Hội chứng sợ đám đông là một trong các loại rối loạn lo âu khiến người bệnh cảm thấy sợ hãi và luôn muốn tránh né những tình huống có thể khiến cho họ bối rối, hoảng loạn. Những đối tượng bệnh thường không có cảm giác an toàn khi ở những nơi công cộng, đông người.
Hội chứng sợ đám đông là gì?
Hội chứng sợ đám đông hay còn được gọi với nhiều tên khác như hội chứng sợ nơi công cộng hoặc hội chứng sợ khoảng trống. Những đối tượng bệnh thường có cảm giác lo sợ, hoảng loạn khi phải tham gia các hoạt động, tình huống bình thường diễn ra hàng ngày. Ví dụ như bước vào một không gian mở hoặc không gian kín, di chuyển bằng các phương tiện giao thông công cộng, đứng xếp hàng, ở gần một đám đông,…
Nếu tình trạng rối loạn lo âu đã chuyển biến sang giai đoạn nghiêm trọng thì người bệnh rất khó để thoát ra khỏi tình trạng sợ hãi do rối loạn lo âu gây nên. Thông thường, hội chứng sợ đám đông sẽ hình thành sau khi đối tượng đã trải qua một hoặc nhiều cơn hoảng loạn. Người bệnh luôn cảm thấy lo lắng về việc mình có thể rơi vào hoảng loạn thêm một lần nữa. Vì thế mà họ luôn cố gắng tránh né những địa điểm, tình huống mà họ cho rằng nó có khả năng khiến họ hoảng sợ.
Những người rơi vào trạng thái sợ đám đông sẽ luôn cảm thấy bất an khi phải đến những nơi công cộng, đặc biệt là những chỗ đông người. Họ luôn mong muốn có người đồng hành cùng họ khi đi đến những địa điểm nhộn nhịp hoặc đơn giản là những khu vực công cộng. Nhiều trường hợp nỗi sợ có thể lớn đến mức khiến cho người bệnh không dám bước chân ra khỏi nhà.
Việc điều trị hội chứng sợ đám đông hiện đang gặp nhiều khó khăn, bởi nó bắt buộc người bệnh phải đối diện với những nỗi sợ hãi của mình. Mặt khác, nếu có thể kết hợp tốt phương pháp dùng thuốc và trị liệu tâm lý thì các triệu chứng của căn bệnh này cũng có thể được cải thiện, người bệnh dần thoát khỏi những nỗi lo sợ của chính mình.
Nguyên nhân gây nên hội chứng sợ đám đông
Hội chứng sợ đám đông có thể xuất phát từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau, một số lý do được tìm thấy như sau:
- Tính cách: Những người hướng nội sẽ dễ cảm thấy lo sợ khi phải đối mặt với nhiều người.
- Sinh học: Một số điều kiện về gen di truyền và sức khỏe của mỗi người.
- Môi trường: Làm việc và sinh sống trong môi trường căng thẳng, các trải nghiệm không tốt về quá khứ.
Các chuyên gia cho biết rằng, hội chứng sợ đám đông có thể hình thành khi còn bé và biểu hiện rõ nét ở tuổi dậy thì và thanh niên khoảng trước 35 tuổi. Tuy nhiên, một số trường hợp vẫn có thể xuất hiện ở những đối tượng lớn tuổi hơn.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải hội chứng đám đông bao gồm:
- Người có tính cách lo lắng hay thường xuyên cảm thấy bất an.
- Đối tượng bị rối loạn hoảng sợ hoặc mắc phải các chứng ám ảnh khác.
- Trong gia đình có người thân từng bị hội chứng sợ đám đông
- Có những cảm giác, phản ứng sợ hãi quá mức.
- Đã từng trải qua một hoặc nhiều sự kiện gây căng thẳng, hoảng loạn như cái chết của người thần, lạm dụng chất gây nghiện, bị tấn công, xâm hại,…
Biểu hiện của người mắc phải hội chứng sợ đám đông
Người bị hội chứng sợ đám đông sẽ có triệu chứng đặc trưng bởi sự sợ hãi đối với những vấn đề sau:
- Khi đứng xếp hàng hoặc xuất hiện ở nơi đông người.
- Rời khỏi nhà một mình
- Ở những không gian mở như các cây cầu, bãi đỗ xe, trung tâm thương mại lớn,…
- Những không gian kín như thang máy, rạp chiếu phim, các tiệm tạp hóa nhỏ,…
- Di chuyển bằng những phương tiện công cộng như tàu hỏa, xe khách, máy bay,…
Những tình huống nêu trên sẽ khiến cho người bệnh cảm thấy sợ hãi, họ sợ rằng bản thân phải mắc kẹt trong địa điểm đó và có cảm giác rằng mình không thể chạy thoát hoặc không có bất kì sự giúp đỡ nào.
Bên cạnh đó:
- Nỗi sợ hãi, lo lắng sẽ vượt quá mức so với mức độ nguy hiểm mà tình huống có thể gây ra.
- Những sự lo sợ, hoảng loạn đa phần đều là hậu quả của những tình huống.
- Những đối tượng bị hội chứng sợ đám đông sẽ luôn cố gắng tìm cách để né tránh các tình huống mà họ cho là nguy hiểm hoặc họ luôn cần sự đồng hành của những người bên cạnh. Nếu bắt buộc phải đối mặt với những tình huống đó họ sẽ phải trải qua những cảm xúc cực kì tồi tệ.
- Cảm giác lo lắng, bất an và sự tránh né sẽ khiến người bệnh gặp phải nhiều bất tiện trong cuộc sống, công việc.
- Những triệu chứng của bệnh thường sẽ duy trì và kéo dài ít nhất 6 tháng.
Rối loạn hoảng sợ khi bị chứng sợ đám đông
Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể mắc phải đồng thời hai chứng bệnh đó là rối loạn hoảng sợ và hội chứng sợ đám đông. Đây cũng là một trong các loại rối loạn lo âu xuất hiện khi người bệnh đã từng phải trải qua các cuộc tấn công đột ngột. Nỗi sợ hãi và hoảng loạn sẽ lên đến đỉnh điểm và kéo dài trong khoảng vài phút, nó kích thích các biểu hiện một cách rõ rệt nhất. Người bệnh có thể bị mất kiểm soát, đột quỵ hoặc nguy hiểm hơn là rơi vào tình trạng chết ngất.
Một số dấu hiệu nhận biết của cơn hoảng lợn có kèm theo các triệu chứng thể chất như:
- Nhịp tim tăng nhanh
- Sợ chết
- Tức ngực hoặc đau ngực
- Người đổ nhiều mồ hôi
- Chóng mặt, choáng váng
- Tiêu chảy hoặc đau bụng
- Khó thở hoặc có cảm giác như bị nghẹt thở
- Cảm thấy bị mất kiểm soát
- Tay chân run rẩy, tê cứng hoặc ngứa ran
- Đột ngột ớn lạnh hoặc ra nhiều mồ hôi
Những đối tượng bị hội chứng sợ đám đông có thể bị cản trở về mặt giao tiếp, làm việc không hiệu quả, khó khăn trong việc tham gia các sự kiện quan trọng hoặc quản lý, sắp xếp công việc lặt vặt. Do đó, ngay khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh bạn cần tìm đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.
Biến chứng của hội chứng sợ đám đông
Các triệu chứng của bệnh nếu không được khắc phục kịp thời sẽ làm cản trở đến đời sống sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Khi bệnh phát triển lên cấp độ nặng sẽ khiến cho bệnh nhân không thể bước chân ra khỏi nhà. Nếu không có phương pháp điều trị thích hợp, thậm chí bệnh nhân còn có thể ở trong nhà trong nhiều năm liền, họ không tiếp xúc hoặc gặp gỡ với bất kì bạn bè, người thân nào, cuộc sống sinh hoạt đời thường cũng dần phụ thuộc vào người khác.
Một số biến chứng mà hội chứng sợ đám đông có thể gây nên như:
- Nguy cơ mắc phải căn bệnh trầm cảm
- Lạm dụng bia rượu, các chất kích thích hoặc gây nghiện
- Gặp phải những chứng rối loạn tâm thần khác như rối loạn nhân cách, rối loạn lo âu.
Cách khắc phục hội chứng sợ đám đông
Các chuyên gia cho biết, quá trình điều trị hội chứng sợ đám đông gặp rất nhiều trở ngại khi người bệnh bắt buộc phải đối diện trực tiếp với những nỗi sợ hãi của mình. Bên cạnh đó, các bác sĩ sẽ kết hợp với phương pháp sử dụng thuốc và tâm lý trị liệu để giúp người bệnh vượt qua được những lo sợ của mình, từ đó có được cuộc sống cân bằng hơn.
1. Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu hay còn được nhiều người biết đến như một phương pháp trò chuyện, giao tiếp giữa chuyên gia tâm lý và người bệnh. Bệnh nhân sẽ được gặp gỡ các chuyên gia và chia sẻ, tâm sự về những vấn đề mà bản thân đang gặp phải. Từ đó, họ sẽ cùng nhau đưa ra hướng giải quyết và khắc phục những nỗi lo sợ đối với các tình huống.
Tùy vào từng đối tượng bệnh khác nhau mà các chuyên gia sẽ cân nhắc lựa chọn những phương pháp điều trị phù hợp, phổ biến nhất là liệu pháp tiếp xúc và liệu pháp nhận thức hành vi.
- Liệu pháp tiếp xúc: Hay còn được gọi với tên tiếng Anh là exposure therapy. Đây là liệu pháp giúp người bệnh có thể đối mặt trực tiếp với những nỗi sợ hãi của bản thân. Người bệnh sẽ dần được tiếp xúc với những tình huống gây sợ hãi cho đến khi nỗi sợ dần biến mất. Thông thường bệnh nhân sẽ được chỉ định đến những nơi đông người, tiếp xúc với các tình huống gây hoảng sợ trước đây.
- Liệu pháp nhận thức hành vi: Hay còn được gọi tắt là CBT – ognitive behavioral therapy là một trong các liệu pháp tâm lý được sử dụng phổ biến nhất, đặc biệt là đối với người bị hội chứng sợ đám đông. Các chuyên gia tâm lý sẽ hỗ trợ người bệnh hiểu rõ các chứng rối loạn cảm xúc của chính mình. Nhờ đó mà người bệnh có thể vượt qua được cảm giác lo sợ, căng thẳng bằng cách suy nghĩ và hành động tích cực hơn.
2. Sử dụng thuốc hỗ trợ
Trong một số trường hợp người bệnh xuất hiện các nỗi sợ quá mức, không thể kiểm soát được cảm xúc, hành động của bản thân thì bác sĩ có thể cân nhắc để áp dụng một số loại thuốc giúp giảm nhẹ nỗi lo sợ. Những loại thuốc thường được sử dụng như:
- Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine có chọn lọc: duloxetine [Cymbalta] hoặc venlafaxine [Effexor].
- Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc: fluoxetine [Prozac] hoặc paroxetine [Paxil].
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng: nortriptyline [Pam Bachelor] hoặc amitriptyline [Elavil].
- Thuốc chống lo âu: clonazepam [Klonopin] hoặc alprazolam [Xanax].
Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ đối với người bệnh. Vì thế, bạn cần tuân thủ đúng theo các chỉ định dùng thuốc của chuyên gia, không được tự ý tăng giảm liều dùng hoặc ngưng sử dụng thuốc đột ngột. Ngoài ra, nếu trong quá trình uống thuốc có xuất hiện các triệu chứng khác lạ bạn cũng cần thông báo ngay cho bác sĩ để được xử lý kịp thời.
Bên cạnh đó, trong suốt quá trình điều trị hội chứng sợ đám đông, người bệnh không nên sử dụng thêm các loại thảo dược hoặc thực phẩm chức năng khác khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ. Hiện nay các phương pháp tự nhiên vẫn chưa được chứng minh cụ thể về công dụng chữa bệnh và làm thuyên giảm chứng lo âu. Vì thế người bệnh không nên tự ý sử dụng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và không gây ảnh hưởng đến quá trình cải thiện bệnh.
3. Thay đổi lối sống tốt cho tinh thần
Tuy rằng việc thay đổi lối sống tích cực hơn không có tác dụng trực tiếp đối với quá trình điều trị hội chứng sợ đám đông. Tuy nhiên, có được một lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn giảm bớt những nỗi lo sợ, đồng thời nâng cao sức khỏe hạn chế sự gia tăng hoặc biến chứng của bệnh.
- Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao: Việc tập luyện, vận động mỗi ngày không chỉ giúp nâng cao sức khỏe thể chất mà còn hỗ trợ rất tốt cho tinh thần. Các chuyên gia cho biết rằng, việc tập luyện thể thao mỗi ngày sẽ giúp cơ thể sản sinh ra nhiều hormone “vui vẻ”, giúp con người thư giãn và thoải mái hơn.
- Ăn uống khoa học và lành mạnh: Chế độ ăn uống cũng góp phần tạo nên tâm trạng thoải mái và tích cực cho con người. Đặc biệt là những người bị hội chứng sợ đám đông cần chú ý bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho bữa ăn của mình. Chú ý ăn nhiều rau xanh, các loại hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt,…Hạn chế các món ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm béo, các đồ ăn đóng hộp, chế biến sẵn.
- Ngủ đủ giấc: Có được một giấc ngủ trọn vẹn sẽ giúp cho cơ thể được nghỉ ngơi và lấy lại nguồn năng lượng sau một ngày làm việc mệt mỏi. Ngoài ra, khi ngủ các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là não bộ được thư giãn tốt hơn, giúp bạn có thể dễ dàng khống chế được cảm xúc của bản thân và hạn chế những cảm giác lo sợ, hoảng loạn.
- Dành thời gian để thư giãn: Người bệnh không nên cố gắng làm việc quá sức, dành thời gian để thư giãn sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn. Bạn có thể áp dụng các bài tập hít thở, thiền định, yoga để giảm bớt sự lo lắng, bất an.
Hiện nay, hội chứng sợ đám đông vẫn chưa có phương pháp khắc phục triệt để, tuy nhiên các biện pháp hỗ trợ vẫn giúp cho người bệnh giảm bớt các sự lo lắng, hoảng loạn của mình. Người bệnh nên cố gắng đối mặt với những tình huống sợ hãi để dần thích nghi và cải thiện tình trạng bệnh tốt hơn.