Cúng đưa ông Táo là phong tục cổ truyền của người Việt từ xưa đến nay mỗi dịp tết đến xuân về. Dù vậy, không phải ai cũng biết tại sao có phong tục này cũng như nghi thức cúng cùng bài khấn đưa ông Táo về trời vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm.
Thần Táo gọi đúng nghĩa là Định Phước Táo Quân, là vị Thần tạo phước đức và chăm sóc các cháu nhỏ trong gia đình. Thần Táo được thờ tại bếp nấu ăn [cơm] của mỗi gia đình hoặc trong các lò bếp trong nhà máy, công ty, xí nghiệp…
Lễ đưa Thần Táo được Vía ngày 23 tháng Chạp hằng năm.
Theo quan niệm của người Việt Nam, nghi thức cúng tiễn ông Táo về trời ngày 23 tháng Chạp gồm có:
- Nhang, đèn, trà nước
- Mâm cỗ mặn/chay tùy vào gia đình.
- Mâm trái cây
- Cá chép sống: Đây là phong tục của người Hoa. Theo truyền thuyết, cá chép là phương tiện để ông Táo lên chầu trời. Tùy vào quan niệm từng gia đình có thể đặt thêm một 1 thau nước có con cá chép sống bên cạnh Ông Táo. Sau khi đưa Ông Táo xong, đem cá thả xuống sông.
- Giấy vàng mã
Tùy vào gia đình, lễ vật cúng đưa ông Táo có thể gia giảm, nhiều người thực hiện đơn giản thì chỉ cần nhang, đèn, hoa quả và trà nước là đủ.
Cúng ông Táo thường được tiến hành vào buổi sáng ngày 23 tháng Chạp. Gia chủ cần chuẩn bị đầy đủ lễ vật và bày biện mâm cúng ở bếp, hướng ra cửa chính.
Bài khấn cúng đưa ông Táo:
Hôm nay ngày 23 tháng Chạp năm hết Tết đến, con có chút lễ và hoa quả, trà nước để kính dâng Ngài Định Phước Thần Táo về Thiên Đình.
Mong Ngài Định Phước Thần Táo nhận Lễ để phù hộ cho gia đình con sang năm mới được no cơm ấm áo, an khang thịnh vượng, vạn sự như ý. Đặc biệt, giúp cho các con cháu trong gia đình được mạnh khỏe, phước đức dồi dào, vượt qua tất cả tại nạn, ốm đau bệnh tật.
Ngoài nội dung cơ bản trên, có thể khấn vái thêm tùy vào ý nguyện của gia chủ.
Khi đưa ông Táo xong, từ ngày 23 tháng Chạp đến ngày 30 tháng Chạp [hoặc 29 nếu năm đó tháng Chạp không có ngày 30] không đốt nhang cho ông Táo.
Ngày rước ông bà về ăn Tết Nguyên đán cũng là ngày làm Lễ rước Đình Phước Thần Táo [Táo quân] trở về, sau đó tiếp tục đốt nhang thờ cúng như bình thường mọi ngày.
1. Nguồn gốc và sự tích ông Công ông Táo
Theo người xưa truyền lại, thần Táo quân bắt nguồn từ 3 vị thần là Thổ công, Thổ địa và Thổ kỳ của Lão giáo Trung Quốc.
Tuy nhiên trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, 3 vị thần này được Việt hóa thành sự tích "2 ông 1 bà" gồm vị thần Đất, vị thần Bếp núc và vị thần Nhà mà nhiều người vẫn hay gọi chung là Táo quân hay ông Táo.
Vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, ông Công ông Táo sẽ cưỡi cá chép lên Trời để báo cáo với Ngọc Hoàng Thượng đế tất cả những điều tai nghe mắt thấy ở trần gian cả việc tốt lẫn việc xấu và những gì chưa làm được. Từ đó, Thiên đình sẽ đưa ra thưởng phạt rõ ràng cho từng gia đình.
Nguồn gốc sự tích ông Táo về trời
Xuất phát từ tín ngưỡng đó, lễ đưa ông Công ông Táo về trời [hoặc gọi ngắn gọn là đưa ông Táo về trời] luôn được tiến hành trọng thể.
Cúng ông Công ông Táo ngày nào cũng là điều mà nhiều người thắc mắc. Theo truyền thống dân gian, thời gian cúng Táo Quân có thể bắt đầu từ ngày 21 Âm lịch và kết thúc trước khi hết giờ Ngọ [từ 11 giờ đến 13 giờ] ngày 23 tháng Chạp hằng năm vì đây là thời điểm các thần tập trung để chuẩn bị về Trời.
Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ngày cúng Ông Táo Ông Táo hằng năm. Và chỉ còn ít ngày nữa thôi là bạn có thể cúng rồi đấy, dù bận đến mấy thì cũng nên dành thời gian để cúng Táo nhé. Nếu vẫn chưa biết cách cúng ông Công ông Táo như thế nào thì hãy theo dõi bài viết tiếp tục nhé!
2. Ý nghĩa cúng ông Công ông Táo
Theo quan niệm từ xưa của ông cha ta, ngoài việc là một vị thần cai quản, giám sát mọi hoạt động trong gia đình của gia chủ thì Táo quân còn được xem là vị thần có thể giúp ngăn ma quỷ xâm phạm vào nhà, giữ cho gia đình được bình yên.
Do đó, việc thờ cúng ông Công ông Táo mang một ý nghĩa cầu mong sự yên bình, ấm no, đủ đầy trong năm mới, sau đó là ý nghĩa thờ "thần Bếp" cai quản việc bếp núc trong gia đình.
Ý nghĩa cúng ông Công ông Táo
3. Cúng ông Táo 2024 ngày 23 tháng Chạp là ngày nào?
Theo năm dương lịch 2024, ngày 23 tháng Chạp âm lịch sẽ rơi vào thứ sáu [02/02 Dương lịch]. Ngày này, nhiều người vẫn phải đi làm. Vì vậy không nhất thiết cứ phải cúng vào trưa 23 tháng Chạp mà bạn có thể bắt đầu từ ngày 21 và nhớ phải kết thúc trước khi hết giờ Ngọ [từ 11 giờ – 13 giờ] ngày 23 tháng Chạp nhé.
4. Hướng dẫn cúng ông Công ông Táo 2024
Lễ vật cúng ông Công, ông Táo
Lễ vật cúng ông Táo truyền thống gồm có:
- Mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc: Hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh chuồn. Nhiều người chỉ cúng một cỗ mũ ông Công [có hai cánh chuồn] để tượng trưng.
- Cá chép: Tượng trưng cho phương tiện di chuyển của ông Công, ông Táo. Bạn có thể sử dụng cá chép giấy hoặc cá chép thật đều được. Thường ở miền Bắc người ta còn cúng một con cá chép sống thả trong chậu nước ngụ ý "cá chép hóa rồng" nhưng tại Nam Bộ thường dùng cá chép giấy nhiều hơn.
- Tiền vàng
- 1 chiếc áo
- 1 đôi hia bằng giấy.
Bộ vàng mã cúng ông Công ông Táo gồm những gì?
Màu sắc của mũ, áo và hia cúng ông Táo cũng thay đổi theo từng năm phụ thuộc vào ngũ hành như sau:
- Năm hành kim sẽ cúng mũ, áo và hia màu vàng
- Năm hành mộc sẽ cúng mũ, áo và hia màu trắng
- Năm hành thủy sẽ cúng mũ, áo và hia màu xanh
- Năm hành hỏa sẽ cúng mũ, áo và hia màu đỏ
- Năm hành thổ sẽ cúng mũ, áo và hia màu đđen
Nhiều gia đình có trẻ con, người ta cúng Táo Quân một con gà luộc. Gà luộc này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy [tức gà mới lớn] để ngụ ý nhờ Táo Quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực, thông minh và sinh khí hiên ngang như con gà cồ vậy.
Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta làm lễ mặn hay lễ chay để tiễn ông Táo Quân.
Mâm cúng ông Táo cơ bản, truyền thống bao gồm:
- 1 đĩa gạo
- 1 đĩa muối
- 3 chén rượu
- Thịt heo luộc
- Gà luộc hoặc quay
- Đĩa rau xào
- Hành muối
- Xôi gấc
- Giò heo
- Canh mọc
- Cá chép nướng [ở miền Nam thường cúng cá lóc nướng]
- Trái cây tươi, trà, rượu, cau trầu,...
- 1 tập giấy tiền, vàng mã
- 1 lọ hoa cúc
- 1 lọ hoa đào nhỏ
Mâm cúng ông Công ông Táo
Ngày nay, mâm cỗ cúng ông Táo được đơn giản khá nhiều, không bắt buộc phải đầy đủ tất cả các món như mâm cỗ truyền thống, chủ yếu phụ thuộc vào văn hóa vùng miền, hoàn cảnh, điều kiện kinh tế, khẩu vị của mỗi gia đình.
Nếu gia đình nào không có điều kiện chỉ cần làm mâm cúng đơn giản 3 món là đã được. Đặc biệt, mâm cúng ông Táo ở ba miền đều có đặc trưng riêng.
Ngoài ra, nơi đặt mâm cỗ cúng ông Táo cũng rất quan trọng. Cần được đặt trang trọng ở vị trí bàn thờ gia tiên hoặc bàn thờ ông Táo riêng để bày tỏ lòng thành kính.
- Chuẩn bị mâm cỗ, lễ vật cúng ông Công ông Táo.
- Thắp nhang, đọc bài khấn tiễn ông Công ông Táo về trời.
- Sau khi bày lễ, thắp hương và đọc văn khấn xong, đợi hương tàn lại thắp thêm một tuần hương nữa, lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối…
5. Cúng ông Công ông Táo mấy giờ là tốt?
Theo các chuyên gia phong thuỷ, lễ cúng ông Táo cần phải được thực hiện trước khi ông Táo bay về trời báo cáo Ngọc hoàng, tức là trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp năm Quý Mão.
Sau khi bày lễ, thắp hương và đọc văn khấn xong, đợi hương tàn lại thắp thêm một tuần hương nữa, lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối,… để chở ông Táo lên chầu Trời.
Bạn nên cúng ông Táo trước giờ Ngọ [từ 11 giờ – 13 giờ] ngày 23 tháng Chạp. Các khung giờ tốt để cúng ông Công ông Táo năm 2024 vào ngày 23 tháng Chạp gồm:
- Mậu Tý [23h-1h]: Thanh Long
- Kỷ Sửu [1h-3h]: Minh Đường
- Nhâm Thìn [7h-9h]: Kim Quỹ
- Quý Tị [9h-11h]: Bảo Quang
Sau khi cúng ông Công ông Táo, bạn chỉ cần đợi nhang tàn là có thể dùng bếp nấu ăn trở lại bình thường rồi nhé.
6. Văn khấn cúng ông Công, ông Táo
Theo sách nhà xuất bản Văn hóa thông tin, Văn khấn ông Công ông Táo theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam là:
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy Ngài đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ [chúng] con là: ……………Ngụ tại: …………
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật. Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm. Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành. Chúng con lễ bạn tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Ngoài bài văn khấn chuẩn theo sách, dân gia cũng có lưu truyền những bài văn khấn khác nhau tùy từng vùng miền. Các bạn có thể sử dụng bài khấn tùy vào vùng miền của mình nhé.
7. Những điều kiêng kị khi cúng ông Công ông Táo
Những điều kiêng kị khi cúng ông Công ông Táo:
- Trước khi đọc văn khấn bạn cần phải tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc nghiêm túc, kín đáo và lịch sự, để thể hiện sự tôn kính của gia chủ đối với các quan thần.
- Đọc văn khấn phải đọc với thái độ nghiêm túc, thành tâm, đọc to, rõ ràng, rành mạch.
- Không nên cầu xin tài lộc, sung túc mà chỉ nên xin Táo báo những việc tốt đẹp trong năm.
- Không cúng sau 12 giờ ngày 23
- Không đặt mâm lễ cúng ở dưới bếp
- Không thả cá chép từ trên cao xuống
Theo phong tục dân gian, thì thường ngày 30 tháng Chạp, sẽ cúng rước ông Táo về nhà, những năm không có ngày 30 thì sẽ cúng vào ngày 29 tháng Chạp. Tuy nhiên, ở một số vùng miền như một vài tỉnh miền Trung lại thường làm lễ rước vào mùng 7 tháng Giêng cùng lễ tạ năm mới.
Cúng rước ông Táo được thực hiện từ 23h00 - 23h45 đêm giao thừa, lễ vật cúng rước ông Táo cũng tương tự lễ vật cúng ông Táo ngày 23.