Mỗi ngày, tay chịu trách nhiệm cầm nắm, tiếp xúc với nhiều vật thể, môi trường khác nhau. Điều này dễ dẫn đến tình trạng da tay bị bong tróc, gây mất thẩm mỹ cho đôi tay. Sau đây là những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này.
1.Tác động từ môi trường
Tiếp xúc với hóa chất
Phần lớn các loại nước rửa tay, dầu gội đầu, nước rửa chén,…chúng ta sử dụng thường ngày chứa lượng chất tẩy rửa cao. Tiếp xúc thường xuyên với những chất này sẽ phá hoại sự bền vững của tế bào da. Lớp sừng của da bị bong tróc vì sức tẩy của hóa chất. Điều này cũng sẽ có ảnh hưởng xấu đến lớp da non chưa phát triển đầy đủ để tiếp xúc với môi trường ngoài. Vì thế tình trạng tróc da tay thường xuyên xảy ra.
Rửa tay quá nhiều
Rửa tay là việc cần thiết để giữ gìn vệ sinh và an toàn sức khỏe nhưng rửa tay quá nhiều cũng gây tổn thương cho da. Lực ma sát của hai tay khi rửa làm bào mòn lớp da ngoài cùng của tay. Cùng với đó, nước rửa tay có nhiều hóa chất cũng sẽ làm lớp da mau tróc hơn vì da tay mất đi độ ẩm tự nhiên. Để giữ tay luôn sạch nhưng không bị bong da bạn nên rửa tay khi cần thiết, dùng sản phẩm rửa tay có thành phần tự nhiên dịu nhẹ.
Cháy nắng
Vết cháy nắng xảy ra khi da tiếp xúc tiếp với nắng gắt. Lúc này, da bị đỏ và có thể bong ra như bị phỏng. Tình trạng da cháy nắng làm da trở nên nhạy cảm, bong tróc và dễ tổn thương. Bạn nên thoa kem chống nắng thường xuyên, che chắn cẩn thận cho đôi tay khi đi nắng. Nếu bị cháy nắng, bạn nên thoa dưỡng ẩm và đến bác sĩ để được điều trị kịp thời.
Thời tiết bất thường
Vào mùa đông, thời tiết lạnh có thể tạo cảm giác thích thú nhưng sự hanh khô của mùa lạnh sẽ làm da tay dễ bị bong tróc hơn bình thường. Bạn nên tăng cường độ ẩm cho da tay nhiều hơn vào mùa đông, chú ý thành phần trong sản phẩm dưỡng ẩm để tránh da tay bị kích ứng.
Mút ngón tay
Nguyên nhân này xảy ra phổ biến nhất ở trẻ em. Trẻ con thường mút đầu ngón tay nên da đầu ngón tay của trẻ thường bị tróc, thậm chí là lỡ loét nếu không được phụ huynh ngăn chặn.
2. Bong tróc da tay có liên quan đến một số bệnh da liễu
Dị ứng
Da ngón tay bị bong tróc khi bạn tiếp xúc với những vật chứa chất gây dị ứng. Một ví dụ cụ thể là khi bạn dùng trang sức kém chất lượng, niken từ loại trang sức này sẽ làm da bị mẩn đỏ dẫn đến bong tróc.
Thiếu vitamin B3 hoặc nhiễm độc vitamin A
Lạm dụng quá nhiều một loại vitamin hoặc bổ sung quá ít một loại vitamin trong chế độ ăn uống cũng sẽ gây ra tình trạng tróc da tay. Pellagra là tình trạng thiếu vitamin B3[hay còn gọi là niacin] trong chế độ ăn. Việc này là nguyên nhân của bệnh viêm da. Ngoài ra, khi bạn bổ sung quá nhiều vitamin A, nó cũng khiến da tay bị kích ứng và nứt móng tay. Bạn nên cân bằng hai loại vitamin này trong chế độ ăn uống để hạn chế tối đa bệnh viêm da. Khi tình trạng viêm da, tróc da tay kéo dài thì bạn nên tìm đến bác sĩ.
Một số căn bệnh da liễu
Tróc da tay là biểu hiện của một số bệnh da liễu như: Chàm tay, bệnh vẩy nến, tiêu sừng tẩy tế bào chết, bệnh Kawasaki. Những căn bệnh này đều có biểu hiện chung là bong, tróc da tay. Bạn nên đi khám bác sĩ để tìm ra liệu pháp chữa trị tốt nhất để tránh da tay bị tổn thương nặng nề và gây mất thẩm mỹ của tay.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tróc da tay. Để có thể bảo vệ đôi tay được mịn màng bạn nên cân nhắc các loại mỹ phẩm đang dùng, sử dụng bao tay khi phải tiếp xúc chất tẩy rửa mạnh, che chắn kĩ càng khi ra nắng… Nếu tình trạng tróc da tay diễn ra trong thời gian dài, có hiện tượng lỡ loét bạn nên tìm đến bác sĩ để chữa trị kịp thời.
Ảnh minh họa. Nguồn: impe-qn.org.vn
Bong tróc da thường được phân làm 2 loại:
- Do viêm da cơ địa, thường gặp ở những người có cơ địa dị ứng;
- Do viêm do tiếp xúc, da bị bong tróc do phản ứng với các tác nhân như nước tẩy rửa, hóa chất.
Mặt khác, các yếu tố khác khiến da dễ bị bong tróc như dinh dưỡng kém, ăn uống thiếu các vitamin A, vitamin B, PP…
Một loại khác như viêm da bàn tay, không phải thiếu vitamin C như các đầu ngón tay cũng như cả bàn tay bị bong da, không ngứa là hiện tượng xảy ra thường xuyên đối với rất nhiều người.
Đa số cho rằng đây là biểu hiện của việc cơ thể thiếu vitamin C, nhưng khi dùng bổ sung nhiều vitamin C song hiện tượng bong da vẫn không giảm [thường đó là bệnh á sừng].
Nguyên nhân
Trong thực tế cuộc sống, hiện nay chúng ta phải tiếp xúc với quá nhiều các chất hóa học không có lợi cho sức khỏe.
Trong đó, phần lớn các chất tẩy rửa dùng trong sinh hoạt hàng ngày như xà phòng, bột giặt, nước rửa bát, nước cọ nhà vệ sinh, một số loại xà phòng dùng cho máy giặt có hàm lượng chất tẩy trắng cao.
Những chất này trực tiếp làm tổn hại sự bền vững của các tế bào da. Khi tiếp xúc với các chất tẩy rửa nhiều và tay, chân phải ngâm trong nước thường xuyên thì lớp tế bào sừng ở ngoài cùng có tác dụng bảo vệ da bị bong đi, trong khi lớp tế bào trong chưa kịp phát triển đầy đủ để chống đỡ với môi trường bên ngoài.
Lớp da này lại tiếp tục tiếp xúc với các chất tẩy rửa. Cứ như vậy lớp tế bào ngoài cùng không thể bảo vệ được da nên cứ bong hết lần này đến lần khác. Nếu ngâm nước nhiều thì các tế bào sừng sẽ bị bong ra thành mảng lớn. Bàn tay là nơi thường xuyên phải tiếp xúc với nhiều yếu tố xung quanh, đặc biệt những người lao động chân tay hay người nội trợ thì bong tróc da tay thường do yếu tố dị ứng với chất tẩy rửa.
Tuy nhiên, tróc da có thể là bệnh toàn thân như rối loạn thần kinh thực vật, đổ mồ hôi tay nhiều, dinh dưỡng kém, ăn uống thiếu chất, nhất là thiếu vitamin A, B, PP. Nhưng đại đa số trường hợp tróc da tay thường không tìm được nguyên nhân.
Ngoài ra, viêm da bàn tay, bàn chân còn chịu tác động của nhiều yếu tố thông thường như sự thay đổi thời tiết, ăn một số thức ăn có chứa các protein có trọng lượng phân tử cao như tôm, cua, cá, nhộng… đặc biệt là ở những người có cơ địa dễ dị ứng như hen phế quản, viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa.
Biểu hiện nặng hơn của bệnh là da có thể bị đỏ lên, sưng nề nhẹ, ngứa, sau đó tại vùng da này có thể nổi lên các mụn nước nhỏ, đôi khi là các mụn nước to hơn hoặc là các nốt sẩn. Khi bệnh kéo dài thì sự mất nước qua thượng bì kéo dài làm cho da trở nên khô, bong vảy.
Trời càng hanh, càng lạnh thì da càng bị khô và bong vảy nhiều hơn, đôi khi bị nứt nẻ gây chảy máu và gây đau. Da khô tăng lên khi dùng lại các chất tẩy rửa, nước nóng. Chà xát kỳ cọ mạnh hoặc dầm nước lâu quá cũng làm cho da lâu liền lại được. Nếu da bị bong vảy nhiều và bị nứt nẻ thì ảnh hưởng đến sinh hoạt, công việc.
Da mốc, da vảy cá ngày đông, nhiều trường hợp da trông xù xì, sờ vào thô ráp và đôi khi bong hàng lớp các tế bào da chết trông như da bị mốc. Một số bệnh nhân bị ngứa nên đã gãi làm xuất hiện các tổn thương da.
Nguyên nhân dẫn tới "da rắn" mùa đông, do thời tiết là một trong tác nhân hàng đầu tác động lên da do nhiệt độ giảm, ánh sáng và độ ẩm, gió xuống thấp tác động lên da khiến da bị đứt liên kết keratine, da bị thiếu dinh dưỡng, bong vảy sừng.
Tùy cơ địa từng người mà da có các mức độ khô nặng, nhẹ khác nhau. Những người vốn thuộc cơ địa da khô thì sẽ bị nặng hơn so với những người có làn da bình thường.
Đặc biệt, những người mắc bệnh da cá sẽ càng nặng hơn do chức năng tiết mồ hôi và chất nhờn trên da giảm rõ rệt so với người bình thường. Khi trời trở lạnh thì vảy cá sẽ lộ ra rõ rệt hơn - da đóng vảy như da cá.
Nhẹ thì da khô ráp, róc vảy mỏng. Nặng thì toàn thân da khô ráp, nổi vảy giữa các khe ngang dọc như da rắn, màu nâu xám. Nếu người bệnh gãi, chà xát mạnh rất dễ bị trầy xước, nhiễm khuẩn. Bệnh thường giảm bớt khi thời tiết nắng ấm. Đa số trường hợp, các bong tróc da thường không tìm được nguyên nhân.
Điều trị:
Để điều trị bệnh này, bệnh nhân nên:
- Việc đầu tiên bệnh nhân cần làm là xác định nguyên nhân gây bong da để phòng tránh. Cụ thể, nếu bản thân có cơ địa dị ứng cần thận trọng khi ăn những thức ăn lạ, thức ăn có chất tanh, hải sản, hạn chế uống bia rượu và tuyệt đối kiêng tiếp xúc với hóa chất tẩy rửa [bằng cách đeo găng tay].
- Cần giữ cho da luôn sạch, có thể sử dụng các sản phẩm dưỡng da giúp giữ ẩm cho da không bị khô.
- Khi bắt đầu có hiện tượng bong da ở bàn tay cần kiêng tiếp xúc với xà phòng, chất tẩy rửa, hạn chế dùng nước. Nên đi bít tất thường xuyên để hạn chế mất nước qua thượng bì làm cho da đỡ bị khô.
- Để da bớt bong có thể bôi các chế phẩm có chứa steroid như Elomet, Flucinar, Fucicort, Synalar, Gentrisone trong thời gian từ 2-3 tuần. Sau đó có thể bôi một số chế phẩm làm ẩm da, dịu da như cream vitamin E, Lacticare.
- Giữ cho da luôn sạch, có thể bôi các chất làm ẩm da, làm dịu da khiến da bớt viêm và bớt rát về mùa khô [Aderma-Exomega cream]. Phần quan trọng nhất của điều trị khô da chính là dưỡng ẩm đúng, và sử dụng kem dưỡng da có hiệu quả nhất.
- Nên hạn chế tắm và thời gian tắm nên dưới 10 phút, hãy sử dụng nước ấm hơn là nước nóng, nước nóng làm giảm độ ẩm tự nhiên của da, và hãy chọn sữa tắm dịu nhẹ hơn là xà phòng.
- Bổ sung các vitamin, tốt nhất là từ nguồn thực phẩm tươi sạch hằng ngày, uống nhiều nước cũng là biện pháp hỗ trợ cho làn da. Nếu da bong nhiều, kéo dài, kèm theo ngứa nhiều, chảy nước, nhiễm khuẩn, cần đến khám tại các cơ sở chuyên khoa da liễu để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Phòng ngừa và hạn chế khô da
Biết cách chăm sóc da hợp lý sẽ hạn chế được nhiều khả năng da bị khô mốc và mọi người có thể thực hiện những biện pháp dưới đây:
- Tắm đúng cách: Mọi người không nên tắm nước quá nóng vì sẽ làm giảm lớp mỡ trên da khiến da khô hơn. Cũng không nên tắm bằng nước lạnh, tắm bằng nước ấm là tốt nhất. Ngoài ra, cần lưu ý không nên kéo dài thời gian tắm vì sẽ làm lớp bã nhờn bảo vệ da mất đi khiến da càng khô, nứt nẻ và nhanh lão hóa. Khi tắm cần nhẹ nhàng, không chà xát kỳ cọ mạnh. Có thể tắm bằng nước chanh hòa loãng hoặc pha chút muối khi tắm.
- Uống đủ nước: Những ngày trời hanh khô cần uống nhiều nước hơn. Mỗi sáng dậy nên uống 200-300ml nước. Ngày 2-3 lần lấy khăn thấm nước ẩm ủ lên mặt chừng 1-2 phút để da bớt bị khô và căng. Ăn nhiều hoa quả, rau xanh.
- Hạn chế tiếp xúc ánh nắng mặt trời: Khi đi ra đường để hạn chế tiếp xúc với gió hanh gây khô nên mặc quần áo đủ ấm, đeo găng tay thường xuyên. Mùa đông cũng nên dùng loại kem chống nắng có chứa SPF để bảo vệ da.
- Sử dụng kem dưỡng ẩm: Việc dùng kem dưỡng ẩm sẽ giúp dưỡng ẩm cho da rất tốt. Ngay khi da còn ẩm, nên thoa ngay kem dưỡng ẩm vào những vùng da dễ bị khô, nứt nẻ để tăng cường độ ẩm và kích thích phục hồi da.
- Có thể dùng kem làm ẩm da như: Lacticare, A Derma exomega cream hàng ngày. Nếu bị viêm đỏ, mẩn ngứa bệnh nhân có thể dùng một đợt kem mỡ steroid 5-15 ngày. Việc lựa chọn kem dưỡng ẩm và sử dụng chúng cũng cần phải lưu ý. Kem dưỡng ẩm bản chất là loại rất có ích với da khô nhưng nếu dùng không đúng cách hoặc mua phải loại kem giả, chất lượng kém thì tác dụng đôi khi ngược lại. Người dùng có thể bị kích ứng. Bôi quá nhiều, quá dày sẽ gây bít lỗ chân lông, làm bí da dẫn đến hiện tượng da sần sùi.
Để tránh nguy hại cho da, khi chọn kem dưỡng phải chọn sản phẩm của hãng có uy tín, không chứa chất bảo quản, chất tạo màu, chất tạo mùi; không dùng hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc; không tự ý dùng thêm những loại thuốc bôi chống khô da để tránh gây dị ứng cho da. Tốt nhất, hãy đến bác sĩ để được tư vấn sử dụng loại kem giữ ẩm tốt phù hợp với từng loại da và loại chuyên biệt dành trị da khô mốc, nứt nẻ.
Nguồn: Viện Sốt rét - Ký Sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn [Bộ Y tế]