Hợp chúng quốc Hoa Kỳ hay Hợp chủng quốc Hoa Kỳ?
VTV.vn - Từ trước đến nay, nhiều người sử dụng cụm từ "Hợp chủng quốc Hoa Kỳ", nhưng bên cạnh đó cụm từ "Hợp chúng quốc Hoa Kỳ" vẫn được dùng. Vậy đâu là sự khác biệt?
Nhiều năm qua, cụm từ “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ” thường được dùng trong cuộc sống thường ngày cũng như trên một số phương tiện truyền thông.
Từ “chủng” là từ phiên âm Hán Việt của chữ 種trong tiếng Hán và được hiểu với nghĩa là giống [chủng tộc] hoặc loại [chủng loại].
Ông Lê Chí Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ châu Mỹ, Bộ Ngoại giao cho PV VTV News biết, trong các văn bản chính thức của Bộ Ngoại giao từ trước tới nay đều sử dụng là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.
Hiện nay, các bản tin Thời sự của đã sử dụng cụm từ “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” làm tên chính thức và đầy đủ của nước Mỹ thay cho cụm từ “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”.
Trong khi đó, từ “chúng” xuất phát từ chữ 眾 của tiếng Hán được dùng với ý nghĩa là đông, ví dụ như công chúng, đại chúng, quần chúng nhân dân. Vì lẽ đó, từ “Hợp chúng quốc” [từ Hán Việt xuất từ cụm từ合眾國] chỉ một quốc gia gồm nhiều nước khác nhau.
Theo nhiều người, “Hợp chúng quốc” là tên gọi chính xác dựa trên nguyên gốc tiếng Anh của nước Mỹ -United States. Từ United có nghĩa sự đoàn kết, hòa hợp còn States là các đơn vị hành chính, nơi có nhiều người dân sinh sống.
Cụm từ United States of America được cố Tổng thống Thomas Jefferson sử dụng lần đầu tiên vào năm 1776 xuất phát từ lá cờ mang tên “Grand Union” [Đại Liên hiệp] của liên minh 13 thuộc địa chống sự cai trị của Vương quốc Anh.
Sau khi nước Mỹ giành được độc lập, 13 thuộc địa này trở thành 13 bang [State] đầu tiên của chính quyền mới và sau nay được mở rộng thành 50 bang như hiện nay. Mỗi bang đều có chủ quyền và có ngành hành pháp với người đứng đầu do dân bầu [Thống đốc], ngành tư pháp độc lập và ngành lập pháp do dân bầu.
Từ khóa:
Th.ba, 28/06/2011, 13:30 Lượt xem: 29515
Sai thành đúng
United States of America - tên gọi ấy khi dịch ra âm Hán-Việt chính xác là: Hợp Chúng Quốc Á Mỹ Lợi Gia [America], gọi tắt là Hợp Chúng Quốc châu Mỹ hoặc Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ.
Theo tiến sĩ giáo dục Lê Vinh Quốc [trong bài báo của ông đăng trên tuoitre.vn] thì: "Trong tên gọi đó, cụm từ 'Hợp Chúng Quốc' là cách dịch chính xác của cụm từ 'United States' có nghĩa là 'các nước [bang] liên hợp' - đồng nghĩa với từ 'liên bang'. Nhưng không hiểu do đâu và tự bao giờ chữ 'Chúng' [mang dấu sắc] lại biến thành 'Chủng' [mang dấu hỏi]. Nhiều người còn giải thích một cách “uyên bác” rằng Hoa Kỳ là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành nên nước ấy có tên như vậy [!]. Thế mới biết, chỉ thay đổi dấu trong một từ mà đã làm biến đổi cả ý nghĩa tên gọi của một quốc gia."
Thật vậy, tuy Hợp Chúng Quốc chính xác hơn theo cách phiên dịch từ Hán Việt, nhưng hiện nay tên gọi Hợp Chủng Quốc hoặc Hiệp Chủng Quốc tại Việt Nam được dùng phổ biến hơn, kể cả trong các văn kiện chính thức. Theo kết quả tìm kiếm tại Google, tên này được dùng tại trang Bộ Ngoại Giao Việt Nam, trang Tòa Đại Sứ VN tại Hoa Kỳ hoặc Tòa Đại sứ Hoa Kỳ tại VN.
Nên sử dụng tên nào trong văn bản chính thức?
Có người cho rằng lấy tên gọi sai làm tên chuẩn trong các tài liệu chính thống hoặc tra cứu thông tin [như các trang web của chính phủ hay bách khoa toàn thư Wikipedia] là không thể chấp nhận được. Điều đó không hợp lý vì đã chính thống thì phải viết cho đúng, nếu không người đọc sẽ không phân biệt được đúng sai.
Tuy nhiên, theo nhiều người thì ngôn ngữ thay đổi theo thời gian, và tên chuẩn biến đổi nên đôi khi không chính xác theo tên gốc cũng là chuyện bình thường. Thành viên Leedmi trên Wikipedia viết: "Trường hợp đọc trại đi rồi biến thành từ chuẩn, trong tiếng Việt cũng có nhiều, nếu cứ nhất định phải sử dụng từ cổ chính gốc từ ngàn xưa, chắc Wiki phải sửa rất nhiều. Như Huế đúng ra là Hóa, cám ơn từ chữ cảm ơn, cảm ân, Tết từ Tiết... Như chữ chung cư, có học giả cho là phải viết chúng cư mới đúng theo từ Hán-Việt gốc, nhưng mấy người viết thế ? Nếu muốn thật chính xác thì chữ United States of America phải gọi là Hợp chúng quốc châu Mỹ, chứ ở đâu ra chữ Hoa Kỳ [Cờ Hoa] kỳ cục thế, vậy mà Hoa Kỳ trở thành danh xưng chính thức. Hiện nay, từ Hợp Chủng Quốc đang được dùng nhiều trong các văn bản chính thức [...] vậy biết cái nào là chuẩn?"
Như vậy, chúng ta có nhất thiết sửa sai hay thống nhất một tên gọi trên các phương tiện thông tin?
Thật vậy cho đến nay, có rất nhiều người sử dụng cả 2 khái niệm "Hợp chủng quốc" và "Hợp chúng quốc" như cùng mang cùng 1 ý nghĩa. Nhưng thực sự điều đó không chính xác và nếu sử dụng trong những văn bản quan trọng thì chỉ nên dùng 1 khái niệm thôi.
Nếu xét về mặt từ ngữ, ta có thể thấy:
- Từ "Chủng" là từ phiên âm Hán Việt, có nghĩa là giống [chủng tộc] hoặc loại [chủng loại].
- Còn từ "Chúng" cũng là từ phiên âm Hán Việt, được hiểu với nghĩa đông, nhiều [như trong công chúng, đại chúng, quần chúng...].
Đến đây, có người lý giải "Hợp chủng quốc" có nghĩa là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành. Tuy nhiên cách gọi này hoàn toàn không chính xác.
Bởi lẽ, tên nước Mỹ trong tiếng Anh là: The United States of America. Tên gọi này được cố Tổng thống Thomas Jefferson sử dụng lần đầu tiên vào năm 1776, có nguồn gốc từ lá cờ Grand Union, của liên minh 13 thuộc địa chống đối Vương quốc Anh ở châu Mỹ.
Cuộc chiến giành độc lập của 13 thuộc địa năm 1776
Sau khi chiến thắng thực dân Anh xâm lược, chính 13 thuộc địa này trở thành 13 bang [state] đầu tiên của nước Mỹ. Hiện nay con số này đã tăng lên 50 bang.
Tên gọi đó có thể được hiểu nôm na là quốc gia do nhiều tiểu bang hợp thành [United có nghĩa là đoàn kết, hòa hợp còn State là bang]. Chính vì vậy cách nói "Hợp chúng quốc Hoa Kỳ" [chúng mang dấu sắc] mới là chính xác nhất!
Tham khảo nhiều nguồn
Có thể bạn chưa biết: Vì sao đỉnh Everest lại có tên là Everest?