốt đẹp của ông bà, tổ tiên, của gia đình mình.
Câu tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề" đã nêu lên bài học đạo đức sáng giá. Qua câu tục ngữ, nhân dân nhắc nhở mọi người phải biết trau dồi nhân cách phẩm hạnh, có ý thức bảo vệ nếp nhà. gia phong, giữ gìn và phát huy mọi truyền thống tốt đẹp của gia tiên, của gia tộc. Không được đánh rơi nhân cách, không được làm những điều bất lương xằng bậy mà bị thiên hạ mỉa mai là “đời cha ăn mặn, đời con khát nước”, hoặc chê cười là “nhà kia bạc phúc”.
Gia đình nào, dòng họ nào. miền quê nào cũng có những mặt tốt đẹp, truyền thống tốt đẹp. Có những “làng nghề", "đất học" nổi tiếng trong thiên hạ xưa nay:
- Xứ đông: Cổ An, xứ nam: Hành Thiện [đất học].- Nghệ: Yên Thành, Thanh hoá: Nông Cống [vựa lúa].- Trai Cầu Vồng, Yen Thế, gái Nội Duệ, Cầu Um. [Trai tài gái đảm]
- v.v...
Là con em, con cháu của những miền quê ấy, dòng học ấy, không chỉ tự hào mà họ còn biết giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của gia tiên mình, quê hương mình.
Trong ngôn ngữ dân gian còn có những câu tục ngữ. thành ngữ, từ ngữ như “đất lề, quê thói”, “đất có lề, quê có thói”, "lề luật", "lề lối”. Một chữ lề nhiều ý nghĩa. Lề của phong tục, lề của tập quán, lề trong sinh họat đã định hình trong tâm hồn. Trong đời sống vật chất và tinh thần của một miền quê. Nó được thanh lọc trong dòng chảy thời gian, kết tinh thành truyền thống tốt đẹp, thành thuần phong mĩ tục. Vì thế, trước mọi biến cố, mọi thử thách, câu tục ngữ: “Giấy rách phải giữ lấy lề ” có tác dụng to lớn nâng đỡ tinh thần mọi người, động viên nhau biết giữ lấy phẩm hạnh, nêu cao truyền thống tốt đẹp của gia đình, quê hương với tất cả niềm tự hào.
Đầu thế kỉ XX, trong cái xã hội dở Tây dở ta, nén đạo đức bị băng họai một cách ghê gớm, có biết bao hiện tượng đồi phong bại tục:
"Nhà kia lỗi đạo con khinh bố,
Mụ nó chanh chua, vợ chửi chồng".
["Đất Vị Hoàng" - Tú Xương]
Hiện thực đen tối ấy cho thấy không chỉ giấy đã rách mà lề cũng đã rách, đã nát! Tiếng thơ chứa đựng bao nỗi đau trước sự băng họai của thói đời đen bạc!
“Giấy rách phải giữ lấy lề”, muốn làm được như thế phải được học, được giáo dục, ai cũng phải tu dưỡng đức hạnh và có lòng tự trọng. Dù đói nghèo, khó khăn cũng luôn phải giữ gìn phẩm chất, nhân cách. Những hiện tượng trộm cắp, càn quấy, nghiện ngập, bê tha... hiện nay mà ta thấy đã nói lên rằng, đạo đức gia đình sa sút còn có một số gia đình không còn biết tự xấu hổ, không biết giữ lấy nếp nhà. Và một phần lớn là do cha mẹ không dạy bảo con cái nên mới xảy ra nông nỗi ấy!
Phần cuối bài thơ “Tiếng chổi tre”, Tố Hữu đã tâm tình nhắn gửi tuổi thơ gần xa. Hai chữ “lề” và “lối” nghe thật ý vị, thấm thía:
“Nhớ em nghe
Tiếng chổi tre
Chị quét
Những đêm hè
Đêm đông gió rét
Tiếng chổi tre
Sớm tối
Đi về
Giữ sạch lề
Đẹp lối
Em nghe".
Đường đời nhiều khó khăn trắc trở: "Người có lúc vinh lúc nhục, nước có lúc đục lúc trong" [Tục ngữ]. Câu “Giấy rách phải giữ lấy lề" không thể thiếu trong hành trang của mỗi người, nhất là đối với tuổi trẻ thời cắp sách.
Qua 4000 năm dựng nước và giữ nước, nhân dân ta đã nêu cao ý thức giữ gìn và phát huy truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc. Bảo vệ, giữ gìn nếp nhà, gia phong, sự trong sáng của cốt cách và phẩm hạnh nòi giống Rồng Tiên là bài học sâu sắc mà ông bà tổ tiên luôn luôn nhắc nhở con cháu. “Giấy rách phải giữ lấy lề”, “Đói cho sạch, rách cho thơm” là những bài học làm người vô giá.
Loigiaihay.com