Chế độ ăn thực dưỡng không chỉ có lợi về mặt thể chất mà còn về mặt tinh thần và cảm xúc. Bao gồm các loại hạt, ngũ cốc, rau và các loại thực phẩm khác chủ yếu là nguyên hạt, thực phẩm sống và chưa qua chế biến, tất cả kết hợp các loại thực phẩm theo cách cân bằng năng lượng có lợi cho cơ thể.
Thực dưỡng hiện đại vừa là một cuốn sách dạy nấu ăn vừa là một hướng dẫn thực tế để hiểu và áp dụng lối sống thực dưỡng. Cùng với thực đơn và kế hoạch ăn uống hoàn chỉnh - bao gồm chế độ ăn uống trong một ngày, giải độc ba ngày, chế độ ăn uống phục hồi mười ngày và chế độ ăn uống chữa bệnh trong bốn tháng - nó giúp độc giả điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp với nhu cầu cụ thể của họ. Gần 80 công thức nấu ăn bao gồm mọi bữa ăn trong ngày, bao gồm cả món tráng miệng và các món ăn cân bằng dinh dưỡng trong cơ thể.
Thực dưỡng hiện đại dựa trên nguyên lý ăn cân bằng âm dương
Ta nên ăn uống bình quân âm dương theo công thức: 70% là cơm gạo, 30% là thức ăn. Khi ăn nhớ nhai thật kĩ để dịch vị tiết ra giúp cơ thể hấp thụ tốt, ăn đúng giờ, khi ăn phải tập trung, không ăn quá no, không ăn khuya, không uống nước khi không thấy khát. Cần cân bằng giữa thức ăn âm & dương, quá nhiều thức ăn mang tính dương cũng không tốt, quá nhiều thức ăn mang tính âm cũng không tốt… Sự mất cân bằng âm dương sẽ khiến cơ thể cũng mất cân bằng, từ đó sức khoẻ cũng ảnh hưởng.
+ Ngũ cốc nguyên hạt - Ăn 50-60% ngũ cốc nguyên hạt mỗi ngày theo trọng lượng. Sử dụng ngũ cốc trong hầu hết các bữa ăn; điều này bao gồm tất cả các loại kiều mạch, gạo, hạt kê, bánh mì ngũ cốc nguyên hạt, hạt quinoa, hạt kê và mì.
+ Súp - Có thể được làm từ ngũ cốc, đậu, hoặc rau và có thể được thêm gia vị cho phù hợp với khẩu vị của bạn.
+ Rau xanh - Ăn ít nhất một loại rau trong mỗi bữa ăn. Hãy thử lấy mẫu từ các loại rau ăn củ, rau lá xanh và các loại rau lá tròn để kích thích khẩu vị của bạn. Hơn nữa, bằng cách thay đổi cách trình bày và cách nấu, bạn có thể làm cho mỗi loại rau trở nên ngon miệng khác nhau.
+ Rau biển - Giàu khoáng chất vi lượng, quan trọng cho cuộc sống hàng ngày hiện đại
+ Đậu - Nguồn cung cấp protein chất lượng thực vật tuyệt vời. Đậu có thể được nấu theo nhiều cách khác nhau như hầm, súp hoặc với các loại ngũ cốc, giúp tăng hương vị ngọt ngào tự nhiên.
+ Gia vị & Đồ chua - Tạo sự đa dạng trong bữa ăn, hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường sinh lực và mang lại sự cân bằng. Dưa chua, rau ép và dưa cải chua đều nên được sử dụng hàng ngày. Cho phép gia đình bạn cá nhân hóa các bữa ăn của họ thay vì nấu nướng để phù hợp với khẩu vị của từng người bằng cách đặt một món ăn đầy đủ các loại gia vị yêu thích của họ trên bàn ăn của bạn.
+ Cá - Chế biến bằng cách hấp hoặc luộc để tạo ra chất lượng rau ẩm hơn thay vì độ sệt của thịt do nướng.
Lợi ích của chế độ ăn thực dưỡng hiện đại
Nghiên cứu về chế độ ăn thực dưỡng hiện đại chỉ ra rằng vì hàm lượng chất béo thấp và nhiều chất xơ, nó có lợi cho con người bằng cách: giảm cholesterol cao, ngăn ngừa bệnh tim, giảm nguy cơ ung thư, hỗ trợ quản lý cân nặng và tăng cường hệ thống miễn dịch.
Chế độ ăn thực dưỡng là một chế độ ăn mới nổi lên tại Việt Nam trong vài năm qua, và nhiều người tin rằng chế độ ăn thực dưỡng có thể chữa được cả các căn bệnh nan y. Vậy thực hư về chế độ ăn thực dưỡng như thế nào?
1. Những tiềm năng của chế độ ăn thực dưỡng
Chế độ ăn thực dưỡng, với gạo lứt, các loại đậu, các loại tảo biển và học thuyết âm dương nhằm duy trì sự cân bằng trong cuộc sống, sức khỏe, hướng tới sự trường thọ là một chế độ ăn được cho là ra đời từ những năm 60 của thế kỷ trước, nhưng thực ra nó có nguồn gốc sâu xa hơn thế rất nhiều.
Chế độ ăn thực dưỡng không chỉ quan tâm về cân nặng, hơn cả nó hướng tới sự cân bằng của cuộc sống. Về tổng thể nó là một lối sống lành mạnh dành cho tất cả mọi người: nam giới, nữ giới, trẻ em, nhờ sự kết hợp giữa chọn lựa thực phẩm cho thể chất và bồi dưỡng về mặt tinh thần. Những người theo chế độ ăn thực dưỡng được khuyến khích ăn thường xuyên, nhai thức ăn thật kỹ trước khi nuốt, lắng nghe cơ thể, sống năng động và duy trì tinh thần hạnh phúc.
Ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, và một số loại đậu là những thực phẩm cơ bản của chế độ ăn thực dưỡng, và nhiều người tin rằng chế độ ăn thực dưỡng có thể giúp phòng tránh hoặc chữa khỏi ung thư. Nhưng niềm tin này không đúng thực tế và không có bằng chứng khoa học nào chứng minh cho điều đó. Tuy nhiên chế độ ăn thực dưỡng do sử dụng nhiều thực phẩm thực vật, ít chất béo, giàu chất xơ nên có khả năng hạ thấp nguy cơ của các bệnh lý tim mạch và một số ung thư nhất định.
2. Những thực phẩm cần ăn và thực phẩm nên tránh trong chế độ ăn thực dưỡng
Trong chế độ ăn thực dưỡng, ngũ cốc nguyên hạt hữu cơ sẽ chiếm từ 40% - 60%, bao gồm gạo lứt, đại mạch, kê, yến mạch và ngô. Các loại rau xanh theo mùa tại địa phương chiếm 20% - 30%. Còn 5% - 10% còn lại dành cho các loại đậu, các sản phẩm từ đậu [chẳng hạn như đậu phụ, miso hay tempeh], và các loại tảo biển [như nori, agar,...].
Cá và hải sản tươi, các loại trái cây địa phương, dưa muối, và các loại hạt có thể được sử dụng vài lần mỗi tuần. Xy rô gạo [rice syrup] là một trong các chất tạo ngọt thỉnh thoảng được sử dụng.
Sữa, trứng, thịt gia cầm, thực phẩm chế biến, đường tinh luyện, các loại thịt gia súc, trái cây nhiệt đới, nước ép hoa quả, và một số loại rau xanh nhất định [chẳng hạn như măng tây, cà tím, rau chân vịt, cà chua và bí xanh] là những thứ không được khuyên dùng.
Người theo chế độ ăn thực dưỡng được khuyên chỉ nên uống nước lúc khát. Trong khi chuẩn bị đồ ăn, gia vị cay cùng các thức uống chứa nồng độ cồn cao, soda, cà phê và bất kỳ thứ gì được tinh chế, chế biến công nghiệp hoặc có chất bảo quản hóa học đều không được sử dụng.
Người tuân thủ chế độ ăn thực dưỡng chỉ được bổ sung nước
3. Chế độ ăn thực dưỡng có dễ thực hành và duy trì không?
Trên thực tế, để có thể thực hành và duy trì chế độ ăn thực dưỡng cần rất nhiều nỗ lực và cố gắng, tuy nhiên nếu vượt qua được giai đoạn đầu thì mọi chuyện sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Giống như nhiều vấn đề khác, chế độ ăn thực dưỡng cần làm quen và thích nghi dần dần.
Về bản chất, đây không đơn thuần chỉ là một chế độ ăn, mà là cả một hệ thống lý luận và lối sống. Do đó việc thực hành chế độ ăn thực dưỡng đến đâu còn phụ thuộc vào việc người thực hành muốn thực hiện đến mức độ nào: chỉ đơn thuần là theo các nguyên lý ăn uống mà chế độ ăn này đưa ra, hay là tiếp nhận và thực hành theo toàn bộ lối sống mà nó hướng tới.
Chế độ ăn thực dưỡng cũng có những nguyên tắc rất riêng biệt, chẳng hạn như trước khi ăn cần giữ tâm thế vui vẻ, hay khi thức ăn đầy trong miệng cần nhai kỹ ít nhất 50 lần trước khi nuốt. Chế độ ăn này cũng khuyến khích ăn 2 - 3 lần trong ngày và mỗi lần ăn nên dừng lại trước khi cảm thấy no.
Các hình thức tập luyện thể dục thể thao được khuyến khích thực hiện khi thực hành chế độ ăn thực dưỡng.
4. Chế độ ăn thực dưỡng có phù hợp với một số người có chế độ ăn đặc biệt không?
Đối với những người ăn chay muốn thực hành chế độ ăn này cần lưu ý vài điểm, đó là chế độ ăn thực dưỡng nguyên thủy cho phép ăn cá, cũng như hạn chế lượng muối và lượng chất béo thu nhận. Tuy nhiên điều này có thể dễ dàng thay đổi để thích nghi cho phù hợp, nhằm mục đích đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho người ăn chay, bao gồm các yếu tố như vitamin B12, sắt, kẽm, vitamin D và acid béo omega - 3.
Đối với những người thực hiện chế độ ăn không có gluten, vì chế độ ăn thực dưỡng không cấm gluten nên những người này cần lưu ý tới các thực phẩm có chứa gluten để loại bỏ chúng khỏi thành phần thực phẩm sử dụng.
Chế độ ăn thực dưỡng không cấm sử dụng gulten
5. Nhìn nhận chung về chế độ ăn thực dưỡng
Nếu muốn thực hiện một chế độ ăn lành mạnh, chế độ ăn thực dưỡng là một lựa chọn tốt. Tuy không có những bằng chứng tuyệt đối, nhưng với một chế độ ăn với thành phần chủ yếu là rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt sẽ có khả năng rất lớn hạ thấp nguy cơ mắc một số bệnh lý, bao gồm các bệnh lý về tim mạch và ung thư. Đồng thời người thực hành chế độ ăn thực dưỡng cũng được hưởng rất nhiều lợi ích về sức khỏe khác.
Đối với những bệnh nhân mắc đái tháo đường, tăng huyết áp, tăng cholesterol hoặc mắc bệnh lý tim mạch, thì chế độ ăn thực dưỡng là một chế độ ăn khá lý tưởng, bởi thành phần thực phẩm lành mạch, hạn chế sử dụng đường và các thức ăn giàu chất béo.
Bên cạnh thực hành và duy trì chế độ ăn thực dưỡng, việc tập luyện thể dục thể thao cũng hết sức quan trọng, để đảm bảo mang lại lợi ích sức khỏe tối đa cho người thực hiện, bởi trên thực tế không có một chế độ ăn lành mạnh nào lại không cần kết hợp với chế độ luyện tập.