Vậy zona [zona thần kinh, giời leo] là gì? Mời bạn tham khảo bài viết sau đây.
Tìm hiểu chung
Bệnh zona [zona thần kinh, giời leo] là gì?
Zona [zona thần kinh, giời leo], là bệnh nhiễm trùng do virus thủy đậu Varicella-zoster gây ra. Zona có thể xảy ra trên những người đã từng bị thủy đậu hoặc đã tiêm vaccin. Do virus vẫn còn trú ngụ bên trong cơ thể ở trạng thái ngủ bên trong các dây thần kinh cảm giác.
Tuy nhiên, không phải ai mang virus này cũng đều phát triển zona [zona thần kinh], đối tượng thường dễ mắc zona là người lớn tuổi và những người bị suy giảm miễn dịch.
Tiêm vắc-xin thủy đậu có thể giúp giảm nguy cơ mắc thủy đậu và zona về sau. Nếu mắc bệnh, điều trị đúng cách sẽ giúp rút ngắn thời gian nhiễm bệnh và giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng.
Dấu hiệu, triệu chứng bệnh
Những dấu hiệu và triệu chứng zona [zona thần kinh, giời leo] là gì?
Zona [zona thần kinh, giời leo] có thể xuất hiện tại nhiều vị trí trên cơ thể. Ngoài ngực, lưng, mặt là vị trí thường xuyên xuất hiện zona. Zona phát ban có thể ở môi hoặc trong miệng. Biểu hiện của bệnh bao gồm:
- Khởi đầu xuất hiện cảm giác bỏng rát hoặc ngứa ran hoặc tê bì hoặc đau sâu, đau nhói ở một vùng da, một bên cơ thể. Tăng cảm giác da: đau khi chạm nhẹ vào hay chỉ cần làn gió thổi qua cũng gây đau.
- Sau đó, xuất hiện các vết ban đỏ.
- Sau một vài ngày, nốt ban biến thành các mụn nước chứa đầy dịch.
- Sau 7 – 10 ngày, mụn nước khô lại và đóng vảy.
- Mất một vài tuần tiếp theo để sạch vảy.
Tùy từng vị trí phát triển của bệnh zona [zona thần kinh, giời leo] mà nó có thể gây ra triệu chứng như nấc cụt, giảm hoặc mất thị lực.
Một số người bị zona có thể gặp phải các triệu chứng khác như:
- Sốt
- Ớn lạnh
- Nhức đầu
- Mệt mỏi
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Yếu cơ
Mỗi đợt zona [zona thần kinh, giời leo] kéo dài từ 3 – 5 tuần, một số trường hợp kéo dài 3 tháng. Nếu không điều trị sớm và chăm sóc đúng cách bệnh zona có thể kéo dài hơn và gây biến chứng toàn thân nguy hiểm. Biến chứng gây khó chịu và khó điều trị nhất là đau thần kinh sau zona.
Một số trường hợp, dù không điều trị thì zona cũng sẽ tự hết. Tuy nhiên sau một thời gian, bệnh có thể tái phát trở lại.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Hãy đến khám bác sĩ càng sớm càng tốt khi nghi ngờ bị mắc bệnh zona [zona thần kinh, giời leo], vì thuốc kháng virus chỉ có hiệu quả khi được sử dụng sớm trước 72 giờ. Và nhất là trong các trường hợp sau:
- Tình trạng phát ban và đau diễn ra ở trên mặt. Nếu không điều trị kịp thời, nhiễm trùng có khả năng gây tổn thương đến mắt vĩnh viễn, thậm chí mù lòa; mất thính lực; liệt mặt tạm thời hoặc hiếm gặp viêm não.
- Lớn hơn 60 tuổi. Tuổi càng cao thì nguy cơ gặp phải biến chứng cũng tăng lên.
- Suy giảm hệ thống miễn dịch [do mắc bệnh ung thư, điều trị ung thư, HIV, ghép tạng..]
- Phát ban da ngày càng lan rộng và gây đau dữ dội.
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây bệnh zona [zona thần kinh, giời leo] là gì?
Bệnh zona là một bệnh do virus Varicella-zoster [virus thủy đậu] gây ra. Sau khi phục hồi từ bệnh thủy đậu, virus sau đó vẫn tồn tại ở trạng thái “ngủ” trong hệ thần kinh nhiều năm. Hầu hết người lớn sống chung với virus này trong cơ thể. Khoảng ⅓ trường hợp, virus sẽ tái hoạt trở lại, di chuyển dọc theo đường thần kinh cảm giác đến da và tạo ra các mụn nước.
Đây là bệnh nhiễm trùng ngoài da do virus Varicella-zoster gây ra. Loại virus này có thể gây 2 bệnh khác nhau là thủy đậu và zona.
Khi tiếp xúc với virus Varicella-zoster thì sẽ khởi phát bệnh thủy đậu. Sau đó virus này có thể nằm yên rất lâu trong hạch thần kinh của cơ thể người bệnh. Gặp điều kiện thuận lợi, khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm virus sẽ hoạt động trở lại và gây ra bệnh zona thần kinh.
2. Nguyên nhân gây zona thần kinh
Nguyên nhân chính là do virus Varicella-zoster. Ngoài ra, các yếu tố có thể khiến cơ thể dễ nhiễm bệnh hơn là:
-Người từng mắc bệnh thủy đậu hay zona. Vì virus có thể cư trú tại hạch thần kinh của người bệnh hàng chục năm và hoạt động trở lại gây bệnh
-Người có hệ miễn dịch bị suy yếu, sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm như người bị nhiễm HIV, hóa trị ung thư, người mang thai... sẽ có nguy cơ bị zona.
3. Biểu hiện của zona thần kinh
Bệnh zona thần kinh có các biểu hiện sau:
-Trước khi xuất hiện mụn nước trên da, người bệnh thường bị mệt mỏi, sốt nhẹ, đau đầu, xương khớp nhức mỏi
- Có cảm giác bị châm chích, nóng căng rát ở vùng da tổn thương sắp nổi mụn nước. Vùng da này có cảm giác bị đau và châm chích. Khi chạm vào vết thương, gãi làm người bệnh bị đau nhức dữ dội và kéo dài
Diễn tiến của bệnh:
-Xuất hiện các mảng màu hồng trên da, sau đó trên các mảng hồng này sẽ mọc các mụn nước li ti. Chúng mọc thành chùm, căng cứng, chứa dịch trong và rất khó vỡ. Vùng da bị mụn nước thường rất đau và bỏng rát.
-Sau 3-4 ngày, mụn nước chuyển từ trong sang đục, sau đó vỡ ra rồi xẹp lại, khô và đóng vảy trong vòng 7-10 ngày và có thể hoàn toàn biến mất sau từ 2 đến 4 tuần.
-Khi khỏi vùng da tổn thương có thể để lại sẹo có màu nhạt hơn so với màu da bình thường xung quanh. Nhiều trường hợp mụn nước có thể bị viêm, hoại tử và để lại sẹo xấu.
-Cảm giác đau rát, kiến bò, châm chích có thể sẽ kéo dài lâu hơn từ vài tháng đến vài năm.
-Ngoài các tổn thương trên da, nhiều bị suy giảm miễn dịch còn có thể bị tổn thương ở các cơ quan khác trên cơ thể như phổi, gan, não… và có thể dẫn đến tử vong.
Vị trí các mụn nước:
-Các chùm mụn chứa nước sẽ xuất hiện ở một bên, dọc theo đường đi của dây thần kinh.
-Zona thường xuất hiện ở mặt, lưng, thắt lưng, cổ, vùng giữa các xương sườn…
4. Biến chứng của zona thần kinh
Các biến chứng của bệnh zona thần kinh:
-Biến chứng ở mắt: virus có thể gây ra những tổn thương trên mắt và giác mạc.
-Đau dây thần kinh sau zona: Các sợi thần kinh bị tấn công bởi virus, dẫn tới tình trạng viêm khiến bệnh nhân gặp nhiều đau đớn.
Nhiều trường hợp nghiêm trọng, các triệu chứng có thể kéo dài ở tai và ảnh hưởng nghiêm trọng đến thính lực.
-Hội chứng Ramsay Hunt: Biến chứng này xảy ra khi virus gây bệnh zona thần kinh hoạt động trở lại tại một trong những dây thần kinh mặt chịu trách nhiệm về thính giác có thể dẫn đến mất thính giác, đau và tê liệt mặt
Hình ảnh bệnh nhân bị zona thần kinh
6. Bệnh zona có lây hay không?
-Bệnh zona là bệnh truyền nhiễm. Nếu tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên cơ thể người bệnh thì khả năng bị lây nhiễm rất cao.
-Người chưa bị thủy đậu và chưa tiêm vaccine thủy đậu sẽ có nguy cơ phát thủy đậu trước, sau khi lành rất lâu sau có thể bị zona thần kinh.
-Đã tiêm phòng vẫn có nguy cơ bị mắc bệnh khi miễn dịch cơ thể bị suy giảm.
7. Điều trị bệnh zona thần kinh
Khi phát hiện các dấu hiệu đầu tiên của bệnh, cần đến bác sĩ để được thăm khám và có biện pháp điều trị sớm.
-Bác sĩ có thể sẽ chỉ định các thuốc chống virus để ngăn chặn sự phát triển của chúng.
-Nếu có tình trạng bội nhiễm thì được kê dùng kháng sinh phòng nhiễm khuẩn, kháng viêm, chống phù nề. Tuy nhiên liều lượng của thuốc phải được quyết định tùy vào tình trạng bệnh.
-Trường hợp cơn đau kéo dài làm người bệnh mất ngủ, bác sĩ có thể cho sử dụng thuốc giảm đau, thuốc kháng histamin giúp giảm ngứa.
-Bác sĩ cũng có thể cho dùng thuốc tăng cường miễn dịch để nâng cao sức đề kháng cho bệnh nhân.
-Ngoài ra, có thể sử dụng thuốc mỡ kháng viêm, chống virus như mỡ zovirax bôi vào vùng da có mụn nước bị tổn thương, nhất là ở vùng mặt để tránh để lại sẹo, tránh tình trạng viêm nhiễm.
Người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin B6 để bệnh nhanh khỏi
8. Cách phòng ngừa bệnh zona thần kinh
Để phòng tránh bệnh và tránh lây lan bệnh người bệnh cần lưu ý:
-Không chà xát làm tổn thương và để nước bẩn tiếp xúc với vùng da nổi mụn nước. Tuyệt đối tránh làm cho các mụn nước vỡ ra dễ dẫn đến tình trạng nhiễm trùng vết thương.
-Rửa vùng da bị tổn thương bằng nước muối loãng, thuốc rửa do bác sĩ chỉ định.
-Rửa và vệ sinh tay thường xuyên khi vừa chăm sóc vùng da bị tổn thương.
-Cần mặc đồ rộng rãi, thoải mái.
-Hạn chế tiếp xúc với người chưa tiêm phòng hoặc đang bị thủy đậu, đặc biệt là người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ mang thai.
- Tiêm phòng vacxin thủy đậu là cách bảo vệ hữu hiệu nhất.
Tiêm vacxin thủy đậu là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh
Zona thần kinh tuy không nguy hiểm nhưng cũng gây ra rất nhiều đau đớn cho người bệnh. Vì vậy nên có biện pháp điều trị bệnh càng sớm càng tốt để phòng những biến chứng có thể xảy ra.
Để hạn chế gây ra các biến chứng người bệnh nên hạn chế ăn: Thực phẩm giàu chất béo; Rượu bia; Các sản phẩm socola, yến mạch, mầm lúa mì…; Ngũ cốc tinh chế…
Người bị zona thần kinh nên bổ sung thực phẩm giàu vitamin C và kẽm: cam, gan động vật, bơ,…; Thực phẩm giàu lysine có trong sữa, cá, các loại đậu, pho mát…; Bổ sung vitamin B6, B12… nhằm tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
Mời xem video được quan tâm:
Điều cần biết về việc khi nào tiêm vaccine COVID-19 khi trẻ vừa tiêm vaccine khác