12/07/2010
1. Đánh giá chung Một trẻ bị tiêu chảy cần được đánh giá về: – Mức độ mất nước và rối loạn điện giải – Máu trong phân – Thời gian kéo dài tiêu chảy – Tình trạng suy dinh dưỡng-mức độ suy dinh dưỡng – Các nhiễm khuẩn kèm theo Sau khi đánh giá với trẻ, quyết định các biện pháp điều trị và áp dụng ngay. Những thong tin thu được khi đánh giá bệnh nhi cần được ghi chép vào mẫu bệnh án thích hợp. Để đánh giá một trẻ tiêu chảy cần: Hỏi bệnh sử: Hỏi bà mẹ hoặc người chăm sóc trẻ những thông tin sau: – Phân có máu hay không? – Thời gian bị tiêu chảy – Số lần tiêu chảy hằng ngày – Số lần nôn, chất nôn – Có sốt, ho, hoặc vấn đề quan trọng khác không [ co giật hoặc bị sởi gần đây]? – Chế độ nuôi dưỡng trước khi bị bệnh. – Loại và số lượng dịch [kể cả sữa mẹ], thức ăn trong thời gian bị bệnh – Các thuốc đã dung – Các loại vaccine đã được tiêm chủng Khi hỏi, hãy dùng từ địa phương để bà mẹ dễ hiểu Khám trẻ Trước tiên kiểm tra dấu hiệu hoặc triệu chứng của mất nước – Nhìn để tìm các dấu hiệu sau: + Toàn trạng: trẻ tỉnh táo, quấy khóc, kích thích, li bì hoặc khó đánh thức + Mắt bình thường hay trũng + Khi đưa nước hoặc dung dịch ORS, trẻ uống bình thường hoặc từ chối hoặc uống háo hức hay trẻ không thể uống được vì đang lơ mơ hoặc hôn mê + Phân trẻ có máu hay không/ Khi trẻ li bì, khó đánh thức, co giật hoặc trẻ không thể uống được là có một trong những dấu hiệu toàn than nguy hiểm – Đánh giá chun giãn da + Véo nếp da bụng của trẻ ở giữa đường nối từ rốn đường bên theo chiều dọc của cơ thể và sau đó thả ra. Nếu thấy nếp da rõ rang [ trên 2 giây] sau khi thả tay ra da trở về như cũ ngay Chú ý: Ở trẻ SDD thể teo đét [SDD nặng] nếp véo da mất rất chậm ngay cả trẻ không bị mất nước. Nếp véo da cũng ít tin cậy ở những trẻ bụ bẫm hoặc trẻ bị phù nhưng chúng ta vẫn sử dụng khi đánh giá và phân loại mức độ mất nước của trẻ. Sau đó điểm tra các dấu hiệu hoặc vấn đề quan trọng khác của trẻ như: – Có SDD hay không. Cởi toàn bộ quần áo, xem hai vai, bắp tay, mông, đùi để tìm biểu hiện của gầy mòn nặng [ maramus]. Nhìn xem có phù chân không; nếu có phù cùng gầy mòn là trẻ bị SDD nặng. Nếu có thể, hãy đánh giá cân nặng theo tuổi bằng cách sử dụng biểu đồ cân nặng hoặc cân nặng theo chiều cao. – Trẻ có ho hay không. Nếu có, đếm tần số thở để xác định có thở nhanh bất thường không và nhìn xem có rút lõm lồng ngực hay không. Đo thân nhiệt – Sốt có thể do mất nước nặng, hoặc do nhiễm trùng ngoài ruột như sốt xuất huyết hoặc viêm phổi Chú ý: nếu nhiệt độ cặp nách ≥ 37.5°C là có sốt, nếu nhiệt độ ≥ 38.5°C là sốt cao. Cân trẻ Mất dịch là nguyên nhân gây giảm trọng lượng. Đánh giá cân nặng giảm là cách tốt nhất để giúp ích cho nhân viên y tế xác định trẻ có mất nước hay không. Trẻ bị mất nước vừa hoặc nặng cần được cân không mặc quần áo hoặc mặc quần áo mỏng để đánh giá mức độ mất nước. Nếu trẻ được cân gần đây, so sánh cân nặng hiện tại với cân nặng lần trước cho biết trẻ đã mất bao nhiêu dịch. Cân nặng trẻ hồi phục sau đó sẽ giúp đánh giá tiến triển. Tuy nhiên, có những trẻ không được cân thường xuyên, vì vậy, để xác định chính xác tình trạng mất nước nên dựa vào triệu chứng lâm sang hơn là cân nặng bị mất. Không bao giờ điều trị chậm trễ vì lý do không có cân nặng. Xác định lượng dịch mất đi của trẻ được tính như sau: 3. Đánh giá tiêu chảy kéo dài Sau khi phân loại mức độ mất nước của trẻ, hãy phân loại tiêu chảy kéo dài nếu trẻ bị tiêu chảy 14 ngày hoặc hơn. Có hai mức phân loại cho tiêu chảy kéo dài – Tiêu chảy kéo dài nặng: nếu trẻ bị tiêu chảy 14 ngày hoặc hơn và có mất nước hoặc mất nước nặng, đó là tiêu chảy kéo dài nặng. – Tiêu chảy kéo dài một trẻ bị tiêu chảy 14 ngày hoặc hơn nhưng không có mất nước được phân loại là tiêu chảy kéo dài. 4. Đánh giá lỵ Tiêu chảy có máu trong phân thường là do lỵ Khoảng 60% các trường hợp lỵ là do Shigella. Shigella là nguyên nhân của hầu hết các trường hợp lỵ nặng. Để tìm nguyên nhân thực sự của lỵ cần phải cấy phân. Ít nhất sau 2 ngày mới biết kết quả.
Theo ” Hướng dẫn xử trí tiêu chảy ở trẻ em”- Tiến sĩ Lê Thanh Hải- Phó giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương
Nước uống sau tập thể thao, nước soda, nước trái cây, và đồ uống tương tự không đáp ứng các tiêu chí này và không nên sử dụng. Chúng thường có quá ít natri và quá nhiều carbohydrate để tận dụng sự đồng vận chuyển natri/glucose, và hiệu quả thẩm thấu của carbohydrate dư thừa có thể dẫn đến mất thêm dịch. Đồng vận chuyển Natri/glucosetrong ruột được tối ưu hóa với tỷ lệ natri:glucose 1:1.
Dung dịch bù nước đường uống được WHO khuyến nghị và được bán rộng rãi mà không cần đơn bác sĩ. Hầu hết các phương thức sử dụng là bột được pha với nước uống. Một gói ORS được hòa tan trong 1 L nước để tạo ra một dung dịch có chứa thành phần sau đây [trong mmol/L]:
- ORS tiêu chuẩn của WHO: Natri 90, kali 20, clorua 80, citrate 10 và glucose 111
- ORS giảm áp lực thẩm thấu của ORS: Natri 75, kali 20, clorua 65, citrate 10, và glucose 75
Các loại dung dịch bù nước bán trên thị trường pha sẵn có sẵn ở nhiều hiệu thuốc và siêu thị. Các dung dịch này có hiệu quả mặc dù có tỷ lệ natri : glucose khoảng 1: 3 [45 mEq Natri/L [45 mmol/L] đến 140 mmol glucose/L].
Không nên ngừng bù nước đường uoogs cho trẻ có biểu hiện nôn [trừ khi có tắc ruột hoặc chống chỉ định khác] vì triệu chứng nôn thường giảm theo thời gian. Nếu trẻ nôn, trẻ cần được sử dụng thường xuyên với một số lượng nhỏ, bắt đầu với 5 mL trong 5 phút và tăng dần theo khả năng dung nạp []. Lượng dịch tính toán cần thiết trong khoảng thời gian 4 giờ có thể được chia thành 4 phần riêng biệt 4 phần này có thể chia nhỏ tiếp thành 12 phần nhỏ hơn và được cung cấp mỗi 5 phút trong một khoảng thời gian dài một tiếng với một bơm tiêm nếu cần.
Ở trẻ bị tiêu chảy, lượng dịch bù qua đường miệng có thể có trong lượng phân tiêu chảy, vì thế lượng dịch tương tự nên được bù lại với số lần ít hơn.
Khi lượng dịch thiếu hụt đã được bù, dịch duy trì bằng đường uống có ít natri hơn nên được sử dụng. Trẻ em nên ăn một chế độ ăn phù hợp với lứa tuổi ngay sau khi trẻ được bù đủ dịch và không bị nôn. Trẻ nhỏ có thể tiếp tục được bú mẹ hoặc ăn sữa công thức.
Bản quyền © 2024 Merck & Co., Inc., Rahway, NJ, USA và các chi nhánh của công ty. Bảo lưu mọi quyền.