Chuẩn bị gì để cạnh tranh với robot

Năm ngoái, Diễn đàn Kinh tế Thế giới công bố một báo cáo dự báo đến năm 2025, 85 triệu việc làm có thể bị thay thế do thay đổi phân công lao động giữa con người và máy móc. Với những sinh viên mới ra trường, đây là tin tức đáng chú ý. Bởi lẽ, những vị trí khởi đầu thường là việc đơn giản và đang dần bị thay thế bởi robot.

Điều gì đang thực sự diễn ra? Nhờ vào những tiến bộ trong công nghệ, một số máy tính có thể thực hiện các quy trình kinh doanh mà không bị sai sót. Công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (Natural Language Processing - NPL) giúp cho chatbot hiểu và cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho khách hàng trong nhiều ngành khác nhau, bao gồm các dịch vụ trong ngành thực phẩm và bán lẻ.

Bộ phận nhân sự và công ty tài chính sử dụng công nghệ tự động hóa quy trình bằng robot (RPA) để xác minh hệ thống tính lương, tạo báo cáo qua email, và quản lý chi phí, những công việc mà trước đây thường do nhân viên xử lý. Và công nghệ thị giác máy tính (Computer Vision) giúp máy móc có thể quét mã vạch và theo dõi các gói hàng mà không cần đến trợ giúp của con người.

Bạn có thể nghĩ cuối cùng là robot chiến thắng. Nhưng đừng hoảng sợ. Bản báo cáo đồng thời cũng cho biết đến 97 triệu công việc mới sẽ được tạo ra cho con người. Đây là "những việc làm trong tương lai," và chúng thực sự là những cơ hội tốt hơn, đặc biệt dành người mới đi làm. Có hai nguyên nhân.

Thứ nhất, càng nhiều máy tính thực hiện các công việc mang tính lặp lại cao, vốn dành cho nhân viên mới, càng có nhiều công việc đòi hỏi mức độ phức tạp hơn, với mức lương cạnh tranh xuất hiện, để thay thế. Điều này có nghĩa là người mới có thể có nhiều việc thú vị hơn để lựa chọn.

Thứ hai, những người mới đi làm thường phải cố gắng giành được những vị trí có mức lương cao hơn do phải cạnh tranh với các ứng viên có kinh nghiệm. Điểm bất lợi trong cạnh tranh này biến mất khi các chức vụ mới – những vị trí chưa từng có ai làm trước đây – được tạo ra. Những người lao động trẻ tuổi ít có khả năng bị buộc phải cạnh tranh với đàn anh, và có nhiều khả năng trở thành người tiên phong.

Nhiều công việc đơn giản, mang tính lặp lại được giao cho robot cũng đồng nghĩa nhiều công việc mới lạ được tạo ra cho con người. Ảnh: Pixabay.

Điều đó nghĩa là, nếu mới bắt đầu kiếm việc, bạn có thể sẽ thấy choáng ngợp trước vô số cơ hội mới. Bạn sẽ cần dành một chút thời gian nghiên cứu lĩnh vực nào phù hợp với mình. Tự hỏi 3 câu sau để xác định "công việc trong tương lai" cho mình.

Vị trí mới nào trong lĩnh vực bạn quan tâm?

Trước tiên, bạn cần tìm hiểu xem điều gì đang xảy ra trong lĩnh vực bạn quan tâm. Thực hiện tìm kiếm đơn giản trên Google. Bao gồm tên ngành cùng với cụm từ chính như "tương lai của công việc," hoặc "xu hướng việc làm trong [ngành]". Ví dụ, bạn có thể tìm kiếm, "tương lai công việc về nhân sự," "xu hướng tiếp thị kỹ thuật số" hoặc "ngành ngân hàng trong năm 2025".

Sau khi tìm hiểu và quyết định vị trí nào có vẻ thú vị nhất, bạn có thể tìm thêm trên các mạng xã hội nhân sự, hay nền tảng tuyển dụng. Nếu có dùng LinkedIn, nên tìm hiểu về những người đảm nhận các vị trí bạn đang quan tâm. Theo dõi họ, đọc các bài đăng và tham gia các sự kiện có họ thuyết trình. Nhưng chỉ liên hệ trực tiếp với họ khi bạn có thể nói rõ cách công việc hay ý tưởng của họ ảnh hưởng đến bạn.

Bạn có thể giải thích, với tư cách là người mới bắt đầu đi làm, bạn muốn tìm hiểu thêm về hành trình của họ. Nếu bạn liên hệ với nhiều người, vài người sẽ hồi âm. Nếu kết nối được với họ, bạn sẽ có thêm nhiều hiểu biết về những công việc đó, và những kinh nghiệm nào đang cần khi muốn ứng tuyển.

Bạn cần nắm vững những kỹ năng mới nào và bằng cách nào?

Hầu hết đều tốt nghiệp đại học với nền tảng vững chắc trong lĩnh vực chuyên môn. Nhiều thập kỷ trước, điều này đủ để bạn được tuyển dụng. Nhưng ngày nay, nó chỉ là điểm khởi đầu. Công nghệ đang phát triển rất nhanh đến nỗi muốn trở thành ứng cử viên có tính cạnh tranh, bạn sẽ cần phải học các công cụ và xu hướng kỹ thuật số mới nhất trong ngành.

Ví dụ, nếu chuyên ngành của bạn là tiếp thị, đây chính là lúc phải thông thạo các kênh truyền thông xã hội mới. Nếu là sinh viên luật, đây chính là lúc nghiên cứu về bảo vệ dữ liệu. Và nếu là nhà kinh tế học, đây chính là lúc tự học hỏi về các xu hướng giao dịch kỹ thuật số.

Hãy bắt đầu bằng việc liệt kê các kỹ năng liên quan cần có cho vị trí muốn ứng tuyển. Bạn có thể tìm thấy chúng trong phần mô tả công việc, hoặc thông qua các mối quan hệ và nghiên cứu trên các nền tảng nhận sự, tuyển dụng.

Bạn có thể học miễn phí nhiều công cụ kỹ thuật số thông qua các hướng dẫn trên YouTube. Thậm chí, bạn có thể thành thạo nếu như tham gia các khóa học trực tuyến. Các trang web như Coursera, Udacity, FutureLearn, Udemy hoặc Linkedln Learning là những nơi để bắt đầu và vài công ty công nghệ, bao gồm Amazon, cũng có những khóa đào tạo miễn phí.

Đừng quên thêm các kỹ năng mới học được vào bản sơ yếu lý lịch. Chứng chỉ qua các khóa học trực tuyến không chỉ chứng tỏ bạn luôn cập nhật xu hướng mới nhất, mà còn thể hiện bạn sẵn lòng tiếp tục học hỏi và tự thích nghi với thời đại mới.

Bạn có thể chuẩn bị thêm điều gì khác?

Điều gì khiến bạn trở nên độc nhất vô nhị? Đó có thể do bạn thông thạo nhiều ngôn ngữ, là bậc thầy về mạng, hoặc thậm chí do bạn lớn lên ở quốc gia khác với quốc gia bạn đang ứng tuyển, và vì thế, bạn có hiểu biết sâu sắc hơn về thị trường hoặc văn hóa quốc tế.

Tự hỏi bản thân rằng trong những năm qua, bạn đạt được những kỹ năng nào do bản chất, quê hương, hoặc do niềm đam mê? Có thể bạn tổ chức nhiều câu lạc bộ trong những năm đại học nên có kỹ năng tổ chức và lãnh đạo. Hoặc có thể bạn có được tinh thần làm việc hăng hái, bền bỉ nhờ từng là vận động viên.

Nếu không chắc bản thân có những phẩm chất đặc biệt nào, thử hỏi bạn cùng khóa, đồng nghiệp, bạn bè hoặc người thân để nhờ họ cho nhận xét về bạn. Nhiều khi, những người khác lại nhận ra điểm mạnh của chúng ta trước chúng ta nhận thấy.

Việc kết hợp các công cụ mới mà bạn học được cũng với những tố chất làm cho bạn khác biệt sẽ giúp hồ sơ xin việc trở nên mạnh mẽ. Máy móc có thể khiến các công việc đòi hỏi ít kỹ năng giảm xuống, nhưng là một chuyên gia trẻ, hãy nhớ công nghệ luôn hiện hữu để hỗ trợ bạn.

Hầu hết công ty đáng ứng tuyển đều đang tìm kiếm các nhân viên khác nhau, có sở thích và kinh nghiệm khác nhau. Họ chính là những người có thể đóng góp điểm mới cho đội ngũ. Robot có thể có ít lỗi kỹ thuật hơn, nhưng chúng không có nhân tính, phong cách và những phẩm chất hiếm có tạo nên con người bạn. Kết hợp những phẩm chất đó cùng với các kỹ năng kỹ thuật cần thiết cho vị trí đầy thú vị sắp tới theo cách của bạn, và bạn sẽ tự tạo được thành công cho bản thân ở hiện tại, lẫn tương lai.

Phiên An (theo Harvard Business Review)