"Tôi hay bị viêm họng, viêm mũi nên thường bôi dầu gió để hít. Gần đây tôi được người bạn cảnh báo nếu ngửi nhiều sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ. Xin hỏi bác sĩ có đúng không?”.
Trả lời:
Dầu gió là một dạng thuốc bào chế để dùng ngoài, thành phần chủ yếu là các tinh dầu, thường là tinh dầu bạc hà, có công dụng kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau, chống sung huyết, giảm phù nề và làm cho tinh thần sảng khoái.
Với các chứng bệnh viêm mũi nói riêng và viêm đường hô hấp trên nói chung, dầu gió có một công dụng trị liệu nhất định. Tuy nhiên, các loại tinh dầu đều có tính kích ứng, không nên dùng nhiều vì có thể gây rát vùng màng nhầy mũi họng. Hơn nữa, tinh dầu bạc hà có thể ức chế tuần hoàn và hô hấp, dẫn đến ngừng tim và ngừng thở, nhất là với trẻ em dưới hai tuổi. Nếu dùng thường xuyên, nó sẽ làm cho cơ thể lâm vào tình trạng “nhờn thuốc”, khiến công dụng của dầu gió bị giảm sút.
Vì vậy, chỉ nên hít dầu gió khi bị bệnh, khi khỏi thì dừng lại hoặc có dùng thì nên vận dụng phương thức ngắt quãng. Với trẻ em dưới hai tuổi, phụ nữ có thai và đang cho con bú, tuyệt đối không sử dụng.
Theo BS. Hoàng Khánh Toàn
Sức Khoẻ & Đời Sống
Chia sẻ
Thích
Dầu gió từ lâu đã được biết đến với các công dụng như giảm đau nhức và ngứa. Tuy nhiên với thành phần chủ yếu là tinh dầu thì dầu gió không thể dùng cho trẻ dưới 3 tháng tuổi, thậm chí kể cả trẻ lớn với làn da nhạy cảm vẫn dễ bị kích ứng hơn so với người lớn. Ngoài ra, hoạt chất methyl salicylate khi xuất hiện trong dầu gió có thể dẫn đến các tình trạng như:
- Cảm giác nóng, gây rộp da;
- Xung huyết da.
Với thành phần menthol có thể làm tăng tiết mồ hôi và hạ thân nhiệt của trẻ. Đặc biệt, một tác dụng phụ cực kỳ nguy hiểm của dầu gió là gây ức chế khả năng hô hấp của trẻ. Trường hợp dùng các loại dầu gió để bôi lên mũi thì những hoạt chất trong sản phẩm có thể gây rách màng nhầy mũi, họng và menthol ức chế cơ trơn hô hấp, tuần hoàn. Hơn nữa các thành phần khác trong dầu gió, đặc biệt là camphor [long não] có thể ức chế tuần hoàn, gây suy hô hấp ở trẻ dẫn tới ngưng tim và ngưng thở.
Sử dụng dầu gió không được tuỳ tiện mà phải có một số lưu ý chung như sau:
- Không dùng tinh dầu cho trẻ dưới 3 tháng tuổi;
- Cẩn trọng khi sử dụng tinh dầu chứa methyl salicylate và menthol cho trẻ > 2 tuổi;
- Tinh dầu nguyên chất thường được pha với dầu nền để tạo thành hỗn dịch, nồng độ cần < 2%. Ngoài ra, không bao giờ được để tinh dầu nguyên chất dính lên da trẻ vì có thể gây bỏng nặng;
- Khi xuất hiện các triệu chứng như nhức đầu, ho nhẹ, ngạt mũi hoặc đau bụng, đầy hơi có thể dùng dầu gió;
- Nếu đau cơ, bong gân hoặc bị côn trùng cắn ngứa ngáy có thể dùng dầu gió để làm dịu;
- Chỉ có thể dùng dầu gió ngoài da, không thoa lên vùng da trầy xước và đặc biệt không cho trẻ uống vì có thể làm tổn thương niêm mạc ruột.
Nhìn chung với người lớn thì có thể dùng dầu gió để thông hơi, dễ thở, nhưng trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh thì không được dùng tùy tiện. Bởi đã ghi nhận các ca trẻ sơ sinh được người lớn thoa dầu gió chứa tinh dầu bạc hà, long não khiến trẻ bị ngộ độc, co giật... thậm chí dẫn đến tử vong. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần thận trọng và lưu ý khi dùng dầu gió cho trẻ.
Dầu gió có thành phần chủ yếu là các tinh dầu, thường là tinh dầu bạc hà và các thành phần phụ tùy thuộc công thức riêng của nhà sản xuất. Nhiều công thức làm dầu gió được xem là bí mật thương mại cũng như là công thức gia truyền nhiều đời. Khảo sát nhiều loại dầu gió tại Việt Nam, hai thành phần thường bắt gặp nhất là menthol và methyl salicylate, hai chất này có trong tinh dầu bạc hà. Ngoài ra còn có khuynh diệp, quế, tràm, long não, hương nhu, thông, camphor, cineol.
Công dụng:
Theo y học, dầu gió có tác dụng giúp hạ sốt, ra mồ hôi, giảm đau, giảm ho, sát trùng. dùng chữa những chứng bệnh thông thường rất hiệu quả như cảm lạnh, cảm cúm, nhức đầu, sổ mũi, đau khớp, đau cơ bắp, đầy hơi, khó tiêu, đau dây thần kinh, côn trùng đốt…
Thận trọng khi sử dụng:
Theo các chuyên gia, dù là sản phẩm không kê đơn nhưng dầu vẫn là thuốc. sử dụng dầu gió tùy tiện có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí gây tử vong.
Dung dịch methyl salicylate có trong dầu gió được xếp vào nhóm thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid. Nhà sản xuất thường kết hợp methyl salicylat với các loại tinh dầu nhằm giúp vùng da được xoa dầu nóng lên nhanh, làm giãn nở các mạch máu ngoại biên, tăng tuần hoàn máu, giúp thuốc thẩm thấu vào mô dễ dàng, làm giảm nhanh cơn đau và cứng cơ. Tuy nhiên, dầu gió chỉ được dùng ngoài da, không được uống và bôi lên vết thương hở. Bởi tác dụng phụ của methyl salicylat là gây xung huyết da. Nếu bạn hít dầu thường xuyên có thể gây rách màng nhầy ở mũi, họng, gây tổn thương hệ hô hấp.
Các loại tinh dầu có thể làm ức chế các trung khu tim mạch và hô hấp ở trẻ nhỏ. Thành phần menthol có thể gây hại, thậm chí có trường hợp trẻ nhỏ tử vong khi chỉ nhỏ 1 giọt dầu có hàm lượng menthol 1%. Ngoài ra, trong dầu gió có chứa eukalyptol và đặc biệt camphor - chất độc đối với trẻ em, nếu dùng không đúng khiến trẻ hấp thu nhiều vào cơ thể qua phần da trầy xước, hay nuốt phải chỉ 1g cũng đủ gây tổn thương hệ hô hấp, thậm chí ngưng thở.
Ai không nên dùng?
- Trẻ dưới 24 tháng tuổi, phụ nữ có thai, đang cho con bú.
- Tuyệt đối không được dùng dầu gió cho trẻ sơ sinh, nhất là không bôi lên mũi trẻ.
- Người bị lở ngứa, ra mồ hôi, sốt cao.
- Người suy nhược, vừa ốm dậy hay bị táo bón, tăng huyết áp.
Biểu hiện khi ngộ độc:
Sau khi xoa dầu gió trong vòng 5 - 90 phút, nếu nhận thấy các triệu chứng như bỏng miệng, buồn nôn, nôn mửa, thậm chí sau đó co giật, khó thở, hôn mê … thì đó là tình trạng ngộ độc dầu gió. Triệu chứng nặng hay nhẹ tùy vào lượng dầu nhiều hay ít.
Sau khi sử dụng hoặc phát hiện bé uống phải, có dấu hiệu bất thường, nghi ngờ ngộ độc, người nhà cần nhanh chóng đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt.. Nếu không được điều trị ngộ độc kịp thời, có thể dẫn đến tử vong.
Dùng sao cho đúng?
Đối với trẻ từ 2 tuổi trở lên, khi dùng nhất thiết phải có sự theo dõi của người lớn.
- Trước khi bôi dầu, cần rửa sạch và lau khô tay cũng như vùng da bị đau.
- Dùng đầu ngón tay trỏ lấy một lượng thích hợp
- Bôi lên hoặc xoa bóp chỗ đau nhức hay vết côn trùng cắn đốt.
Nếu đau bụng do lạnh, khó tiêu: Bôi vào vùng quanh rốn.
Nếu nhức đầu: Bôi vào thái dương.
Sau đó miết nhẹ nhàng, day tròn, ấn bằng ngón tay trỏ.
Lưu ý:
- Dầu gió chỉ có thể dùng ngoài da, tuyệt đối không được uống.
- Khi dùng dầu gió chỉ bôi ở điểm đau, vùng đau, vùng cạo gió.
- Tuyệt đối không bôi dầu vào niêm mạc, vùng mắt, vết thương hở, vùng da trầy xước.
- Không dùng nhiều hơn 3 - 4 lần trong ngày, và nên ngừng ngay khi cơn đau, sự mệt mỏi đã chấm dứt.
- Người hay bị dị ứng, người có bệnh mạn tính muốn dùng cần có sự tư vấn của các bác sĩ.
Tùy người, tuỳ cơ địa, chế độ ăn uống và chế độ sinh hoạt mà có tác dụng khác nhau, nhưng tác dụng của dầu gió sẽ rất hiệu quả nếu dùng đúng cách.