1. Đối với chăn nuôi trâu, bò.
- Chuồng trại: Chủ động làm chuồng trại, gia cố, che chắn, đảm bảo chuồng trại đủ ấm, không bị gió lùa: Che chắn chuồng bò bằng vải bạt hoặc các tấm phên, bao tải. Không nên che kín, chỉ che qua chiều cao của con vật, từ 1,8 - 2 m.
- Thức ăn: Cho trâu, bò ăn đủ lượng cỏ các loại [ủ chua thức ăn xanh, rơm ủ urê…] với lượng từ 30-40kg và 3,5kg thức ăn tinh [là bột ngô, sắn, cám gạo...] trong một ngày đêm đối với 01 trâu, bò trọng lượng 300 kg.
+ Bổ sung muối ăn với lượng 15g [tương đương với 3 thìa cà phê] bằng cách hoà vào nước uống [nước ấm là tốt nhất] cho trâu, bò uống.
+ Không thả rông trâu, bò trong rừng, núi; phải chủ động đưa trâu, bò về chỗ nuôi nhốt, trong chuồng kín gió, nền chuồng khô ráo, đốt lửa sưởi ấm vào ban đêm [Chú ý khi đốt lửa sưởi phải có đường ống dẫn khói thải ra ngoài chuồng, tránh hiện tượng ngạt, ngộ độc vật nuôi và vị trí đốt tránh xa chất độn chuồng, bạt che để phòng bén lửa gây cháy]. Không cho trâu, bò làm việc, chăn thả ngoài trời khi nhiệt độ xuống thấp [dưới 13oC].
- Độn chuồng: Vào mùa đông, để chống rét cho trâu, bò, trước tiên cần chú ý, giữ cho bộ lông của trâu, bò thật sạch và khô.
- Định kỳ phun thuốc khử trùng, tiêu độc bằng các loại hoá chất như: Hantox-200, Virkon, Han-Iodine, Benkocid, vôi bột …
2. Đối với lợn
- Chuồng trại vệ sinh sạch sẽ hàng ngày, không để đọng phân, nước thải trong chuồng; che kín xung quanh chuồng nuôi, không để gió lùa nhất là vào ban đêm; làm chuồng úm đối với lợn con theo mẹ. Không cọ rửa chuồng hoặc tắm cho lợn vào những ngày mưa rét nhiệt độ xuống dưới 130C.
- Cho uống đủ nước sạch, mát, bổ sung thêm các Vitamin tổng hợp, men tiêu hoá trộn vào nước uống, thức ăn theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Khẩu phần ăn đảm bảo đầy đủ, cân đối chất dinh dưỡng đối với từng đối tượng lợn.
- Định kỳ phun thuốc tiêu độc, khử trùng bằng các loại hoá chất như: Virkon, Han-Iodine, Benkocid, vôi bột …
3. Đối với gia cầm.
- Chuẩn bị đầy đủ phên, bạt để che chắn, chống gió lùa; bổ sung thêm bóng điện [bóng tròn, bóng hồng ngoại] để sưởi ấm cho gia cầm trong những ngày rét đậm, rét hại.
- Mật độ nuôi hợp lý đối với gà đẻ: 6-8 con/m2; gà thịt: 8-10 con/m2.
- Đảm bảo thức ăn có đầy đủ chất dinh dưỡng, phù hợp với từng lứa tuổi của gà; cho uống đủ nước sạch, ấm và bổ sung thêm đường Gluco, các loại Vitamin tổng hợp, men tiêu hoá để nâng cao khả năng chống bệnh cho gà.
- Thường xuyên vệ sinh chuồng trại sạch sẽ và thay chất độn chuồng.
- Định kỳ phun thuốc khử trùng, tiêu độc bằng các loại hoá chất như: Virkon, Han-Iodine, Benkocid, vôi bột …
Trên đây là Hướng dẫn phòng, chống đói rét, dịch bệnh cho gia súc, gia cầm vào mùa đông, do Trung tâm UDKHKT&BVCT,VN huyện Hương Khê cung cấp; đề nghị các xã, thị trấn triển khai tuyên truyền, chuyển tải nội dung xuống tận thôn, xóm, tổ dân phố, các hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm, thủy sản biết, áp dụng thực hiện để bảo đảm an toàn và sức khỏe cho đàn vật nuôi trong mùa đông giá rét.
Theo bà Hạ Thúy Hạnh, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng chịu rét của trâu bò, do đó, phải bảo đảm chế độ dinh dưỡng cả về thức ăn tinh và thức ăn thô, xanh, nước uống ấm. Trâu bò phải được chăm sóc tốt, giữ ấm tốt thì nó sẽ khỏe mạnh và ít bị ảnh hưởng rét hơn.
Chuồng trại phải bảo đảm vệ sinh sạch sẽ, bởi mùa rét, nhiệt độ lạnh quá dễ gây nên một số bệnh truyền nhiễm ở trâu, bò như: Lở mồm long móng, tai xanh, bệnh viêm khớp, bệnh cước chân... Khi sức đề kháng của trâu, bò bị giảm đi, thì càng dễ bị nhiễm các mầm bệnh từ bên ngoài.
Người dân cần thường xuyên theo dõi dự báo thời tiết để không chăn thả gia súc và có những giải pháp phòng trước khi mùa rét đến. Cần dự trữ thức ăn tinh, thức ăn thô, xanh, có giải pháp ủ chua thức ăn; bảo đảm chuồng trại được ấm và bố trí rơm, cỏ khô làm ấm nền chuồng. Chuẩn bị vải, chăn làm áo cho trâu, bò; chuẩn bị sẵn các loại thuốc, vitamin.. để trâu, bò bổ sung dinh dưỡng; chuẩn bị dụng cụ đốt như đèn pin, dụng cụ sưởi; chuẩn bị các loại dụng cụ làm sạch nước, phòng khi mùa mưa, lũ xảy ra không có nước sạch… để khi mùa rét xảy ra không ở thế bị động.
Đặc biệt, với những hộ có tổng đàn lớn, thì nên bán bớt để giảm mật độ nuôi, tập trung tăng cường chăm sóc nuôi dưỡng những con còn để lại trong đàn; hoặc gia cố chuồng trại cho khô và kín gió, thoát nước...
Tiêm phòng đẩy đủ để bảo đảm sức khỏe, sức đề kháng tốt cho đàn vật nuôi... Với gia súc non thì tăng cường các biện pháp nuôi dưỡng. Với gia súc trưởng thành thì cần tăng cường kiểm tra bộ móng, không để trâu, bò bị ẩm, lạnh bộ móng dễ gây ra các bệnh. Và đặc biệt, trước mùa rét phải tẩy kí sinh trùng, bởi trâu, bò ở miền núi thường bị bệnh giun đũa hoặc sán lá gan... khiến trâu, bò giảm sức đề kháng…
Đặc biệt, trong những ngày rét đậm, rét hại, thường xuyên theo dõi diễn biến tình hình thời tiết để chủ động, khi nhiệt độ xuống dưới 12°C không sử dụng gia súc làm việc cày kéo. Không chăn thả, gia súc ngoài đồng, ngoài bãi. Di chuyển đàn gia súc ra khỏi khu vực núi cao, đưa bò thả rông về chỗ nuôi nhốt và có thể kiểm soát được.
Những ngày rét đậm, ngoài việc nhốt, cho ăn bổ sung thức ăn thô xanh, thức ăn tinh, khoáng, vitamin cần thiết và cho uống nước ấm pha 0,1 - 0,3% muối sẽ giúp cho đàn gia súc chống rét tốt hơn, tăng cường sức khỏe cho vật nuôi.
Thường xuyên quét dọn vệ sinh chuồng trại chăn nuôi, hạn chế cọ rửa chuồng những ngày mưa rét nhiệt độ xuống dưới 12°C. Che chắn gió hại chuồng trại gia súc. Bảo đảm đủ rơm rạ, trấu, tận dụng lá chuối, lá mía khô rải ổ lót chuồng nhất là đối với trâu bò đang nuôi con. Có thể dùng trấu, mùn cưa, củi làm đống nhấm vào ban đêm để sưởi ấm cho gia súc.
Khi trâu, bò có hiện tượng đổ ngã phải báo ngay cho thú y cơ sở để có biện pháp xử lý kịp thời, không tự ý giết mổ, bán chạy, đề phòng lây lan dịch bệnh.
Đặc biệt, vì độ ẩm cao, các loại vi khuẩn dễ phát triển nên cần định kỳ bơm tiêu độc khử trùng chuồng nuôi, xử lý tốt gia súc chết và chất thải bằng các loại thuốc sát trùng theo hướng dẫn của thú y để diệt các mầm bệnh.
Nông dân Lào Cai chống rét cho gia súc bằng kinh nghiệm và khoa học
1. Đối với chuồng trại
Cần chủ động tu sửa chuồng trại, có hệ thống bạt, rèm che chắn chuồng, bảo đảm chuồng trại kín, ấm, khô. Đặc biệt, nền chuồng luôn khô ráo, sạch sẽ, cần rải thêm lớp trấu, rơm khô để giữ ấm chân và tăng nhiệt độ trong chuồng.
2. Thời điểm chăn thả gia súc
Thường xuyên theo dõi bản tin dự báo thời tiết để có kế hoạch chăn thả gia súc, gia cầm hợp lý. Không chăn thả gia súc, gia cầm khi nhiệt độ ngoài trời dưới 15oC [đặc biệt là gia súc nhỏ], nhốt vật nuôi trong chuồng để tiện chăm sóc, quản lý và giữ ấm cho đàn vật nuôi.
3. Chăm sóc nuôi dưỡng
*Đối với lợn và gia cầm:
Nên có chuồng úm đối với lợn con theo mẹ và gia cầm non [nên dùng bằng bóng điện hồng ngoại để sưởi ấm]. Không cọ rửa chuồng hoặc tắm cho lợn vào những ngày mưa rét nhiệt độ xuống dưới 12oC. Cung cấp khẩu phần ăn đảm bảo đầy đủ, cân đối chất dinh dưỡng đối với từng loại lợn, gia cầm và từng giai đoạn nuôi. Cho lợn và gia cầm uống đủ nước sạch [không cho lợn, gia cầm uống nước lạnh nên cho uống nước ấm]. Nên bổ sung thêm các vitamin tổng hợp, men tiêu hoá trộn vào thức ăn hoặc pha vào nước uống.
*Đối với trâu, bò:
Cung cấp đủ thức ăn thô xanh cho trâu bò, với định mức bằng 10% trọng lượng cơ thể, đồng thời bổ sung thêm 0,5 - 1kg thức ăn tinh/con/ngày [bột ngô, bột sắn, cám gạo,.. ]. Cung cấp thức ăn xanh ủ chua cho trâu bò như ủ chua cỏ voi, cỏ VA06, thân cây ngô,.. với lượng 7 - 10 kg/ngày, kết hợp ăn thêm cỏ xanh, rơm nhằm nâng cao tỷ lệ tiêu hóa và đảm bảo sức khỏe cho đàn trâu bò trong mùa rét. Nên dự trữ thức ăn thô xanh cho đàn trâu bò.
Đối với những ngày rét đậm cần đun nước ấm cho trâu bò uống, bổ sung thêm muối ăn với định lượng 5gam/100kg trọng lượng cơ thể, nhằm tăng khả năng trao đổi chất và nâng cao sức đề kháng cơ thể.
Để chống rét cho đàn trâu bò nên mặc áo ấm bằng bao tải gai, bao tải dứa, chăn, áo cũ,…
4. Vệ sinh phòng bệnh
Ngoài các biện pháp nêu trên, cần đẩy mạnh công tác phòng bệnh như thực hiện tốt công tác vệ sinh tiêu độc khử trùng chuồng trại, tiêm đầy đủ các loại vaccine theo hướng dẫn của cơ quan thú y. Hàng ngày quét dọn vệ sinh sạch sẽ chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi, thay đệm lót ẩm ướt; thường xuyên theo dõi tình trạng đàn vật nuôi để phát hiện những con có biểu hiệu bất thường do đói, rét, dịch bệnh và báo cán bộ thú y để có biện pháp xử lý phù hợp, kịp thời, hiệu quả, tránh dịch bệnh lây lan.