Hiện tượng el nino và la nina là gì năm 2024
|
Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia cho biết, hiện tượng El Nino sẽ suy yếu dần và chuyển sang trạng thái trung tính (ENSO, tức là không có El Nino và La Nina) trong khoảng thời gian từ tháng 4-6/2024 với xác suất 75-80%. Tiếp theo, từ tháng 7-9/2024, hiện tượng La Nina sẽ xuất hiện với xác suất 55-65%. Show Trong bản tin cập nhật mới nhất của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) thì sau 1 năm hứng chịu tác động mạnh từ El Nino, đến nay khi hiện tượng này dần suy yếu thì thế giới sẽ đối mặt với hiện tượng La Nina vào nửa cuối năm 2024. El Nino (nghĩa là "Cậu bé" trong tiếng Tây Ban Nha) năm 2023-2024 đã gây thời tiết nóng, khô ở châu Á; và gây mưa lớn bất thường, lũ lụt ở nhiều vùng của châu Mỹ. Định nghĩa hiện tượng La Nina (nghĩa là "Cô bé" trong tiếng Tây Ban Nha), cơ quan Dịch vụ Thời tiết Quốc gia Mỹ (NWS) cho biết, La Nina đề cập đến sự giảm nhiệt định kỳ của nhiệt độ bề mặt đại dương ở vùng xích đạo và phía đông Thái Bình Dương. Thông thường, các sự kiện La Nina xảy ra khoảng 3 đến 5 năm một lần, nhưng đôi khi có thể xảy ra trong nhiều năm liên tiếp. Sự kiện La Nina gần đây nhất diễn ra từ tháng 9/2020 đến cuối năm 2022, New York Times cho biết. Tác động của La Nina trên toàn cầuCơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết, cả El Nino và La Nina đều là những kiểu khí hậu ở Thái Bình Dương có thể có tác động toàn cầu đến thời tiết, cháy rừng, hệ sinh thái và nền kinh tế. Riêng La Nina, dưới nghiên cứu của các nhà khoa học, hiện tượng này xuất hiện mang đến những tác động tiêu cực và tích cực cho con người và sinh vật biển. Cụ thể: Dẫn đến mùa bão dữ dội hơn Sự xuất hiện của La Nina đồng nghĩa với việc vùng nước lạnh ở 2 khu vực xích đạo và đông Thái Bình Dương khiến gió ở tầng trên Đại Tây Dương giảm đi. Kết quả là gió đứt trong khí quyển cũng giảm theo, điều này tạo điều kiện cho các cơn bão lớn, cuồng phong xuất hiện ở Thái Bình Dương. Ngược lại với El Nino, việc La Nina xuất hiện sẽ khiến các vùng ở châu Mỹ khô, nóng hơn, gây hạn hán ở Nam Mỹ - trong khi các nước vùng Đông Nam Á, châu Á sẽ hứng chịu nhiều mưa, tuyết, bão hơn. NOAA cảnh báo: La Nina cũng có thể dẫn tới một mùa bão dữ dội hơn. Xoa dịu nhiệt độ toàn cầu Theo các nhà khoa học, La Nina có xu hướng làm dịu nhiệt độ toàn cầu khi nó xuất hiện và tồn tại, dẫu vậy, La Nina không thể nào xoa dịu được nhiều hiện tượng nóng lên toàn cầu đang diễn ra mạnh trên toàn thế giới, với nguyên nhân phần lớn đến từ biến đổi khí hậu nhân tạo. Hỗ trợ sinh vật biển Ngoài ra, NOAA cho biết, trong thời kỳ La Nina, vùng nước ngoài khơi Thái Bình Dương lạnh hơn và chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn bình thường. Môi trường này hỗ trợ nhiều sinh vật biển hơn và thu hút nhiều loài nước lạnh hơn, như mực và cá hồi, đến những nơi như bờ biển California, Mỹ. Tác động của La Nina tại Việt NamRiêng với Việt Nam, sự xuất hiện của La Nina có thể khiến bão, áp thấp nhiệt đới xuất hiện nhiều hơn. Tại miền Trung và miền Nam của chúng ta sẽ đối mặt với mưa lớn và lũ lụt thường xuyên hơn. Trả lời phỏng vấn của VnExpress hồi tháng 2/2024, PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, cho biết các đợt La Nina điển hình xảy ra vào năm 1998-2000, 2007-2008, 2010-2011 và 2020-2022. Người dân đi qua vùng ngập lụt ở huyện Chương Mỹ, Hà Nội. Nguồn: AAP Trong đó, đợt rét đậm, rét hại 38 ngày vào tháng 1-2/2008 đã làm 180.000 ha lúa, gần 110.000 vật nuôi bị chết, thiệt hại ước tính 400 tỷ đồng. Thời kỳ La Nina 2020-2022 cũng ghi nhận nhiều thiệt hại. Trong đó, năm 2020 cả nước có 16/22 loại hình thiên tai, với 14 cơn bão và áp thấp nhiệt đới; 120 trận lũ quét, sạt lở đất; 265 trận giông, lốc, sét... làm 357 người chết và mất tích, tổng thiệt hại trên 39.960 tỷ đồng. Riêng thiên tai năm 2022 ở nước ta đã làm 175 người chết, mất tích, thiệt hại kinh tế gần 19.500 tỷ đồng. Nhận định về ENSO tại thời điểm tháng 2/2024, Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn (KTTV) quốc gia cho biết, các cơ quan KTTV đã bắt đầu theo dõi hiện tượng La Nina (pha lạnh), ngay cả khi ở thời điểm hiện tại, điều kiện đại dương và khí quyển trên khu vực Thái Bình Dương vẫn đang duy trì trạng thái El Nino (pha nóng). Theo dự báo mới nhất của cơ quan KTTV, khoảng 79% El Nino sẽ suy yếu và chuyển qua pha Trung tính vào khoảng tháng 4 - 6/2024, sau đó chuyển qua pha La Nina vào tháng 6 - 8/2024 với xác suất khoảng 55%. Phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đã trao đổi với ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, Tổng cục KTTV để làm rõ những thông tin trên. Ông Mai Văn Khiêm: Theo số liệu quan trắc đại dương, khí quyển mới nhất trong tháng 2/2024, El Nino đã qua thời điểm cường độ mạnh nhất và bắt đầu suy yếu. Trong tháng 1/2024, nhiệt độ mặt nước biển trên khu vực biển xích đạo Thái Bình Dương vẫn duy trì ở mức cao hơn trung bình trên hầu khắp Thái Bình Dương, nhưng đã giảm một chút ở phía Đông và Trung tâm Thái Bình Dương. Giá trị chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển trên khu vực Nino 3.4 giảm từ +2°C vào tháng 12/2023 xuống còn +1,87°C vào tháng 1/2024. Về điều kiện khí quyển, theo số liệu của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA), El Nino cũng yếu đi một chút trong tháng 1/2024. Trong thời kỳ El Nino, ở khu vực Thái Bình Dương gió tín phong suy yếu, hoạt động đối lưu gia tăng gần Trung tâm Thái Bình Dương và giảm trên phần phía Tây Thái Bình Dương. Tuy nhiên, vào tháng 1/2024, gió tín phong xấp xỉ với mức trung bình trên vùng xích đạo Thái Bình Dương, trong khi hoạt động đối lưu vẫn cao hơn một chút ở khu vực Trung tâm Thái Bình Dương, và ở mức trung bình trên hầu khắp khu vực phía Tây Thái Bình Dương. Nhìn chung, điều kiện El Nino đang trong xu thế giảm và đã qua thời kỳ đỉnh điểm. Tuy nhiên, cần lưu ý là tác động của El Nino thường có độ trễ đối với nhiệt độ và lượng mưa toàn cầu cũng như Việt Nam, có thể kéo dài đến vài tháng đầu năm 2024 sau khi đạt cường độ mạnh nhất. Ông Mai Văn Khiêm: Số liệu quan trắc từ năm 1950 cho thấy, hơn một nửa số chu kỳ El Nino sau khi kết thúc sẽ chuyển đổi sang trạng thái La Nina (sau một thời gian ngắn ở giai đoạn Trung tính), vì vậy điều này cũng là hoàn toàn bình thường trong năm 2024. Theo số liệu của NOAA, có tới 5 trong số 8 chu kỳ El Nino mạnh tương tự kể từ năm 1950 sau đó chuyển nhanh sang pha La Nina. Và quá trình chuyển đổi đó diễn ra nhanh chóng, chẳng hạn hai năm 1973 và 1998 chỉ có một thời kỳ trung bình trượt 3 tháng ENSO ở pha Trung tính trước khi chuyển sang pha La Nina. Hai năm 1983 và 2010 có hai khoảng thời kỳ trung bình trượt 3 tháng và năm 2015 có 3 khoảng thời gian trung bình trượt 3 tháng ở pha Trung tính sau đó chuyển sang pha La Nina. Ông Mai Văn Khiêm: Dự báo mới nhất từ tổ hợp các mô hình thống kê và động lực có nhận định tương đối thống nhất về quá trình chuyển đổi từ El Nino sang pha Trung tính vào mùa xuân năm 2024, tiếp sau đó là xu thế La Nina sẽ xuất hiện trong mùa hè 2024. Mặc dù vậy, cơ quan KTTV vẫn cần theo dõi tiếp vì các mô hình dự báo vẫn còn có tính không chắc chắn trong dự báo, đặc biệt là dự báo xa, dài hạn. Hiện tại chỉ có thể nhận định sơ bộ về thời điểm kết thúc El Nino (khoảng 79% khả năng xảy ra vào tháng 4 - 6/2024) và thời điểm bắt đầu La Nina (khoảng 55% khả năng xảy ra vào tháng 6 - 8/2024). Ông Mai Văn Khiêm: Trước mắt, với dự báo diễn biến của El Nino như hiện tại, cơ quan KTTV Việt Nam vẫn tiếp tục có các cảnh báo nguy cơ thiếu hụt nguồn nước vào các tháng nửa đầu năm ở khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ; nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn, gay gắt hơn so với trung bình nhiều năm. Dự báo xa hơn trong khoảng thời gian nửa cuối năm 2024, với kịch bản La Nina xuất hiện, phát triển như dự báo trên và bắt đầu tác động đến nước ta vào đúng thời kỳ mưa, bão tập trung ở Trung Bộ nên khả năng diễn biến bão, mưa, lũ trong nửa cuối năm nay sẽ có nhiều diễn biến phức tạp cần phải lưu ý ứng phó. Thống kê cho thấy, trong những năm La Nina xuất hiện, lượng mưa thường vượt trung bình nhiều năm ở các tỉnh ven biển Trung Bộ và Tây Nam Bộ, thấp hơn trung bình nhiều năm ở Bắc Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Đáng lưu ý, khả năng xuất hiện các đợt mưa lớn ở khu vực Trung Bộ, nhất là trong các tháng mùa thu. Vì vậy, các địa phương cần chủ động thường xuyên rà soát các điểm xung yếu lũ quét, sạt lở đất trước mùa mưa bão và trước các đợt mưa lớn để đảm bảo an toàn cho nhân dân. Ngoài ra, một điều gần như chắc chắn là hiện tượng dông lốc trên đất liền và trên các vùng biển, mưa lớn cục bộ thời đoạn ngắn gây ngập úng đô thị sẽ xuất hiện nhiều hơn, gây ảnh hưởng nhiều đến hoạt động phát triển kinh tế - xã hội. El Nino khi nào kết thúc?Sau 1 năm chịu tác động mạnh của hiện tượng El Nino, thế giới sẽ có thể chứng kiến hiện tượng La Nina hình thành trong nửa sau năm 2024, kéo theo thời tiết cực đoan ở Thái Bình Dương. El Nino ảnh hưởng gì đến Việt Nam?El Nino sẽ khiến nắng nóng kỷ lục, mưa bão dị thường hơn "Dù vậy, nguy cơ ngập lụt tại các đô thị, thành phố lớn tiếp tục diễn ra do ảnh hưởng của mưa lớn cục bộ. Lũ quét, sạt lở đất nguy cơ cao xuất hiện tại các tỉnh khu vực vùng núi phía Bắc" - Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cảnh báo. Hiện tượng trái ngược với El Nino là gì?Hiện tượng En Ni-nhô (tiếng Tây Ban Nha: fenómeno El Niño, tiếng Anh: El Niño phenomenon), là một hiện tượng trái ngược với hiện tượng La Niña. Hiện tượng La Nina gây ra hậu quả gì?Ngược lại với El Nino, việc La Nina xuất hiện sẽ khiến các vùng ở châu Mỹ khô, nóng hơn, gây hạn hán ở Nam Mỹ - trong khi các nước vùng Đông Nam Á, châu Á sẽ hứng chịu nhiều mưa, tuyết, bão hơn. NOAA cảnh báo: La Nina cũng có thể dẫn tới một mùa bão dữ dội hơn. |
