Ngày 24/8, Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức lớp tập huấn dành cho báo chí với chủ đề “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025”.
Phát biểu khai mạc, ông Đặng Khắc Lợi, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông, cho biết internet là một phần tất yếu của cuộc sống hiện đại. Với internet, trẻ em có thể truy cập, tìm kiếm những điều bổ ích và mình thích. Song hành những tiện ích lành mạnh là những tác động xấu, ảnh hưởng đến nhận thức của trẻ. Để an toàn trên môi trường mạng, trẻ em cần được trang bị những kiến thức, kỹ năng nhận biết cần và đủ để không lạc lối.
Theo thống kê của Cục Báo chí, từ ngày 1/1/2022 đến nay, các cơ quan báo chí đã có 145.130 tin bài phản ánh liên quan đến trẻ em. Số lượng này rất lớn, ngày nhiều nhất lên tới 1.186 tin bài [1/6/2022]. Để thực hiện tuyên truyền hiệu quả và không vi phạm quyền của trẻ em, báo chí cần được trang bị nhiều hơn nữa về kiến thức và chia sẻ các giá trị đạo đức cụ thể trong truyền thông để bảo vệ, hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng.
Thông tin về hiện trạng vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, bà Nguyễn Thị Nga, Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cho biết theo khảo sát mới đây, trẻ em sử dụng mạng internet ngày càng nhiều.
Internet và mạng xã hội đã đem lại cho trẻ em nhiều giá trị tích cực, giúp trẻ em có thể tìm hiểu thế giới một cách dễ dàng, gặp gỡ, giao lưu được với nhiều người, chia sẻ tình cảm, thông tin...
Kết quả khảo sát cho thấy trong 3 tháng có 89% trẻ em truy cập và sử dụng internet, trong số này, 87% sử dụng internet hàng ngày. Ngoài thời gian dành cho việc học, trung bình trẻ em thường sử dụng từ 5 - 7 tiếng/ngày vào mạng xã hội.
Tuy nhiên, cùng với những mặt tích cực thì mạng xã hội cũng kèm theo những mặt tiêu cực cho trẻ em như: Tiếp cận với thông tin giả; truy cập vào những nội dung xấu độc; nghiện sử dụng mạng xã hội. Nguy hiểm hơn, khi các em chưa ý thức được hết những nguy cơ rình rập khi sử dụng mạng xã hội.
Trong khi đó, kết quả khảo sát cho thấy, chỉ 36% [hầu hết là trẻ lớn hơn, độ tuổi 16–17] trẻ tham đã được dạy để đảm bảo an toàn trên mạng.
Theo thống kê từ Tổng đài Bảo vệ trẻ em 111, các cuộc gọi tư vấn, hỗ trợ liên quan đến không gian mạng tăng trong thời gian gần đây. Cụ thể năm 2021 có 422 cuộc gọi, trong 7 tháng năm 2022 có 268 cuộc gọi với 3 nhóm vấn đề lớn liên quan đến tư vấn về xâm hại tình dục trẻ em trên môi trường mạng [31%]; nhóm vấn đề về cách sử dụng internet an toàn [chiếm 31,3%]; nhóm vấn đề tư vấn khi trẻ em bị dụ dỗ, gạ gẫm trên mạng [chiếm trên 7%].
Trước thực tế trẻ em sử dụng internet hiện nay rất cao, bà Nga cho rằng việc cấm đoán trẻ em không dùng internet không còn phù hợp, mà cần có sự đồng hành của cha mẹ, nhà trường và cộng đồng trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Trong đó nâng cao kỹ năng khi dùng internet được ví như là “vaccine số” giúp bảo vệ trẻ em khi tham gia môi trường mạng.
“Khảo sát của Cục Trẻ em và một số tổ chức quốc tế cho thấy, hầu hết việc biết kỹ năng bảo vệ trẻ em trên mạng là do tự tìm hiểu trên mạng hoặc truyền tai nhau. Còn giáo dục bài bản gần như chưa có. Đâu đó tại nhà trường có thông tin qua tại môn tin học nhưng chưa đầy đủ. Do đó, kỹ năng này cần sớm được trang bị từ nhà trường để bao phủ rộng hơn”, bà Nga cho biết.
Để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, bà Nga cho rằng, trong thời gian tới cần tăng cường vai trò của gia đình, cha mẹ và trường học trong việc huấn luyện, giám sát, hướng dẫn trẻ em sử dụng mạng an toàn, biết cách nên và không nên khi sử dụng các tiện ích, ứng dụng trên mạng cũng như cách nhận biết các thông tin, video clip độc hại, không phù hợp, cách kiểm soát thông tin cá nhân. Đồng thời, cha mẹ cũng là những người “gác cổng”, áp dụng các biện pháp để chủ động bảo vệ trẻ em.
Cũng tại cuộc tập huấn, Cục Trẻ em [Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội]; Cục An toàn thông tin [Bộ Thông tin và Truyền thông] cũng phổ biến quy định pháp luật liên quan đến an toàn thông tin, tài liệu hướng dẫn bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, nhất là Nghị định 53 mới ban hành liên quan đến việc gỡ bỏ thông tin không phù hợp, trong đó có liên quan đến trẻ em.
Tại cuộc giao lưu trực tuyến “Bàn về văn hoá ứng xử của giới trẻ trên không gian mạng” do Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức ngày 5/11, ông Nguyễn Quốc Huy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho biết, với hơn 60 triệu người sử dụng, Việt Nam là quốc gia đứng thứ 18 trên thế giới về tỉ lệ người dân sử dụng Internet và là 1 trong 10 nước có lượng người dùng Facebook, YouTube cao nhất thế giới, trong đó thanh thiếu niên chiếm tỷ lệ lớn.
Một kết quả khảo sát gần đây cho thấy, thời lượng sử dụng mạng xã hội trong một ngày của giới trẻ Việt Nam trung bình là 7 giờ, khá cao so với khu vực và thế giới. Một bộ phận giới trẻ dành quỹ thời gian cho mạng xã hội rất lớn, gây nên tình trạng “nghiện” mạng xã hội ngày càng phổ biến.
Giới trẻ sử dụng mạng xã hội trung bình 7 giờ mỗi ngày [Ảnh minh hoạ].
Mục đích sử dụng mạng xã hội của giới trẻ rất đa dạng, trong đó, 5 mục đích chiếm tỷ lệ cao nhất gồm: Tìm kiếm, cập nhật thông tin xã hội; làm quen với bạn mới, giữ liên lạc với bạn cũ; liên lạc với gia đình, bạn bè; chia sẻ thông tin hình ảnh, video, status và để giải trí.
“Thông qua internet, mạng xã hội, cơ hội kết nối của thanh thiếu niên ngày càng được tăng cường. Giao tiếp trên không gian mạng chi phối ngày càng lớn đến thanh thiếu niên”- ông Huy cho hay.
Theo ông Huy, mạng xã hội đã dần trở nên gần gũi và phổ biến, thậm chí đã trở thành một phần tất yếu trong cuộc sống hiện đại của giới trẻ. Tuy nhiên, nếu không có đủ kiến thức, kỹ năng sử dụng mạng xã hội thì sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới nhận thức, thái độ, hành vi, lối sống của mỗi bạn trẻ.
“Không ít bạn trẻ vì mục đích “câu like”, muốn được nổi tiếng trong cộng đồng mạng mà sẵn sàng hành động ngược lại quy tắc ứng xử được xã hội thừa nhận, thậm chí vi phạm pháp luật. Cũng có nhiều bạn, vì thiếu hiểu biết, không có đủ kiến thức, kỹ năng sử dụng mạng xã hội nên đã có nhận thức, thái độ, hành vi không phù hợp trên mạng xã hội” - ông Huy dẫn chứng.
Trong khi đó, ông Phan Hồng Nguyên - Phó Vụ trưởng Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật [Bộ Tư pháp] cho hay, Bộ Tư pháp đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phổ biến giáo dục pháp luật giai đoạn 2019-2021”, trong đó có nhiệm vụ đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật khác trên mạng xã hội, các diễn đàn trực tuyến, mạng viễn thông.
Đồng thời tăng cường truyền thông về vị trí, vai trò của công tác giáo dục pháp luật nói chung, phổ biến và giáo dục pháp luật cho thanh, thiếu niên qua mạng xã hội nói riêng nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp các ngành.
Ông Phan Hồng Nguyên - Phó vụ trưởng Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật [Ảnh: PLVN].
“Theo tôi, cần quan tâm đến thông tin hạn chế, tác hại của mạng xã hội đối với thanh, thiếu niên; giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng sử dụng mạng xã hội để bảo đảm phát huy tối đa ưu thế của mạng xã hội” - ông Nguyên nói.
Thực hiện tuyên truyền theo từng chuyên đề sâu cho từng nhóm đối tượng thanh, thiếu niên; chú trọng các vấn đề được xã hội nói chung, thanh, thiếu niên nói riêng hiện đang quan tâm như: Bạo lực học đường, buôn bán người, tình trạng thanh, thiếu niên sử dụng ma túy, an toàn giao thông đường bộ…
Đáng chú ý, ông Nguyên đề xuất cơ chế khuyến khích các Bộ, ngành, đoàn thể trung ương, địa phương xây dựng Fanpage có nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật bảo đảm tính chính xác, bảo mật, kịp thời.
“Nên bố trí cán bộ có năng lực, kinh nghiệm, phù hợp để phụ trách quản trị Fanpage. Cấp kinh phí để bảo đảm duy trì hoạt động của trang Fanpage” - ông Nguyên khuyến cáo.