Nhiều phụ huynh cứ nghĩ con em mình nếu không đủ điều kiện vào lớp 10 công lập thì có thể vào học bất kỳ trường ngoài công lập nào nếu có điều kiện tài chính. Thực tế không phải lúc nào cũng vậy.
Dù thực hiện tuyển sinh bằng học bạ, không sử dụng kết quả thi tuyển lớp 10 công lập nhưng để vào học trường tư, học sinh [HS] cần đáp ứng những tiêu chí mà mỗi trường quy định.
Thời điểm này, sau khi Sở GD-ĐT TP.HCM công bố điểm chuẩn và danh sách thí sinh trúng tuyển vào từng trường THPT thì có khoảng 17.000 HS không trúng tuyển vào lớp 10 công lập bắt đầu lựa chọn cho mình mô hình học tập phù hợp sau khi hoàn thành bậc THCS.
Nếu không có cơ hội vào học lớp 10 công lập mà vẫn muốn tiếp tục theo đuổi học văn hóa ở bậc THPT, theo thạc sĩ Cao Quảng Tư, Giám đốc tuyển sinh Trường Quốc tế Á Châu, có nhiều hướng để lựa chọn sao cho phù hợp năng lực, sở trường của bản thân và điều kiện kinh tế của gia đình. Đó là những trường có yếu tố nước ngoài, trường ngoài công lập hoạt động theo mô hình quốc tế giảng dạy song song chương trình của Bộ GD-ĐT và tiếng Anh quốc tế hay trường tư thục dạy chương trình phổ thông…
Tuy nhiên, ông Cao Quảng Tư nhấn mạnh mỗi HS, phụ huynh có quyền lựa chọn con đường học tập khác nhau. Nhưng để quyết định sự thành công, ngoài yếu tố quan trọng là môi trường thì còn cần có năng lực, sự cố gắng của chính HS cùng sự kết nối giữa gia đình và nhà trường.
Một số trường THPT tại TP.HCM được phụ huynh gắn mác là “trường học như trại lính” nhưng chính những trường này lại là điểm đến của khá nhiều HS, bởi mong muốn theo học để đảm bảo kiến thức khi tham gia xét tuyển vào các ngành nghề như y, dược, ngoại thương…
Một hiệu trưởng thuộc các trường này thẳng thắn nêu quan điểm: “Chúng tôi rèn luyện thêm cho HS, bởi kiến thức sách giáo khoa thôi chưa đủ. Giáo viên cho HS tiếp cận nhiều dạng bài tập, khi thi cử sẽ dễ dàng xử lý. Muốn đạt kết quả tốt thì phải rèn luyện, kỷ luật giúp HS tiến bộ hơn”.
Giám đốc tuyển sinh một trường dân lập tại Q.3 cho hay, ngoài kiến thức thì chương trình giảng dạy của trường chú trọng kỹ năng sống, hội nhập, khả năng thích ứng… Chẳng hạn trong quá trình học tập, HS thường xuyên được thay đổi môi trường học tập, lớp học để có thể dễ dàng tiếp cận với môi trường mới.
Ngoài ra, trong chương trình đào tạo, nhà trường cung cấp công nghệ mới nhất cho HS như công nghệ trí tuệ nhân tạo, robot, kết nối thư viện quốc tế… Những hoạt động này nhằm tạo điều kiện để HS có thể tra cứu tạo nền tảng kiến thức tiệm cận nhanh nhất với môi trường giáo dục quốc tế.
Tuy nhiên, không phải vào trường ngoài công lập là chuyện dễ dàng, chỉ cần có tiền là được. Không ít phụ huynh và HS bị nhà trường từ chối nhập học không phải chỉ vì học lực.
Hiệu trưởng một trường tư thục tại Q.9 cho biết: “Với trường tư, việc một HS đến đăng ký nhập học là điều vô cùng đáng trân trọng. Tuy nhiên, trong quá trình trao đổi về chương trình, nội dung giảngdạy tại trường, nhà trường hy vọng tìm được tiếng nói chung với phụ huynh. Bởi nếu không chung quan điểm thì con đường học tập của HS sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều. Đặc biệt, trong môi trường giáo dục, dù trên danh nghĩa là đơn vị cung cấp dịch vụ, phụ huynh là khách hàng nhưng chúng tôi rất coi trọng thái độ giao tiếp”. Vị hiệu trưởng này kể có lần phải từ chối và hẹn phụ huynh, HS đến trao đổi vào dịp khác khi chứng kiến cách cư xử của phụ huynh với giáo viên, nhân viên trong nhà trường thấy không phù hợp. “Trong môi trường giáo dục cần tôn sư trọng đạo, tôi không thể tiếp nhận một HS mà có phụ huynh la lối, có thái độ xem thường thầy cô”.
Hiệu trưởng một trường dân lập tại Q.Tân Phú thẳng thắn cho biết: “Nhiều phụ huynh lầm tưởng, cứ có tiền đóng học phí là có thể vào học bất kỳ trường nào cũng được. Thực tế cho thấy, trong gần 100 trường ngoài công lập đang hoạt động, có những trường xây dựng tiêu chí tuyển sinh, nội quy nhà trường rất rõ ràng, cụ thể và để được theo học, HS phải thỏa mãn các điều kiện đã nêu. Và ngược lại, nếu không đồng quan điểm, nhà trường có quyền từ chối tiếp nhận để phụ huynh, HS lựa chọn môi trường phù hợp”. Thành viên hội đồng quản trị của một trường dân lập có tiếng tại TP.HCM cho hay: “Đã từng từ chối nhận một HS bởi giáo viên phụ trách cho rằng đã chứng kiến thái độ hỗn xược của bé gái với ba của mình nên thấy không phù hợp. Đối với ba mẹ mà HS không tôn trọng thì e rằng rất khó hợp tác với giáo viên trong thời gian tới”.
Còn thành viên hội đồng quản trị của Trường phổ thông dân lập Nguyễn Khuyến cho biết, về tiêu chí học tập, nhà trường xét chọn HS theo kết quả học bạ từ trên xuống. Tuy nhiên, về tiêu chí hạnh kiểm, nhà trường quy định rõ, không nhận HS có xếp loại trung bình. Theo lý giải của nhà trường, những HS có hạnh kiểm trung bình thể hiện sự không cố gắng, ý thức trong học tập và rèn luyện.
Phù hợp với năng lực, sở thích, điều kiện
Có những HS học văn hóa không thấy hứng thú, nhưng khi chuyển sang học nghề thì lại học rất tốt và thành công trong công việc sau này. Phụ huynh đừng nghĩ rằng vào lớp 10 công lập là con đường duy nhất của HS sau khi học hết lớp 9, mà đã có nhiều HS chủ động chọn học nghề, trường THPT tư thục, dân lập sao cho phù hợp với điều kiện và năng lực, sở thích…
Nguyễn Văn Hiếu
Phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM
Cần xác định mục tiêu rõ ràng
Trong thực tế, có khá nhiều phụ huynh vừa muốn con đạt mục tiêu mình đặt ra nhưng lại yêu cầu không gây áp lực và có những mâu thuẫn trong việc định hướng… Việc lựa chọn trường ngoài công lập, ngoài yếu tố tài chính thì gia đình cần xác định mục tiêu rõ ràng để có lựa chọn phù hợp. Đồng thời, lứa tuổi HS ở THPT đang trong quá trình khẳng định bản thân, có thể nhà trường có những biện pháp điều chỉnh, có thể xảy ra những điều chưa phù hợp, khiến HS phản ứng. Trong tình huống như vậy, phụ huynh cần có sự hợp tác, làm việc với nhà trường, giáo viên trên cơ sở hiểu biết, tôn trọng lẫn nhau để tìm căn nguyên, đưa ra giải pháp tốt nhất, tránh trường hợp bất hợp tác dẫn đến học trò phải thay đổi môi trường học tập một cách không cần thiết.
Cao Huy Thảo
Nguyên Hiệu trưởng Trường Quốc tế Việt Úc – SIC
Các trường ngoài công lập có thể kể đến trường tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên, các trường trung cấp nghề, cao đẳng nghề thuộc hệ thống giáo dục nghề nghiệp...
Học nghề cũng là con đường lập thân lập nghiệp cần thiết sau này, tùy vào điều kiện, năng lực bản thân nếu có ý chí, nghị lực và quyết tâm học hành thì dù học nghề nào cũng đem lại thành công trong cuộc sống, như ông, bà ta có nói: “Nhất nghệ tinh nhất thân vinh” là vậy.
Trong tình hình “thừa thầy thiếu thợ” như hiện nay, việc học nghề có thể nói là con đường ngắn để sớm có việc làm, thu nhập cho bản thân, gia đình.
Nếu học nghề thì chỉ sau 3 năm theo học tại trường, các em có bằng trung cấp nghề và bằng tốt nghiệp THPT, lúc đó các em có thể lựa chọn học tiếp và nếu muốn vẫn có thể thi liên thông để học lên bậc cao đẳng, đại học hoặc bước chân vào thị trường lao động.
Tùy theo sở thích, học sinh không thiếu chỗ học nếu rớt lớp 10 công lập. Trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2021-2022, nhiều địa phương có số thí sinh đăng ký dự thi cao hơn chỉ tiêu tuyển sinh, như vậy cũng có không ít thí sinh không trúng tuyển vào lớp 10.
Các em cần chọn cho mình một trường hay một nghề phù hợp để tiếp tục học tập trau dồi nghề nghiệp có ích cho bản thân gia đình và xã hội. Hiện nay, ngoài trường Trung cấp nghề, Trung tâm giáo dục thường xuyên ở các huyện, các trường tư thục ở thành phố, ở tỉnh/thành, có trường Cao đẳng kỹ thuật công nghệ… đang tuyển sinh và có nhiều nghề để cho các em lựa chọn học tập.
Việc lựa chọn học nghề nào ngoài sở thích, năng lực, hoàn cảnh từng học sinh thì phụ huynh có vai trò quạn trọng trong việc tư vấn, định hướng cho các em để xác định đúng nghề sẽ chọn cho tương lai mai sau.
Galileo từng nói: “Chúng ta không thể dạy bảo cho ai bất cứ điều gì, chúng ta chỉ có thể giúp họ phát hiện ra những gì còn tiềm ẩn trong họ". Do vậy, cần giúp cho các em phát triển phẩm chất năng lực riêng mới là điều quan trọng và đó cũng là trách nhiệm của thầy cô và phụ huynh.
Các địa phương trên cả nước đang rục rịch công bố điểm thi, điểm chuẩn vào lớp 10 trường THPT công lập trên địa bàn, cùng với đó là nước mắt và nụ cười của hàng triệu phụ huynh. Không ít thí sinh trượt nguyện vọng 1, hoặc trượt cả 2 nguyện vọng đăng ký.
Với tâm lý thi trượt đại học còn có nhiều lựa chọn, thi trượt lớp 10, học sinh ở cái tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”, càng khiến phụ huynh bất an. Tuy nhiên, phụ huynh không nên quá lo lắng, bởi nếu trượt nguyện vọng 1, vẫn còn các nguyện vọng 2, 3, hoặc hệ thống trường dân lập, tư thục, trường nghề để học sinh lựa chọn.
Một học sinh có thể trúng tuyển sinh nhiều nguyện vọng
Với học sinh Hà Nội, hướng dẫn tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập tại Hà Nội quy định, mỗi học sinh được đăng ký dự tuyển vào 2 trường THPT công lập, xếp theo thứ tự ưu tiên là nguyện vọng 1 [NV 1] và NV 2.
Ngoài ra, học sinh có thể đăng ký nguyện vọng vào các trường chuyên, hoặc song bằng tú tài, song ngữ Tiếng Pháp, đảm bảo tối đa số nguyện vọng được đăng ký là 7 [chưa kể nguyện vọng vào trường công lập tự chủ tài chính, trường ngoài công lập].
Vì vậy, sẽ có không ít học sinh đủ điểm trúng tuyển vào nhiều nguyện vọng, nhiều trường khác nhau, nhưng sẽ chỉ được xác nhận nhập học vào một trường, nếu trúng tuyển NV1 thì sẽ không được xét tuyển NV2 và NV3.
Trường hợp học sinh không trúng tuyển NV1, thì được xét đến NV2 với điều kiện phải có điểm xét tuyển cao hơn điểm chuẩn của trường đó ít nhất 1,5 điểm. Thời gian đăng ký trúng tuyển của cả hai nguyện vọng 1 và 2 là cùng lúc.
Năm nay, thời gian để học sinh làm thủ tục xác nhận nhập học là từ 20 – 22.6. Trong thời gian này, thí sinh có thể thay đổi nguyện vọng cho đến hết ngày 22.6. Dự kiến thời điểm này sẽ có những biến động bởi hiện tượng học sinh rút-nộp hồ sơ nguyện vọng trúng tuyển giữa trường công hoặc tư, hoặc các trường chuyên, lớp chuyên.
Có thể hạ điểm chuẩn để tuyển bổ sung
Việc cho phép học sinh thay đổi nguyện vọng, rút-nộp hồ sơ như trên có thể khiến danh sách thí sinh trúng tuyển của các trường bị thay đổi. Trong trường hợp chưa tuyển đủ chỉ tiêu, dựa trên đề xuất của các trường, Sở GDĐT có thể hạ điểm chuẩn.
Khi hạ điểm chuẩn, nhà trường chỉ nhận học sinh đăng ký NV 1, không nhận học sinh đăng ký NV 2. Lúc này những thí sinh bị trượt NV1 trước đó có cơ hội được tuyển bổ sung nếu đủ điểm trúng tuyển.
Nhiều năm nay, Hà Nội đều có đợt hạ điểm chuẩn để các trường tuyển bổ sung. Việc hạ điểm chuẩn sẽ được quyết định và thông báo sau khi kết thúc đợt 1 tuyển sinh vào lớp 10 ở Hà Nội, sau ngày 22.6.