Trong cơ thể người, photpho là một khoáng chất rất dồi dào và có nhiều chức năng quan trọng với sự phát triển của cơ thể. Lượng photpho được nạp vào cơ thể chủ yếu thông qua con đường ăn uống. Vậy photpho có trong thực phẩm nào? Hãy cùng chúng tôi đi tìm câu trả lời qua nội dung bài viết dưới đây nhé.
Photpho là gì?
1. Photpho là gì?
Photpho là loại khoáng chất dồi dào trong cơ thể, giúp lọc chất thải, sửa chữa mô, tế bào,…Phốtpho vô cơ trong dạng photphat PO43- giữ một vai trò quan trọng trong các phân tử sinh học như ADN, ARN và tạo thành một phần của cấu trúc cốt tủy của các phân tử này. Các tế bào sống sử dụng photphat để vận chuyển năng lượng tế bào thông qua adenosin triphotphat ATP. Các photpholipit là thành phần cấu trúc chủ yếu của mọi màng tế bào.
Trung bình trong cơ thể mỗi người có chứa khoảng gần 1 kg photpho và khoảng 3/4 số đó nằm trong xương và răng dưới dạng apatit. Một người trưởng thành ăn uống đầy đủ sẽ tiêu thụ và bài tiết ra khoảng 1-3 g photpho trong ngày dưới dạng photphat.
2. Tìm hiểu các dạng thù hình của photpho
Các dạng thù hình của photpho
Photpho tồn tại dưới ba dạng thù hình cơ bản đó là photpho đỏ, photpho trắng và photpho đen, trong đó photpho đỏ và trắng là phổ biến nhất. Ngoài ra, photpho cũng có thể tồn tại dưới một số dạng thù hình khác. Cả photpho đỏ và trắng đều chứa các mạng gồm các nhóm phân bố kiểu tứ diện với 4 nguyên tử photpho. Khi tiếp xúc với không khí hoặc ánh sáng, nguồn nhiệt, photpho trắng sẽ bốc cháy.
Photpho đỏ tương đối ổn định và thăng hoa ở 1 atm, 170 °C và bốc cháy khi va chạm bởi nhiệt hoặc ma sát.
Do độ hoạt động hóa học cao đối với oxy trong không khí cũng như các hợp chất chứa oxy khác nên photpho trong tự nhiên không tồn tại ở dạng đơn chất mà nó chủ yếu tồn tại trong các loại khoáng chất khác nhau. Các loại đá photphat – loại khoáng chất chứa photphat tricanxi dạng không tinh khiết chính là một nguồn quan trọng về mặt thương mại của photpho. Nó cũng là nguồn nguyên liệu quan trọng để tạo nên thành phần photpho trong phân bón, giúp cây trồng hấp thụ photpho từ đất.
Tại Việt Nam, mỏ apatit Lào Cai là nơi chứa nhiều photpho nhất và đây là nơi cung cấp nguyên liệu chính để sản xuất phân supephốtphat.
3. Vai trò quan trọng của photpho trong cuộc sống, sản xuất
3.1 Vai trò của photpho đối với người lớn
- Khoảng ¾ lượng photpho trong cơ thể tập trung ở xương và răng giúp tạo nên hệ xương và răng chắc khỏe.
- Giúp cơ thể duy trì, sản xuất ra năng lượng và tăng cường sức mạnh cơ bắp.
- Tham gia vào quá trình chuyển hóa chất đạm, đường bột và chất béo, đảm bảo cho các hoạt động trong cơ thể diễn ra bình thường.
- Loại bỏ các chất cặn bã trong thận, hạn chế sự hình thành sỏi thận.
- Tham gia tổng hợp ADN, ARN và kích thích sự tăng trưởng, duy trì, sửa chữa các mô và tế bào bị tổn thương, giảm đau cơ sau luyện tập.
- Giúp cân bằng và sử dụng các loại vitamin B, D, iot, magie, kẽm,….
- Tham gia vào quá trình co cơ, tạo điều kiện cho sự dẫn truyền các tín hiệu thần kinh và điều hòa nhịp tim
3.2 Vai trò đối với trẻ em của photpho
Photpho rất cần thiết cho sự phát triển của trẻ nhỏ
- Photpho là khoáng chất không thể thiếu cho sự hình thành và phát triển hệ xương, giúp trẻ xương chắc khỏe, cao lớn. Nếu thiếu photpho, trẻ sẽ bị còi xương, chậm lớn.
- Giai đoạn trẻ từ 9 - 18 tuổi là khoảng thời cần nhiều photpho nhất, khoảng 1250 mg, từ 0 - 6 tháng tuổi cần 100 mg, từ 7 - 12 tháng cần 275 mg và từ 1 - 8 tuổi cần khoảng 450 - 500 mg.
3.3 Ứng dụng của photpho trong sản xuất công nghiệp
Hóa chất tinh khiết photpho được dùng trong sản xuất các loại thủy tinh và điển hình là dùng trong các loại đèn hơi natri.
Tro xương chứa photphat canxi và nó được sử dụng trong sản xuất đồ sứ.
Photphat canxi được dùng trong sản xuất đồ sứ
- Ở một số quốc gia, tripolyphotphat natri được sản xuất từ axit photphoric được sử dụng trong làm bột giặt, tuy nhiên, ở một số nước, nó lại bị cấm.
- Photphat trinatri được sử dụng trong các chất làm sạch để làm mềm nước cũng như chống ăn mòn cho các loại đường ống và nồi hơi.
- Photpho được sử dụng rộng rãi để sản xuất các loại chất làm dẻo, chất làm chậm cháy, thuốc trừ sâu và các chất chiết, chất xử lý nước.
- Là thành phần quan trọng trong sản xuất thép, đồng thau và một số loại sản phẩm khác.
- Photpho trắng được dùng trong sản xuất bom lửa, đạn lửa.
- Photpho đỏ được dùng để sản xuất vỏ bao diêm, pháo hoa và metamphetamin [C10H15N].
- Được sử dụng như là chất thêm vào cho các loại bán dẫn loại n.
- Đồng vị 32P và 33P được sử dụng làm chất phát hiện dấu vết phóng xạ tại các phòng thí nghiệm hóa sinh học.
4. Photpho có trong những thực phẩm nào?
Photpho có trong thực phẩm nào?
Photpho có trong hầu hết các loại thực phẩm, trong đó thì những loại thực phẩm giàu protein có chứa lượng photpho dồi dào. Một số loại thực phẩm giàu photpho có thể kể đến như:
- Thịt các loại gia súc, gia cầm, cá, hải sản biển, trứng, sữa, các sản phẩm từ sữa như phomai, sữa chua
- Các loại hạt, quả hạch, các loại đậu,…
Ngoài ra, còn một số loại thực phẩm không chứa protein nhưng vẫn chứa nhiều photpho như:
- Các loại hạt nguyên cám, hoa quả sấy, khoai tây, tỏi, đồ uống có ga, bông cải xanh,...
- Các loại bánh mỳ, ngũ cốc nguyên cám.
Một số loại thực phẩm chứa photpho
5. Dư thừa photpho gây ra hậu quả nghiêm trọng gì?
- Nếu dư thừa photpho trong cơ thể, khả năng hấp thụ các chất như Sắt, Kẽm, Magie…sẽ bị giảm.
- Cơ thể người sẽ gặp phải các triệu chứng như đau khớp, đau cơ, buồn nôn, tiêu chảy hoặc ngứa, đỏ mắt nếu bị dư thừa.
- Ngoài ra, chúng còn gây ra chứng xơ cứng mạch máu, tim phình to, gây hại cho xương, thận. Đặc biệt, với người có vấn đề về thận, nó sẽ nguy hiểm hơn.
6. Nếu thiếu hụt photpho thì sao?
- Người bị thiếu hụt photpho có thể bị đau xương, xương giòn, dễ gãy.
Người bị thiếu hụt photpho có thể bị đau xương
- Mất cảm giác ngon miệng khi ăn.
- Mệt mỏi, khó thở, thở không đều, cáu gắt, cơ thể thay đổi trọng lượng. Trẻ bị thiếu photpho sẽ còi xương, phát triển xương, răng kém.
Với những chia sẻ qua bài viết trên, VietChem mong rằng các bạn chắc hẳn đã hiểu thêm rất nhiều kiến thức về photpho và biết được chúng có trong thực phẩm nào. Hy vọng rằng, qua những thông tin này, các bạn sẽ xây dựng cho mình một chế độ ăn uống hợp lý để đảm bảo duy trì lượng photpho trong cơ thể một cách ổn định, hạn chế tối đa sự dư thừa hoặc thiếu hụt lượng photpho. Chúc bạn sức khỏe!
Phốt pho là một khoáng chất thiết yếu giúp xương khỏe mạnh, tạo năng lượng cũng như tái tạo các tế bào mới. Nó được tìm thấy ở nhiều loại thực phẩm khác nhau, dưới đây là các loại thực phẩm bổ sung phốt pho phổ biến, cần thiết đối với những ai đang thiếu hàm lượng phốt pho.
Theo nghiên cứu, lượng khuyến cáo hằng ngày [RDI] cho người lớn là 700mg/ngày, nhưng thanh thiếu niên đang phát triển cần nhiều hơn, khoảng 1250mg/ngày. Thiếu phốt pho dường như rất hiếm, bởi hầu hết người trưởng thành ăn nhiều hơn lượng khuyến cáo mỗi ngày. Phốt pho quá nhiều sẽ gây hại cho sức khỏe.
Những người mắc bệnh thận có thể gặp khó khăn khi loại bỏ nó khỏi máu và có thể cần hạn chế lượng phốt pho. Bên cạnh đó, thiếu phốt pho sẽ dẫn đến xương kém phát triển, chán ăn, mệt mỏi,...
Có nhiều cách để bổ sung phốt pho, nhưng vì phốt pho thường được tìm thấy qua những thực phẩm chúng ta ăn hằng ngày nên sử dụng thực phẩm bổ sung phốt pho thường được ưu tiên. Dưới đây là các loại thực phẩm bổ sung phốt pho cho cơ thể.
1. Gà và gà tây giúp bổ sung phốt pho hàng đầu
Thực phẩm chứa phốt pho đầu tiên kể đến là gà và gà tây. Trong 140gram gà nướng hoặc gà tây chứa khoảng 300mg phốt pho, chiếm hơn 40% lượng khuyến cáo mỗi ngày. Ngoài ra gà cũng giàu vitamin B và protein, có lợi cho sức khỏe.
Phương pháp nấu ăn cũng có thể ảnh hưởng đến hàm lượng phốt pho của thịt. Nếu như rang bảo quản hầu hết lượng phốt pho thì khi đun sôi làm giảm khoảng 25% lượng phốt pho ban đầu.
2. Thịt lợn
Theo ước tính, khoảng 85gram thịt lợn chiếm 25-32% lượng phốt pho khuyến cáo mỗi ngày. Sườn lợn chứa lượng phốt pho ít nhất, trong khi thịt lợn thăn chứa nhiều nhất. Ngay cả thịt xông khói cũng là một nguồn tốt, chứa 6% RDI trong mỗi lát cắt. Đây là thực phẩm bổ sung phốt pho rất dễ tìm, hầu hết đều có trong mỗi bữa ăn của chúng ta.
Giống như với thịt gà, phương pháp nấu ăn có thể ảnh hưởng đến hàm lượng phốt pho của thịt lợn. Nấu ăn bằng nhiệt khô bảo tồn 90% phốt pho, trong khi đun sôi có thể làm giảm mức độ phốt pho khoảng 25%.
Thịt nội tạng, chẳng hạn như não và gan, là thực phẩm bổ sung phốt pho tuyệt vời và khả năng hấp thụ của chúng cũng cao. 85 gram não bò chiên xào chứa gần 50% RDI cho người lớn. Gan gà, thường được sử dụng để làm món pate ngon của Pháp, chứa 53% RDI trên 85 gram
Thịt nội tạng cũng rất giàu chất dinh dưỡng cần thiết khác, chẳng hạn như vitamin A, vitamin B12, sắt và khoáng chất vi lượng. Chúng có thể làm cho một món ăn ngon và bổ dưỡng vào chế độ ăn uống của bạn.
4. Hải sản
Hải sản là một loại thực phẩm bổ sung phốt pho tốt. Mực nang, một loài động vật thân mềm liên quan đến mực và bạch tuộc, là nguồn phong phú nhất, cung cấp 70% RDI trong một khẩu phần nấu khoảng 85gram.
Một số loại hản sản khác cũng bổ sung phốt pho cho cơ thể như: Cá chép, sò, cá hồi, cá thu, cua, tôm,... Một số loại thực phẩm này, như cá hồi, cá thu, cũng là nguồn cung cấp axit béo omega-3 chống viêm có thể bảo vệ chống ung thư, bệnh tim và các bệnh mãn tính khác.
5. Sữa
Người ta ước tính rằng 20-30% phốt pho trong chế độ ăn uống trung bình của người Mỹ đến từ các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa, phô mai và sữa chua. Chỉ 28gram phô mai chứa 213 mg phốt pho [30% RDI], và một cốc [245 gram] sữa chứa 35% RDI.
Các sản phẩm sữa ít béo và không béo, như sữa chua và phô mai, bổ sung phốt pho nhiều nhất, trong khi các sản phẩm sữa nguyên chất chứa ít nhất.
6. Hạt hướng dương và bí ngô
Hạt hướng dương và bí ngô cũng chứa một lượng lớn phốt pho. Khoảng 28gram hạt hướng dương rang hoặc hạt bí ngô chứa khoảng 45% lượng phốt pho được khuyến cáo. Hạt bí ngô và hạt hướng dương có thể được thưởng thức như một món ăn nhẹ, rắc lên salad, trộn vào hạt bơ,... và là một lựa chọn tuyệt vời cho những người bị dị ứng với đậu phộng.
7. Quả hạch
Hầu hết các loại hạt đều bổ sung phốt pho đủ cho cơ thể, nhưng quả hạch đứng đầu danh sách. Chỉ cần 1/2 cốc [67 gram] quả hạch cung cấp hơn 2/3 RDI cho người lớn. Các loại hạt khác chứa ít nhất 40% RDI mỗi 1/2 cốc [60, 70 gram] bao gồm hạt điều, hạnh nhân, hạt thông và quả hồ trăn.
Chúng cũng là nguồn protein tuyệt vời, chất chống oxy hóa và khoáng chất từ thực vật. Ăn chúng thường xuyên để có sức khỏe tim tốt hơn.
Nhiều loại ngũ cốc nguyên hạt chứa phốt pho, bao gồm lúa mì, yến mạch và gạo. Lúa mì nguyên chất chứa nhiều phốt pho nhất [291 mg hoặc 194 gram mỗi cốc nấu chín], tiếp theo là yến mạch [180 mg hoặc 234 gram mỗi cốc nấu chín] và gạo [162 mg hoặc 194 gram] mỗi cốc nấu chín.
9. Đậu nành
Đậu nành có thể được làm gia vị, rang và thưởng thức như một món ăn nhẹ giòn ngon cung cấp hơn 100% RDI cho mỗi 2/3 cốc [172 gram]. Hầu hết các sản phẩm làm từ đậu nành như đậu phụ và sữa đậu nành, không phải là nguồn phốt pho tốt, chứa ít hơn 20% RDI mỗi khẩu phần.
Ngoài những thực phẩm trên, để bổ sung phốt pho ta có thể sử dụng một số thực phẩm như:
- Thịt chế biến: Thịt bò, thịt cừu, thịt lợn và thịt gà thường được ướp hoặc tiêm chất phụ gia phốt pho để giữ cho thịt mềm và ngon ngọt
- Đồ uống Cola: Đồ uống Cola thường chứa axit photphoric, một nguồn phốt pho tổng hợp
- Thức ăn nhanh: Theo một nghiên cứu của 15 chuỗi thức ăn nhanh lớn của Mỹ, hơn 80% các món trong thực đơn có chứa phốt pho
Kết luận
Phốt pho là một chất dinh dưỡng thiết yếu cần thiết cho sức khỏe của xương và nhiều chức năng khác. Nó có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, nhưng đặc biệt nhiều ở động vật, các sản phẩm từ sữa, các loại hạt và hạt, ngũ cốc và các loại đậu. Hãy hiểu rõ cơ thể mình và bổ sung thực phẩm chứa phốt pho để luôn có một sức khỏe tốt.
Nguồn: //www.healthline.com/nutrition/foods-high-in-phosphorus#section13
Nhận biết cơ thể thiếu phốt pho với những dấu hiệu sau