1]- Đoạn văn trên nằm trong tác phẩm Làng. “Làng” được viết và đăng báo trên tạp chí Văn nghệ năm 1948 – giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong thời kì này thì người dân nghe theo chính sách của chính phủ: kêu gọi nhân dân ta tản cư, những người dân ở vùng địch tạm chiếm đi lên vùng chiến khu để chúng ta cùng kháng chiến lâu dài.
2] Tác giả: Kim Lân
Tên khai sinh Nguyễn Văn Tài [1920-2007],quê Từ Sơn - Bắc Ninh. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, Kim Lân chỉ được học hết bậc tiểu học rồi phải đi làm. Kim Lân bắt đầu viết văn từ năm 1941. Ông là nhà văn chuyên viết truyện ngắn. Vốn am hiểu và gắn bó sâu sắc cuộc sống nông thôn, Kim Lân hầu như chỉ viết về đề tài sinh hoạt ở làng quê và cảnh ngộ của người nông dân. Một số truyện đã thể hiện được không khí tiêu điều, ảm đạm của nông thôn Việt Nam và cuộc sống lam lũ, vất vả của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám. Ông được dư luận chú ý nhiều hơn khi đi vào những đề tài độc đáo như tái hiện sinh hoạt văn hóa phong phú ở thôn quê, qua đó góp phần biểu hiện vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân. Sau cách mạng tháng Tám, Kim Lân tiếp tục làm báo, viết văn và vẫn viết về làng quê Việt Nam – mảng hiện thực mà từ lâu ông đã hiểu biết sâu sắc. Ngoài hoạt động sáng tác, nhà văn Kim Lân còn tham gia sân khấu và điện ảnh,ông kịch, đóng phim [Tiêu biểu là vai Lão Hạc trong bộ phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”]. Năm 2001, Kim Lân được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Ông mất năm 2007, sau một thời gian dài chống chọi với căn bệnh hen suyễn. Các tác phẩm tiêu biểu: Nên vợ nên chồng, Vợ nhặt,Con chó xấu xí, Làng,…
3] - “Ông lão” trong đoạn trích trên là nhân vật ông Hai.- “Điều nhục nhã” được nói đến là làng Chợ Dầu theo giặc.3]- Những câu văn là lời trần thuật của tác giả: [1], [3].- Những câu văn là lời độc thoại của nội tâm của nhân vật: [2], [4], [5].- Những lời độc thoại nội tâm ấy thể hiện tâm trạng của ông Hai: băn khoăn, day dứt nhưng vẫn tin tưởng vào lòng trung thành của người dân làng Chợ Dầu với cách mạng.
- lý thuyết
- trắc nghiệm
- hỏi đáp
- bài tập sgk
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
" Ông Hai nghĩ rợn cả người . Cả cuộc đời đen tối lầm than cũ nổi lên trong ý nghĩ ông . Ông không thể về cái làng ấy được nữa.về bây giờ ra ông chịu mất hết à ?
Không thể được ! Làng thì yêu thật , nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù![1] "
Câu [1] là câu độc thoại hay độc thoại nội tâm ? Vì sao ? qua đó ,em hiểu gì về tâm trạng và tình cảm nhân vật ông Hai
Các câu hỏi tương tự
Bài tập:
Trò chuyện với tốp người tản cư mới ở dưới xuôi lên, ông lão bất ngờ nghe tin làng ông theo giặc. Từ phút ấy, ông lão trải qua một chuỗi tâm trạng vô cùng phức tạp.
Bằng một đoạn văn có kết cấu quy nạp khoảng 12 đến 15 câu, hãy phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật ông lão để thấy được rằng: trong nỗi đau đớn, tủi hồ, bế tắc, tuyệt vọng của ông là tình yêu làng, yêu nước bền vững, sâu nặng thiêng liêng, trong đoạn văn có sử dụng câu phủ định, phép nối.
I. TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, VÀ ĐỘC THOẠI TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
– Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?…
– Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
– Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đưa một nhát!
Ông Hai cúi gầm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
– Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
a] Trong ba câu đầu đoạn trích, ai nói với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho ta thấy đó là một cuộc trò chuyện trao đổi qua lại?
b] Câu “- Hà, nắng gớm, về nào…” ông Hai nói với ai? Đây có phải là một câu đối thoại không? Vì sao? Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này không? Hãy dẫn ra các câu đó.
c] Những câu như: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng, hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuồi đầu…” là những câu ai hỏi ai? Tại sao trước những câu này không có gạch đầu dòng như những câu đã nêu ở điểm [a] và [b]?
d] Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ? Đặc biệt chúng đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào?
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo… Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
2. Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
I. TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, VÀ ĐỘC THOẠI TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Câu 1 trang 177 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Đọc đoạn trích:
Câu 2 trang 177 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Suy nghĩ và trả lời câu hỏi:
a] Trong ba câu đầu đoạn trích, ai nói với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho ta thấy đó là một cuộc trò chuyện trao đổi qua lại?
b] Câu “- Hà, nắng gớm, về nào…” ông Hai nói với ai? Đây có phải là một câu đối thoại không? Vì sao? Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này không? Hãy dẫn ra các câu đó.
c] Những câu như: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng, hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuồi đầu…” là những câu ai hỏi ai? Tại sao trước những câu này không có gạch đầu dòng như những câu đã nêu ở điểm [a] và [b]?d] Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ? Đặc biệt chúng đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào?
Trả lời:
a. Ba câu đầu là một cuộc hội thoại.
- Có ít nhất hai người phụ nữ tản cư nói chuyện với nhau.
- Dấu hiệu để nhận biết cuộc thoại đó là có 2 lượt lời qua lại, nội dung nói của mỗi người đều hướng tới người tiếp chuyện và có 2 dấu gạch đầu dòng để phân biệt 2 lượt lời qua lại.
b. Câu “Hà, nắng gớm, về nào...” là câu ông Hai đang nói với chính mình, là một câu bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách thoái lui. Đây không phải là một câu đối thoại vì nội dung ông nói không hướng tới một người tiếp chuyện cụ thể nào cả, cũng không liên quan đến chủ đề mà hai người phụ nữ tản cư đang trao đổi. Hơn nữa, sau câu nói to của ông cũng chẳng ai đáp lại. Câu nói của ông Hai chỉ là một lời độc thoại [nói thành tiếng, lời thoại đặt sau dấu gạch đầu dòng].
* Trong đoạn trích này còn có những câu như thế: “Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà ddi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này”
c. Những câu như: “Chẳng lẽ chúng cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng, hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...” là những câu của ông Hai hỏi chính mình. Những câu hỏi này không phát ra thành tiếng mà chỉ diễn ra âm thầm trong suy nghĩ của ông Hai [thể hiện tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu của ông theo giặc], do vậy không có gạch đầu dòng. Đây là những câu độc thoại nội tâm.
d. Các hình thức đối thoại tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật. Những hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm sau đó đã giúp nhà văn khắc họa được sâu sắc thể hiện tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu của ông theo giặc, từ đó làm cho câu chuyện sinh động hơn.
II. LUYỆN TẬP
Câu 1 trang 178 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây:Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo… Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
– Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
– Thầy nó ngủ rồi a?
– Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
– Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
– Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
[Kim Lân, Làng]
Trả lời:
Đây là một cuộc đối thoại diễn ra không bình thường giữa vợ chồng ông Hai:
– Có ba lượt lời trao [lời bà Hai], nhưng chỉ có 2 lời đáp.
– Lời thoại đầu của bà, ông Hai không đáp lại “nằm rũ ra ở trên giường không nói gì”, câu hỏi thứ 2 được ông “khẽ nhúc nhích” đáp lại bằng một câu hỏi với một từ “Gì ?”. Lần thứ 3, ông cũng chỉ đáp lại bằng một câu cụt lủn, giọng gắt lên: “Biết rồi!”
* Tái hiện lại cuộc đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Câu 2 trang 178 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Hôm đó, An đến trường sớm hơn mọi ngày. Nó nhìn thấy một gói giấy nhỏ nằm trên sân trường, gần gốc cây bàng. Nó nhặt gói giấy và mở ra xem. Chao ôi, đó là cả một xấp tiền! An nhìn quanh sân trường. Tất cả vẫn im ắng và vắng vẻ. Nó bật lên một tiếng reo thích thú:
- Mình có thể tự mua một chiếc điện thoại mới rồi!
An nhét xấp tiền vào trong cặp. Nó nhanh chóng vào lớp và ngồi vào chỗ của mình. Một niềm hân hoan trào dâng trong lòng nó. An thầm nghĩ: “Bây giờ mình có thể cho cái điện thoại cục gạch vào dĩ vãng rồi!”. Đang say sưa trong niềm hạnh phúc, chợt nó nghe tiếng hỏi nghẹn ngào của Minh vang bên tai:
- An à, hôm nay cậu đến sớm thế!
Nó nhìn đôi mắt đỏ hoe của Minh và trả lời:
- Ừ, vì hôm nay tớ phải trực nhật. Có chuyện gì mà mắt cậu đỏ thế?
Minh nói trong nước mắt:
- Sáng nay tớ đến trường sớm để gặp cô thủ quỹ nộp tiền mua sách ôn tập cho lớp mình. Tớ nhớ là đã gói số tiền và để vào trong ngăn cặp. Chắc lúc ở ngoài sân trường mở ra để lấy tiền vào căng tin mua đồ ăn sáng, gói tiền đã rơi ra mà tớ không biết. Tớ đã tìm khắp mọi ngóc ngách mà vẫn không thấy...
An mỉm cười:
- May cho cậu rồi nhé! Xem này, có phải gói giấy này không?
An lục cặp và đưa trả cho Minh gói tiền. Nhìn nét mặt rạng rỡ của Minh, An cũng thấy thật hạnh phúc...