Cách phát âm X tiếng Việt

Hiện nay, đoạn clip giáo viên dạy tiếng Việt lớp 1 có cách vần lạ đang gây xôn xao trong cộng đồng mạng khiến cho nhiều bậc phụ huynh cũng như người xem cảm thấy hoang mang, lo lắng. Tuy nhiên, được biết, đây là cách đánh vần tiếng Việt theo Cải cách Giáo dục, hiện cách đánh vần này đang được áp dụng, triển khai ở 49 tỉnh thành trên cả nước.

Để các bậc phụ huynh có con nhỏ học lớp 1 nói riêng và mọi người nói chung biết được cách đánh vần này, Taimienphi.vn xin hướng dẫn cách đánh vần tiếng Việt áp dụng theo bộ sách Cải cách Giáo dục.

Bảng âm vần theo chương trình Giáo dục công nghệ

- Các chữ đọc như cũ: a, ă, â, b, ch, e, ê, g, h, i, kh, l, m, n, ng, ngh, nh, o, ô, ơ, ph, s, t, th, u, ư, v, x, y

- Các chữ đọc là "dờ" nhưng phát âm có phần khác nhau: gi; r; d

- Các chữ đều đọc là "cờ": c; k; q

Vần	Cách đọc	Vần	Cách đọc
gì	gì gi huyền gì	uôm	uôm ua m - uôm
iê, yê, ya	đều đọc là ia	uôt	uôt ua t - uôt
uô	đọc là ua	uôc	uôc ua c - uôc
ươ	đọc là ưa	uông	uông ua ng - uông
iêu	iêu ia u iêu	ươi	ươi ưa i - ươi
yêu	yêu ia u yêu	ươn	ươn ưa n - ươn
iên	iên ia n - iên	ương	ương - ưa ng - ương
yên	yên ia n yên	ươm	ươm ưa m - ươm
iêt	iêt ia t iêt	ươc	ươc ưa c ươc
iêc	iêc ia c iêc	ươp	ươp ưa p - ươp
iêp	iêp ia p iêp	oai	oai o- ai- oai
yêm	yêm ia m yêm	oay	oay o ay - oay
iêng	iêng ia ng - iêng	oan	oan o an - oan
uôi	uôi ua i uôi	oăn	oăn o ăn - oăn
uôn	uôn ua n uôn	oang	oang o ang - oang
uyên	uyên u yên - uyên	oăng	oăng o ăng - oăng
uych	uych u ych - uych	oanh	oanh o anh - oanh
uynh	uynh u ynh uynh	oach	oach o ach - oach
uyêt	uyêt - u yêt uyêt	oat	oat - o at - oat
uya	uya u ya uya	oăt	oăt o ăt oăt
uyt	uyt u yt uyt	uân	uân u ân uân
oi	oi o i - oi	uât	uât u ât uât

Các âm vẫn phát âm như cũ bao gồm:

i, ai, ôi, ơi, ui, ưi, ay, ây, eo, ao, au, âu, iu, êu, ưu, on, an, ăn, ân, ơn, ưn, ôn, in, un, om, am ăm, âm, ôm, ơm, êm, em, im, um, ot, at, ăt, ât, ôt, ơt, et, êt, ut, ưt, it.

MỘT SỐ TIẾNG ĐỌC KHÁC CÁCH ĐỌC CŨ

Tiếng	Cách đọc	Ghi chú
dơ	dơ dờ - ơ - dơ	Đọc nhẹ
giơ	giơ giờ - ơ giờ	Đọc nặng hơn một chút
giờ	giờ - giơ huyền giờ
rô	rô rờ - ô - rô	Đọc rung lưỡi
kinh	cờ - inh - kinh	Luật chính tả: âm "cờ" đứng trước i viết bằng chữ ca
quynh	Quynh cờ - uynh - quynh	Luật chính tả: âm "cờ" đứng trước âm đệm phải viết bằng chữ "cu" và âm đệm viết bằng chữ u.
qua	Qua cờ - oa - qua	Luật chính tả: như trên

Lưu ý: Bảng chữ cái dưới đây là tên âm để dạy học sinh lớp 1, còn khi đọc tên của 29 chữ cái thì vẫn đọc như cũ.

Chữ cái	Tên chữ cái	Chữ cái	Tên chữ cái
a	a	n	en nờ
ă	á	o	o
â	ớ	ô	ô
b	bê	ơ	ơ
c	xê	p	pê
d	dê	q	quy
đ	đê	r	e rờ
e	e	s	ét - sì
ê	ê	t	tê
g	giê	u	u
h	hát	ư	ư
i	i	v	vê
k	ca	x	ích - xì
l	e lờ	y	y - dài
m	em mờ

Tiếng	Cách đọc	Ghi chú
Dơ	Dờ - ơ dơ
Giơ	Giờ - ơ dơ	Đọc là "dờ" nhưng có tiếng gió.
Giờ	Giơ huyền giờ	Đọc là "dờ" nhưng có tiếng gió.
Rô	Rờ - ô rô
Kinh	Cờ - inh kinh
Quynh	Cờ - uynh - quynh
Qua	Cờ - oa - qua
Quê	Cờ - uê - quê
Quyết	Cờ - uyêt quyêt Quyêt sắc quyết
Bà	Bờ - a ba, Ba huyền - bà
Mướp	ưa - p - ươp mờ - ươp - mươp Mươp - sắc - mướp	[Nếu các con chưa biết đánh vần ươp thì mới phải đánh vần từ ưa - p - ươp]
Bướm	ưa - m - ươm bờ - ươm - bươm Bươm - sắc - bướm
Bướng	bờ - ương bương Bương sắc bướng
Khoai	Khờ - oai - khoai
Khoái	Khờ - oai khoai Khoai sắc - khoái
Thuốc	Ua cờ- uốcthờ - uôc - thuôc Thuôc sắc thuốc
Mười	Ưa i ươi-mờ - ươi - mươi Mươi - huyền - mười
Buồm	Ua mờ - uôm - bờ - uôm - buôm Buôm huyền buồm.
Buộc	Ua cờ - uôcbờ - uôc - buôc Buôc nặng buộc
Suốt	Ua tờ - uôt suôt Suôt sắc suốt
Quần	U ân uân cờ - uân quân Quân huyền quần.
Tiệc	Ia cờ - iêc - tờ - iêc - tiêc Tiêc nặng tiệc.
Thiệp	Ia pờ - iêp thờ - iêp - thiêp Thiêp nặng thiệp
Buồn	Ua nờ - uôn buôn Buôn huyền buồn.
Bưởi	Ưa i ươi bươi Bươi hỏi bưởi.
Chuối	Ua i uôi chuôi Chuôi sắc chuối.
Chiềng	Ia ngờ - iêng chiêng Chiêng huyền chiềng.
Giềng	Ia ngờ - iêng giêng Giêng huyền giềng	Đọc gi là "dờ" nhưng có tiếng gió
Huấn	U ân uân huân Huân sắc huấn.
Quắt	o ăt oăt cờ - oăt quăt. Quăt sắc quắt
Huỳnh	u ynh uynh huynh huynh huyền huỳnh
Xoắn	O ăn oăn xoăn Xoăn sắc xoắn
Thuyền	U yên uyên thuyên Thuyên huyền thuyền.
Quăng	O ăn oăng cờ - oăng quăng.
Chiếp	ia p iêp chiêp Chiêm sắc chiếp
Huỵch	u ych uych huych huych nặng huỵch.
Xiếc	ia c iêc xiêc xiêc sắc xiếc

Bảng âm vần theo chương trìnhVNEN

- Các âm giữ nguyên cách đọc như cũ: a, ă, â, b, ch, e, ê, g, h, I, kh, I, m, n, ng, ngh, nh, o, ô, ơ, ph, s, t, th, u, ư, v, x, y

- Các âm đọc là "dờ" nhưng cách phát âm khác nhau: gi; r; d

- Các âm đọc là "cờ: c; k; q

Vần	Cách đọc	Vần	Cách đọc
gì	gì gi huyền gì	uôm	uôm ua m - uôm
iê, yê, ya	đều đọc là ia	uôt	uôt ua t - uôt
uô	đọc là ua	uôc	uôc ua c - uôc
ươ	đọc là ưa	uông	uông ua ng - uông
iêu	iêu ia u iêu	ươi	ươi ưa i - ươi
yêu	yêu ia u yêu	ươn	ươn ưa n - ươn
iên	iên ia n - iên	ương	ương - ưa ng - ương
yên	yên ia n yên	ươm	ươm ưa m - ươm
iêt	iêt ia t iêt	ươc	ươc ưa c ươc
iêc	iêc ia c iêc	ươp	ươp ưa p - ươp
iêp	iêp ia p iêp	oai	oai o- ai- oai
yêm	yêm ia m yêm	oay	oay o ay - oay
iêng	iêng ia ng - iêng	oan	oan o an - oan
uôi	uôi ua I uôi	oăn	oăn o ăn - oăn
uôn	uôn ua n uôn	oang	oang o ang - oang
uyên	uyên u yên - uyên	oăng	oăng o ăng - oăng
uych	uych u ych - uych	oanh	oanh o anh - oanh
uynh	uynh u ynh uynh	oach	oach o ach - oach
uyêt	uyêt - u yêt uyêt	oat	oat - o at - oat
uya	uya u ya uya	oăt	oăt o ăt oăt
uyt	uyt u yt uyt	uân	uân u ân uân
oi	oi o I - oi	uât	uât u ât uât

Các âm vẫn giữ cách phát âm như cũ bao gồm:

oi, ai, ôi, ơi, ui, ưi, ay, ây, eo, ao,au, âu, iu, êu, ưu, on, an, ăn, ân, ơn, ưn, ôn, in, un, om, am, ăm, âm, ôm, ơm, êm, e, im, um, ot, at, ăt, ât, ôt, ơt, et, êt, ut, ưt, it.

{C}Chi tiết cách đánh vần tiếng Việt

1. Phân biệt tên gọi và âm đọc của chữ cái

Chắc chẳn, ngày trước các bạn học cách đánh vần chữ cái trong tiếng Việt có nhiều cách phát âm cho một chữ cái. Chẳng hạn như chữ "b", bạn có thể đọc là "bờ" và có thể đọc là "bê". Tuy nhiên ở trong sách Cải cách Giáo dục thì chữ "b" phân chia ra thành âm đọc và tên gọi. Âm đọc là "bờ", còn "bê" là tên gọi. Do đó, chữ "Bê" [b] là đúng, còn chữ "bờ" là sai. Các chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Việt cũng như thế, đều chia thành cách gọi và cách đọc.

Bảng chữ cái tiếng Việt theo Cải cách Giáo dục

Đặc biệt, 3 chữ cái như "C", "K", "Q" theo cách đánh vần cũ thì "C" đọc là "Cê", "K" đọc là "Ca", "Q" đọc là "Quy", còn theo sách Cải cách Giáo dục thì cả ba chữ cái này lại đọc là "cờ". Đặc biệt thể hiện rõ ở chữ Q, cách đọc cũ là "cu" nhưng cách đọc mới lại là "quy". Tại sao lại như thế? Chẳng hạn:

- Ca theo đánh vần cũ là cờ-a-ca, đánh vần mới là
- Ki theo đánh vần cũ là kờ-i-ki, đánh vần mới là cờ-i-ki
- Qua theo đánh vần cũ là quờ-a-qua, đánh vần mới là cờ-oa-qua.
- Quê theo đánh vần cũ là quờ-ê-quê, đánh vần mới là cờ-uê-quê.

Nguyên tắc cơ bản nhất khi học tiếng Việt thì các học sinh cần phải phân biệt được Âm/Chữ - Vật thể/Vật thay thế.

Theo quy tắc chính tả thì âm chỉ có một nhưng 1 âm được ghi bằng nhiều chữ khác nhau: 1 âm có thể ghi bằng 1 chữ, 2 chữ, 3 chữ hoặc 4 chữ. Chẳng hạn như:

- 1 âm ghi bằng 1 chữ: Âm /a/ ghi bằng chữ a, âm /e/ ghi bằng chữ e, âm /hờ/ ghi bằng chữ h ...
- 1 âm ghi bằng 2 chữ: Âm /ngờ/ ghi bằng chữ ng, ngh
- 1 âm ghi bằng 3 chữ: Âm /cờ/ ghi bằng chữ c, k, qu
- 1 âm ghi bằng 4 chữ: Âm /ia/ ghi bằng chữ ie, ia, yê, ya

2. Đặc điểm ngữ âm và đặc điểm chữ viết tiếng Việt

Do tiếng Việt thuộc ngôn ngữ đơn lập nên có ảnh hưởng tới việc chọn nội dung cũng như phương pháp dạy đánh vần tiếng Việt.

Xét về ngữ âm thì tiếng Việt là ngôn ngữ gồm có nhiều âm điệu, âm tiết được viết rời và nói rời nên bạn rất dễ để nhận diện ra. Bên cạnh đó, ranh giới âm tiếng Việt trùng ranh giới hình vị nên hầu hết âm tiếng Việt đều mang nghĩa. Do đó, tiếng được chọn làm đơn vị cơ bản để đưa ra chương trình dạy cho các học sinh để học sinh biết đọc và biết viết ở trong phần môn Học vần.

Đối với cách lựa chọn này thì ngay ở trong bài học tiếng Việt đầu tiên, học sinh nhanh chóng tiếp cận với một tiếng tối giản, nguyên liệu tọ ra từ đơn, từ phức ở trong tiếng Việt. Do đó, học sinh chỉ học ít nhưng lại biết được nhiều từ.

Xét về cấu tạo thì âm tiết tiếng Việt là tổ hợp âm thanh có liên quan mật thiết và chặt chẽ, yếu tố trong âm tiết kết hợp theo từng mức độ như kết hợp với vần, phụ âm đầu, thanh kết hợp lỏng, bộ phận trong vần kết hợp với mức độ liên quan chặt chẽ. Vần là một yếu tố quan trọng ở trong âm tiết. Do đó, đây chính là cơ sở đánh vần với quy trình lập vần rồi mới ghé âm đầu với vần, thanh điều tạo ra tiếng. Chẳng hạn từ làm thì đọc là a-nờ-an-bờ-an-ban-huyền-bàn.

3. Cách đánh vần tiếng Việt một tiếng

1 tiếng bắt buộc có vần và thanh, còn âm đầu có hoặc không có trong tiếng cũng cũng được. Chẳng hạn:

- Tiếng /Anh/ đánh vần tiếng Việt là a-nhờ-anh, có vần "anh" và thang ngang, còn lại không có âm đầu.
- Tiếng /Ái/ đánh vần là a-i-ai-sắc-ai gồm có vần "ai" và thang sắc.
- Tiếng /đầu/ đánh vần là đờ-âu-đâu-huyền-đầu, gồm có âm đầu là "đ", vần "âu", thanh huyền.
- Tiếng /ngã/ đánh vần là ngờ-a-nga-ngã-ngã, gồm có âm đầu là "ng", vần "a" và thanh ngã.
- Tiếng /Nguyễn/ đánh vần là ngờ-uyên-nguyên-ngã-nguyễn, gồm có âm đầu là "ng", có vần "uyên", thanh ngã. Vần "uyên" có âm đệm "u" còn âm chính là "yê", âm cuối là "n" nên bạn có thể đánh vần "uyên" là u-i-ê-nờ-uyên hoặc có thể đánh vân u-yê[ia]-nờ-uyên.

Trên đây là hướng dẫn đánh vần tiếng Việt theo Cải cách Giáo dục mới, bạn có thể tham khảo để không còn bỡ ngỡ khi dạy con của mình.

Soạn Tiếng Việt lớp 3 - Hai Bà Trưng là một trong những bài tập mà các học sinh lớp 3 cần làm khi học tiếng Việt, các em có thể tham khảo bài viết soạn tiếng Việt lớp 3 Hai Bà Trưng, Chính tả nghe và viết của Taimienphi.vn để hiểu bài và làm bài tốt.

Soạn bài Chính tả Nghe viết: Tiếng ru, Tiếng Việt lớp 3 Soạn bài Trâu ơi, nghe viết Soạn bài Chính tả Nghe viết Vầng trăng quê em, Tiếng Việt lớp 3 Soạn bài Con chó nhà hàng xóm, nghe viết Soạn bài Chính tả Nghe viết Ông ngoại, Tiếng Việt lớp 3 Soạn bài Chính tả Nghe viết: Sầu riêng, Tiếng Việt lớp 4