Giải thích tại sao khí hậu thể hiện rõ nhất tính địa đới

BÀI 21: QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI VÀ QUY LẬT PHI ĐỊA ĐỚI [Có trắc nghiệm và đáp án]

4. Câu hỏi và bài tập dạng chứng minh

- Nắm vững kiến thức cơ bản, nhất là các minh chứng để chứng minh cho yêu cầu của đề bài.

- Biết cách sàng lọc, lựa chọn kiến thức cần thiết để chứng minh. Đây cũng là một yêu cầu quan trọng nhằm tránh sự sa đà, dàn trải và tập trung vào việc tìm ra đủ chứng cứ chứng minh.

Các bước thực hiện:

- Bước thứ nhất: Đọc kĩ và nhận dạng câu hỏi. Vấn đề cần chú ý là xem câu hỏi yêu cầu phải chứng minh cái gì: biểu hiện của quy luật, mối quan hệ quy luật, nguyên nhân quy luật… Việc nhận dạng chính xác câu hỏi là tiền đề quan trọng để định hướng và lựa chọn cách giải phù hợp.

- Bước thứ hai: Hệ thống hoá kiến thức và dữ liệu liên quan đến câu hỏi.

- Khái niệm quy luật địa đới: Là sự thay đổi có quy luật của các thành phần địa lý và cảnh quan địa lý theo vĩ độ [từ xích đạo về hai cực].

- Chứng minh: Thời gian chiếu sáng thay đổi có tính quy luật từ xích đạo về hai cực một cách rõ rệt.

+ Xích đạo: Ngày dài bằng đêm.

+ Từ xích đạo về 2 cực, chênh lệch độ dài ngày đêm càng lớn.

+ Từ vòng cực về phía cực có hiện tượng ngày hoặc đêm dài suốt 24 giờ.

+ Càng gần cực, số ngày đêm địa cực càng tăng.

+ Ở hai cực số ngày hoặc đêm dài 24 giờ kéo dài suốt 6 tháng.

- Tính địa đới:

+ Nhiệt độ trung bình năm giảm từ xích đạo về hai cực.

+ Biên độ nhiệt độ năm tăng từ xích đạo về hai cực.

+ Trên Trái Đất có 7 vòng đai nhiệt: Vòng đai nóng nằm giữa hai đường đẳng nhiệt + 20oC của hai bán cầu [khoảng giữa hai vĩ tuyến 30oB và 30oN]; hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa hai đường đẳng nhiệt + 20oC và + 10oC của tháng nóng nhất; hai vòng đai lạnh ở các vĩ độ cận cực của hai bán cầu, nằm giữa hai đường đẳng nhiệt + 10oC và 0oC của tháng nóng nhất; hai vòng đai băng giá vĩnh cửu bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới 0oC.

- Tính phi địa đới:

+ Nhiệt độ trung bình năm ở chí tuyến cao hơn ở xích đạo [xích đạo: 24,5oC; ở vĩ độ 20oB là 25oC]. Biên độ nhiệt độ năm ở khoảng vĩ độ 20oB tăng nhanh [có tính đột biến, từ 1,8o ở xích đạo lên đến 7,4oC] hơn ở các khoảng vĩ độ khác.

+ Nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt độ thay đổi theo lục địa và đại dương. Nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều nằm trên lục địa; đại dương có biên độ nhiệt độ nhỏ, lục địa có biên độ nhiệt độ lớn. Càng vào sâu trong lục địa, nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt độ càng tăng.

+ Nhiệt độ không khí thay đổi theo địa hình. Càng lên cao, nhiệt độ không khí càng giảm [trung bình cứ lên cao 1000m, nhiệt độ giảm 0,6oC]. Sườn đón nắng có nhiệt độ cao hơn sườn khuất nắng, sườn dốc có nhiệt độ cao hơn sườn thoải.

Ví dụ 3: Chứng minh mạng lưới sông ngòi trên Trái Đất cũng thể hiện theo tính đới.

Gợi ý

- Chế độ nước sông ngòi phản ánh tính địa đới thông qua nguồn cung cấp nước ở các vành đai khí hậu.

- Xích đạo: Dòng chảy sông suối nhiều nước quanh năm, vì mưa quanh năm.

- Nhiệt đới ẩm: Dòng chảy sông ngòi có một mùa lũ và một mùa cạn [trong đó mùa lũ chiếm 80% lượng nước cả năm], do có một mùa mưa và mùa khô. Nhiệt đới hoang mạc: Dòng chảy của sông phụ thuộc vào thời gian mưa bất thường ở từng thời gian trong năm.

- Cận nhiệt đới: Sông ở khu vực Địa Trung Hải nhiều nước về thu đông; ở ôn đới lạnh, nước sông đóng băng về mùa đông, lũ vào mùa xuân do băng tan.

- Ở cận cực và cực: Nước hầu như ở thể rắn.

- Địa đới: Từ XĐ – cực lượng mưa phân bố khác nhau

+ XĐ: mưa nhiều nhất

+Chí tuyến: mưa tương đối ít

+Ôn đới: mưa tương đối nhiều

+cực: mưa ít nhất

-Phi địa đới

+Từ XĐ – vòng cực của BCN mưa nhiều hơn BCB vì diện tích đại dương lớn hơn lục địa, BCB ngược lại.

+Cực Nam mưa ít hơn cực Bắc vì là lục địa Nam cực, cực Bắc là Bắc Băng Dương

+Càng vào sâu lục địa mưa càng giảm, do ảnh hưởng của biển giản

+Bờ đông và bờ tây lục địa có lượng mưa khác nhau do ảnh hưởng dòng biển, hoàn lưu khí quyển

+Càng lên cao lượng mưa tăng đến độ nhất định. Cùng dãy núi, sườn đón gió mưa nhiều, khuất gió mưa ít.

* Tác động của qui luật địa đới:

- Thiên nhiên nước ta có sự phân hóa Bắc-Nam

- Nguyên nhân do lãnh thổ nước ta hẹp ngang, trải dài trên 15 vĩ độ

- Biểu hiện: miền Bắc có khí hậu nhiệt đới cận chí tuyến có mùa đông lạnh. Thực vật là các cây chịu lạnh như chè, cây dược liệu, cây ăn quả và rau vụ đông. Miền Nam khí hậu nhiệt đới cạn xích đạo nóng quanh năm, thực vật cây nhiệt đới: cà phê, cao su, dừa, …

* Tác động của qui luật đai cao: thiện nhiên có sự phân hóa theo độ cao

- miền bắc dưới 600-700m, miền Nam dưới 900-1000m có khí hậu nhiệt đới gió mùa

- Từ 600-700m ở miền Bắc, miền Nam từ 900-1000m đến 2600m là đai cận nhiệt gió mùa trên núi

- Trên 2600m là đai ôn đới gió mùa trên núi cao

* Qui luật địa ô [phân hóa Đ-T]

- Từ đông sang tây nước ta phân hóa thành 3 dải rõ rệt gồm: vùng biển và thềm lục địa, vùng đồng bằng, vùng đồi núi phía Tây

- Vùng đồi núi có sự khác biệt ĐT như ĐB và TB [khác nhau về địa hình, KH], giữa Đ và tây trường sơn [đối lập nhau về mùa mưa và mùa khô]

Quy luật địa đới

I.Quy luật địa đới

1. Khái niệm

- Khái niệm: Là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo vĩ độ.

- Nguyên nhân: Do trái đất hình cầu và bức xạ mặt trời tạo góc nhập xạ của Mặt Trời đến bề mặt trái đất thay đổi từ xích đạo về hai cực.

2. Biểu hiện của quy luật

a] Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất

b] Các đai khí áp và các đới gió trên Trái Đất

- Các đai khí áp: Gồm 7 khí áp [áp thấp xích đạo, 2 áp thấp ôn đới, 2 áp cao cận chí tuyến, 2 áp cao cực].

- Các đới gió: Gồm 6 đới gió [2 mậu dịch, 2 ôn đới, 2 đông cực].

c] Các đới khí hậu trên Trái Đái

- Trên Trái Đất có 7 đới khí hậu xem kẽ nhau từ xích đạo về hai cực.

- Các đới khí hậu chính trên Trái Đất: xích đạo, cận xích đạo, nhiệt đới, cận nhiệt, ôn đới, cận cực, cực.

d] Các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật

- Có 10 nhóm đất từ cực đến xích đạo.

- Có 10 kiểu thảm thực vật từ cực đến xích đạo.

Loigiaihay.com