Ít lâu sau khi kết thúc bỏ phiếu, vào khoảng 20h30 giờ địa phương, nhiều cơ quan báo chí lớn của Mỹ như Reuters, NBC, và Fox News đồng loạt đưa tin ông Trump chiến thắng trong bầu cử sơ bộ đảng Cộng hòa tại Iowa.
Tuy nhiên, hiện chưa rõ ông Trump sẽ chiến thắng cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley và Thống đốc bang Florida Ron DeSantis với mức chênh lệch bao nhiêu điểm %.
Theo ước tính của NBC khi mới 4% số phiếu được kiểm đếm, ông Trump giành được 48,9% phiếu, hơn gấp đôi so với 2 ứng viên ngay sau ông. Với đà này, thành tích của ông sẽ phá kỷ lục mức chênh lệch lớn hơn 13 điểm % mà ứng viên Bob Dole từng giành được trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa năm 1996.
Sát ngày diễn ra bầu cử ở Iowa, cuộc khảo sát công bố ngày 15/1 của Des Moines Register/NBC News/Mediacom cho thấy, ông Trump bỏ xa 2 đối thủ tới khoảng 30 điểm %.
Iowa là bang tổ chức cuộc bỏ phiếu đầu tiên trong giai đoạn bầu cử sơ bộ của cuộc đua vào chiếc ghế Tổng thống Mỹ năm 2024. Trong giai đoạn này, đảng Cộng hòa và Dân chủ sẽ bỏ phiếu trong nội bộ đảng ở các bang, vùng lãnh thổ Mỹ để chọn ra ứng viên đại diện cho cuộc đua vào Nhà Trắng.
Giai đoạn bầu cử sơ bộ dự kiến diễn ra trong thời gian từ nay cho tới tháng 6.
Với việc chiến thắng của ông Trump dường như là điều được định trước, cuộc bỏ phiếu sơ bộ ở Iowa hiện tập trung vào cuộc đua giành vị trí thứ hai giữa ông DeSantis và bà Haley. Hai ứng viên này đang trong cuộc cạnh tranh gay gắt để trở thành lựa chọn thay thế ông Trump của đảng Cộng hòa.
Bất chấp giá rét đe dọa tính mạng, người dân Iowa đã tập trung tại hơn 1.600 trường học, trung tâm cộng đồng và các địa điểm khác để tham gia cuộc bầu cử sơ bộ theo dạng họp kín [caucus], được khởi động lúc 19h [giờ địa phương].
Thủ phủ Des Moines của bang Iowa sau trận bão tuyết vào ngày 13/1 [Ảnh: Reuters].
Trong những ngày gần đây, Iowa đã gặp thời tiết lạnh giá với gió lạnh -40 độ C. Điều kiện thời tiết buộc các ứng viên phải hủy bỏ sự kiện vào phút cuối và gây ra lo ngại về số lượng cử tri đi bầu.
"Tôi cần từng người trong số các bạn hãy ra ngoài - mọi người hãy ra ngoài, chỉ cần ra ngoài và bỏ phiếu", ông Trump nói hôm 15/1 tại cuộc vận động tranh cử ở thành phố Indianola, Iowa.
Iowa chỉ chiếm chưa đến 2% số đại biểu trên toàn nước Mỹ trong quá trình bầu chọn ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa. Vì thế, chiến thắng ở đây không đảm bảo thành công chung cuộc.
Nhưng màn thể hiện mạnh mẽ là điều cần thiết đối với các ứng cử viên hy vọng có bàn đạp đến bang New Hampshire, Nevada và Nam Carolina và cuối cùng là Nhà Trắng.
Chiến thắng áp đảo ở Iowa sẽ giúp ông Trump càng có cơ sở khẳng định rằng mình là ứng viên đảng Cộng hòa duy nhất có khả năng cạnh tranh với Tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden, bất chấp 4 cáo trạng hình sự có thể biến ông Trump thành tội phạm trước cuộc tổng tuyển cử ngày 5/11.
"Tôi hy vọng rằng đó là một trận lở đất và tôi sẽ không ngạc nhiên", Kim Pitts, một chủ hiệu sách 65 tuổi ủng hộ ông Trump, cho biết.
Có 6 ứng cử viên Đảng Cộng hòa đang cạnh tranh để trở thành ứng cử viên tổng thống của đảng này trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024, trong khi Tổng thống Joe Biden là ứng cử viên có thể coi là duy nhất của Đảng Dân chủ và một số ứng cử viên độc lập hoặc thuộc đảng thứ ba đã tham gia cuộc đua vào Nhà Trắng năm tới. Dưới đây là danh sách các ứng cử viên.
DONALD TRUMP
Trump đã chấp nhận các cáo trạng nhằm vào ông trong 4 vụ án hình sự riêng biệt – điều chưa từng xảy ra đối với một cựu Tổng thống Mỹ - và tận dụng chúng để nâng cao uy tín của ông với các thành viên Đảng Cộng hòa và gây quỹ, giúp ông trở thành ứng cử viên dẫn đầu Đảng Cộng hòa với 61% số người ủng hộ trong cuộc thăm dò mới nhất do Reuters/Ipsos thực hiện.
Trump, 77 tuổi, gọi các bản cáo trạng nhằm vào ông là một cuộc “săn phù thủy” chính trị nhằm cản trở ông theo đuổi nhiệm kỳ tổng thống thứ hai - một tuyên bố mà Bộ Tư pháp đã bác bỏ. Trump tuyên bố nếu tái đắc cử, ông sẽ trả thù những người mà ông coi là kẻ thù, và rằng ông sẽ không trở thành một nhà độc tài… trừ “ngày đầu tiên”.
Trump cũng cam kết sẽ tiến hành những thay đổi sâu rộng khác, bao gồm cải tổ cơ quan dân sự liên bang và áp đặt các chính sách nhập cư cứng rắn hơn, chẳng hạn như trục xuất hàng loạt và chấm dứt luật về quyền công dân theo nơi sinh. Ông cũng hứa sẽ xóa bỏ chương trình bảo hiểm y tế Obamacare và áp đặt các biện pháp hạn chế thương mại khắc nghiệt hơn đối với Trung Quốc.
NIKKI HALEY
Bà Haley, 51 tuổi, cựu Thống đốc bang South Carolina và cựu Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc [dưới thời chính quyền Trump], nhấn mạnh bà trẻ hơn tương đối so với Biden [81 tuổi] và Trump, cũng như xuất thân là con gái của những người nhập cư Ấn Độ. Haley nổi tiếng trong Đảng Cộng hòa với tư cách là một người bảo thủ mạnh mẽ, có khả năng giải quyết các vấn đề liên quan giới tính và chủng tộc một cách đáng tin cậy hơn nhiều so với các đồng nghiệp. Bà cũng tự nhận mình là người bảo vệ kiên quyết cho lợi ích của Mỹ ở nước ngoài.
Theo cuộc khảo sát của Reuters/Ipsos, bà Haley nhận được 12% số phiếu ủng hộ từ các thành viên Đảng Cộng hòa. Trong các cuộc thăm dò cấp bang, bà thường dẫn trước đối thủ Ron DeSantis [Thống đốc bang Florida] ở các bang South Carolina và New Hampshire, nơi bà nhận được sự ủng hộ của Thống đốc Chris Sununu.
RON DESANTIS
Thống đốc bang Florida đã tránh xung đột với Trump trong một số vấn đề xã hội quan trọng như phá thai, nhưng chiến dịch tranh cử của ông phải đau đầu để giành được sự chú ý và ông vẫn kém cựu Tổng thống 50 điểm phần trăm trong cuộc thăm dò tháng 12 do Reuters/Ipsos thực hiện, khi chỉ nhận được 11% số ý kiến ủng hộ.
DeSantis, 45 tuổi, đã sa thải nhân viên và khởi động lại chiến dịch tranh cử nhiều lần, nhưng những động thái đó hầu như không giúp ích gì nhiều cho ông trong việc gia tăng cơ hội giành tấm vé đề cử chính thức của Đảng Cộng hòa.
Chiến dịch tranh cử của ông cho biết mục tiêu của họ là cản bước Trump ở bang Iowa, nơi Đảng Cộng hòa sẽ tổ chức cuộc bầu cử sơ bộ đầu tiên vào tháng 1 tới. Ông đã được khích lệ hôm 6-11 khi Thống đốc bang Iowa, Kim Reynolds, tuyên bố ủng hộ người đồng cấp Florida và tỷ lệ ủng hộ tăng nhẹ trong một cuộc thăm dò toàn bang mới đây.
VIVEK RAMASWAMY
Ramaswamy, 38 tuổi, cựu doanh nhân đầu tư và Giám đốc điều hành công nghệ sinh học, đã thành lập một công ty vào năm 2022 để gây áp lực buộc các công ty từ bỏ các sáng kiến quản trị môi trường, xã hội và doanh nghiệp. Ứng viên trẻ chưa từng có kinh nghiệm chính trị này đã thúc đẩy những cuộc thảo luận về một sự thay thế tiềm năng cho Trump nhưng đã không thu hút được sự ủng hộ khi chỉ nhận được 7% số phiếu ủng hộ trong cuộc khảo sát của Reuters/Ipsos.
Ramaswamy là một người ủng hộ nhiệt thành cựu Tổng thống Trump và đã khiến các đối thủ của mình tức giận vì những lời lẽ tấn công trong các cuộc tranh luận giữa các ứng cử viên. Ông cũng bày tỏ ủng hộ các thuyết âm mưu, bao gồm cả các ý kiến cho rằng cuộc tấn công vào Điện Capitol của những người ủng hộ Trump hôm 6-1-2021 là công việc nội bộ và hứa sẽ ân xá cho Trump nếu đắc cử.
CHRIS CHRISTIE
Christie, 61 tuổi, từng cố vấn cho chiến dịch tranh cử vào Nhà Trắng năm 2020 của Trump, nhưng đã quay lưng chỉ trích cựu Tổng thống một cách mạnh mẽ sau vụ tấn công ngày 6-1, và nhất là khi Trump phải đối mặt với một loạt cáo buộc hình sự.
Cựu Thống đốc bang New Jersey và công tố viên liên bang này bày tỏ ông ngày càng tin tưởng Trump sẽ bị kết án và tự nhận mình là một trong số ít thành viên Đảng Cộng hòa sẵn sàng trực tiếp chỉ trích hành động của Trump thay vì xoa dịu.
Christie chỉ nhận được 2% ủng hộ trong cuộc thăm dò mới nhất.
ASA HUTCHINSON
Cựu thống đốc bang Arkansas đã khởi động chiến dịch tranh cử vào Nhà Trắng hồi tháng 4 năm nay với việc kêu gọi Trump rút lui để giải quyết bản cáo trạng đầu tiên của cựu Tổng thống. Hutchinson, 73 tuổi, đã mô tả kinh nghiệm lãnh đạo bang Arkansas cực kỳ bảo thủ như một bằng chứng cho thấy ông có thể thực hiện các chính sách mà cử tri Đảng Cộng hòa quan tâm, chẳng hạn như các sáng kiến cắt giảm thuế và tạo việc làm.
Hutchinson chỉ đủ điều kiện tham gia cuộc tranh luận đầu tiên của Đảng Cộng hòa và không nhận được sự ủng hộ nào trong cuộc thăm dò tháng 12 của Reuters/Ipsos.
JOE BIDEN
Biden, 81 tuổi, là tổng thống lớn tuổi nhất từ trước đến nay của Mỹ, sẽ phải thuyết phục cử tri rằng ông có đủ sức chịu đựng để cầm quyền thêm 4 năm nữa, trong bối cảnh lo ngại về tuổi tác và tỷ lệ tán thành các chính sách của ông thấp. Các đồng minh của Biden cho biết ông tin mình là ứng cử viên duy nhất của Đảng Dân chủ có khả năng đánh bại Trump.
Khi tuyên bố tái tranh cử, Biden cho biết nhiệm vụ của ông là bảo vệ nền dân chủ Mỹ và đề cập vụ tấn công hôm 6-1-2021 vào Điện Capitol bởi những người ủng hộ Trump. Phó tổng thống Kamala Harris một lần nữa đứng chung liên danh tranh cử với Biden.
Kinh tế sẽ là yếu tố ảnh hưởng đến chiến dịch tái tranh cử của Biden. Mặc dù Mỹ đã thoát khỏi một cuộc suy thoái được dự đoán trước và đang tăng trưởng nhanh hơn dự đoán của các nhà kinh tế, lạm phát đã đạt mức cao nhất trong 40 năm vào năm 2022, và giá thực phẩm và khí đốt đang đè nặng lên cử tri.
Biden đã dẫn đầu phản ứng của các chính phủ phương Tây trước việc Nga xâm lược Ukraine, thuyết phục các đồng minh trừng phạt Nga và ủng hộ Kiev. Hiện ông phải đối mặt với thách thức yêu cầu Hạ viện [do Đảng Cộng hòa kiểm soát] phê duyệt gói ngân sách bổ sung tạm thời để ngăn chính phủ đóng cửa và viện trợ cho Ukraine [và Israel].
Chính quyền Biden cũng ủng hộ Israel trong cuộc xung đột chống lại phiến quân Hamas ở Gaza, nhưng Biden đã phải đối mặt với những lời chỉ trích và lời kêu gọi từ một số người trong Đảng Dân chủ nhằm thúc đẩy lệnh ngừng bắn.
Về đối nội, Biden đã thúc đẩy các kế hoạch kích thích kinh tế và chi tiêu cho cơ sở hạ tầng lớn để thúc đẩy sản lượng công nghiệp của Mỹ, mặc dù ông nhận được rất ít sự ủng hộ của cử tri đối với kế hoạch sau.
Cách xử lý chính sách nhập cư của Biden đã bị các thành viên Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ chỉ trích khi lượng người di cư qua biên giới Mỹ - Mexico đạt mức cao kỷ lục trong thời gian ông nắm quyền.
MARIANNE WILLIAMSON
Marianne Williamson, 71 tuổi, tác giả, nhà hoạt động người Mỹ có nhiều cuốn sách bán chạy nhất, chuyên về thể loại sách hướng dẫn độc giả cách tự giải quyết vấn đề, đã tuyên bố tham gia cuộc đua vào Nhà Trắng lần hai với chương trình nghị sự về “công lý và tình yêu”. Williamson từng ra tranh cử với tư cách thành viên Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống năm 2020 nhưng đã bỏ cuộc trước khi cuộc bỏ phiếu diễn ra. Bà đã phát động chiến dịch tranh cử mới nhất của mình hôm 23-3 và sẽ có tên trong danh sách bầu cử sơ bộ ở bang New Hampshire.
DEAN PHILLIPS
Dean Phillips, một nghị sĩ Mỹ ít tên tuổi đến từ bang Minnesota, đã tuyên bố hồi tháng 10 vừa qua rằng ông sẽ thách thức Biden vì ông không tin rằng Tổng thống có thể giành được một nhiệm kỳ nữa. Doanh nhân triệu phú 54 tuổi và là nhà đồng sáng lập công ty kem gelato đã công bố quyết định tranh cử trong một đoạn video dài một phút được đăng trực tuyến, nói: “Có một số thách thức... Chúng tôi sẽ khắc phục nền kinh tế và sẽ sửa chữa nước Mỹ”.
ROBERT F. KENNEDY JR
Là một nhà hoạt động chống vaccine, Robert F. Kennedy Jr., 69 tuổi, đang tranh cử với tư cách độc lập. Ban đầu ông có kế hoạch tranh cử với Biden để giành tấm vé đề cử của Đảng Dân chủ, nhưng ông lại bị bỏ xa trong các cuộc thăm dò.
Tuy nhiên, cuộc thăm dò do Reuters/Ipsos tiến hành trực tuyến từ ngày 5 đến 11-12 cho thấy Kennedy có thể nhận được nhiều sự ủng hộ từ Biden hơn Trump trong cuộc bầu cử tổng thống, nơi các ứng cử viên độc lập hoặc thuộc đảng thứ ba ảnh hưởng đến kết quả bầu cử Mỹ ngay cả khi không giành chiến thắng.
Ông là con trai của Thượng nghị sĩ Robert F. Kennedy, người bị ám sát năm 1968 khi đang tranh cử tổng thống. Kennedy từng bị cấm sử dụng Instagram vì phát tán thông tin sai lệch về vaccine và đại dịch Covid-19. Ông đã thua trong vụ kiện để buộc chủ sở hữu YouTube là Google khôi phục các video quay cảnh ông đặt câu hỏi về tính an toàn của vaccine ngừa Covid-19.
CORNEL WEST
Tháng 6 vừa qua, nhà hoạt động chính trị, triết gia và học giả này đã thông báo sẽ khởi động cuộc tranh cử tổng thống với tư cách ứng cử viên độc lập để thu hút các cử tri tiến bộ, nghiêng về Đảng Dân chủ.
West, 70 tuổi, ban đầu tranh cử với tư cách là ứng cử viên của Đảng Xanh, nhưng hồi tháng 10, ông nói rằng mọi người “muốn có những chính sách tốt thay vì nền chính trị đảng phái” và tuyên bố tranh cử với tư cách ứng cử viên độc lập. Ông cam kết sẽ chấm dứt nghèo đói và đảm bảo về nhà ở.
JILL STEIN
Jill Stein, bác sĩ, nhà hoạt động từng tham gia tranh cử cho vị trí ứng cử viên tổng thống của Đảng Xanh trong cuộc bầu cử năm 2016, một lần nữa tuyên bố ra tranh cử vào hôm 9-11, cáo buộc Đảng Dân chủ hết lần này đến lần khác đã phản bội lời hứa của họ “vì người lao động, vì thanh niên và vì khí hậu - trong khi Đảng Cộng hòa thậm chí còn không đưa ra những lời hứa như vậy”.
Stein, 73 tuổi, đã huy động được hàng triệu USD để tiến hành kiểm phiếu lại sau chiến thắng bất ngờ của Trump năm 2016. Kết quả là những lời cáo buộc của bà chỉ dẫn đến việc kiểm lại phiếu ở bang Wisconsin, và cho thấy Trump đã thắng.
TTXVN
*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.
Bầu cử Mỹ 2024: Cựu Tổng thống Donald Trump tiếp tục dẫn đầu cuộc đua
Theo kết quả thăm dò dư luận do Reuters/Ipsos công bố ngày 11-12, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn đang dẫn đầu trong cuộc đua trở thành ứng cử viên duy nhất của đảng Cộng hòa ra tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2024, bất chấp những rắc rối pháp lý đang phải đối mặt.
Bầu cử Mỹ 2024: Ông DeSantis chiến thắng trong cuộc tranh luận thứ 4 của Đảng Cộng hòa
Tối 6-12, 4 ứng cử viên của Đảng Cộng hòa tranh cử tổng thống gồm Thống đốc bang Florida Ron DeSantis; cựu Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley; cựu Thống đốc bang New Jersey Chris Christie và doanh nhân Vivek Ramaswamy đã tham gia cuộc tranh luận lần thứ 4 tại bang Alabama để xem ai có thể cạnh tranh được với cựu Tổng thống Donald Trump trong cuộc bầu cử sơ bộ chọn ra ứng viên tổng thống của đảng này vào năm 2024.
Bầu cử Mỹ 2024: Ông Mike Pence rút lui khỏi cuộc đua của Đảng Cộng hòa
Ngày 28-10, cựu Phó tổng thống Mỹ Mike Pence tuyên bố dừng chiến dịch tranh cử trở thành ứng cử viên đại diện Đảng Cộng hòa tham gia cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024.
Bầu cử Mỹ 2024: Luật sư R.F. Kennedy Jr tuyên bố tranh cử độc lập
Ngày 9-10, luật sư trong lĩnh vực môi trường của Mỹ Robert F. Kennedy Jr đã tuyên bố từ bỏ nỗ lực giành đề cử ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ và sẽ tranh cử với tư cách ứng cử viên độc lập. Ông Kennedy Jr. đã đưa ra thông báo trên khi phát biểu trước những người ủng hộ tại thành phố Philadelphia.