Nhiều bố mẹ luôn có suy nghĩ trẻ biết nói sớm sẽ thông minh hơn, phát triển tư duy tốt hơn. Nếu muốn con dễ dàng giao tiếp với mình thì phụ huynh hãy lưu ý những cách dạy trẻ học nói sớm đơn giản nhưng hiệu quả bất ngờ dưới đây.
Mỗi bé có một tốc độ phát triển riêng. Có bé biết nói nhanh; cũng có bé biết nói chậm. Có trẻ nói nhiều, có bé nói ít. Tuy nhiên, khả năng nói của bé cũng phụ thuộc rất nhiều từ những phương pháp dạy trẻ học nói của ba mẹ. Với những tuyệt chiêu và cách dạy bé tập nói cực đơn giản, dễ áp dụng dưới đây; mẹ có có thể nghiên cứu và áp dụng trong quá trình chăm sóc con.
Mẹ có thể giúp bé phát triển ngôn ngữ khi nào?
Từ rất sớm trong thai kỳ, bé đã có thể nghe được tiếng tim mẹ đập. Không lâu sau đó, cùng với thính giác phát triển hơn; thai nhi đã có thể nhận ra giọng nói của mẹ. Bé còn ghi nhớ được những giọng nói, giai điệu bài hát và những bản nhạc; những mẩu chuyện quen thuộc mà mẹ thường đọc trong quá trình thai giáo.
Chính nhờ điều này, bé có thể phân biệt nhiều kiểu giọng nói ngay khi mới chào đời. Vì vậy, ngay từ trong bụng mẹ, bác sĩ đã khuyên mẹ nên nói chuyện nhiều với bé, cho bé nghe nhạc, thậm chí kể chuyện cho bé nghe.
Thực tế, khả năng ngôn ngữ của trẻ được hình thành ngay từ khi mới sinh ra. Ở những tháng đầu đời; bé thể hiện kỹ năng này qua tiếng khóc; cách sử dụng phụ âm bập bẹ.
Càng lớn, càng làm quen nhiều với thế giới xung quanh mình; khả năng nói của trẻ càng trở nên điêu luyện hơn. Thế nên, việc biết cách dạy bé tập nói ngay khi chào đời là việc làm được khuyến khích. Sau đây là cách dạy trẻ học nói mẹ cần biết.
Cách dạy trẻ học nói sớm mẹ cần biết
Với những cách dạy bé tập nói dưới đây, chắc chắn bé sẽ sớm bí bô suốt ngày quanh tai bạn đấy!
1. Nói chuyện cùng bé từ nhỏ là cách dạy trẻ học nói sớm
Ngay từ khi bé mới chào đời, mẹ hãy nói chuyện với bé. Ôm bé và giao tiếp bằng mắt. Bé cần phải hiểu các từ trước khi nói. Vì vậy, việc nói chuyện sẽ giúp xây dựng các mối liên kết trong não của bé.
Nghiên cứu chỉ ra rằng những bé được nghe âm thanh bi bô từ cha mẹ thường biết nói bập bẹ khi bé 1 tuổi.
2. Dạy bé học nói sớm bằng cách gọi tên
Trước khi bắt đầu nói chuyện, mẹ nên tạo sự chú ý bằng cách gọi tên bé. Đây là âm thanh bé thường xuyên được nghe nên cũng sẽ ghi nhớ lâu nhất.
Ngoài ra, mẹ cũng nên lưu ý giao tiếp với trẻ bằng ánh mắt khi dạy trẻ học nói. Tránh tình trạng nói chuyện với bé nhưng lại nhìn sang chỗ khác; hoặc tệ hơn nữa là làm một việc khác. Bằng cách gọi tên và giao tiếp bằng mắt; bé sẽ dễ dàng đoán được ý câu nói của mẹ hơn.
3. Đặt câu hỏi là cách dạy cho trẻ học nói
Khi 6 tuần tuổi, bé sẽ quan tâm nhiều hơn đến mọi thứ xung quanh. Vì vậy, hãy bắt đầu dạy bé tập nói bằng cách ba mẹ hoặc đặt câu hỏi cho bé: “Con có đói không?”, “Con có muốn uống sữa không?”.
Hãy chỉ cho bé một vài thứ, dạy trẻ học nói các con vật, ví dụ như: “Con nhìn kìa, một con mèo”, “Bà ngoại ở kia”… Khi bé lớn hơn; hãy nói thêm một vài chi tiết như: “Con nhìn kìa, chiếc xe màu đỏ” hoặc “Một ngôi nhà nhỏ”…
4. Sao chép âm thanh của bé
Khoảng 3-4 tháng tuổi, những âm thanh “oohs”, “ahhs” sẽ dần biến thành những tiếng bập bẹ. Đây là thời điểm mà bé làm quen với các từ như “babababa”, “dadadada”.
Hãy thử dạy trẻ học nói bằng cách bắt chước lại những âm thanh mà bé phát ra. Điều này không chỉ khuyến khích trẻ làm nhiều hơn mà còn bắt đầu dạy trẻ nói chuyện. Chờ cho đến khi bé nói xong, bạn hãy nói lại những tiếng tương tự mà trẻ vừa nói.
5. Thể hiện cảm xúc khi dạy học nói với bé
Khi bé bắt đầu nói bập bẹ; bé sẽ thêm các giai điệu khác nhau vào giọng nói của mình. Đến 6 tháng tuổi, bé sẽ nhận ra sự tức giận hoặc kích động trong giọng nói của mẹ; và cũng sẽ bắt đầu phát ra nhiều âm thanh hơn để thu hút sự chú ý hoặc thông báo cho mẹ biết bé đói.
Nhận ra âm thanh của bé và nói chuyện sẽ giúp bé cảm thấy vui hơn. Đây là lúc mà bé bắt đầu cảm thấy thích thú với giọng nói của bản thân. Do đó, mẹ thể hiện cảm xúc là cách dạy trẻ học nói hữu hiệu.
6. Dạy trẻ học nói bằng cách hát
Bài hát là một khuôn mẫu lý tưởng cho bé tập nói. Đó là lý do tại sao mà mỗi nền văn hóa lại có những bài hát riêng dành cho trẻ nhỏ.
Đừng lo nếu mẹ hát không hay vì bé sẽ không quan tâm đâu. Bé chỉ thích nghe giọng hát mẹ mà thôi. Nếu không biết hát những bài hát ru, mẹ có thể hát bất kỳ bài nào mà bạn thích.
Việc hiểu cách bắt đầu và kết thúc một âm thanh sẽ giúp ích nhiều cho bé trong việc dạy trẻ học nói, học phát âm sau này.
>> Mẹ xem thêm: Có nên cho trẻ sơ sinh nghe nhạc?
7. Cùng bé đọc sách để dạy trẻ học nói
Trẻ nhỏ thích sách và cảm thấy bị thu hút bởi những cuốn sách phù hợp với độ tuổi của trẻ. Với trẻ đang trong giai đoạn học nói, mẹ nên mua những quyển sách có hình ảnh tươi sáng; rực rỡ để thu hút sự chú ý của bé. Lặp đi lặp lại tên sự vật hoặc dạy trẻ học nói tên các con vật trong sách; sẽ giúp trẻ có thêm vốn từ và phát triển khả năng đọc và nói của mình.
8. Bổ sung và sửa chữa vốn từ cho bé
Khi được một tuổi, bé đã có thể nắm vững được một vài từ. Đây là thời điểm thúc đẩy bé nói ra những từ đầu tiên. Nếu bé nói sai điều gì, bạn hãy sửa lại cho bé.
Bạn có thể giúp bé xây dựng vốn từ bằng cách đưa ra nhiều sự lựa chọn cho bé và khuyến khích bé sử dụng nhiều từ hơn. Ví dụ: “Con thích quả táo và quả chuối không?”, “Trong các loại quả dưa, quả mận, quả lê, quả xoài, con thích quả nào?”…
Những lưu ý khi dạy trẻ học nói từ nhỏ
Trong quá trình dạy trẻ học nói, bố mẹ cần lưu ý những vấn đề sau để bé tiếp thu tốt hơn.
1. Tận dụng ngôn ngữ hình thể khi dạy trẻ học nói
Vẫy tay, chỉ tay có thể giúp ích trong việc giao tiếp. Trước khi 1 tuổi, bé sẽ chỉ những điều mà bé thích hoặc quan tâm.
Bé có thể lắc đầu khi biểu hiện điều mình không muốn. Một số bà mẹ dạy con ngôn ngữ ký hiệu để khuyến khích trẻ giao tiếp trước khi bé biết nói.
2. Dành nhiều thời gian cho bé
Đến 2 tuổi, bé bắt đầu biết ghép các từ lại với nhau và hình thành những câu đơn giản. Hãy cho bé thời gian để nói chuyện.
Nếu cách dạy bé tập nói là ba mẹ hoặc đặt một câu hỏi cho bé; hãy kiên nhẫn chờ đợi câu trả lời của bé. Dành nhiều thời gian để nói chuyện với con sẽ giúp bé ham thích và cố gắng nói tốt hơn.
3. Đơn giản hóa ngôn ngữ khi dạy trẻ học nói
Tránh sử dụng câu nói dài dòng, từ phức tạp, khó nhớ khi nói chuyện với trẻ. Cách này vừa giúp bé dễ nhớ hơn, cũng như dễ tập trung vào thông tin quan trọng.
4. Dạy trẻ học nói: Học mà chơi
Còn gì có thể khuyến khích trẻ bày tỏ quan điểm, sự thích thú của mình tốt hơn những trò chơi? Thông qua chơi đùa, bé cũng dễ dàng học hỏi thêm nhiều từ mới cũng như những ngữ cảnh hoàn toàn khác cuộc sống thường nhật.
5. Không “nhái” lại phát âm sai của con
Một lưu ý mà nhiều ba mẹ có thể không để ý, đó là đừng nhái lại phát âm sai của bé. Bé còn nhỏ nên khả năng phát âm còn hạn chế. Nhiều khi bé sẽ nói ngọng một vài từ, ví dụ “đi chè [tè]”, “ăn ơm [cơm]”, ô cô [ô tô]…
Trong những lúc đó, mẹ không cần phải chỉnh bé, nhưng cũng đừng phát âm theo bé. Nhiều ba mẹ thấy bé nói như vậy rất dễ thương, nên thường nói nhại theo con để gần gũi với trẻ. Tuy nhiên, điều này có thể khiến bé tiếp tục nói sai và có thể khó sửa hơn sau này. Cha mẹ muốn dạy trẻ học nói sớm hay lưu ý nhé!
Tivi có thể khiến trẻ mất tập trung. Do đó, hãy tắt tivi nếu đang nói chuyện với con. Tắm cho bé cũng là cơ hội tuyệt vời để trò chuyện với trẻ. Mẹ có thế sử dụng những đồ chơi trong phòng tắm để giúp dạy trẻ học nói từ ngữ và màu sắc mới.
Cách dạy trẻ tập nói hiệu quả theo từng giai đoạn phát triển
1. Giai đoạn chuẩn bị của bé trước 18 tháng tuổi
Con cưng đã có thể hiểu được ngôn ngữ khi vẫn còn nằm “tận hưởng” trong bụng mẹ. Ở giai đoạn này, bé sẽ dần nhận biết được giọng nói của mẹ; đồng thời phân biệt nhiều kiểu giọng nói khác nhau. Sau khi chào đời, khóc sẽ là hình thức giao tiếp đầu tiên của bé con đối với thế giới bên ngoài.
Để dạy trẻ học nói; thời gian bên nhau sẽ là bí quyết tốt nhất giúp mẹ có thể dễ dàng giải đáp những nhu cầu của trẻ thông qua âm thanh mà bé phát ra. Chẳng hạn như khi đói bé sẽ hét toáng lên; tiếng khóc ngắt quãng; kèm theo những hành động quấy và khó chịu sẽ là lúc con cưng cần được thay tã… Khi tròn 3 tháng tuổi, bé có thể nhận biết âm thanh phát ra từ hướng nào; và sự khác nhau giữa những giọng nói của các thành viên trong gia đình.
Cha mẹ có thể nhận biết việc bé phát ra những nguyên âm khác nhau như a, o… trong giai đoạn từ 3 đến 6 tháng tuổi. Cách dạy trẻ tập nói lúc này là mẹ cần thường xuyên trò chuyện cùng con; hát ru hay kể chuyện cho bé nghe…
Cách dạy trẻ học nói này sẽ giúp con yêu gia tăng vốn ngôn ngữ và từ vựng để trở thành nền tảng vững chắc cho giai đoạn tập nói sau này. Thời điểm mà bé có thể gọi “ba”, “mẹ” một cách rõ ràng là một cột mốc quan trọng trong giai đoạn tập nói; và thường là khi thiên thần nhỏ vừa tròn 1 tuổi. Lúc này, con cưng đã hiểu được những cuộc đối thoại đơn giản và có thể phản ứng lại khi được ai đó gọi tên mình.
2. Giai đoạn tập phát âm từ 18 tháng đến 2 tuổi
Sau khi bé yêu tập nói được một số từ đơn cơ bản [khoảng 20 từ]; mẹ có thể cho bé tập làm quen với một ít từ ghép đơn giản. Trường hợp với những bé chậm nói, mẹ có thể chủ động kéo dài quá trình luyện nói từ đơn cho bé.
Một số mẹ cũng tỏ ra khá lo lắng khi con yêu nói ngọng hay nói đớt trong giai đoạn này. Tuy nhiên, mẹ không cần quá bận tâm. Đây là hiện tượng khá phổ biến ở một số bé; và mẹ hoàn toàn có thể giúp con cưng khắc phục nhược điểm này. Cách dạy trẻ tập nói thích hợp nhất là mẹ nên phát âm lại một cách chậm rãi, rõ ràng; và kiên trì giúp bé khắc phục những từ bị phát âm sai.
Thêm vào đó, cách dạy trẻ học nói các từ thông qua các hoạt động hàng ngày của gia đình là cách tốt và phù hợp với bé nhất khi ở độ tuổi này. Vì thế, mẹ có thể tận dụng những tình huống thường xảy ra trong sinh hoạt hằng ngày để hướng dẫn bé tập nói. Những mẫu câu đơn giản như “ba đi làm”, “mẹ yêu con”, “bà đi ngủ”… sẽ giúp thiên thần nhỏ nhanh chóng tiếp thu được nhiều từ mới và tăng khả năng quan sát của bé.
3. Giai đoạn gia tăng vốn từ một cách đột phá từ 2 đến 3 tuổi
Trong giai đoạn này, những câu hỏi tại sao sẽ thường xuất hiện trong các cuộc đối giữa bé và các thành viên trong gia đình. Lý giải cho điều này là vì con yêu đang chuyển mình từ giai đoạn phát âm theo kiểu bắt chước thành giai đoạn hiểu để nhớ.
Cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết được những nhu cầu của con thông qua những câu nói vì bé đã có thể ghép khoảng 2-3 từ mỗi khi trò chuyện; và việc phát âm cũng dần được cải thiện rõ rệt.
Khoảng thời gian gần tròn 3 tuổi, vốn từ của thiên thần nhỏ sẽ gia tăng vượt bậc trong khoảng 200 từ. Do đó, việc bé hát trọn vẹn một bài hát hoặc diễn đạt được thuần thục; hoặc kể một câu chuyện với tình tiết đơn giản sẽ khiến bố mẹ vô cùng ngạc nhiên và thích thú về sự hoàn thiện ngôn ngữ của con yêu.
Cách dạy trẻ học nói tốt nhất lúc này là giúp con yêu trau dồi thêm kỹ năng diễn đạt sao cho trôi chảy và mạch lạc hơn thông qua việc bố mẹ đọc truyện cho bé nghe và hỗ trợ bé kể lại câu chuyện đó.
Hơn thế nữa, khả năng hiểu của thiên thần nhỏ cũng được tăng lên khi bé bắt đầu hiểu những câu lệnh đơn giản như “đặt ly lên bàn”, “đứng lên” hay “ngồi xuống”… Đồng thời, con cưng cũng sẽ phát triển thêm kỹ năng phân biệt màu sắc và nhận biết những từ ngữ mang tính mô tả như to, nhỏ, thấp, bé…
>> Mẹ xem thêm: Bé 3 tuổi biết làm gì? Cách dạy trẻ 3 tuổi thông minh
Tóm lại, dạy trẻ học nói là điều được khuyến khích thực hiện từ sớm.
Các bài viết của MarryBaby chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.