Ngày 08 03 và 20 10 hàng năm Mặt Trời lên thiên đỉnh ở vĩ trí nào trên Trái Đất
Đáp án Show
(Đơn vị: cal/cm2/ngày)
a) Cho biết bảng số liệu trên thuộc bán cầu nào? Vì sao? b) Nhận xét và giải thích sự phân phối tổng lượng bức xạ Mặt Trời ở các vĩ độ.Đáp án a) Bảng số liệu trên thuộc bán cầu nào? V? sao? – Bảng số liệu thuộc bán cầu Bắc. – Giải thích: + Ngày 22/6 có tổng bức xạ ở vĩ độ 20° cao nhất (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở 23°27 B). + Tổng bức xạ ở vĩ tuyến 90° cao vào ngày 22/6. Các ngày khác trong năm bằng 0 cal/cm2/ngày. b) Nhận xét và giải thích – Tổng bức xạ Mặt Trời có sự thay đổi theo vĩ độ và thời gian: + Tổng xạ giảm dần từ xích đạo về cực (trừ ngày 22/6). Vì góc nhập xạ Mặt Trời nhỏ dần từ Xích đạo về hai cực. + Ngày 22/6 tổng xạ Mặt Trời cao nhất ở vĩ độ 20°B. Các vĩ độ 50°B, 70°B, 90°B có tổng xạ cao hơn Xích đạo (0°) do độ dài ngày lớn hơn Xích đạo. + Ngày 22/12 tổng xạ Mặt Trời thấp nhất ở các vĩ độ Bắc do góc nhập xạ nhỏ, ngày ngắn. + Ở Xích đạo (0°), hai ngày 21/3 và ngày 23/9 tổng xạ cao nhất do Mặt Trời lên thiên đỉnh giữa trưa. Ngày 22/6 và ngày 22/12 tổng xạ thấp nhất do Mặt Trời ở thấp nhất giữa trưa. Câu 43. Cho ba địa điểm sau: Hà Nội: 21°02 B Huế: 16°26 B TP. Hồ Chí Minh: 10°47 B a) Vào ngày tháng nào trong năm Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế? (Cho biết cách tính. Được phép sai số ± 1 ngày) b) Tính góc nhập xạ của tia sáng mặt trời ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh khi Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế. c) Xác định phạm vi trên Trái Đất, Mặt Trời không lặn, không mọc trong ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế.Đáp án a) Tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế (16°26 B): – Mặt Trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên chí tuyến Bắc hết 93 ngày với góc độ: 23°27′ = 1,407′. Vậy, trong một ngày Mặt Trời di chuyển được: 1,407: 93 ngày = 15′ 08″ = 908″. – Theo đó, Mặt Trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo đến Huế (vĩ độ 16°26B = 59160 B) là: 59,160”: 908” = 65 ngày. Suy ra, Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế lần thứ nhất vào ngày 25/5 (ngày 21/3 + 65 ngày), lần thứ hai vào ngày 20/7 (ngày 23/9 – 65 ngày). b) Tính góc nhập xạ ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh khi Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế: – Ở Hà Nội: + Hà Nội nằm ở phía bắc của Huế, góc nhập xạ được tính bằng công thức: hA = 90° – φ + α Trong đó, h0: góc tới, ọ: vĩ độ của địa điểm cần tính, a: vĩ độ Mặt trời lên thiên đỉnh. + Thế số vào ta được: hA = 90° – 21°02′ + 16°2ó’ hA = 85°24 – Ở TP. Hồ Chí Minh: + Thành phố Hồ Chí Minh nằm ở phía nam của Huế, góc nhập xạ được tính bằng công thức: hA = 90° + φ – α Trong đó, h(): góc tới, φ: vĩ độ của địa điểm cần tính, α: vĩ độ Mặt trời lên thiên đỉnh. + Thế số vào ta được: hA = 90° + 10°47 – 16°26 hA = 84°21 c) Phạm vi trên Trái Đất Mặt Trời không lặn, không mọc trong ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế: ST: đường phân chia sáng tối BN: trục Trái Đất Phạm vi Mặt Trời không mọc và không lặn: vĩ độ ở bán cầu Bắc tia sáng mặt trời đến được sau cực Bắc và trước cực Nam: 90°- 16°26′ = 73°34′ – Phạm vi Mặt Trời không lặn là từ 90°B đến 73°34′ B.– Phạm vi Mặt Trời không mọc là từ 90°N đến 73°34′ N. >> Xem thêm: Đề thi học sinh giỏi quốc gia Địa lí 10 phần cơ cấu kinh tế Câu 44. Tính góc nhập xạ lúc 12h trưa tại các địa điểm: Hà Nội (21°02’B) và Thành phố Hồ Chí Minh (10°47’B) biết rằng khi đó Mặt trời đang lên thiên đỉnh tại Đà Nẵng (16°02’B).Đáp án – Công thức tổng quát tính góc tới tại các địa điểm có vĩ độ khác nhau: ho = 90° – φ ± a Trong đó, h0: góc tới, (p: vĩ độ của địa điểm cần tính, a: góc nghiêng của tia sáng mặt trời với mặt phẳng Xích đạo (dao động từ 0° đến 23°27 B và từ 0° đến 23°27 N). – Mặt trời lên thiên đỉnh tại Đà Nẵng tức là a = 16°02 – Cả Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đều thuộc bán cầu vào mùa hạ. + Hà Nội (21°02’B) có vĩ độ lớn hơn Đà Nẵng, góc nhập xạ được tính bằng công thức: hA = 90° – φ + a Thế số vào ta được: hA = 90° – 21°02′ + 16°02’ = 85°. + TP Hồ Chí Minh (10°47’B) có vĩ độ nhỏ hơn Đà Nẵng, góc nhập xạ được tính bằng công thức: hA = 90° + φ – a Thế số vào ta được: hA= 90 +10°47′ -16°02′ = 84°45′ Câu 45. Tính góc nhập xạ vào các ngày 21/3, 23/9, 22/6 và 22/12 tại các địa phương sau:– Hà Nội: 21°02 B – Lũng Cú (Hà Giang): 23°23 B – Huế: 16°26 B – Mĩ Tho: 10°22 ‘B – TP. Hồ Chí Minh: 10°47’B – cần Thơ: 10°02’B – Nha Trang: 12° 15 B — Mũi Cà Mau: 8°34 B – Đà Nẵng: 16°02’B – Lạng Sơn: 21°50’B – Đà Lạt: 11°57’B Đáp án – Công thức tổng quát tính góc tới tại các địa điểm có vĩ độ khác nhau: ho = 90° – φ ± a Trong đó, ho: góc tới, φ: vĩ độ của địa điểm cần tính, α: góc nghiêng của tia sáng mặt trời với mặt phẳng Xích đạo. – Vào các ngày 21/3 (xuân phân) và 23/9 (thu phân), α = 0, nên ho = 90° – φ – Vào ngày hạ chí (22/6): ho = 90° – 23°27’ + φ – Vào ngày đông chí (22/12): ho = 90° – 23°27 – φ – Kết quả:
Đáp án Ở vĩ tuyến 10°B thuộc khu vực nội chí tuyến, nên trong năm có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh. Ngày, tháng Mặt Trời lên thiên đỉnh được tính như sau: – Ngày 21-3, Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Xích đạo, ngày 22-6 lên thiên đỉnh ở chí tuyến Bắc. Từ ngày 21-3 đến 22-6, Mặt Trời di chuyển từ Xích đạo lên chí tuyến Bắc mất 93 ngày với 23°27 = 1,407. Vậy, trong một ngày, Mặt Trời chuyển động được 1,407: 93 ngày = 15 08 = 908. – Mặt Trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên đến vĩ tuyến 10°B hết khoảng thời gian là: 10° = 600′ = 36,000′. 36,000: 908 = 40 ngày (làm tròn số). – Từ đó, suy ra: + Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 1 tại vĩ tuyến 10°B vào ngày: Ngày 21-3 + 40 ngày = ngày 30-4. + Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 2 tại vĩ tuyến 10°B vào ngày: Ngày 23-9 – 40 ngày = ngày 14-8. Câu 47. Tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các vị trí sau:– Hà Nội (21°02′ B) – Huế(l6°26′ B) – Nha Trang (12°15 ‘B) – TP. Hồ Chí Minh (10°47’B) – Cần Thơ (10°02’B) – Cà Mau (9°11’ B) Đáp án
Câu 48. Trình bày cách tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các địa phương sau theo công thức mới. Áp dụng cách tính trên điền kết quả vào bảng theo mẫu sau (cho phép sai số ±1 ngày)
Đáp án a) Trình bày cách tính Gọi X là số ngày giữa 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh, φA là vĩ độ nơi cần tính, N là thời gian đi từ Xích đạo về A hoặc từ A về chí tuyến. * Địa phương A ở bán cầu Bắc: Đi từ Xích đạo về chí tuyến Bắc và ngược lại (21/3-22/6, 22/6-23/9) đều mất 93 ngày. Áp dụng công thức: X = [Arcos.cos (90° – φ A): cos 66°33 ] X 93: 45 + 1 – Nếu A gần Xích đạo: N = 93 – (x: 2)+ Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 1: 21/3 + N + Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 2: 23/9 – N + Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 1: 22/6 – N + Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 2: 22/6 + N Địa phương Vĩ độ Lần 1 Lần 2 Hà Nội 21°02′ B 26/5 19/7 TP. Hồ Chí Minh 10°47 ‘B 18/4 26/8 Cà Mau 08°34’ B 12/3 1/9Dim-ba-bu-ê 20°00’N 21/11 22/1 (năm sau) Câu 49. Tính số ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ 66°33 B, 70°By 75°B, 80°B, 85°B, 90°B. Dựa vào kết quả đã tính, hãy nhận xét và giải thích hiện tượng ngày đêm ở các vĩ độ.Đáp án a) Tính số ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ b) Nhận xét và giải thích * Nhận xét – Đều có ngày dài suốt 24 giờ. – Càng về phía Bắc cực số ngày dài suốt 24 giờ càng nhiều. – Sự chênh lệch độ dài ngày, đêm tăng dần theo vĩ độ. * Giải thích – Do Trái Đất hình cầu. – Do Trái Đất luôn chuyển động tự quay quanh trục và chuyển động quanh Mặt Trời theo cùng một hướng với hướng nghiêng không đổi so với mặt phẳng quỹ đạo. – Trong khoảng thời gian từ ngày 21/3 đến ngày 23/9 tất cả các vĩ độ này đều ngả về phía Mặt Trời. – Càng về phía Bắc cực phần diện tích chiếu sáng càng nhiều hơn. Câu 50. Tính số ngày dài 24 giờ ở vĩ độ 75°B, 83°30’B, 80°N và 88°N. Tính ngày bắt đầu có hiện tượng ngày dài 24 giờ và ngày kết thúc ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ trên.Đáp án * Tính số ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ Ta có công thức: – Ở bán cầu Bắc (vĩ độ từ 66°33 B đến 90°B): X (ngày) = (Arccos. cosA: 0.398) X (93: 45) + 1 Áp dụng công thức trên, ta được kết quả sau: + ở vĩ độ 75()B có số ngày dài suốt 24 giờ là 103 ngày. + Ở vĩ độ 83°30 B có số ngày dài suốt 24 giờ là 153 ngày. – Ở bán cầu Nam (vĩ độ từ 66°33 ‘N đến 90°N): X (ngày) = [(Arccos, cosA: 0.398) X 2] – 1 Áp dụng công thức trên, ta được kết quả sau: + ở vĩ độ 80°N có sô” ngày dài suốt 24 giờ là 127 ngày. + Ở vĩ độ 88°N có số ngày dài sucít 24 giờ là 169 ngày, b) Tính ngày bắt đầu và kết thúc hiện tượng ngày dài 24 giờ Ta có công thức: – Ở bán cầu Bắc: ngày bắt đầu hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/6 – (x: 2); ngày kết thúc hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/6 + (x: 2). + ở vĩ độ 75()B có ngày bắt đầu là ngày 2/5; ngày kết thúc là ngày 12/8. + ở vĩ độ 83ư30 B có ngày bắt đầu là ngày 7/4; ngày kết thúc là ngày 6/9. – ở bán cầu Nam: ngày bắt đầu hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/12 – (x: 2); ngày kết thúc hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/12 + (x: 2). + ở vĩ độ 80°N có ngày bắt đầu là ngày 20/10; ngày kết thúc là ngày 23/2. Xem thêm: Một số chuyên mục hay của Địa lý lớp 10: |