Tình trạng vô sinh thứ phát có dấu hiệu khá giống với vô sinh nguyên phát. Tuy nhiên, thuật ngữ vô sinh thứ phát là dùng để chỉ những cặp vợ chồng đã từng sinh con.
Vậy vô sinh thứ phát là gì? Liệu vô sinh thứ phát có chữa được không? Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu ngay về hiện tượng này cùng với nguyên nhân và cách điều trị nhé!
Vô sinh thứ phát là gì?
Vô sinh thứ phát là tình trạng người mẹ không có khả năng mang thai sau lần sinh trước đó. Hiện tượng này dùng để chỉ lần sinh trước đã diễn ra mà không cần đến sự trợ giúp của thuốc hoặc phương pháp điều trị hỗ trợ sinh sản, như thụ tinh trong ống nghiệm. Vô sinh thứ phát cũng phổ biến như vô sinh nguyên phát.
Nếu vợ chồng bạn trong độ tuổi từ 35 trở xuống, quan hệ tình dục mà không dùng các biện pháp tránh thai trong ít nhất 6 tháng hoặc 12 tháng đối với trường hợp trên 35 tuổi mà không có thai thì đây có thể gọi là tình trạng vô sinh thứ phát.
Tình trạng này là do chồng hay vợ?
Nguyên nhân gây vô sinh thứ phát có thể là do cả chồng và vợ. Khoảng 1/3 trường hợp là do vợ, khoảng 1/3 bắt nguồn từ chồng và 1/3 trường hợp còn lại là do sự kết hợp của nhiều yếu tố hoặc không thể xác định được nguyên nhân.
Thông thường, tuổi tác cao, các biến chứng từ lần mang thai hoặc phẫu thuật trước, tăng cân, thuốc men, bệnh lây truyền qua đường tình dục, sự suy giảm sản xuất tinh trùng, lạm dụng rượu và thuốc lá là những nguyên nhân gây ra tình trạng vô sinh thứ phát.
Nguyên nhân vô sinh thứ phát ở phụ nữ?
Vô sinh thứ phát ở nữ giới có thể do rất nhiều nguyên nhân như:
- Do số lượng hoặc chất lượng của trứng: Mỗi người phụ nữ có số lượng trứng nhất định và không có khả năng tái tạo thêm trứng mới. Vì thế, khi bước qua độ tuổi 40, số lượng trứng còn lại trong buồng trứng giảm xuống và những quả trứng còn lại có nguy cơ cao gặp các vấn đề về nhiễm sắc thể. Đối với những người trước độ tuổi 40, có những lý do khác khiến cho số lượng trứng cũng như lượng trứng có chất lượng tốt thấp, bao gồm: tình trạng tự miễn dịch hoặc do di truyền, đã từng phẫu thuật hoặc xạ trị trước đó…
- Ống dẫn trứng có vấn đề: Các ống dẫn trứng có thể bị tắc do các bệnh liên quan đến viêm vùng chậu như: chlamydia, bệnh lậu…
- Tử cung có vấn đề: Quá trình nong và nạo tử cung hoặc sinh mổ có thể tạo ra các chất kết dính bên trong tử cung – gây cản trở cho việc mang thai trong tương lai. Ngoài ra, u xơ hoặc polyp phát triển bên trong tử cung có thể làm suy giảm khả năng mang thai. Thêm vào đó, tình trạng sót nhau thai có thể gây nhiễm trùng và sẹo tử cung – nguyên nhân gây ra vô sinh thứ phát.
- Lạc nội mạc tử cung: Là tình trạng mà các mô nội mạc trong lòng tử cung phát triển ra bên ngoài tử cung và lan ra ống dẫn trứng. Những mô lạc chỗ này vẫn hoạt động như các mô nội mạc tử cung bình thường, điều này có nghĩa là chúng sẽ bị bong ra và chảy máu trong chu ky kinh nguyệt.
- Hội chứng buồng trứng đa nang: Hội chứng buồng trứng đa nang là một rối loạn nội tiết tố đặc trưng bởi chu kỳ kinh nguyệt kéo dài hơn bình thường hoặc không thường xuyên.
- Cho con bú: Nuôi con bằng sữa mẹ sẽ khiến cơ thể người mẹ ngừng rụng trứng hoặc giải phóng trứng để thụ tinh.
- Tăng cân hoặc thay đổi lối sống khác: Tăng cân có thể dẫn đến rối loạn chức năng buồng trứng. Thêm vào đó, một số chế độ ăn nhất định có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và việc dùng một số loại thuốc cũng là tác nhân ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Nguyên nhân vô sinh thứ phát ở đàn ông?
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng vô sinh thứ phát ở nam giới, bao gồm:
- Suy giảm testosterone: Suy giảm testosterone do lão hóa, tổn thương các cơ quan tiết niệu hoặc sinh dục hoặc một số bệnh lý.
- Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Giãn tĩnh mạch thừng tinh là tình trạng giãn nở của các tĩnh mạch trong bìu, hay còn gọi là bao da bao bọc tinh hoàn. Đây là nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng sản xuất ít tinh trùng và vô sinh ở nam giới. Khoảng 30% nam giới vô sinh bị giãn tĩnh mạch tinh hoàn.
- Tinh trùng kém chất lượng: Sau 40 tuổi, chất lượng tinh trùng có xu hướng suy giảm.
- Phì đại tuyến tiền liệt: Phì đại tuyến tiền liệt có thể làm giảm số lượng tinh trùng và cản trở quá trình xuất tinh bình thường.
- Tuyến tiền liệt bị cắt bỏ: Tuyến tiền liệt có thể bị cắt bỏ vì bệnh ung thư hoặc các bệnh lý khác. Cắt bỏ tuyến tiền liệt có thể khiến tinh dịch chảy ngược.
- Suy sinh dục khởi phát muộn: Đây là tình trạng giảm tiết hormone.
- Thuốc: Những loại thuốc gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản bao gồm thuốc kháng sinh và thuốc điều trị huyết áp cao.
- Sử dụng một số chất bôi trơn độc hại: Hãy cân nhắc sử dụng chất bôi trơn tự nhiên, không độc hại như: dầu lạc, dầu thực vật, lòng trắng trứng sống…
- Tiếp xúc với một số hóa chất độc hại: Việc tiếp xúc với thuốc trừ sâu, chì, hóa chất công nghiệp và nhiệt độ quá cao đều có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của đàn ông.
- Tăng cân quá mức: Điều này có thể làm giảm mức độ testosterone và tăng mức độ estrogen.
Hãy đi khám ngay nếu không có tin vui sau 1 năm. Đầu tiên, bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử của cả 2 vợ chồng để xác định sự thay đổi so với lần mang thai trước. Bác sĩ sẽ hỏi về chu kỳ kinh nguyệt và sẽ xem xét chất lượng trứng của người vợ. Đối với người chồng, bác sĩ sẽ xem bệnh sử hoặc các tình trạng liên quan đến tuổi tác ảnh hưởng đến số lượng hoặc chất lượng tinh trùng. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể sẽ thảo luận về các xét nghiệm mà vợ chồng bạn có thể cần thực hiện.
Vô sinh thứ phát có chữa được không?
Đừng quá lo lắng nhé! Vô sinh thứ phát có thể chữa được. Cách điều trị vô sinh thứ phát khá tương đồng với vô sinh nguyên phát. Thông thường, việc điều trị sẽ bao gồm:
- Thuốc điều trị vô sinh thứ phát cho phụ nữ bao gồm: clomiphene và letrozole – giúp kích thích rụng trứng ở phụ nữ bị rối loạn rụng trứng.
- Thụ tinh nhân tạo [IUI] là quá trình thủ thuật bơm tinh trùng vào bên trong tử cung của người vợ để tăng cơ hội thụ tinh.
- Thụ tinh trong ống nghiệm [IVF] là biện pháp cuối cùng sau khi các phương pháp hỗ trợ sinh sản khác như dùng thuốc hay thụ tinh nhân tạo không thành công.
- Phẫu thuật điều trị bệnh tử cung ở phụ nữ.
- Thuốc cải thiện chất lượng tinh dịch và các loại thuốc làm tăng khả năng sinh sản dành cho đàn ông.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Trong một vài năm trở lại đây, khái niệm vô sinh trở nên gần gũi và quen thuộc với bất kì ai, ở bất kì độ tuổi nào, với những người chưa từng có con hoặc thậm chí là đã có con vẫn có thể mắc phải. Những trường hợp như này được gọi là vô sinh thứ phát. Vậy nhận biết vô sinh thứ phát như nào? Nguyên nhân dẫn đến là do đâu?… tất cả sẽ được chia sẻ trong bài viết này.
Bên cạnh vô sinh nguyên phát, vô sinh thứ phát dần trở thành căn bệnh phổ biến mà nhiều cặp đôi gặp phải. Vì chưa quan tâm đúng mực đến sức khỏe sinh sản của mình, không ít phụ nữ cảm thấy bối rối khi phân biệt hai chứng bệnh này. Nếu vô sinh nguyên phát khiến bạn không thể mang thai, thì vô sinh thứ phát là thuật ngữ chỉ những cặp vợ chồng không thể thụ thai được sau nhiều năm sinh con đầu lòng.
Vô Sinh Là Gì ? Vô Sinh Thứ Phát Là Gì ?
Thật khó tin là bạn bị vô sinh khi bạn đã là bố, là mẹ của những đứa trẻ kháu khỉnh. Nhưng trên thực tế, có tới 40% trường hợp mắc phải vô sinh thứ phát và các bác sĩ gọi đó là “căn bệnh hiện đại”.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến vô sinh thứ phát, tìm hiểu về nguyên nhân gây bệnh vô sinh thứ phát chính là một trong những bí quyết giúp bạn phòng tránh được căn bệnh này.
– Nguyên nhân liên quan đến cổ tử cung: những người có tiền sử nạo thai, sẩy thai hay tổn thương cổ tử cung sau sinh sẽ làm thay đổi cấu trúc bình thường của tử cung và đồng thời làm giảm lượng chất nhầy do đó việc tinh trùng bơi qua được sẽ khó khăn hơn và đồng thời làm giảm khả năng sống của tinh trùng.
– Nguyên nhân liên quan đến tử cung và ống dẫn trứng: những người có tiền sử về nhiễm trùng đường sinh dục như viêm cổ tử cung, ống dẫn trứng và một số nguyên nhân khác như u xơ tử cung, dị dạng tử cung, viêm vùng chậu… có nguy cơ cao bị vô sinh thứ phát vì những căn bệnh này sẽ làm trứng khó rụng hoặc trứng bị dị tật.
– Nguyên nhân liên quan đến rối loạn rụng trứng: thông thường nguyên nhân này bắt nguồn từ việc rối loạn về yếu tố tâm lý, stress kéo dài, thể thao quá mức hoặc các bệnh lý khác như buồng trứng đa nang, suy buồng trứng sớm…
– Nguyên nhân liên quan đến tuổi tác : khả năng sinh sản của phụ nữ cũng giảm dần theo tuổi tác, phụ nữ sau tuổi 35 sẽ khó thụ thai hơn rất nhiều.
– Nguyên nhân liên quan đến các biện pháp tránh thai: đặt vòng hay uống thuốc tránh thai liên tục trong thời gian dài ít nhiều đều có ảnh hưởng đến việc sinh sản của bạn, ngoài ra việc đặt vòng ở tử cung còn là điều kiện để vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm phụ khoa.
Các chuyên gia nội tiết sinh sản cho biết, phần lớn những người có đời sống tình dục không an toàn, dễ mắc các bệnh lây qua đường tình dục thường có nguy cơ bị vô sinh thứ phát cao. Ngoài ra, những nam giới nằm trong các nhóm sau cũng cần đặc biệt chú ý và thăm khám nam khoa thường xuyên để có biện pháp khắc phục kịp thời:
– Nam giới đã có tuổi.
– Chơi game và dùng tivi quá nhiều.
– Dùng các thiết bị điện tử không đúng cách như thường xuyên để laptop trên đùi, đút điện thoại trong túi quần…
– Làm việc trong môi trường hóa chất độc hại, nhiệt độ cao, phóng xạ…
– Tài xế chuyên lái xe đường dài.
– Nam giới mắc bệnh quai bị dẫn đến biến chứng viêm tinh hoàn.
– Hút thuốc và uống rượu bia nhiều gây tổn thương quá trình sinh tinh, giảm chất lượng tinh trùng.
Trong thời gian từ 6 đến 12 tháng, nếu vợ chồng bạn không thể có thai dù không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào, hãy đến ngay các cơ sở y tế để kiểm tra sức khỏe tinh trùng và buồng trứng.
Với những bước tiến vượt bậc của y học hiện đại, vô sinh thứ phát hoàn toàn có thể chữa trị được nếu nhận biết và thăm khám sớm trước khi quá tuổi sinh sản. Tùy vào nguyên nhân và tình trạng bệnh của mỗi người, các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.
– Biện pháp tiếp cận đầu tiên là điều trị nội khoa hoặc can thiệp phẫu thuật nội soi với những trường hợp viêm nhiễm đường sinh dục hoặc tắc vòi trứng,
– Trường hợp bệnh nhẹ, các bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung [IUI]. Phương pháp này khá đơn giản và nhanh chóng, nhưng tỷ lệ thành công chỉ từ 10-15%.
– Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm được áp dụng khi người vợ bị tắc ống dẫn trứng nhưng chất lượng tinh trùng của người chồng vẫn đáp ứng được. Tỷ lệ thành công của phương pháp này khá cao, rơi vào khoảng 30-35%.
– Với trường hợp người chồng bị vô tinh hoặc bất thường phóng tinh do tắc nghẽn đường dẫn, các bác sĩ sẽ chọc hút tinh trùng và bơm thẳng vào bào tương trứng.
Trung tâm IVF Hồng Ngọc là một trong những địa chỉ hội tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực chữa hiếm muộn đang trở thành địa chỉ uy tín được các cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn “ truyền tai”nhau đến thăm khám và điều trị.
Với mong muốn thực hiện được nhiều kĩ thuật tiên tiến nhất trong điều trị vô sinh tại Việt Nam và mang đến nhiều cơ hội cho các bệnh nhân khó khăn về tài chính, bệnh viện đa khoa Hồng Ngọc đã xây dựng trung tâm IVF Hồng Ngọc theo tiêu chuẩn Châu Âu nhưng giá thành dành cho người Việt.
Cưới nhau được 20 năm, anh Trần Thanh H và chị Bùi Thị Thanh P. đã có 2 cô con gái xinh đẹp nhưng vẫn mong mỏi có thêm đứa con nữa để cuộc sống gia đình thêm hạnh phúc. Một năm, 2 năm, rồi 5 năm trôi qua mà hai người vẫn chưa có tiếp tin vui. Chị P đi khám và được biết mình bị vô sinh thứ phát do viêm lộ tuyến tử cung làm ảnh hưởng đến quá trình thụ thai. Trong quá trình điều trị viêm lộ tuyến cổ tử cung, bác sĩ tiếp tục phát hiện chị bị đa nang buồng trứng. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn trong việc có con một cách tự nhiên.
Dù điều trị khắp nơi, thực hiện điều trị vô sinh trong nước 3 lần nhưng vận may con cái vẫn chưa đến với anh chị. Tuy buồn nhưng hy vọng có thêm con vẫn chưa bao giờ nguôi trong lòng hai vợ chồng. Năm 2015, một người bạn khuyên chị nên thử đến Trung tâm IVF Hồng Ngọc để được bác sĩ Ivan Reich – chuyên gia nổi tiếng về điều trị vô sinh hiếm muộn tư vấn miễn phí và làm các xét nghiệm kiểm tra. Khi được tư vấn tất cả các phương pháp, quy trình điều trị vô sinh, chị P và chồng đã quyết định thực hiện thụ tinh ống nghiệm bởi tuổi đã trên 35 và mong muốn áp dụng phương pháp mới nhằm loại trừ các dị tật bẩm sinh.
Ngày 25/10/ 2016, điều mong đợi của hai vợ chồng đã đến khi chị P sinh được bé trai rất kháu khỉnh. Bé phát triển bình thường, khỏe mạnh cả về thể lực lẫn trí lực. “Chúng tôi thật hạnh phúc và vui mừng khôn xiết khi được nghe tiếng khóc chào đời của con, được ngắm nhìn con khỏe mạnh và đáng yêu. Sau 5 năm khám và điều trị, đến nay đã một lần nữa được làm cha làm mẹ mà còn hạnh phúc hơn khi trai gái đều có đủ”, chị P chia sẻ.
Phần lớn trường hợp vô sinh thứ phát ở những cặp vợ chồng đã từng sinh con 1 lần thường nằm ở vấn để tâm lý. Với suy nghĩ hoàn toàn sai lệch như “có 1 đứa con rồi thì không thể bị vô sinh được”, “ đã làm bố rồi nên không có chuyện tinh trùng yếu kém” có thể gây trì hoãn quá trình phát hiện và điều trị vô sinh thứ phát kịp thời. Vô sinh thứ phát thường dễ chữa hơn vô sinh nguyên phát nhưng nếu như càng để lâu thì bệnh càng tiến triển theo chiều hướng xấu.
Theo các bác sĩ sản khoa, chúng ta hoàn toàn có thể phòng tránh vô sinh thứ phát ở nam giới. Trong đó, khám nam khoa định kỳ là một trong những giải pháp lý tưởng nhất giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường về hệ thống sinh sản như suy tinh hoàn, bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh, tinh hoàn ẩn… Đặc biệt, cần tiêm phòng quai bị và điều trị từ sớm các bệnh liên quan đến đường dẫn tinh và tinh hoàn để tránh ảnh hưởng tới việc sinh tinh. Bênh cạnh đó, đảm bảo bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, hấp thu nhiều kẽm và axit folic từ các thực phẩm tự nhiên để làm tăng chất lượng tinh trùng cho nam giới.
– Lưu ý tới tuổi tác của người vợ để tính toán thời gian sinh con thứ 2 thích hơp nhất, không nên để khoảng cách giữa 2 lần sinh quá dài. Theo các chuyên gia, thời gian lý tưởng giữa lần sinh 1 và lần thứ 2 là 3-5 năm.
– Chú ý giữ gìn vệ sinh vùng kín đúng cách trong suốt thời gian tránh thai giữa 2 lần sinh, đặc biệt là trong những ngày có kinh nguyệt và sau khi đi vệ sinh.
– Nếu nhất định phải thực hiện thủ thuật nạo phá thai trong thời gian này, bạn cần lựa chọn cơ sở y tế uy tín, trách nhiệm và chăm sóc, sinh hoạt theo những chỉ dẫn của bác sĩ.
Mỗi năm, bệnh viện đa khoa Hồng Ngọc tiếp nhận hàng trăm ca vô sinh thứ phát, nhiều cặp đôi ở độ tuổi còn rất trẻ. Điều này gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh các cặp đôi cần quan tâm hơn đến sức khỏe sinh sản của mình. Khi nhận thấy bất kỳ điều gì bất thường, bạn có thể liên hệ với các bác sĩ Hồng Ngọc để được tư vấn, thăm khám và điều trị theo phác đồ hiệu quả nhất.
Xem thêm các bài viết khác:
Cảnh giác những dấu hiệu vô sinh ở tuổi dậy thì
Báo động khẩn cấp tình trạng “trẻ hóa vô sinh” tại Việt Nam
21 sự thật về quá trình thụ tinh mà bạn nên biết