TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI [CSII]
KHOA QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC
Mã số sinh viên: 1313404041179
XÂY DỰNG THANG BẢNG LƯƠNG
QUY TRÌNH XÂY DỰNG THANG, BẢNG LƯƠNG THEO
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 01/2017
Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp không chỉ đón
nhận cơ hội phát triển mà còn phải đương đầu với rất nhiều khó khăn, thách
thức. Bên cạnh đó, người lao động trong doanh nghiệp là một yếu tố sống còn
đối với sự tồn tại, phát triển của doanh nghiệp và thu nhập từ người lao động
đóng vai trò rất quan trọng đối với họ. Hơn nữa, hệ thống thang, bảng lương tại
doanh nghiệp có ý nghĩa vô cùng quan trọng, không những giúp doanh nghiệp tiết
kiệm thời gian, chi phí và công khai trong trả lương cho người lao động mà còn
khuyến khích người lao động hoàn thành công việc, nâng cao năng suất lao động,
khuyến khích người lao động phấn đấu để được nâng lương, tự hoàn thiện
mình; từ đó người lao động tin tưởng vào doanh nghiệp và gắn bó với doanh
nghiệp hơn. Chính vì vậy, nếu được xây dựng nghiêm túc và hiệu quả thang,
bảng lương thì doanh nghiệp sẽ phat huy hiệu quả không những đối với họ mà
còn đối với người lao động. Hệ thống thang, bảng lương mang ý nghĩa quan
trọng như vậy nhưng thực tế hiện nay, việc xây dưng thang, bảng lương tại các
doanh nghiệp còn nhiều hạn chế do doanh nghiệp do các doanh nghiệp chưa thực
sự chú trọng tới việc xây dựng thang, bảng lương; chưa nhận thức được tầm
quan trọng của thang, bảng lương đối với đời sống thực tế người lao động và
đội ngũ lao động làm công tác Lao động – Tiền lương chưa được đào tạo chuyên
Bản thân em đã phần nào ý thưc được tầm quan trọng của thang, bảng
lương đối với doanh nghiệp. Vậy nên em đã nghiên cứu đề tài: “Quy trình xây
dựng thang, bảng lương theo phương pháp so sánh cặp”.Qua đây sẽ giúp em
hiểu sâu hơn về quy trình xây dựng thang, bảng lương trong doanh nghiệp.
Thang lương là hệ thống thước đo thể hiện chất lượng lao động của các
loại lao động cụ thể khác nhau, là bảng quy định các mức độ đãi ngộ lao động
theo bậc từ thấp đến cao, tương ứng với tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp.
Bảng lương là bảng xác định mối quan hệ tiền lương giữa những người lao
động cùng nghề theo từng chức danh nghề nghiệp.
Bội số thang lương: là sự so sánh giữa bậc cao nhất và bậc thấp nhất trong
một thang lương, hay nói cách khác mức lương công nhân bậc cao nhất cao gấp
mấy lần bậc thấp nhất [bậc 1].
Nguyên tắc xây dựng thang, bảng lương
Theo Thông tư 17/2015/TTBLĐTBXH, Điều 3 về nguyên tắc xây dựng
thang, bảng lương như sau:
Thang lương, bảng lương áp dụng đối với người lao động được
xây dựng trên cơ sở đánh giá độ phức tạp công việc của lao động trực tiếp sản
xuất, kinh doanh, lao động chuyên môn, nghiệp vụ, thừa hành, phục vụ và lao
Khi xây dựng thang lương, bảng lương, công ty cần xác định quan
hệ giữa mức lương thấp nhất, mức lương trung bình, mức lương cao nhất để
bảo đảm quan hệ cân đối giữa các loại lao động trong công ty.
Căn cứ tổ chức sản xuất, kinh doanh, tổ chức lao động, công ty xây
dựng thang lương, bảng lương, phụ cấp lương phù hợp với tính chất, yêu cầu sử
dụng lao động của công ty và bảo đảm các nguyên tắc quy định tại Điều 7, Nghị
định số 49/2013/NĐCP ngày 14 tháng 5 năm 2013 của Chính phủ quy định chi tiết
thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về tiền lương.
Việc chuyển xếp lương từ thang lương, bảng lương do Nhà nước
quy định sang thang lương, bảng lương do công ty xây dựng phải căn cứ vào
chức danh, công việc người lao động đảm nhận. Đối với người có thành tích,
cống hiến, đóng góp nhiều cho công ty, khi chuyển xếp lương nếu có vướng
mắc thì xem xét, xử lý riêng từng trường hợp cụ thể.
Việc xây dựng thang lương, bảng lương, phụ cấp lương và chuyển
xếp lương phải bảo đảm công khai, minh bạch, có sự trao đổi, thống nhất với tổ
chức công đoàn cơ sở cùng cấp và báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho
ý kiến trước khi thực hiện.
3.2. Vai trò của thang, bảng lương
Bảo đảm trả lương công bằng, nhất quán và quản lý tiền lương
Cơ sở để thỏa thuận tiền lương, ký hợp đồng lao động.
Cơ sở để nâng lương cho người lao động.
Cơ sở để xác định quỹ lương kế hoạch, đơn giá tiền lương.
Cơ sở để khoán quỹ lương.
Cơ sở để xâu dựng quy chế lương.
Đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước.
QUY TRÌNH XÂY DỰNG THANG, BẢNG LƯƠNG THEO
Xác định hệ thống chức danh công việc
Đây là bước đầu tiên cần phải có trong quy trình xây dựng thang, bảng
lương bằng phương pháp xếp hạng.Chúng ta cần phải xác định xem doanh
nghiệp đó có bao nhiêu chức danh công việc để từ đó tạo cơ sở để các bước thực
hiện sau trở nên dễ dàng hơn. Muốn thực hiện được điều này doanh nghiệp cần
phải thực hiện theo trình tự sau:
Thứ nhất,thống kê, rà soát các chức danh nghề, công việc hiện tại của lao
động trực tiếp sản xuất, kinh doanh, lao động chuyên môn, nghiệp vụ, thừa hành,
phục vụ và lao động quản lý.
Thứ hai, phân tích, đánh giá, sửa đổi tên chức danh nghề, công việc không
phù hợp; bổ sung tên chức danh nghề, công việc mới; phân loại và nhóm các
chức danh nghề, công việc tương tự thành nhóm chức danh nghề, công việc.
Thứ ba, so sánh chức danh nghề, công việc của doanh nghiệp với chức danh
nghề, công việc theo phân loại của nhà nước. Trường hợp chức danh nghề, công
việc của doanh nghiệp chưa có hoặc khác với chức danh nghề, công việc theo
phân loại của nhà nước thì phải bổ sung, điều chỉnh hoặc báo cáo cơ quan có
thẩm quyền bổ sung, điều chỉnh chức danh nghề, công việc cho phù hợp.
Xác định hệ thống yếu tố ảnh hưởng đến mức lương và vai
Muốn làm được bước này ta cần phải thực hiện phân tích công việc để
thu thập đầy đủ tất cả các loại thông tin chi tiết về từng vị trí công việc cụ thể
trong doanh nghiệp. Gồm các thông tin liên quan đến: công việc, sản phẩm, độ
phức tạp, các yêu cầu kỹ thuật; quy trình công nghệ để thực hiện công việc; tiêu
chuẩn khi thực hiện công việc .Để thực hiện tốt công việc này, chúng ta cần
phải thực hiện theo trình tự sau:
Thứ nhất, sử dụng các phương pháp thu thập thông tin như: Quan sát trực
tiếp các vị trí làm việc cụ thể; Phỏng vấn trực tiếp người lao động; Lập phiếu
điều tra để từng cá nhân tự khai.
Thứ hai, tiến hành thu thập thông tin cơ bản trên cơ sở chức năng, nhiệm
vụ, sơ đồ tổ chức, các quy trình công nghệ, các bản mô tả công việc cụ thể [nếu
Thứ ba, kiểm tra, xác nhận tính chính xác và đầy đủ của các thông tin thông
qua người thực hiện công việc, người giám sát hoặc đối chiếu với các tiêu chuẩn
cấp bậc kỹ thuật, tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ;
Thứ tư, lập Bản mô tả công việc và Bản yêu cầu trình độ chuyên môn đối
với từng vị trí công việc.
Sau khi hoàn thành xong phân tích công việc tiến hành xác định các yếu tố
ảnh hưởng đến mức lương và vai trò của chúng. Tùy theo mỗi doanh nghiệp sẽ
có các yếu tố khác nhau. Thường là các yếu tố liên quan đến: Trình độ; thể lực;
môi trường làm việc; kinh nghiệm. Trong mỗi nhóm yếu tố công việc, tùy theo
tính chất ngành, nghề hoạt động, xây dựng các yếu tố chi tiết trong mỗi nhóm để
làm cơ sở đánh giá giá trị từng vị trí công việc cho phù hợp.
Doanh nghiệp có thể thiết kế các yếu tố thành phần như sau:
Yếu tố trình độ: trình độ học vấn cơ bản, yêu cầu trình độ cơ bản
tối thiếu để hoàn thành tốt công việc.
Yếu tố thể lực: cường độ tập trung, sức lực
Yếu tố môi trường làm việc: thoải mái hay áp lực, mức độ rủi ro.
Yếu tố kinh nghiệm: đòi hỏi kinh nghiệm trong công việc hoặc
kinh nghiệm giữ vị trí công tác tương tự; thời gian đảm nhận vị trí đó bao lâu,…
Sau khi xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến mức lương thì doanh
nghiệp cần phải tiến hành cho mức độ quan trọng của từng yếu tố.Muốn thực
hiện được phần này doanh nghiệp cần phải tiến hành phương pháp so sánh cặp
các yếu tố với nhau. Sau khi đã so sánh cặp xong thì chúng ta sẽ có tỷ lệ phần
trăm của từng yếu tố. Như vậy, sau khi thực hiện xong tất cả các yêu cầu trên thì
doanh nghiệp đã xác định xong hệ thống các yếu tố ảnh hưởng đến mức lương
Xếp hạng chức danh công việc theo từng yếu tố ảnh hưởng
Để thực hiện được bước này doanh nghiệp cần tiến hành so sánh cặp tất
cả các chức danh công việc theo từng yếu tố. Ví dụ, doanh nghiệp có 13 chức
danh công việc và có 4 yếu tố như bước 2 đã đề cập thì chúng ta tiến hành so
sánh cặp 13 chức danh công việc trong yếu tố trình độ; 13 chức danh công việc
trong yếu tố thể lực; 13 chức danh công việc trong yếu tố môi trường làm việc;
13 chức danh công việc trong yếu tố kinh nghiệm. Sau khi so sánh cặp 13 chức
danh công việc theo từng yếu tố ta tiến hành cộng điểm của từng chức danh
Hình 1: So sánh cặp yếu tố về trình độ
[Nguồn: Bài tập nhóm của nhóm 4]
Tổng hợp các yếu tố để xếp hạng chức danh công việc theo
Sau khi xếp hạng chức danh công việc theo từng yếu tố ảnh hưởng đến
mức lương xong ta tổng hợp lại toàn bộ việc đánh giá cho điểm của từng vị trí
công việc vào một bảng. Trên cơ sở bảng tổng hợp, doanh nghiệp tiến hành rà
soát, cân đối lại việc đánh giá giá trị công việc của từng vị trí để bảo đảm phù
hợp với thực tế và bảo đảm tương quan giữa các vị trí.
Hình 2: Tổng hợp các yếu tố để xếp hạng chức danh công việc theo thứ tự
[Nguồn: Bài tập nhóm của nhóm 4]
Phân nhóm chức danh công việc
Sau khi hoàn thành xong việc tổng hợp các yếu tố để xếp hạng chức danh
công việc theo thứ tự giảm dần doanh nghiệp tiến hành phân nhóm chức danh
công việc. Để làm được công việc này thì doanh nghiệp cần phải chia các
khoảng điểm cụ thể để phân nhóm lương.
Xác định hệ số giãn cách giữa các nhóm, số bậc và mức giãn
Muốn xác định hệ số giãn cách giữa các nhóm doanh nghiệp phải xác định
chức danh, công việc có độ phức tạp thấp nhất trong điều kiện lao động bình
thường, không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định
thì sẽ có hệ số là 1. Các nhóm chức danh khác với mức độ phức tạp càng khó
hơn thì hệ số sẽ càng tăng.Doanh nghiệp càng có nhiều nhóm lương thì hệ số co
Sau khi định hệ số giãn cách giữa các nhóm xong doanh nghiệp sẽ tiến hành
xác định số bậc. Muốn xác định số bậc của từng nhóm chức danh thì cần dựa vào
tình hình quỹ lương của doanh nghiệp và đáp ứng tính tạo động lực cho người
Khi đã xác định được số bậc, tiếp theo doanh nghiệp tiến hành xác định
mức giãn cách giữa các bậc. Khoảng cách chênh lệch giữa hai bậc lương liền kề
phải bảo đảm khuyến khích người lao động nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ
thuật, nghiệp vụ, tích lũy kinh nghiệm, phát triển tài năng nhưng ít nhất bằng
Hình 3: hệ số giãn cách giữa các nhóm, số bậc và mức giãn cách giữa
[Nguồn: Bài tập nhóm của nhóm 4]
Khi đã hoàn thành xong hệ số giãn cách giữa các nhóm, số bậc và mức giãn
cách giữa các nhóm, lúc này ta sẽ tính được hệ số lương theo từng nhóm.
Hình 4: Hoàn chỉnh hệ số lương
[Nguồn: Bài tập nhóm của nhóm 4]
Sau khi đã hoàn chỉnh hệ số lương thì doanh nghiệp tính lương cho từng
nhóm theo đúng quy định của pháp luật.
Hình 4: Hoàn chỉnh bảng lương
[Nguồn: Bài tập nhóm của nhóm 4]
Xây dựng thang, bảng lương nước ta hiện nay là một vấn đề cấp thiết vì
trong quá trình thực thi hệ thống đó, bên cạnh những ưu điểm cũng có những hạn
chế và trở thành yếu tố kìm hãm sản xuất, hạn chế khuyến khích người lao
động. Trong quá trình nghiên cứu, em đã tập trung phân tích rõ các bước trong quy
trình xây dựng thang, bảng lương theo phương pháp so sánh cặp. Em mong rằng
bài nghiên cứu này của em phần nào thể hiện rõ được những kiến thức mà em đã
học trong thời gian vừa qua và có thể giúp mọi người hiểu rõ hơn về quy trình
xây dựng thang, bảng lương.
Trần Quốc Việt, 2016. Xây dựng thang bảng lương.Trường Đại học Lao