Phản xạ mắt búp bê là một trong những nghiệm pháp lâm sàng đối với người bị hôn mê, đặc biệt là bệnh nhân chết não. Tìm hiểu ý nghĩa của phản xạ này sẽ giúp bạn có thêm nhiều thông tin hữu ích trong cuộc sống.
1. Hôn mê và tình trạng chết não
Để hiểu hơn về ý nghĩa phản xạ mắt búp bê thì trước hết cần phải biết về hôn mê là gì và trạng thái chết não.
Hôn mê
Hôn mê là tình trạng bất tỉnh kéo dài, mắt không thể nhắm mở tự nhiên hoặc kể cả khi bị kích thích hay tác động từ bên ngoài với các cường độ khác nhau. Đồng thời người bệnh cũng không thể nói, nghe được gì và không thể vận động theo định hướng.
Người bị hôn mê sẽ mất khả năng thức tỉnh và các vận động có định hướng
Thời gian hôn mê sẽ tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ, nguyên nhân và tình trạng hệ thần kinh bị tổn thương. Những dấu hiệu đặc trưng của hôn mê là:
- Mắt nhắm hoàn toàn.
- Giảm các phản xạ thân não, mắt đầu.
- Không phản ứng với các tác động từ bên ngoài và ánh sáng.
- Rối loạn nhịp thở hay không thể tự thở bình thường nếu rút ống thở,...
Chết não
Thân não là cầu nối giữa hai bán cầu não bộ và tủy sống có nhiệm vụ dẫn truyền tín hiệu thần kinh đến các cơ quan ngoại biên. Đồng thời, đây còn là trung tâm điều khiển, điều hòa và kiểm soát các hoạt động sống trong cơ thể. Khi chức năng của thân não và não mất đi sẽ gây ra hiện tượng chết não.
Hôn mê là một trong những trạng thái của chết não do tổn thương hoặc rối loạn thoái hóa thần kinh bên cạnh đời sống thực vật. Các trạng thái này đều có nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện sớm và xử lý kịp thời.
Kiểm tra phản xạ mắt đầu hay mắt búp bê đánh giá tình trạng hôn mê và chết não
Để đưa ra kết luận chính xác nhất về trạng thái hôn mê hay chết não, các bác sĩ đều cần phải có sự kiểm tra kỹ lưỡng về lâm sàng và cận lâm sàng. Trong đó, phản xạ mắt búp bê là nghiệm pháp thử nghiệm lâm sàng được áp dụng để đánh giá phản xạ mắt đầu. Bên cạnh đó, bác sĩ còn thực hiện một số kiểm tra khác như phản xạ ánh sáng, giác mạc, tiền đình,... đồng thời kết hợp chẩn đoán cận lâm sàng gồm điện não, CT Scan não, chụp cộng hưởng từ sọ não,... để đi đến kết luận khẳng định cuối cùng.
2. Phản xạ mắt búp bê
Phản xạ mắt búp bê được áp dụng trong những trường hợp để đánh giá lâm sàng phản xạ của mắt đầu với các bệnh nhân bị suy giảm hoặc rối loạn ý thức, hôn mê, chết não. Cách thực hiện của nghiệm pháp này là để đầu bệnh nhân nằm nghiêng sang một bên, có thể cúi hoặc ngửa rồi sau đó quan sát nhãn cầu.
Phản xạ bình thường
Nếu cơ thể vẫn còn phản xạ mắt búp bê bình thường thì đôi mắt sẽ di chuyển theo hướng ngược với hướng quay đầu. Điều này cũng có nghĩa là các bó tiền đình mắt - não vẫn còn nguyên vẹn. Trong trường hợp bệnh nhân nằm ngửa, đôi mắt sẽ vẫn nhìn theo hướng thẳng lên trên, kể cả khi xoay đầu sang hai bên.
Nếu mắt di chuyển theo hướng ngược hướng quay đầu là trạng thái bình thường
Mất phản xạ mắt búp bê
Những trường hợp bệnh lý có thể làm mất phản xạ mắt búp bê. Khi đó, đầu của bệnh nhân xoay theo hướng nào thì mắt cũng sẽ di chuyển theo hướng đó. Điều này đồng nghĩa với các bó tiền đình mắt - não đã bị tổn thương. Đối với các bệnh nhân chết não thì nhãn cầu sẽ không hoạt động.
Phản xạ mắt búp bê không được thực hiện với các bệnh nhân bị chấn thương cột sống cổ. Trường hợp bệnh nhân mất ý thức, mất phản xạ mắt đầu hoặc tổn thương cột sống cổ thì có thể áp dụng nghiệm pháp phản xạ tiền đình mắt [nghiệm phát nhiệt].
3. Phản xạ tiền đình mắt
Phản xạ tiền đình mắt cũng là một trong những phản xạ mắt não để đánh giá tình trạng hôn mê hay suy giảm ý thức. Thường được thực hiện kết hợp với phản xạ mắt búp bê khi màng nhĩ bệnh nhân không bị tổn thương. Phương pháp phản xạ tiền đình mắt được thực hiện và đánh giá như sau:
- Nâng đầu bệnh nhân lên một góc 300. Sử dụng xi lanh nối với catheter sau đó bơm 50ml nước đá khoảng 5 - 60 C vào ống tai ngoài của bệnh nhân trong khoảng 30s.
- Nếu hai mắt đồng thời hướng về phía tai đang bị bơm nước thì có nghĩa là thân não hoạt động bình thường. Trường hợp mắt đảo theo hướng ngược lại với tai bơm thì đồng nghĩa với dấu hiệu suy giảm ý thức.
- Nếu mắt không có phản ứng hoặc mất cử động liên hợp thì có thể thân não đã bị tổn thương, người bệnh hôn mê sâu và có tiên lượng không tốt.
Chú ý đối với phương pháp này không nên bơm quá nhiều nước vào tai bệnh nhân vì nhiệt độ lạnh có thể dẫn đến tình trạng buồn nôn, nôn, chóng mặt,... đối với người đang trong trạng thái tỉnh.
Trên đây là những thông tin có liên quan đến phản xạ mắt búp bê trong thử nghiệm lâm sàng về tình trạng chết não và hôn mê. Tuy nhiên, nghiệm pháp trên cần được thực hiện bởi những bác sĩ có trình độ chuyên môn để đưa ra đánh giá chính xác về tình trạng bệnh lý.
Bên cạnh đó, để có kết luận khẳng định, người bệnh còn cần phải thực hiện nhiều kiểm tra khác từ lâm sàng đến chuyên sâu. Do đó, người bệnh khi có các biểu hiện bất thường thì cần đến ngay các cơ sở y tế để thăm khám, chẩn đoán và điều trị bệnh càng sớm càng càng tốt.
Người bệnh cần đến cơ sở y tế uy tín để kiểm tra khi có biểu hiện bất thường
Nếu bạn đang cần một địa chỉ an toàn để kiểm tra các phản xạ có điều kiện hay không điều kiện của cơ thể bao gồm cả phản xạ mắt búp bê thì có thể tìm đến các bệnh viện chuyên khoa lớn, uy tín để được thăm khám và điều trị.
Các bệnh viện lớn sẽ đảm bảo về nguồn lực với các y bác sĩ giàu kinh nghiệm, có trình độ chuyên môn cao, cùng hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại, máy móc tân tiến,... giúp khách hàng kiểm tra một cách tổng quát và chính xác nhất về tình trạng sức khỏe.
Để được tư vấn hoặc đặt lịch khám sức khỏe tại MEDLATEC, quý khách có thể liên hệ đến hotline: 1900 56 56 56 của bệnh viện, sẽ có nhân viên hướng dẫn cụ thể.